Kronik solunum hastalıklarında pulmoner rehabilitasyon; bileşenleri, organizasyon

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kronik solunum hastalıklarında pulmoner rehabilitasyon; bileşenleri, organizasyon"

Aylin Toner
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Kronik solunum hastalıklarında pulmoner rehabilitasyon; bileşenleri, organizasyon Prof. Dr. Müzeyyen Erk Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

2 Plan Kronik solunumsal hastalıklar KSH da egzersiz intoleransına katkıda bulunan faktörler Pulmoner Rehabilitasyon Tanım Hastanın değerlendirilmesi ve seçimi Program düzenlenmesi

3 Plan Kronik solunumsal hastalıklar KSH da egzersiz intoleransına katkıda bulunan faktörler Pulmoner Rehabilitasyon Tanım Hastanın değerlendirilmesi ve seçimi Program düzenlenmesi

4 Kronik hastalıklar Tanım: Aşağıdaki özelliklerden bir veya daha çoğunu içeren ve normalden sapma gösteren tüm bozukluklar : Devamlılık gösterir Sakat bırakır İrreversibl patolojik değişikliklere neden olur Rehabilitasyon için hastaya özel eğitim gerektirir Uzun süre gözlem gerektirir

7 Daily physical activity pattern in COPD Walking Standing Sitting Lying Others Healthy elderly (n=25) COPD patients (n=50) % 20% 40% 60% 80% 100% Pitta et al. Am J Respir Crit Care Med. 2005;171:

8 Hipoksemi Kronik KOAH Solunumsal hastalık Havayolu obstrüksiyonu Alevlenmeler Takipne Vant. Gereksinimi Anksiyete Pulmoner Hava hapsi fizyolojik anormallikler Hiperinflasyon Kondisy. azalma Hasta merkezli sonuçlar Dispne HRQoL da azalma Kısıtlı aktivite Cooper CB. Am J Med 2006; 119(10A): S21-S31.

9 IC, egzersize dayanıklılık vedispne İnspirasyon kapasitesi r=0.52 P<0.001 r=-0.50 P<0.001 Egzersize dayanıklılık r=-0.61 P<0.001 Egzersizde dispne O Donnell et al. Eur Respir J. 2004;23:

10 KOAH da egzersizde dinamik hiperinflasyon O Donnell D, Chest 2000

11 Vücut kompozisyonu 50 46% % patients with low body weight (< 90% ideal BW) % 27% 11% 0 R esp. F ailu re Severe COPD Moderate COPD M ild C O P D (P ao 2 < 55 Torr) (FE V 1 < 35% ) (FE V % ) (FE V 1 > 50 % ) (n =48) (n=112) (n =56) (n=37) Schols et al. ARRD 1993; 147:

12 KOAH da periferik kas güçsüzlüğü Bernard S et al. AJRCCM 1998; 158:

13 KOAH da iskelet kası yapısal değişiklikleri (Vastus Lateralis) FEV 1 %32 PaO 2 87 Fiber type changes Atrophy Apoptosis Richardson RS et al. AJRCCM 2004; 169:

14 Mortalite tahmininde egzersiz kapasitesi Proportion surviving I: Peak VO 2 : >995 ml/min (n=37) II: Peak VO 2 : ml/min (n=38) III: Peak VO 2 : ml/min (n=38) IV: Peak VO 2 : <654 ml/min (n=37) Months of follow-up I II III IV Oga T, et al. Am J Respir Crit Care Med 2003;167:

15 Egzersiz kapasitesi (ve yaşam kalitesini) düzeltmeyi hedefleyen girişimler Oxygen Heliox Rehabilitation Bronchodilators LVRS

16 Plan Kronik solunumsal hastalıklar KSH da egzersiz intoleransına katkıda bulunan faktörler Pulmoner Rehabilitasyon Tarihçe Tanım Hastanın değerlendirilmesi ve seçimi Program düzenlenmesi

17 Pulmoner rehabilitasyon 1970 ler: İlk kontrollü PR çalışmaları 1980 ler: Şüpheci yaklaşım İdeal aday: Optimal medikal tedaviye rağmen fonksiyonlarında ve günlük yaşam aktivitelerinde HRQoL bozukluğuna yol açan önemli bozukluk bulunan kişiler GOLD: PR, FEV1 değeri %80 in altında olan hastalarda göz önüne alınmalı Bir çok ulusal ve uluslar arası rehber PR nu önemli bir tedavi olanağı olarak ele aldı NETT: PR programlarının KOAH hastalarında önemli bir yeri olduğunu gösterdi

18 Tanımlama Pulmoner rehabilitasyon, semptomatik ve günlük yaşam aktiviteleri azalmış olan kronik solunum hastalığına sahip kişiler için kanıta dayalı, mültidisipliner, ve çok yönlü bir girişimdir. PR, hastanın bireysel tedavisine eklenir ve şu konular göz önüne alınır: Semptomların azalması Fonksiyonel durumu iyileştirmek Katılımı arttırmak Hastalığın sistemik bulgularını stabilize ederek veya geri döndirerek sağlık giderlerini azaltmak ERS-ATS statement 2006

19 Pulmoner rehabilitasyon Kronik solunum hastasının yaşam boyu sürecek bakım ve yönetimine entegre edilir Hasta, aile ve PER ekibi arasında aktif bir iş birliğini gerektirir ERS-ATS statement 2006

20 PR programlarından yararlanan hastalıklar KOAH Astım Göğüs duvarı hastalıkları Kistik Fibrozis Interstisyel akciğer hast.; post-ards akc. fibrozisi Akciğer kanseri Nöromüsküler hastalıklar ( örn. post polyo sendr.) Ağır formlarda egz. Eğitimi uygun olayabilir Esneklik eğitimi Vantilatör yardımının optimizasyonu : Perioperatif evre Pre- ve post akciğer transplantasyonu, LVRS Pulmoner vaskülar hastalıklar

21 Pulmoner rehabilitasyon endikasyonları Pulmoner hastalığa bağlı semptomlar olması Standart medikal rejimlerin ile yeterli semptomatik iyileşme olmaması Motive ve uyumlu hasta Hill N.Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, 2006

22 Contrindications to pulmonary rehabilitation Motivasyon eksikliği Uyumsuzluk Finans sorunları Ağır kognitif boz., psikiyatrik sorun Unstable comorbidite (unstable angina, kompanse olmayan KKY) Süplemanter O 2 ile düzelmeyen ağır egzersiz hipoksemisi Başka ağır hast. Nedeniyle egzersiz yapamama (artrit, inme) Sigara içme* Hill N.Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, 2006

23 PR uygulamaları PR uygulamalarında organizasyon: Hastanede yatan hastaya Ayaktan hastaya Ev koşullarında Bunların kombinasyonu Hastanede yatan hastaya PR: ABD de Gidip gelme zorluğu Egzersizden çok medikal tedavi rejimleri ve vantilatör dasteği ile ilgili programlara odaklanmak Avrupada Hastane programlarına ayaktan hasta da katılabilir Gidip gelme zorluğu

24 Bir PR takımında mültidisipliner grup üyeleri Doktorlar Göğüs uzmanı Psikiyatr Terapistler Fizik tedavi Meşguliyet Solunum Hemşire veya egzersiz fizyoloğu Beslenme uzmanı Sosyal hizmetli Psikolog Hill N.Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, 2006

25 Pulmoner rehabilitasyonun başarısında anahtar faktörler Hasta seçimi Program bileşenleri

26 HASTA SEÇİMİ SEMPTOMLARI OLAN HERHANGİ BİR HASTA (ACCP/AACVPR)? AKCİĞER FONKSİYONLARI? YAŞ? KO-MORBİDİTE? SİGARA? PSİKOSOSYAL KOŞULLAR? KAS GÜÇSÜZLÜĞÜ? MODİFİKASYON

27 PR programlarının temel komponentleri Hasta eğitimi Psikososyal destek Göğüs fizyoterapisi Egzersiz eğitimi Kas eğitimi Beslenme desteği Hill N.Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, 2006

28 PR programlarının ana komponentleri Donner CF, Decramer M. Pulmonary Rehabilitation ERJ Monograph, 2000: 13: Eğitim Psikososyal destek Genel egzersiz eğitimi Selektif kas eğitimi Göğüs fizyotera pisi Meşguliy et tedavisi Beslenme KOAH Astım + KF & bronşektazi Göğüs duv hast + +(*) + (*) Nöromüsküler h + + Uyku hastalıkları İnterst. akc. has Pre-post operat + + Trakeos hast (+): Kanıt yok, (): Az kanıt var, (+): Yeterli kanıt var, (*): Transplantasyon hazırlığı için başvurulmuştur.

29 Grup eğitim seanslarında ele alınan konular Belirli akc. hastalıklarında sorunlar Solunumsal ilaçlar Oksijen tedavisi Enerji koruma teknikleri Gevşeme teknikleri Solunum teknikleri Büzük dudak solunumu Diyafragmatik solunum Beslenme Acil durumlarda yapılacaklar Seyahat Yaşamın sonu kavramları Hill N.Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, 2006

30 PR un anlamlı yararları Çok sayıda randomize kontrollü çalışmalardan elde edilen (A düzeyi kanıt) 1. Fonksiyonel kapasitenin iyileşmesi (6MWD veya Shuttle Yürüme Testi) 2. Dispnede azalma* 3. Sağlığabağlı yaşam kalitesinde iyileşme * Bazı randomize kontrollü çalışmalar ile gözlemlenen (B düzeyi kanıt) 1. Hospitalizasyonda azalma* * Sadece ağır obstr. Olan KOAH hastalarında Hill N.Proc Am Thorac Soc Vol 3. pp 66 74, 2006

31 KOAH da PR nun yararları Egzersiz kapasitesinin artması Dispne hissinin azalması Yaşam kalitesinin artması Hospitalizasyonun azalması Anksiyete ve deprs. azalması Kol fonksiyonlarınım artışı Yaşam süresine etki Solunum kas eğitimi (+ genel egzersiz) Psiko sosyal destek A A A A A B B C C GOLD Exc. Summ. 2008

32 Kısır döngü Kronik Pulmoner Hastalık V E gereksinimi artışı VE gereksinimi azalması Fiziksel düşkünlük Fiziksel iyilik Egzersiz kapasitesi azalması Hareketsizlik Pulmonaner Rehabilitasyon Egzersiz kapasitesi artması Dispnede artış Dispne azalması Cooper. Med Sci Sports Exerc. 2001;33(7 suppl):s643-s646.

Benzer belgeler

Kronik solunumsal hastalıklarda. pulmoner rehabilitasyonun uygulama gerekçeleri, eleri, hedefleri, komponentleri

Kronik solunumsal hastalıklarda pulmoner rehabilitasyonun uygulama gerekçeleri, eleri, hedefleri, komponentleri Prof Dr. Müzeyyen M Erk İ.Ü.. Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi Göğüs s Hastalıklar kları Anabilim