TRANSİT TİCARETTE BEYANNAMELERE UYGULANAN AVRUPA BİRLİĞİ İSTİSNASI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TRANSİT TİCARETTE BEYANNAMELERE UYGULANAN AVRUPA BİRLİĞİ İSTİSNASI"

Duygu Çağatay
6 yıl önce
İzleme sayısı:

TRANSİT TİCARETTE BEYANNAMELERE UYGULANAN AVRUPA BİRLİĞİ İSTİSNASI Ömer AYDEMİR 19 * ÖZ Genel anlamda ifade etmek gerekirse, bir ürünün başka bir ülkeden satın alınıp, kendi ülkemizin gümrük sahasına

Bu kapsamda transit ticarete ilişkin mevzuat düzenlemeleri yapılmış ve ticareti gerçekleştiren tacirlere birtakım avantajlar ve istisnalar sunulmuştur.

1 TRANSİT TİCARETTE BEYANNAMELERE UYGULANAN AVRUPA BİRLİĞİ İSTİSNASI Ömer AYDEMİR 19 * ÖZ Genel anlamda ifade etmek gerekirse, bir ürünün başka bir ülkeden satın alınıp, kendi ülkemizin gümrük sahasına sokmadan başka bir ülkeye satmamız transit ticaret olarak adlandırılmaktadır. Son yıllarda uluslararası ticaret hacminde yaşanan artış, transit ticarete konu işlemlerin artmasına da neden olmuştur. Bu kapsamda transit ticarete ilişkin mevzuat düzenlemeleri yapılmış ve ticareti gerçekleştiren tacirlere birtakım avantajlar ve istisnalar sunulmuştur. Bunlardan birisi, içeriği merak edilen ve ayrıntılarda kalmış bir uygulama olan Avrupa Birliği istisnasıdır. Anahtar Sözcükler: Transit Ticaret, Avrupa Birliği, Beyanname, İstisna. 1. GİRİŞ Transit ticaret kısaca döviz kazandırıcı faaliyet olarak bilinmekte olup esasen, alış ve satış bedelleri arasında lehte fark esas olmak üzere (aleyhte fark kabul edilebilir) gerçek ve tüzel kişi transit tacirince satın alınan yabancı menşeli veya Türk menşeli olup da yurtdışına satılmış (serbest bölgelere yapılan satışlar dahil) malların transit olarak veya doğrudan doğruya, başka veya aynı ülkeye (serbest bölgeler dahil) satılmasını ifade eder. Bu çalışmada, Türkiye de serbest dolaşımda bulunan bir malın doğrudan doğruya yurtdışına satışı ile bir malın yurtdışından, serbest bölgelerde mukim gerçek/tüzel kişilerden ya da antrepolardan satın alınarak Türkiye üzerinden transit olarak yurtdışına satılmasına ilişkin olarak düzenlenen kağıtlara re sen uygulanacak damga vergisi usulü ile serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketlerin yurtdışından mal girişi ile yurtdışına mal satışı nedeniyle gümrük idarelerine verilen transit beyannamelerde 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa göre damga vergisinin uygulanıp uygulanmayacağı hususu üzerinde durulacak ve öncelikle transit ticaret hakkında bilgi verilecektir. * 19 * * Vergi Müfettişi Makale Geliş Tarihi: Yayın Kurulu Kabul Tarihi: TEMMUZ - AĞUSTOS

2 2. TRANSİT TİCARET NEDİR? Yurt dışında veya serbest bölgelerde mukim gerçek / tüzel kişilerden ya da antrepolardan satın alınan malın, Türkiye üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede mukim gerçek / tüzel kişilere ya da antrepolara satılmasına transit ticaret denir. Türkiye de yerleşik herhangi bir firma tarafından ithal edilmek amacıyla yurda getirilerek, gümrük antrepolarına alınan bir malın aynı firma ya da malları gümrük antreposunda devir alan başka bir firma tarafından başka bir ülkeye (ya da malın getirildiği ülkedeki başka bir firmaya ) satılması da transit ticaret işlemidir. Transit ticaret ödeme şekli değil, bir ticaret şeklidir. Gerçekte bir ithalat ve ihracat işlemi olmadığından dolayı, gümrük beyannamesi düzenlenmez. Transit ticaret işlemlerinde Vergi, Resim, Harç İstisnası uygulanır. Tüm ödeme şekillerine göre transit ticaret yapılabilir. Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Ekonomi Bakanlığınca transit ticaretinin herhangi bir sebeple uygun görülmedi mallar transit ticarete konu olamaz. İthalatın ve ihracatın yasaklandığı ülkelerde mukim gerçek / tüzel kişiler veya antrepolarla da transit ticaret yapılamaz. Transit tacir ise transit ticaret faaliyetinde bulunan, vergi numarası sahibi Türkiye de yerleşik gerçek veya tüzel kişi tacirler, esnaf ve sanatkar odalarına kayıtlı olup üretim faaliyetiyle iştigal eden esnaf ve sanatkarlar ve joint-venture ile konsorsiyumlardır. Alış bedeli, transit tacirinin malı temin ettiği asıl satıcıya yaptığı mal bedeli ödemesidir. Alış bedelleri; Transit Tacirinin Döviz Tevdiat Hesabından, Bankaların döviz kaynaklarından, Alışı yapılmamış ihracat ve transit ticaret satış bedellerinden, USD veya eşiti dövize kadar olmak kaydıyla kredi kartından, Satış bedellerinin tahsil edilmemiş olması şartıyla yurt içinden veya yurt dışından Transit Ticaretin finansmanı amacıyla sağlanan döviz kredilerinden 192 TEMMUZ - AĞUSTOS

3 Karşılanmak suretiyle döviz ya da TL olarak ödenebilir. Alış bedeli transferi esnasında firmalardan yazılı talimat ve alış faturası alınır. Bununla beraber transit ticaret talepleri, Türk Gümrük Bölgesine giren ürünler için, Transit Ticaret Beyannamesi düzenlenmek suretiyle doğrudan gümrüklere yapılmaktadır. Türk Gümrük Bölgesine girmeyen ürünler için Gümrüğe gitmeye gerek yoktur. Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez. Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara alınması fiili ithal hükmünde değildir. 3. TRANSİT BEYANNAMELERİN DAMGA VERGİSİNDEN İS- TİSNASI (AB İSTİSNASI) 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 5084 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle eklenen geçici 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemlerin, tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna olduğu, aynı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin 5810 sayılı Kanunun 01/01/2009 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe giren 7 nci maddesi ile değişik ikinci fıkrasının (c) bendinde, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtların damga vergisi ve harçlardan müstesna olduğu hükme bağlanmıştır. Buna göre şirketlerce yurtdışından mal girişi ile yurtdışına mal satışı nedeniyle gümrük idarelerine verilen transit beyannamelerin, şirketlerin serbest bölgede gerçekleştirmiş olduğu faaliyeti ilgili olarak şirket adına düzenlenmiş olması koşuluyla, 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca tarihinden Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar damga vergisinden müstesna tutulması gerekmektedir. TEMMUZ - AĞUSTOS

4 4. TRANSİT TİCARETTE DAMGA VERGİSİ İSTİSNASI 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisine tabi olduğu; ek 2 nci maddesinde, döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu, bu maddenin uygulanması bakımından döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğu ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı tarafından birlikte tespit edileceği hükme bağlanmıştır. Mezkur kanun hükmünün uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında (1) Seri No.lu Tebliğde, döviz kazandırıcı faaliyet tanımının, ihracat ile bu Tebliğde sayılan diğer döviz kazandırıcı faaliyetleri kapsayacağı belirtilmektedir. Bu doğrultuda, ihracat olarak istisnadan yararlanacak işlemler ve Vergi Resim Harç İstisnası Belgesine dayalı olarak istisna kapsamına alınan faaliyetler tebliğde tek tek sayılarak belirlenmiş, sayılanlar dışındaki faaliyetler damga vergisi ve harç istisnası kapsamında değerlendirilmemiştir. Mezkur Tebliğin 3.1.İhracat İşlemleri başlıklı bölümünün (3.1.4) bendinde, transit ticarete konu malın satın alınması ve satılması ile ilgili işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlara (gümrük idarelerine verilen beyannameler dahil) ihracata ilişkin olduğunun tevsik edilmesi kaydıyla, işlem yapan kuruluşlarca re sen damga vergisi ve harç istisnası tatbik edileceği belirtilmiştir. Buna göre, Türkiye de serbest dolaşımda bulunan bir malın doğrudan doğruya yurtdışına satışı ile bir malın yurtdışından, serbest bölgelerde mukim gerçek/tüzel kişilerden ya da antrepolardan satın alınarak Türkiye üzerinden transit olarak yurtdışına satılmasına ilişkin olarak düzenlenen kâğıtlara re sen damga vergisi istisnası uygulanmaktadır. 5. SONUÇ Yurt dışında veya serbest bölgelerde mukim gerçek / tüzel kişilerden ya da antrepolardan satın alınan malın, Türkiye üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede mukim gerçek / tüzel kişilere ya da antrepolara satılmasına transit ticaret denir. Transit ticarete konu olan malın, Türkiye de serbest dolaşımda bulunan bir mal olması du- 194 TEMMUZ - AĞUSTOS

5 rumunda ihracat kapsamında, yurtdışından veya serbest bölgelerde mukim gerçek/tüzel kişilerden ya da antrepolardan satın alındığı ve Türkiye üzerinden transit olarak yurtdışına satılacağı hususunun akreditif, proforma fatura, anlaşmalar vb. belgelerle tevsiki halinde, transit ticaret kapsamında ihracata ilişkin olarak değerlendirilmesi ve bu kapsamda re sen damga vergisi istisnası uygulanması gerekmektedir. Ayrıca şirketlerce yurtdışından mal girişi ile yurtdışına mal satışı nedeniyle gümrük idarelerine verilen transit beyannamelerin, şirketlerin serbest bölgede gerçekleştirmiş olduğu faaliyeti ilgili olarak şirket adına düzenlenmiş olması koşuluyla, 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca tarihinden Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar damga vergisinden müstesna tutulması gerekmektedir. KAYNAKÇA T.C. Yasalar ( ). 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (11751 sayılı) T.C. Yasalar ( ) sayılı Serbest Bölgeler Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (18785 sayılı) TEMMUZ - AĞUSTOS

6 196 TEMMUZ - AĞUSTOS

Benzer belgeler

KKDF KESİNTİSİNİN İTHALAT KAPSAMINDA GERİ GELEN EŞYAYA AİT TRANSFER BEDELİNDE YAPILIP YAPILMAYACAĞI HUSUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

KKDF KESİNTİSİNİN İTHALAT KAPSAMINDA GERİ GELEN EŞYAYA AİT TRANSFER BEDELİNDE YAPILIP YAPILMAYACAĞI HUSUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ Bilgehan ÖZKAN 15 * 1. KKDF NİN HUKUKİ ALTYAPISI VE İTHALAT BOYUTU Bilindiği