Bernd Brunner UZANMA SANATI. Yatay Yaşamın Elkitabı

Transkript

1 1

2 2

3 Bernd Brunner UZANMA SANATI Yatay Yaşamın Elkitabı 3

4 Die Kunst des Liegens. Handbuch der horizontalen Lebensform, Bernd Brunner 2012, Verlag Kiepenheuer & Witsch GmbH & Co. KG, Cologne, Almanya 2015, Can Sanat Yayınları A.Ş. Bu kitabın ilk baskısı Galiani Berlin tarafından yapılmıştır. Bu eserin Türkçe yayın hakları Verlag Kiepenheuer & Witsch GmbH & Co. KG ve Onk Ajans Ltd. aracılığıyla alınmıştır. Tüm hakları saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. 1. basım: Temmuz 2015, İstanbul Bu kitabın 1. baskısı adet yapılmıştır. Yayına hazırlayan: Şebnem Sunar Düzelti: Mert Tokur Mizanpaj: Bahar Kuru Yerek Ka pak ta sarımı: Utku Lomlu / Lom Tasarım ( Ka pak baskı: Azra Matbaası Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi D Blok 3. Kat No: 3-2 Topkapı-Zeytinburnu, İstanbul Sertifika No: İç baskı ve cilt: Arı Matbaası Davutpaşa Cad. Emintaş Kâzım Dinçol San. Sit. No: 81/39, Topkapı, İstanbul Sertifika No: ISBN CAN SANAT YAYINLARI YA PIM VE DA ĞI TIM TİCA RET VE SA NAYİ A.Ş. Hay ri ye Cad de si No: 2, Ga la ta sa ray, İstan bul Te le fon: (0212) / / Faks: (0212) c a n y a y i n l a r i. c o m / y a y i n e v c a n y a y i n l a r i. c o m Sertifika No:

5 UZANMA SANATI Yatay Yaşamın Elkitabı Bernd Brunner Almanca aslından çeviren Zehra Aksu Yılmazer 5

6 6

7 Yatakta yapılamayan şeyler, yapılmaya değer değildir. GROUCHO MARX 7

8 8

9 İçindekiler Şu Anda Uzanıyor musunuz?...11 Yatay Yönelimin Grameri...14 Dünyanın Merkezine Çekilmek...17 Chesterton ve Michelangelo nun Sırrı...19 Uzanmanın Geçirdiği Toplumsal Değişim...21 Uzanmanın Sıradan ve Sıra Dışı Biçimleri...24 Doğada Uzanmak...27 Güneşe Tapanlar...30 Doğru Uzanmak...32 Kişiliğin Anahtarı Olarak Yatış Pozisyonu...37 Çocukların Yatış Biçimi...39 Birlikte Uzanmak...42 Yatmak, Uyumak, Uyanmak...45 Uyanmak, Kestirmek, Uyumak...53 Uzanarak Yemek Yemek mi?...57 Yatay Pozisyonda Çalışmak...61 Şiltenin Doğuşu...68 Uzanmanın Arkeolojisi...74 Uzanma Sanatının Kökeni Şark...87 Yatak Odası ve Yatma Alışkanlıkları Üzerine Alan Araştırmaları

10 Sıradan Yatak...95 Seyahatlerde Yatıp Uzanmak...99 Strange Bedfellows Mekanikleştirilmiş Uzanma Yatay Şifa Süzülmek, Sallanmak, Salınmak, Zıplamak Şezlong Meselesi Yatağın Konumu ve Odanın Işığı Uzanma Üzerine Düşler ve Kâbuslar Uzananlar Müzesi Hâlâ Uzanıyor musunuz? Seçme Kaynakça Dizin

11 ŞU ANDA UZANIYOR MUSUNUZ? Şu anda uzanıyorsanız, o zaman doğru pozisyondasınız; zira hepimiz belli aralıklarla ve de büyük bir zevkle uzanırız. Uzanırken dinleniriz; vücudun en çok gevşediği, en az güç harcadığı pozisyondur yatıp uzanmak. Uzanırken bir sürü şey yaparız: Uyuruz, düş görürüz, sevişiriz, düşünürüz, kendimizi melankolik bir ruh haline bırakırız, hayal kurarız ve acı çekeriz. Sadece bir tek şeyi yapmayız uzanırken: Hareket etmeyiz. Nedense hareketsiz kalmak denen duruma en çok da yatay pozisyonda yaklaşırız. İnsanların azim ve kararlılıklarını derhal harekete geçerek, çalışkanlıklarını devamlı masabaşında ve bilgisayar karşısında oturarak kanıtlamaya çalıştığı, hızlı başarılara programlanmış toplumumuzda uzanmanın kıymetini anlatmak hiç kolay değildir. Daha da kötüsü: Uzan mak tembelliğin bir ifadesi, hızla değişen bir dünya karşısındaki âcizliğin işareti olarak görülür. Yatıp uzanan kişinin hayata ayak uyduramadığı, atalet içinde olduğu, kısıtlı zamanını iyi kullanamadığı düşünülür. Oysa yoğun siste yürüyüş yapmaya benzer uzanmak, biraz uzanıp kalktıktan sonra düşüncelerimiz çoğu zaman daha berraktır. Her yerde karşılaştığımız zaman baskısından ve verimli düşünme zorunluluğundan uzaklaşmanın bilinçli bir yoludur uzanmak; ederi yoktur ama yine de, değerlidir. 11

12 Çoğu zaman amaçsızca dolaşan melankolik flâneur ün düş benzeri gezintilerinin yatay muadilidir uzanmak. Fakat uzanan kişi zihniyle kentlerde ve kırlarda gezinirken hayal gücünü çok daha fazla harekete geçirmek zorundadır çünkü bu hayalî gezintilerinde düşüncelerini uyaran gerçek yüzler ve yerlerle karşılaşmaz. Sırtüstü uzanıp odanın tavanına ya da dışarıdaki gökyüzüne baktığımızda, etrafımızdaki somut şeylerle ilişkimiz kesilir, kafamızda düşünceler uçuşur. Duruşumuzla birlikte ruh halimiz, algımız da değişir. Daha az önce dikey pozisyondayken verdiğimiz tepkilerden farklı tepkiler veririz. Daha az önce kafamızı kurcalayan sorular, yatay perspektiften bambaşka görünür gözümüze. Sesleri, hatta telefonun zil sesini bile aynı yoğunlukta duymayız. Yatay pozisyonda kesin kanaatler daha kolay sarsılır. Bazen bir şeylerle baş etmekte zorlanıp uzanıverdiğimizde, üstümüzden adeta bir yük kalkar. Uzanmak üzerine kafa yorduğumuzda fizyoloji, psikoloji ve yaratıcılık gibi alanlara da gireriz; ama zaman ekonomisi gibi derin kültürel meselelerle, Amerikalı psikolog Robert Levine in kadanslardan, devamlı değişen ri- 12

13 tim ve sekanslardan, tonlar ve fasılalardan, çevrimler ve esintilerden oluşan karmakarışık bir düzen diye bilgece tasvir ettiği yaşam ritmimizle de ilintilidir uzanmak. Uzanmanın ne vakit hangi bağlamda kabul gördüğü, davranışlarımızı sessiz bir dil gibi yönlendiren zamanla ilgili genel kanıya bağlıdır. Devamlı hareket halinde olmayı içselleştirerek yaşamın tüm alanlarına yansıyan bir huzursuzluk yaratan bizimki gibi bir kültür ve dönemde, zamanın vidalarını birazcık gevşetmekten, ritmin ölçüsünü hafifçe değiştirmekten fazla bir şey gelmez elimizden. Bizimkinden farklı, belki daha yavaş bir ritmi olan; hayatın kafalardaki planlara göre değil, o anki duruma göre yaşandığı bir ülkede bulunduğumuzda, bambaşka yasalara göre işleyen bir zamanda yaşamanın ne anlama gelebileceğini sezer gibi oluruz. İlk bakışta hiçbir şey olmuyormuş gibi görünen bir zaman dilimi, başka toplumlarda zaman israfı olarak algılanmayabilir, hatta böyle bir şey kimsenin aklına bile gelmez muhtemelen, boş zaman bir hoşluk, hayatın önemli bir parçası olarak görülür. Yatay dünyaya bir keşif gezisine çıkmamızın bir nedeni de budur. 13

14 14

15 15