Ankara İli Sığır Besi İşletmelerinde Kırmızı Et Maliyetinin Belirlenmesi. S. Er 1, A. Özçelik

Transkript

1 Ankara İli Sığır Besi İşletmelerinde Kırmızı Et Maliyetinin Belirlenmesi S. Er 1, A. Özçelik 1 Dr., Ankara Kalkınma Ajansı, 1322 cad. No:11 Öveçler/Ankara E-posta: sabrier@ankaraka.org.tr ÖZET Ankara sahip olduğu alan ve ürün çeşitliliği ile tarımsal üretimde önemli bir ildir. Bitkisel üretim yanında, hayvancılık özellikle sığır besiciliği önemli bir faaliyettir. Çubuk, Kazan ve Akyurt ilçeleri ilin sığır besi merkezidir. İncelenen işletmelerde, bir çiftçi ailesinin ortalama nüfusu 5,02 kişi, ortalama işgücü miktarı 3,81 Erkek İşgücü Birimi (EİB), ortalama hayvan varlığı 36,27 Büyük Baş Hayvan Birimi (BBHB) ve ortalama arazi genişliği 66,28 dekardır. İşletmelerde aktif sermayenin %55,57 sini çiftlik sermayesi ve %44,43 nü işletme sermayesi oluşturmaktadır. İncelenen işletmelerdeki öz sermaye oranı %89,07 dir. Araştırmaya en az 10 baş sığır besisi olan işletmeler dahil edilmiş olup, işletmeler 3 tabakaya (10-35 baş, baş ve 60+ baş) ayrılmıştır. İncelenen işletmelerde ortalama besi süresi 160 gün ve günlük canlı ağırlık artışı 1,20 kg. olarak tespit edilmiştir. Rasyona ortalama günlük 4,58 kg. kaba yem ve 7,53 kg. kesif yem girmekte olup, besi hayvanı başına günlük 12,11 kg. yem tüketilmektedir. Sığır alım fiyatı dahil 1 kg. canlı ağırlık artış maliyeti 8,76 TL olarak hesaplanmıştır. Anahtar kelimeler: Sığır besiciliği, yem tüketimi, canlı ağırlık maliyeti Determining of Beef Cost in Cattle Fattening Farms in Ankara Province ABS TRACT Ankara is an important province in terms of land it has, crop varieties and agricultural production. Besides herbal production, Livestock particularly cattle fattening is a significant activity. Çubuk, Kazan and Akyurt counties are the center of cattle fattening in the province. In inspected farms, the average household size of farms was 5,02 people, the average labor force is 3,81 EİB (Manpower Unit), the average animal stock is 36,27 BBHB (Animal Unit), and he average farm size is 66,28 decares. The total asset value was composed of 55,57% fixed capital and 44,43% operating capital on farm. Equity capital rate in the inspected farms is 89,07%. The agricultural farms that have at least 10 head of cattle have been included in the research and farms have been divided into three size groups; head, head, and 60+ head. The average fattening period is 160 days and daily live weight increase is 1,20 kg. The average daily ration is composed of 4,58 kg. coarse fodder and 7,53 kg. concentrate feed. Daily feed consumption per head is 12,11 kg. 1 kg. live weight increase with cattle purchasing cost is 8,76 TL. Key words: Cattle fattening, feed consumption, live weight cost 1.GİRİŞ İnsan hayatının vazgeçilmez unsuru yeterli gıda ihtiyacını sağlamaktır. Bu nedenle, insan var olduğu günden itibaren tarım ile iç içe olmuştur. Tarımsal faaliyet, iki ana üretim alanı olan bitkisel ve hayvansal üretiminden oluşmaktadır. Gelişmiş ülkelerde belli tarımsal üretim alanlarında uzmanlaşma söz konusu iken, gelişmekte olan ülkelerde bitkisel ve hayvansal üretim birlikte yapılmaktadır. Ülkemizde yer alan yaklaşık üç milyon tarım işletmesinin %67 si bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte gerçekleştirirken, sadece %2.36 sıda hayvansal üretim yapmaktadır. Ortalama işletme arazisi büyüklüğü 61 dekardır (TUİK, 2001). Toplam tarım işletmelerinin adedi (%1,41) Ankara ilinde bulunmaktadır ve ortalama işletme arazisi büyüklüğü ise yaklaşık 154 dekardır. Ankara ilindeki tarım işletmelerinin %30,57 si yalnız bitkisel üretim yaparken %5,96 sı sadece hayvancılık yapmakta olup, %63,47 si bitkisel ve hayvancılık faaliyetini birlikte yapmaktadır (TUİK, 2001). Araştırmada incelenen işletmeler, baş (I. grup), baş (II. grup) ve 60+ baş (III. grup) olmak üzere üç büyüklük grubuna ayrılmıştır. İncelenen işletmelerde toplam işletme arazisinin büyük bir kısmını tarla arazisi oluşturmaktadır. İşletmeler ortalamasına göre işletme arazisinin %94,47 sini tarla arazisi, %1,34 nü sebze arazisi, %3,83 nü meyve/bağ arazisi ve %0,36 sını diğer (kavaklık, yem bitkisi, vb.) oluşturmaktadır. İncelenen işletmelerde arazi tasarruf şekilleri dikkate alındığında, işletme arazilerinin büyük bir kısmını mülk arazi oluşturmaktadır. İşletmeler ortalamasına göre işletme arazisinin %79,66 sı mülk arazi, %14,65 i kiralanan arazi ve %5,69 nu ortağa tutulan arazi oluşturmaktadır. İşletme büyüklükleri arttıkça hayvan varlığı artmaktadır. İşletme başına düşen ortalama BBHB değeri, I. grup işletmeler için 25,25, II. grup için 39,72, III. grup için 80,24 ve işletmeler ortalamasında ise 34,83 olarak tespit edilmiştir. İncelenen işletmelerde, esas işgücü kaynağını oluşturan yaş grubu en fazla nüfus oranına sahiptir. Bu oran I. grup için %53,18, II. grup için %53,06 ve III. grup için ise %58,89 olarak elde edilmiştir. İşletmeler ortalamasına göre bu oran %54 dür. Mevcut işgücü miktarından, çalışamayan ve işletme dışında çalışan nüfus çıkarılarak üretime katılan işgücü miktarı 3,44 Erkek İşgücü Birimi (EİB) elde edilmiştir. Bu işgücü miktarına yabancı işgücü miktarı (0,36 EİB) eklenerek toplam işgücü miktarı olan 3,81 EİB ne ulaşılmıştır. Aktif sermaye işletmede üretimde kullanmak amacıyla bulundurulan sermayenin tamamı olup, çiftlik ve işletme sermayesinden oluşmaktadır. İşletme sermayesi daha kolay nakte çevrilebilen dönen varlıkları oluştururken, çiftlik sermayesi nakte daha zor çevrilen duran varlık unsurlarını içermektedir. İncelenen işletmelerde işletme başına düşen aktif sermaye tutarı, I. grup için ,91 TL, II. grup için ,25 TL, III. 571

2 Tarım İşletmeciliği grup için ,38 TL ve işletmeler ortalaması ,19 TL olarak gerçekleşmiştir. Aktifte yer alan varlıklar esas olarak iki kaynaktan sağlanır. Bunlar, öz kaynaklar ve yabancı sermayedir. Aktif sermaye toplamından yabancı kaynaklar yani borçlar çıkarılırsa öz sermaye elde edilir (Erkuş vd. 2005). İncelenen işletmelerde öz sermaye, aktif sermayeden yabancı sermayenin (borçlar ile kiraya ve ortağa tutulan arazi değeri) çıkarılması ile elde edilmiştir. İşletme başına düşen ortalama öz sermaye tutarı işletme büyüklüğü ile artmaktadır. İşletmeler ortalamasında öz sermaye ,47 TL ile toplam pasif sermayenin %89,07 sini oluşturmaktadır. 2. MATERYAL VE METOT Bu çalışmada, Ankara ilinde sığır besiciliği yapan tarım işletmelerinin kırmızı et maliyeti belirlenmiştir. Bu nedenle, araştırma alanı olarak Ankara da sığır besiciliğinin en yoğun yapıldığı Çubuk, Akyurt ve Kazan ilçeleri seçilmiştir. Çalışmaya en az 10 baş besi sığırı olan işletmeler dahil edilmiştir. Adı geçen ilçelerde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerinin görüşleri alınarak, ana kitle toplam 758 işletmeden oluşmuştur. Bu popülasyondan işletmelerde bulunan sığır besi sayısı dikkate alınarak, tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemiyle anket yapılacak örnek işletme sayısı 122 olarak tespit edilmiştir. Bu amaçla aşağıdaki formül kullanılmıştır (Yamane 1967). Örnek hacminin belirlenmesinde %10 hata payı ve %95 güven sınırları dikkate alınmıştır. nnn NNNNNN h SS h 2 NN 2 NDD 2 +NNN h SS h 2 (1) Araştırmanın amacına uygun olarak hazırlanmış anket formları, bizzat araştırıcı tarafından kişisel görüşme yoluyla doldurulmuştur. Böylece analize esas teşkil edecek birincil veriler doğrudan doğruya örneğe çıkan çiftçi ailelerinden elde edilmiştir. İkincil veriler ise konuya ilişkin literatür ve istatistiklerden yararlanılarak temin edilmiştir. Formülde; n:örnek hacmi N: Ana kitledeki toplam işletme sayısı Nh: h. tabakadaki işletme sayısı Sh2: h. tabakadaki varyans D2 = d2/z2 d: kitle ortalamasından müsaade edilen hata miktarı Z: standart normal dağılım tablosundaki Z değeri Popülasyonu oluşturan işletmeler sığır besi sayısının ortaya koyduğu dağılım dikkate alınarak 3 tabakaya (10-35 baş, baş ve 60+ baş olmak üzere üç büyüklük grubuna) ayrılmıştır. Örnek işletme sayısı 122 olarak belirlendikten sonra, her tabakaya düşen işletme sayısı toplam işletme sayısı içinde her tabakadaki işletme sayısı dikkate alınarak, diğer bir ifadeyle aşağıda formülü verilen Oransal Dağılım Yöntemi kullanarak tespit edilmiştir. n h n ( N h) N n (2) N Buna göre, birinci tabakaya (gruba) 86 işletme, ikinci tabakaya 20 işletme ve üçüncü tabakaya 16 işletmenin örneğe girmesi öngörülmüştür. Her tabakadan örneğe girecek işletmeler tesadüfi olarak belirlenmiştir. 3.ARAŞTIRMA BULGULARI 3.1. İncelenen İşletmelerde Besi Süresi ve Uygulanan Rasyon İncelenen işletmelerde, işletme başına düşen ortalama hayvan sayısı (baş olarak) gruplar bazında sırasıyla 19,56 baş, 44,30 baş, 104,69 baş olup, işletmeler ortalaması 34,78 olarak bulunmuştur. İşletmelerin besi süresi, besi başı canlı ağırlık, besi sonu canlı ağırlık, canlı ağırlık artışı ve günlük canlı ağırlık artışları çizelge 3.1 de sunulmuştur. Çizelge 3.1 Besi başı, besi sonu canlı ağırlıkları ve canlı ağırlık artışları Besi Başı İşletme Grupları Besiye Alınan Hayvan Sayısı (Baş) Besi Süresi (Gün) Canlı Besi Sonu Canlı Canlı Artışı Günlük Canlı Artışı (kg/gün) I. Grup 19,56 153,34 218,64 400,53 181,89 1,19 II. Grup 44,30 168,45 220,28 425,35 205,07 1,22 III. Grup 104,69 183,62 221,14 452,82 231,68 1,26 İşletmeler Ortalaması 34,78 160,00 219,25 411,82 192,57 1,20 572

3 Gruplarda yer alan işletmelerde besi başı canlı ağırlık değerleri birbirine yakınken, besi sonu canlı ağırlık değerleri gruplarda sırasıyla 400,53 kg, 425,35 kg. ve 452,82 kg. olarak belirlenmiştir. Buna bağlı olarak canlı ağırlık artış değerleri ve günlük canlı ağırlık artış değerleri de artmıştır. Çünkü; besi süreleri I. grupta 153,34 gün, II. grupta 168,45 gün ve III. grupta 183,62 gündür. İşletmeler ortalaması 160 gündür. I. ve II. grupta yer alan işletmelerin çoğunluğu besi süresinde merayı kullandıklarından besi süresi, entansif besi yapan III. gruptaki işletmelere göre daha kısadır. İncelenen işletmelerin günlük rasyona giren yemler ile bu yemlerin ortalama miktarları, işletme grupları itibariyle çizelge 3.2 de verilmiştir. Günlük rasyona giren toplam yem tüketimi I. grupta 11,94 kg., II. grupta 12,19 kg., III. grupta 12,87 kg. olarak gerçekleşirken, işletmeler ortalamasında ise 12,11 kg. olarak belirlenmiştir. Günlük rasyonda yer alan kaba yem miktarı gruplar bazında sırasıyla 4,54 kg., 4,68 kg., ve 4,64 kg. olarak belirlenirken, toplam kesif yem miktarı ise 7,40 kg., 12,19 kg., ve 12,87 kg. olarak tespit edilmiştir. Gruplarda en fazla tüketilen kaba yem saman olurken, en fazla kullanılan kesif yem ise arpa kırmasıdır. Kullanılan toplam kesif yem miktarı, işletme büyüklüğü ile artmaktadır. Toplam kaba yem miktarını en fazla II. grup kullanmakla birlikte, gruplar arasında fazla bir kullanım farkı olmadığı görülmektedir. Meraları daha çok kullanan I. ve II. grup işletmelerin kaba yem tüketimlerinin daha az olması beklenirken, meraların yoğun kullanımı sonucu verimlerinin düşük olması bu sonuca ulaşmayı engellemiştir. Çizelge 3.2 İncelenen işletmelerde günlük rasyona giren yemler ve miktarları (kg) İşletme Büyüklük Grupları İşletmeler Günlük Rasyon I. Grup II. Grup III. Grup Ortalaması Kg. % Kg. % Kg. % Kg. % Saman 3,96 4,06 3,87 3,96 Kuru Ot 0,32 0,33 0,38 0,33 Pancar Posası 0,18 0,20 0,27 0,20 Silajlık Mısır 0,08 0,09 0,12 0,09 Toplam Kaba Yem 4,54 38,02 4,68 38,39 4,64 36,05 4,58 37,79 Fabrika yemi 2,14 2,21 2,83 2,25 Arpa Kırması 2,82 2,80 2,80 2,81 Kepek 1,28 1,31 1,36 1,30 Muhtelif Küspe 1,16 1,19 1,24 1,18 Toplam Kesif Yem 7,40 61,98 7,51 61,61 8,23 63,95 7,53 62,21 Toplam Yem 11, , , , İncelenen İşletmelerde Besicilik Maliyetleri ve Gelirleri İncelenen işletmelerde besi dönemi sonunda Besi Hayvanı Başına Düşen Değer (BHBD) olarak ortaya çıkan maliyetler, çizelge 3.3 de verilmiştir. BHBD değerlerinden, her bir grup için yalnızca sığır besiciliğinden elde edilen gübre geliri çıkarılarak besi sonu maliyetleri hesaplanmıştır. Besi sonu maliyetleri gruplar bazında sırasıyla 3.753,66 TL, 3.601,86 TL, 3.054,65 TL olarak bulunurken, işletmeler ortalamasında 3.608,07 TL olarak gerçekleşmiştir. Besi sonu maliyeti, işletme büyüklüğü arttıkça azalmaktadır. Çizelge 3.3 İncelenen işletmelerde bir baş besi sığırının besi sonu maliyeti İşletme Grupları Üretim Masrafları Besi Sonu Maliyeti I. Grup 4.020,00 266, ,66 II. Grup 3.892,26 290, ,86 III. Grup 3.446,53 391, ,65 İşletmeler Ort ,64 297, ,07 İncelenen işletmelerde BHBD değeri üzerinden gidilerek, 1 kg. canlı ağırlık maliyeti hesaplanarak çizelge 3.4 de gösterilmiştir. Sığır alım maliyetleri dikkate alınarak ortaya çıkan BHBD değerleri öncelikle elde edilmiştir. Bu değerlerden gübre geliri çıkarılarak elde edilen toplam üretim maliyetleri besi sonu canlı ağırlıklara bölünerek 1 kg. canlı ağırlık maliyetleri bulunmuştur. I. grup için bu değer 9,37 TL/kg iken II. grup için 8,47 TL/kg, III. grup için 6,75 TL/kg ve işletmeler ortalamasında 8,76 TL/kg olarak gerçekleşmiştir. Bu değerlerde, işletme büyüklüğü 573

4 Tarım İşletmeciliği ile ters orantılı olarak azalmaktadır. Araştırmanın yapıldığı dönemde canlı hayvan ağırlığı 12 TL/kg civarında olduğu göz önüne alındığında, işletmeler ortalamasına göre 1 kg lık canlı ağırlık için 3.24 TL kar elde edilmiştir. Çizelge 3.4 İncelenen işletmelerde 1 kg. canlı ağırlık maliyeti İşletme Grupları Üretim Masrafları (Sığır alım maliyeti dahil) Besi Sonu Canlı (kg) 1 kg. Canlı Maliyeti (TL/kg) I. Grup 4.020,00 266,34 400,53 9,37 II. Grup 3.892,26 290,40 425,35 8,47 III. Grup 3.446,53 391,88 452,82 6,75 İşletmeler Ort ,64 297,57 411,82 8,76 Çizelge 3.5 de, 1 kg. canlı ağırlık artış maliyetleri gruplar bazında bulunmuştur. Bu hesaplamada canlı ağırlık artışı bulunduğundan, BHBD değer üzerinden toplam üretim maliyeti hesaplanırken sığır alım maliyetleri hariç tutulmuş olup, diğer maliyet unsurları dikkate alınmıştır. Bu hesaplamada ayrıca, besi sonu canlı ağırlık yerine canlı ağırlık artışı kullanılmıştır. Üretim masraflarından gübre geliri çıkarılmış, elde edilen sonuç canlı ağırlık artışına bölünerek 1 kg. canlı ağırlık artış maliyetleri hesaplanmıştır. Burada da ölçek ekonomisinin önemi açıkça görülmekte olup, işletme büyüklüğü ile ters orantılı olarak, 1 kg. canlı ağırlık artış maliyetleri de işletme büyüklüğü arttıkça düşmektedir. Bu değer I. grup için 5,33 TL/kg, II. grup için 4,11 TL/kg, III. grup için 2,18 TL/kg ve işletmeler ortalamasında 4,72 TL/kg olarak elde edilmiştir. Çizelge 3.5 İncelenen işletmelerde 1kg canlı ağırlık artış maliyeti İşletme Grupları Üretim Masrafları (Sığır alım maliyeti hariç) Canlı Artışı(kg) 1 kg. Canlı Artış Maliyeti (TL/kg) I. Grup 1.235,60 266,34 181,89 5,33 II. Grup 1.133,79 290,40 205,07 4,11 III. Grup 896,92 391,88 231,68 2,18 İşletmeler Ort ,42 297,57 192,57 4,72 İncelenen işletmelerin sığır besiciliği faaliyetinden hayvan satışları ve gübre gelirinden oluşan toplam gelirden, üretim masraflarının çıkarılması sonucu elde edilen kar değerleri çizelge 3.6 da verilmiştir. Kar değerleri her grup için pozitif değere sahiptir. Araştırmanın yapıldığı dönem, et fiyatlarının artış gösterdiği döneme rastlaması bu sonucun elde edilmesinde etkili olmuştur. Sığır besiciliği, et fiyatlarının yükseldiği ve sonra da dengelendiği dönemlerde karlı bir ekonomik faaliyet olarak karşımıza çıkmaktadır. Kar değerleri I. grupta 1.386,69 TL, II. grupta 9.963,00 TL, III. grupta ,91 TL ve işletmeler ortalamasında ise 7.661,40 TL olarak gerçekleşmiş olup, işletme büyüklüğü ile artış göstermiştir. Çizelge 3.6 İncelenen işletmelerde besicilik gelirleri İşletme Grupları Hayvan Satışı İşletme Masrafları Net Kar I. Grup ,79 355, , ,69 II. Grup , , ,00 III. Grup ,50 412, , ,91 İşletmeler Ort ,98 358, , ,40 4. SONUÇ Ankara ilinde sığır besiciliği faaliyetinde bulunan tarım işletmelerinde kırmızı et maliyetinin belirlenmes i incelenmiştir. Araştırma bölgesi olarak, Ankara da sığır besiciliğinin en yoğun yapıldığı Çubuk, Kazan ve Akyurt ilçeleri seçilmiştir. İncelenen işletmeler, 3 ana büyüklük grubuna ayrılmış (10-35 baş, baş ve 60+ baş) olup, işletmeler ortalamasına göre toplam besi süresi 160 gün, toplam canlı ağırlık artışı 192,57 kg., ve günlük canlı ağırlık artışı 1,20 kg. olarak tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada, hayvan alımı hariç değişen masrafların yaklaşık %75 ini oluşturan yem maliyetleri de dikkate alınmıştır. İşletmeler ortalamasına göre, hayvan başına günlük yem tüketimi (kaba yem+kesif yem) 12,11 kg. olarak bulunmuştur. Ayrıca, işletmelerin değişken masraflarında en büyük masraf kalemini oluşturan sığır alım maliyetleri dahil edilerek ve hariç tutularak 1 kg. canlı ağırlık 574

5 maliyetleri hesaplanmıştır. İncelenen işletmelerde 1 kg. canlı ağırlık maliyeti, sığır alım maliyeti dahil edilerek 8,76 TL/kg, sığır alım maliyeti hariç tutularak ise 4,72 TL/kg olarak bulunmuştur. Araştırmanın yapıldığı dönemde kırmızı et fiyatlarının daha istikrarlı ve üretici lehine olduğu bir döneme rast gelmesi, işletmeler ortalamasında net besicilik geliri 7.661,40 TL olarak tespit edilmiştir. 5. KAYNAKLAR Aktaş, G Türkiye de Sığır Besiciliğini Etkileyen Faktörler Üzerinde Bir Araştırma. Lalahan Zootekni A.E, Yayın No: 25, Ankara. Anonim Ankara Tarım Master Planı. Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. Ankara. Anonim Ankara 2008 il çevre durum raporu. Ankara İl Çevre ve Orman Müdürlüğü. Ankara. Anonim Ankara ve Tarım Ankara Kalkınma Ajansı Araştırmalar Serisi. Ankara. Anonim. 2012a. Web sitesi Erişim Tarihi: Anonim. 2012b. Web sitesi Erişim Tarihi: Anonim. 2012c. Web sitesi Erişim Tarihi: Anonim. 2012d. Web sitesi Erişim Tarihi: Anonim. 2012e. Web sitesi Erişim Tarihi: Anonim. 2012f. F.A.O Production Yearbook. Roma. Anonymous. 2012ı. Web sitesi Erişim Tarihi: Dağıstan, E Orta-Güney Anadolu Bölgesinde Koyunculuk Faaliyetinin Ekonomik Analizi. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana Erkuş, A. ve Demirci, R Ülkemizin Değişik Bölgelerindeki Tarım İşletmelerind e Hayvancılık Faaliyetleri ve Bu Faaliyetlerin İşletme Bünyesindeki Yeri. Ankara Üniversitesi Z.F,Yay. No: 887, Ankara. Hatunoğlu, T Erzurum Şeker Fabrikası Besi Bölge Şefliğinin Yönettiği Sığır Besiciliğinin Ekono mik Analizi. Atatürk Üniversitesi Yay. No: 475, Erzurum. Hazneci, K Amasya İli Suluova İlçesinde Sığır Besiciliği Yapan İşletmelerin Etkinlik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi. Samsun. Özkan, U Bayburt İl inde Sığır Besiciliğine Yer veren Tarım İşletmelerin in Ekonomik Analizi. Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmış), Ankara. Polat, B.K Ankara İli Sığır Besi İşletmelerinde Karlılık ve Verimlilik Analizleri. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara. Topçu, Y. and Uzundumlu, A.S Analysis of Factora aafecting on live weight gain cost in cattle fattening farms: The case of Erzurum province. Journal of Animal and Veterinary Advances 8(6): Yücel, S Ankara İli Tarım İşletmelerinde Sığır Besiciliği Üretim Faaliyetinin Teknik Ve Mali Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara. 575