ÇOK KATMANLI HABERLEŞME SİSTEMLERİNDE LİNK YEDEKLEME VE KURTARMA YÖNTEMLERİ

Transkript

1 ÇOK KTMNLI HRLŞM SİSTMLRİN LİNK YKLM V KURTRM YÖNTMLRİ r. Murt Koyunu tılım Üniversitesi, ilgisyr Mühendisliği ölümü, İnek,Gölbşı, nkr mkoyunu@tilim.edu.tr ÖZT ilişim teknolojilerindeki gelişmeler, hem kişilerin hem de resmi ve özel kurum ve kuruluşlrın yeniden ypılnmsın yol çmıştır. İletişim rç ve gereçleri günel hytımızın vzgeçilmez bir prçsı hline gelmiş durumddır. öyle bir ortmd, kesintisiz bir iletişim sğlnmsı büyük önem rz etmektedir. Kesintisiz bir hizmetin sğlnmsı mıyl, bilgisyr ğlrı ve telekomüniksyon sistemlerinin birlikte değerlendirilerek uygulnbileek link yedekleme ve rız kurtrm (reovery) yöntemlerinin bilinmesine ve uygulnmsın ihtiyç vrdır. ilgisyr ğlrı ve telekomüniksyon sistemlerine bir bütün olrk bkıldığınd, genelde çok ktmnlı bir ypı mevuttur. Örneğin, WM, SH, TM ve IP şebekelerinin üst üste bindirildiği bir telekomüniksyon şebekesi çok ktmnlı bir şebeke örneğidir. Her sistemin kendine özgü bir link korum meknizmsı mutlk vrdır. nk, çok ktmnlı bir şebekede, her seviyede link korumsın ihtiyç vr mıdır? u konud mevut teknolojiler neler sunmktdır? Uygun çözümler nelerdir? u bildiride bu sorulrın evplrı verilmektedir. ilişim teknolojilerine bğımlılığın gittikçe rtmsı nedeniyle, hberleşmede yedekleme ve rız düzeltme konulrı son yıllrd tüm dünyd ilgi görmeye bşlmış bir konudur. nk, bu konud yeterli çlışmnın mevut olduğunu söylemek mümkün değildir. Özellikle Türkçe yeterli kynk bulunmyışı bu bildirinin hzırlnmsınd motivsyon kynğı olmuştur. 1. Giriş İletişim teknolojileri, bilgi teknolojileri trfındn tutuln bilginin pylşılmsı, iletilmesi, gönderilmesi, lınmsı gibi mçlrl bir noktdn bşk bir nokty ktrılmsını sğlyn sistemlerden oluşmktdır. u kpsmd iki kvrm krşımız çıkmktdır: bilgisyr ğlrı ve telekomüniksyon sistemleri. ilgi sistemleri, sdee yerel bir ln içerisinde bilgi iletişimi ypk ise, sdee yerel bilgisyr ğlrı kurrk bu iletişimi sğlmk mümkündür. nk, uzk mesfelerde iletişim ihtiyı orty çıktığınd telekomüniksyon sistemleri devreye girmektedir. Telekomüniksyon, iletişim mçlı olrk uzk mesfelerde sinyl tşım işlemi olrk tnımlnbilir. Rdyo, telefon ve bilgisyr ğlrı telekomüniksyon verilebileek örneklerdir. ilgi ve iletişim teknolojilerine bğımlılığın rttığı son yıllrd, kesintisiz bir hberleşmenin sğlnmsı büyük önem kznmıştır. Hem kişisel olrk hem de kurumsl olrk yşnbileek kesintiler telfisi mümkün olmyn sonuçlr yol çbilmektedir. il bir durumd ep telefonuyl rdığımız numry ulşmmk vey İnternet üzerinden il bir işlem ypmk istediğimizde bğlntının olmmsı bizleri oldukç sinirlendirmektedir. u senryolrı dh iddi boyutlr tşımk mümkündür. Örneğin, uzktn meliyt yönteminin uygulndığı bir durumd, hberleşmenin kesintiye uğrmsı kbul edilebilir bir durum değildir. Sniyelerin çok önemli olduğu skeri bir şebekede, rdr görüntülerinin opersyon merkezlerine ktrılmmsı yine büyük sıkıntılr yol çbileek bir senryodur. enzeri senryolrı çoğltmk mümkündür. Kesintiler, iş dünysı için ynı zmnd gelir kybın neden olmktdır. Gerek kişilerin gerekse kurumlrın bilgi ve iletişim sistemlerine oln bğımlılığı her geçen gün dh d rtmktdır. u nedenle iletişim sistemlerinde güvenirlik ve bek ön pln çıkmktdır. Çlışn şebekelerde; kblo hsrı, donnım rızsı, yzılım htsı, doğl fetler, insn htlrı, sistemlerin eskimesi ve bkım ihtiyçlrı, hırsızlık ve terörist sldırılr gibi çeşitli nedenlerle kesintiler olmsı kçınılmzdır. Özellikle, ülkemiz gibi ltypısı henüz tmmlnmmış ve ltypı çlışmlrı iyi koordine edilmeyen, vtndşlrd henüz ülkeye hizmet veren tesis ve ltypı vrlıklrını korum kültürü tm olrk gelişmemiş ülkelerde üçünü trflrın sebep olduğu kesintiler oldukç yüksek boyutlrddır. Günümüzde fiber optik kblolr üzerinden büyük miktrd trfik kmktdır. Örneğin, bir çift fiber optik kblo lifi ile bğlı STM-64 ihzlrı üzerinden yklşık olrk 120 bin kişi ynı nd telefon görüşmesi ypbilmektedir. ynı kpsitenin ortlm 512 Kb/s hızınd SL bğlntısı oln boneler trfındn kullnıldığını düşünürsek, yklşık 16 bin kişinin İnternet hberleşmesi yptığını görürüz. ir fiber optik kblo içerisinde genelde çok syıd fiber lifi mevuttur. olyısıyl, oluşk bir kblo hsrındn etkileneek bone syısı görüldüğü üzere oldukç büyük syılr ulşmktdır. Sebebi her ne olurs olsun, telekomüniksyon şebekelerinde kesintilerin yşnmsı kçınılmzdır. u nedenle, telekomüniksyon şebekelerinde bekyı (survivbility) rtırmk için kurtrm (reovery) kvrmı krşımız çıkmktdır. Kurtrmyı, şebekenin rız durumund bonelerin ldığı hizmette hiç kesinti olmdn vey çok z kesinti ile trfik kışını devm ettirebilmesi olrk tnımlybiliriz. Telekomüniksyon şebekeleri genelde birden fzl şebeke ktmnındn oluşmktdır. Çok ktmnlı şebekelerde kurtrm işlemi ile ilgili değişik çlışmlr mevuttur [1], [2], [3], [5], [6]. u bildiri bu çlışmlrdn derlenmiş bir inelemedir.

2 u bildiri dört bölümden oluşmktdır. Çok ktmnlı şebeke ypılrı ve çok ktmnlı şebeke ypılrındki gelişim trendi ikini bölümde çıklnmıştır. Üçünü bölüm, çok ktmnlı şebekelerde kurtrm işlemini yrıntılı olrk inelemektedir. ördünü bölümde verilen sonuçlrl bildiri sonlndırılmıştır. 2. Çok ktmnlı şebekeler ve gelişim trendi Çok ktmnlı bir telekomüniksyon şebekesi, birbirine bğlı birden çok şebekeden oluşmktdır. Şekil-1 de WM, SH, TM ve IP olmk üzere dört ktmndn oluşn bir çok ktmnlı şebeke örneği verilmiştir. Ktmnlr rsınd tipik bir istemisunumu (lient-server) ilişkisi vrdır. Üst seviyedeki şebeke istemi, lt seviyedeki şebeke ise sunumu durumunddır. SH ve TM ikilisini düşündüğümüzde SH ktmnı sunumu, TM ktmnı ise istemidir. enzer şekilde WM ktmnı sunumu, SH ktmnı istemidir. Mntıksl olrk her ktmndki ihz sdee kendi ktmnındki ihzl hberleşir. lt ktmn üst ktmn için sydm bir hberleşme ortmı sunr. WM TM V/VP STM-N sbit knl Işık dlg boylrı Ip pketleri TM hüreleri SH linkleri Ktmn 4 (IP) Ktmn 3 (TM) Ktmn 2 (SH) WM linkleri Ktmn 1 WM (WM) Fiber optik kblo Şekil-1: Çok ktmnlı şebeke örneği Veri şebekelerinde kullnıln en yygın protokol IP olduğu için veri şebekeleri genel olrk IP şebeke olrk isimlendirilmektedir. Günümüzde telekomüniksyon şebekelerinde tşınn en büyük trfik IP trfiği hline gelmiştir. IP şebekelerin gelişim trendine bkıldığınd, IP protokolünün, frklı protokoller trfındn tşındığı ve ry değişik protokollerin girdiği görülmektedir. u durumd, trnsmisyon sistemlerinden bşlyrk IP protokolüne kdr birçok ktmn oluşmktdır. Örneğin, IP, TM, SH, WM, sistemlerinin üst üste bindirildiği bir şebeke ypısınd 4 yrı protokol vrdır. Her protokolün tşıdığı bilgiye belli miktrd bşlık ve sonuç bilgileri eklediğini düşünürsek, sonuçt toplm kpsitenin önemli bir bölümünün bilginin kendisinin tşınmsınd değil, protokollerin çlışbilmesi için kullnıldığı orty çıkmktdır. u olumsuzluğu ortdn kldırmk mksdıyl, IP protokolünün direkt olrk SH sistemleri üzerinden tşınmsı, son olrk d WM sistemleri üzerinden herhngi bir protokol dönüştürmesine gerek klmdn tşınmsı imkânı getirilmiştir. Geçmiş yıllrd, IP şebekesinin yeterine güvenilir olmmsı ve yeterli klitede (Qulity Of Servie-QoS) servis sğlymmsı nedeniyle TM veri şebekesi uygulmlrı geliştirilmiştir. Örnek olrk, nlı yyın bir görüntünün geikme ve kyıp olmdn krşı merkeze iletilmesi TM teknolojisiyle mümkün hle gelmiştir. Oys geçmişte, IP şebeke uygulmsınd geikmelerin ve kyıplrın olmsı kçınılmz idi. IP veri şebekeleri ile TM veri şebekeleri geçmiş yıllrd iki lterntif şebeke olrk gösterilmiş, bzı firmlr TM ihzlr, bzı firmlr ise IP ihzlr ğırlık vermişlerdir. IP teknolojisine ğırlık veren firmlr, TM teknolojisinin getirdiği vntjlrın IP protokolüne de kzndırılmsı yolun gitmişlerdir. IP şebekesinde kullnıln yönlendiriilere (router) MultiProtokol Lbel Swithing (MPLS) olrk isimlendirilen yeni bir protokolü ilve etmişlerdir. u protokolün mı, bğlntısız (onnetionless) olrk çlışn IP protokolünü uçtn u bğlntılı (onnetion-oriented) güvenilir hle getirmek ve istenen kliteyi (QoS) sğlmktır. MPLS protokolü TM trfındn sğlnn önemli üstünlükleri telfi ederek veri şebekelerinde TM ktmnını ortdn kldırn bir gelişme olrk gösterilmiştir. nk, gerek trihsel gelişmeler nedeniyle gerekse TM teknolojisinin bzı üstünlüklerinin hl devm ediyor olmsı nedeniyle, son yıllrd firmlrın bu iki teknolojiyi birleştirme yolun gittiklerini ve ynı donnım ve yzılım üzerinde TM, MPLS ve IP özelliklerini destekleyen ihzlr geliştirdiklerini görmekteyiz. Veri ve trnsmisyon sistemleriyle ilgili olrk ypıln bir çlışm d, WM ktmnınd (ışık seviyesinde) Multiprotool Lmbd Swithing (MPλS) Protokolu ile ışığın yönlendirilmesi (routedwvelength) vey nhtrlnmsıdır (swithedlightpths). MPλS, IP seviyesindeki MPLS protokolünün bsitleştirilmişidir. ir bşk bkış çısıyl, MPLS ile WM teknolojilerinin birleştirilmesidir. u teknolojide kullnıln ışık dlg boylrı ışığın etiketi olrk lınmkt ve on göre yönlendirilmekte/nhtrlnmktdır. u teknoloji de önümüzdeki yıllrd krşımız çıkk bir teknoloji olrk görülmektedir. Yukrd bhsedilen gelişmelerin genelde ktmn syısını zltmy yönelik olduğu görülmektedir. ununl birlikte, en z iki ktmnlı bir şebeke ypısı kçınılmz olrk krşımız çıkmktdır. u nedenle çok ktmnlı şebekelere yönelik çlışmlr ihtiyç vrdır. Çok ktmnlı şebekelerde kurtrm işleminin ypılmsı d bu kpsmd inelenmesi ve üzeride çlışılmsı gereken bir konudur.

3 3. Çok Ktmnlı Şebekelerde Kurtrm Her şebeke ktmnının kendine özgü kurtrm yöntemleri vrdır [1], [4]. Örnek olrk SH ktmnını ele lırsk SH ihzlrının kendine özgü stndrtlştırılmış korum meknizmlrı (pth protetion, setion protetion, MS Liner tril protetion, MS-SPRings, SN-P) mevuttur. Şekil-2 de 4 fiber optik kblo lifi ile MS-SPRings yöntemi uygulnn bir şebekede kurtrm işleminin nsıl ypıldığı gösterilmiştir. Üst şekilde şebeke konfigürsyonu ve trfiğin norml kışı, lt şekilde ise fiber optik kblod oluşn bir rız nedeniyle uygulnn kurtrm sonuund trfiğin kışı görülmektedir. rız sonuund trfik otomtik olrk boş bekleyen yedek linklere yönlendirilmiştir. SH teknolojisinde bu işlem ms zmn lmktdır. kznmktdır. Tek ktmnlı kurtrm içerisinde de üç frklı yöntemin uygulnmsı mümkündür. u yöntemler şğıd kıs verilmiştir n lt Ktmnd Kurtrm u yöntemde kurtrm, sdee en lt ktmnd ypılmktdır. Örnek olrk, optik üzerinde IP çlışn iki ktmnlı bir şebekeyi düşünürsek, kurtrm optik şebeke trfındn ypılmktdır. b e d Şekil-3: lt ktmnd oluşn rıznın üst ktmn ynsımsı Şekil-2: SH şebekede kurtrm Frklı teknikler kullnılmkl birlikte benzer şekilde diğer ktmnlrın d kurtrm meknizmlrındn bhsetmek mümkündür. WM, TM, IP şebekelerinin her birinin birbirlerinden bğımsız olrk kurtrm yöntemleri mevuttur. O hlde çok ktmnlı bir şebekede kurtrm yöntemleri neler olbilir ve bu yöntemleri vntj ve dezvntjlrı nelerdir? Genel olrk, çok ktmnlı şebekelerde kurtrm işlemi iki frklı yklşıml ypılbilir [1], [5]: 1. Tek ktmnlı kurtrm (Ktmnlr rsı bğımsız kurtrm) 2. Çok ktmnlı kurtrm (Koordineli kurtrm) 3.1 Tek Ktmnlı Kurtrm u yklşımd, kurtrm işlemi dh öneden belirlenmiş ve sdee bir ktmnd ypılmktdır. u nedenle, kurtrmnın hngi ktmnd ypılğı önem u yöntemin vntjlrı şunlrdır: (1) Kurtrm işlemi çok z işlemle çok kıs sürede gerçekleştirilir. (2) rız problemi üst ktmnlr ktrılmdn çözümlenmiş olur. u durum Şekil-3 de gösterilmiştir. Şekilde büyük hrfler SH ihzlrı, küçük hrfler yönlendiriileri (router), noktlı çizgiler yönlendiriiler rsınd kuruln ve SH şebekeden servis ln mntıksl bğlntılrı göstermektedir. Yönlendiriiler rsındki -e, -d ve b-e mntıksl linklerinin - SH linkinden geçtiğini kbul edersek, bu linkte oluşk bir rız üst seviyede 3 yrı rızy neden olmktdır. Kurtrm SH ktmnınd ypıldığınd, birçok üst seviye linkinde oluşk problem sdee bir kurtrm işlemiyle çözümlenir. b Şekil-4: Tek Ktmnlı kurtrmd düğüm rızsı u yöntemin zyıf trflrı ise şunlrdır: (1) rız üst ktmnl ilgiliyse, bunun frk edilmesi ve çözümlenmesi mümkün değildir. (2) rız şyet Şekil-4 de gösterildiği gibi bir düğüm noktsınd oluşurs, bu düğüm noktsındn geçen trnsit trfik kurtrılır. nk, rızlnn düğüm noktsın bğlı üst seviye ihzlr mevut ise, onlr giden trfik kurtrılmz. Şekilde düğümü rızlnmıştır ve on bğlı b yönlendiriisi mevuttur. u durumd b d

4 yönlendiriisi izole olmuştur ve nokt nokt olrk gösterilen - yönlendiriileri rsınd oln ve -b- yolunu izleyen trfiğin kurtrılmsı mümkün değildir n Üst Ktmnd Kurtrm Tek ktmnlı kurtrm lterntiflerinden bir diğeri ise en üst ktmnd kurtrm ypmktır. Optik üzerinde IP çlışn bir şebekeyi düşünürsek, rız durumund kurtrm işlemi IP şebekede ypılır. IP şebekede şyet MPLS çlışıyors, kurtrm MPLS teknikleriyle, değilse stndrt IP kurtrm teknikleriyle gerçekleştirilir. u yöntem, bir öneki yöntemin zyıf trflrını ortdn kldırmktdır. nk, bir öneki yönteme göre şu zyıflıklrı vrdır: (1) Kurtrm işlemi dh uzun sürer. (2) Kurtrm işlemi dh krmşık hle gelir. Çünkü Şekil-3 de dh öne gösterildiği gibi lt ktmnd oluşn bir rız, üst ktmnd onlr, yüzlere rızy yol çbilir. lt ktmndki bir link içinden çok syıd üst ktmn linki geçiyor olbilir. u nedenle, üst seviye linklerin her birisinde kurtrm işlemi ypılmsı ihtiyı orty çıkmktdır Problemi Hisseden lt Ktmnd Kurtrm u yöntem, yukrıd verilen iki yöntemin birleştirilmiş hli olrk düşünülebilir. Kurtrm işlemi yine tek ktmnd ypılmktdır. nk, bu ktmn rızyı frk eden en lt ktmndır. olyısıyl, frklı rızlr için frklı ktmnlrd kurtrm işlemi ypılbilmektedir. u yöntemde, en üst ktmnd kurtrm ve en lt ktmnd kurtrm yöntemlerinin zyıflıklrının kısmen giderildiğini söylemek mümkündür. lt ktmnlrın üst seviye ktmn rızlrını hissedememesi problemi ortdn klkmktdır. Sunumu ktmn rızyı frk etmese dhi istemi ktmn devreye girer. u yöntemin zyıf trflrı ise şöyledir. (1) Kurtrm işleminin hngi ktmn trfındn ypılğının tespiti problemi vrdır. (2) Kurtrm ypn ktmn en üst ktmn değilse, en lt ktmnd kurtrm yönteminin problemleri kısmen d ols devm eder. Kurtrm en üst ktmnd ypılmdığı süree, düğüm merkezi rızlrınd o düğüm merkezine bğlı üst ktmn ihzı izole olur ve on giden trfik kurtrılmz. 3.2 Çok Ktmnlı Kurtrm Tek ktmnlı kurtrm yklşımının zyıflıklrını ortdn kldırmk mıyl, çok ktmnlı şebekelerde, şebekeler rsı koordinsyon sğlnrk dh mükemmel kurtrm meknizmlrı kurmk mümkündür. u yöntemde, ktmnlr rsınd bir şekilde iletişim kurmk ve kurtrm işlemini bir tkım kurllr çerçevesinde ypmk ihtiyı vrdır. u kurllr hngi rızd hngi ktmnın hrekete geçeeğini tnımlr. Çok ktmnlı kurtrm yklşımınd şğıdki lt bölümlerde çıklnn 2 frklı yöntemden bhsetmek mümkündür Koordinesiz (bğımsız) Kurtrm Çok ktmnlı kurtrmd uygulnbileek en koly yöntem, her ktmnın diğer ktmnlrdn bğımsız olrk kendi kurtrm yöntemini uygulmsıdır. rızyı frk eden her ktmn kurtrm işlemi bşltbilir. Sdee bir ktmnd kurtrm işlemi ypılmsı trfik kışı için yeterliyken birden fzl ktmnd kurtrm işlemi ypılmış olbilir. u durum Şekil-5 de gösterilmiştir. Hem sunumu hem de istemi linkleri korum linklerine nhtrlnmıştır. Şekilde - düğümleri rsınd oluşn kblo rızsı sonuund, sunumu linki düğümü üzerine, istemi linki ise düğümü üzerine nhtrlnmıştır. Fiziksel bğlntı Çlışn IP yolu Çlışn IP için SH seviyesi korum Yedek IP yolu Şekil-5: Koordinesiz kurtrm senryosu u yöntemin en büyük vntjı kolylığıdır. Her ktmnd diğer ktmnlr bkılmksızın korum meknizmlrı kurulur. u yöntemin zyıflıklrı ise şöyledir: (1) ynı nd birden fzl ktmnd kurtrm ypılırs, bu ihtiyçtn fzl boş kpsitenin gereksiz yere kullnılmsın sebep olur. Çünkü hem lt ktmn hem de üst ktmn yedek kpsiteye geçer. Oys sdee bir ktmnd kurtrm işlemi ypılmsı yeterlidir. (2) h kötü bir senryo ise, her iki ktmnın ynı kpsiteyi kullnmy teşebbüs etmesi ve birbirlerini engelleyerek kurtrm işleminin hiç ypılmmsıdır. u tür durumlrın olbileeği prtik çlışmlrl isptlnmıştır [5], [6] Sırlı Kurtrm u yöntemde kurtrm işlemi belirlenen sıry göre ktmnlrın sdee birisi trfındn ypılır. elirlenen ktmn kurtrm ypmz ise, kurtrm işlemi sırdki bir sonrki ktmn trfındn ypılır. Kurtrmnın hngi ktmn trfındn bşltılğı ve herhngi bir nedenle ypılmdığı zmn sorumluluğun bir sonrki ktmn nsıl ktrılğının bilinmesine ihtiyç vrdır. Sırlı kurtrm yönteminde şğıdn yukrıy ve yukrıdn şğıy olmk üzere iki frklı yklşım uygulmk mümkündür. d

5 şğıdn yukrıy kurtrm: Kurtrm işlemi, rızyı frk eden en lt ktmnd bşltılır. İstemi konumundki üst ktmn, önelikle sunumu ktmnınd sorunun çözülmesini bekler. nk, sorun sunumu ktmnd çözümlenemez ise istemi ktmn devreye girerek kurtrm işlemini bşltır. u yöntemin vntjı, kurtrm işlemi mümkün oln en kıs zmnd ve bütünlük içinde ypılır. lt ktmnd kurtrmnın mümkün olduğu durumlrd, boşu boşun dh krmşık oln üst seviye kurtrm işlemleri devreye girmez. nk, lt ktmn kurtrm ypmz ise, üst ktmn dh krmşık d ols kurtrm işlemini gerçekleştirir. Yukrıdn şğıy kurtrm: u yklşımd kurtrm işlemi, rızyı frk eden en üst ktmn trfındn bşltılır. Ypılmdığı durumd bir lt ktmn devreye girer. u yöntemde, üst ktmnın servislerini dh iyi tnım ve önemli servislerine önelik verme şnsı vrdır. nk, kurtrm işlemi krmşıklşır ve lt seviye ktmnın üst seviyede kurtrm ypılıp ypılmdığını nlmsı zordur. zen sdee bir kısım servisler kurtrılbilir. Prtikte uygulmsı zor bir yöntemdir Sırlı Kurtrmd Ktmnlr rsı Koordinsyon Kurtrm ypk ktmnlr rsı koordinsyon kurm ihtiyı vrdır. Çünkü rızyı frk eden ktmnın, kurtrmnın kendisi trfındn bşltılıp bşltılmyğını, kendisi trfındn bşltılmyk ise hngi durumd kendisine sır geleeğini bilmesi gerekmektedir. Örneğin 3 ktmnlı bir şebekede en lt ktmnd bir rız oluştuğunu kbul edelim. u rız üst ktmnlrı d doğl olrk etkileyeektir. Her üç ktmnınd rızyı ynı nd frk ettiklerini düşünelim. u tür durumlrd şebeke olrk kurtrm işleminin nsıl sğlnğının ktmnlr rsınd koordinesinin sğlnmsı gerekmektedir. Sırlı kurtrmd ktmnlr rsı koordinsyon için üç fklı teknikten bhsedilebilir. unlrdn birinisi, zmnlyıı kullnmktır. rız durumund, istemi durumund oln ktmn, sunumu ktmn fırst tnımk için belli bir süre bekler, bu süre içinde kurtrm gerçekleşmez ise kendi kurtrm işlemini bşltır. unun için istemi ktmn bir zmnlyıı tutr. İkini teknik, istemi ve sunumu ktmnı rsınd bir sinylleşme meknizmsının kurulmsıdır. Sunumu ktmn kurtrm ypmz ise bunu istemi ktmn bildirir. unun üzerine istemi ktmn kurtrm işlemini bşltır. Konuyl ilgili uygulnbileek son bir yol ise, şebeke ktmnlrının tmmını göreek, en uygun kurtrmnın hngi ktmnd olğın krr vereek ve bunu uygultk bütünleşik bir tekniğin uygulnmsıdır. unun için iki lterntif çözüm sunmk mümkündür. irinisi, şebeke ktmnlrı için ortk bir kontrol meknizmsının (integrtion of ontrol plne) oluşturulmsıdır. İkinisi ise şebeke yönetimi seviyesinde ortk bir yönetimin oluşturulmsıdır. Frklı ktmnlrdki şebekelerin ortk yönetimi için ypıln çlışmlr mevuttur [7]. Zmnlyıı ve sinylleşme tekniklerine göre çok dh krmşık oln bu yöntem, dh esnek ve dh zekie kurtrm yöntemleri üretebilir. nk, mevut ktmnlı şebekelerdeki ktmn mntığını bozmktdır. Teknolojik gelişmelere bğlı olrk değerlendirilmesi gereken bir yöntem olrk düşünülmektedir Çok Ktmnlı Kurtrmd Kynk Kullnımı Çok ktmnlı kurtrmd, ktmnlr rsı koordinsyon ilve olrk dikkte lınmsı gereken diğer bir konud yedek kpsitenin etkin kullnımıdır [5]. Yedekleme için kullnıln linklerin fiziksel olrk çlışn linklerden tmmen yrı olduğu kbul edilmektedir. Kynk kullnımı ile ilgili yöntemleri sttik ve dinmik yöntemler olrk ikiye yırmk mümkündür. Şekil-6: Sttik kynk kullnımı Fiziksel bğlntı Çlışn IP yolu Çlışn IP için SH seviyesi korum Yedek IP yolu Yedek IP yolu için SH seviyesi korum Sttik kynk kullnımı: Sttik yöntemde korum (yedek) olrk kullnılk linkler öneden belirlenmiştir ve en zındn optik seviyede çılmıştır. İhtiyç duyulduğund şebeke topolojisinde bir değişikliğe gideek link tesisine ihtiyç yoktur. Her ktmnd çlışn link, yrı bir link ile yedeklenir. Şekil-6 d SH ve IP ktmnlrındn oluşn iki ktmnlı bir şebeke verilmiştir. Optik seviyedeki rızlr krşı SH seviyesinde optik link yedeklenmiştir. IP ktmnı rızlrın krşı IP linki yrı frklı bir link ile yedeklenmiştir ve bu IP linki frklı bir optik link üzerinden tşınmıştır. yrı optik seviyede yedek IP linki için korum ypılmıştır. öylee optik seviyede bir link için toplm 4 det link kullnılmıştır. u tip yedeklemenin uygulmsı bsit olmkl birlikte, gereğinden fzl kynk kullnmsı nedeniyle özel durumlr hriç terih edilen bir yöntem değildir.

6 Sttik yöntemde kynk kullnımını dh etkin hle getirmek için, tılbileek ilk dım, yedeğin yedeği durumund bulunn yedek IP linkinin optik seviyedeki korumsını iptl etmektir. u durumd Şekil-6 üzerindeki -- linki ortdn klkmktdır. öylee optik seviyedeki toplm link syısı üçe düşmektedir. Kynk kullnımını dh d etkin hle getirmek için ypılbileek bir işlem de IP korum linkini optik seviyedeki korum linki ile birleştirmektir. iğer bir deyişle, ynı optik link, hem çlışn IP linkin yedeği olk hem de yedek IP linkin optik seviyedeki yolu olktır. ynı link hem optik seviyedeki kurtrmlrd hem de IP seviyesindeki kurtrmlrd kullnılktır. Şekil-6 üzerinde -- ve -- linkleri birleştirileek ve tek link olrk kullnılktır. nk dikkt edilmesi gereken husus, her iki ktmnd ynı nd kurtrm ypılmsı mümkün değildir. inmik kynk kullnımı: u yöntemde kurtrm ihtiyı olduğund şebeke topolojisinde otomtik olrk değişiklikler ypılbilmektedir. İhtiyç olduğund yeni bir linkin kurulmsı vey ihtiyç ortdn klktığınd linkin iptl edilmesi mümkündür. İstemi şebeke ihtiyç duyduğund sunumu şebekeden yeni bir link tlep edebilir vey kullnılmyn linkleri ide edebilir. olyısıyl istemi ve sunumu şebekeler rsınd bir hberleşme meknizmsı tesis edilmiştir. u yöntemde korumlr için öneden link thsis etmeye gerek yoktur. nk, çlışm süresine gelebileek tlepleri ve topoloji değişikliklerini krşılyk yedek kpsite hvuzunun oluşturulmsın ihtiyç vrdır. Otomtik link tesislerinin ypılbilmesi için en zındn fiziksel bğlntılrın öneden hzırlnmış olmsın ihtiyç vrdır. Yeni nesil SON ( utomti Swithed Optik Network) vey ION (Intelligent Optik Network) şebekeler bu yeteneğe ship şebekelerdir. u şebekeler, kynk kullnımı çısındn sttik yöntemleri kullnn şebekelere göre yedek kpsiteyi çok dh etkin kullnbilmektedir. 4. Sonuç İletişim teknolojilerine bğımlılığın oldukç büyük boyutlr ulştığı günümüzde, kesintisiz hberleşmenin sğlnmsı büyük önem rz etmektedir. unu sğlmnın en önemli noktlrındn birisi telekomüniksyon şebekeleridir. Oluşbileek rız durumlrınd üzerinden kn trfiği kesintiye uğrtmdn vey çok z kesinti ile norml kışın ulştırk şebeke ypılrının kurulmsın ihtiyç vrdır. u d telekomüniksyon şebekelerinde etkin bir kurtrm yönteminin oluşturulmsıyl mümkün olktır. Günümüzde telekomüniksyon şebekeleri genelde çok ktmnlı şebekelerdir ve her ktmnın kendine özgü bir kurtrm meknizmsı vrdır. u bildiride çok ktmnlı şebekelerde rız durumlrınd uygulnbileek kurtrm yöntemleri inelenmiştir. Çok ktmnlı bir telekomüniksyon şebekesinde, şğıdn yukrıy uygulnk çok ktmnlı bir kurtrm yönteminin diğerlerine göre dh etkin olduğunu söylemek mümkündür. nk, frklı şebekelerde frklı kurtrm yöntemleri uygulnmsı gerekebilir. Örneğin, yedek kpsitenin çok sınırlı olduğu bir şebekede sdee tek ktmnd ve sdee en üst ktmndki önemli servislere kurtrm uygulmk mümkün olbilir. u nedenle, uygulnk kurtrm yöntemine her şebekenin kendi ypısı dikkte lınrk krr verilmelidir. Kynklr [1].olle, S.e Messhlk,.evelder, P.V.Heuven,.Groebbens, J.heyns, I.Lievens, M.Pikvet, P.Lgsse, P.emeester. t-entri Optil Networks nd Their Survivbility. I Journl on Seleted res in ommunitions, Vol.20, 6-20,2002. [2].Groebbens,.olle, S. e Messhlk, M.Pikvet, P.emeester. Logil Topology Optimistion for ynmi Multi-lyer Reovery Shemes. I onf.on esign of Relible ommunition Networks (RN 2003), lbert, nd, [3] J.Krulik,.Hood. voiding loking in Multilyer Reovery. I Pro.vvvvvv, [4] G.Mier,.Pttvin, S.e ptre, M.Mrtinelli. Optil Network Survivbility: Potetion Tehniques in the WM Lyer. Photoni Network ommunitions, 4:3/4, , [5] M.Pikvet, P.emeester,.olle,.Stessens,.Puype, L.epre, I.Lievens. Reovery in Multilyer Optil Networks. I Journl of Lightwve Tehnology, Vol.24, , [6] N.Wuters, G.Okoğlu, K.Struyve, P.F.Fonse. Survivbility in New Pn-uropen riers rier Network sed on WM nd SH Tehnology: urrent Implementtion nd Future Requirements. IP over WM onf., Pris, Frne, [7] L.Rptis, G.htziliz, F.Krynnis, K.Vxevnkis,.Grmpin. n Integrted Network Mngement pproh for Mnging Hybrid IP nd WM Networks. I Network, Vol.17, 37-43, 2003.