Görsel Tasarım İlkeleri - II. Yrd.Doç.Dr. Gülçin TAN ŞİŞMAN

Transkript

1 Görsel Tasarım İlkeleri - II Yrd.Doç.Dr. Gülçin TAN ŞİŞMAN

2 Görsel Materyal Sözel açıklamaları destekleyen ve görselleştiren materyaller Öğrenme-Öğretme Sürecine Katkısı Görseller sunulmak istenen konuyu tam olarak ifade edebilir, gösterebilir. Farklı algılamaları en aza düşürür. Dikkat çekici ve güdüleyicidir. Anlaşılması zor olan konuları basitleştirir. Sözel öğelerle birlikte görsel materyallerin kullanımı içeriği zenginleştirir.

3 Görsel Okuryazarlık Öğretimde resim, çizim, görüntü vb. öğelerin her biri görsel materyallerdir. Doğru anlaşılması ve yorumlanması çok önemlidir. Görsel okuryazarlık Kod çözme, doğru okuma, anlama ve sözel mesajlara çevirebilme Öğrencilerin yaş ve gelişim düzeyleri Gerçek ve gerçek olmayan görsellerin kullanımı Basit ve karmaşık görseller Renk kullanımı Öğrencinin geçmiş yaşantısı

4 Görsel Tasarım Süreci En etkili şekilde mesaj aktarımı için Görsel Tasar ım İlkelerinden yararlanılır. Görsel bir materyal ne içerir? Öğeleri nelerdir? Bu öğeler nasıl düzenlenmelidir? Görsel Sözel Çekicilik Katan Unsurlar Bir materyal geliştirilirken görsel/sözel/çekicilik katan unsurların seçilmesi, parçaların birleştirilmesi ve materyalin anlamlı bir bütün haline getirilmesi Biçimsel Tasar ım Öğeleri Materyalin biçimsel yapısına karar verilmesi ve düzenlenmesi Tasar ımda Düzenlemeler Tüm öğe ve unsurların tasarım düzenlemesi

5 Görsel Tasarım Görsel-Sözel-Çekicilik Katan Öğeler GÖRSEL Gerçekçi Benzeşik Şematik SÖZEL Yazı tipi Stil sayısı Büyük harf *Renk * Harf boyutu * Boşluklar ÇEKİCİLİK KATAN Dikkat çekicilik Dokunulabilirlik Etkileşimlilik

6 Görsel Tasarım Biçimsel Tasar ım Öğeleri Hizalama Bütünlük Şekil Denge Renk düzeni Tasar ımda Düzenlemeler Yakınlık Yönlendirmeler Uyumluluk

7 Görsel Tasarım İlkeleri Görsel Öğeler Bir materyalin tasarlanması sürecinde Gerçekçi Benzeşik Şematik olmak üzere 3 tür görsel öğeden söz edilir.

8 Görsel Tasarım İlkeleri Görsel Öğeler- Gerçekçi öğeler Gerçekçi görseller, üzerinde durulan gerçek nesneyi gösterir. Örneğin bir arabanın resmi gerçekçi bir görsel olarak kullanılabilir. Burada gerçekçi renklerin kullanılmış olması gerçekçiliğin derecesini yükseltir.

9 Gerçekçi ve Gerçekçi Olmayan Kullanımlar

10 Görsel Tasarım İlkeleri Öğretim materyallerinde gerçekçi öğelerin kullanımı etkili midir? Son yıllarda yapılan araştırmalarda etkili olmadığı ortaya konulmuştur. (Selvi, 2008) Gerçekçi öğeler başlangıçta öğrencinin dikkatini çekmesine karşılık, daha sonra onları gereksiz ayrıntılara yöneltebilmektedir. Gerçek resimler 12 yaşından küçük çocukların dikkatini kolayca dağıttığından gerçek olmayan görsel kullanımı gerekir.

11 Görsel Tasarım İlkeleri Görsel Öğeler- Benzeşik öğeler Bir kavramı veya konuyu açıklamak için, o konu ya da kavramla ilgisi olamayan ama benzerliği olan başka bir nesneyi göstererek benzerliklere dikkat çekme işlevini görürler. Öğrencilerin geçmiş yaşantıları önemlidir.

12 Görsel Öğeler- Benzeşik öğeler

13 Görsel Öğeler- Benzeşik öğeler İş birliği

14 Görsel Tasarım İlkeleri Görsel Öğeler- Şematik öğeler Şematik görseller, akış şemaları, grafikler, haritalar, şematik ve sınıflama çizelgelerini kapsar. Bu tür görseller, temel kavramla ve diğerleri arasındaki ilişkileri göstererek öğrenenlerin konunun içerik yapısını görmelerine yardımcı olurlar.

15

16 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar SÖZEL Yazı tipi Stil sayısı Büyük harf *Renk * Harf boyutu * Boşluklar Görsel materyallerin bir çoğunda sözel bilgilere de yer vermektedir. Sözel öğelerin kullanılması görsel öğelerin kullanılması kadar gerekli ve önemlidir.

17 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar Yazı (Harf) Tipi (Stili) Tutarl ı ve görsellerle uyumlu olmalıdır. Yazıların kolay okunabilmesi için sade bir yazı tipi seçilmelidir. Yazıların kolay okunabilmesi için sade bir yazı tipi seçilmelidir.

18 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar Stil Sayısı İkiden fazla yazı stili kullanılmamasına özen gösterilmesi gerekir. Ana metin ve başlık Aynı amaçla yan yana kullanılması çok etkili değildir. Metinlerde çok fazla stilden yararlanmak karmaşık bir görüntüye neden olur!

19 Stil Sayısı Hazırlanan materyalde birkaç degişik türde farklı yazı tipi kullanılmamalıdır. Vurgulanma yapmak gerektiğinde vurgulama işlemi en fazla iki farklı stille gerçekleştirilmeye çalışılmalıdır.

20 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar BÜYÜK HARF KULLANIMI Küçük harf tercih edilmelidir. Okumay ı kolaylaştırır. Üç kelimeden fazla olan başlıklarda kelimelerin ilk harfleri büyük yazılmalıdır. BİR METİNDE YAZILARIN EN İYİ DERECEDE OKUNABİLİR OLMALARINI SAĞLAMAK İÇİN YALNIZCA KÜÇÜK HARF VE ANCAK GEREKTİĞİ YERLERDE VEYA ZORUNLU DURUMLARDA BÜYÜK HARF KULLANMAK GEREKİR.

21 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar Renk Materyallerde uygun renk kullanımı materyali zenginleştirir, hareket etkisi kazandırır. Yazı ve zemin rengi arasındaki zıtlık olmasına dikkat edilmelidir. Okunabilirlik düzeyini artırır. Dikkati yoğunlaştırmayı kolaylaştırabilir. Renk Düzeni ve Rengin Çekiciliği Bir sunum ekranındaki renk düzeni kendi içinde uyumlu olan renklerden oluşturulduğu zaman izleyicide daha olumlu ve uzun süre hatırlanacak izlenimler bırakacaktır. Renkler ayrıca okunurluğu da doğrudan etkiler.

22 Sarı zemin Siyah yazı

23 Beyaz zemin Kırmızı yazı Beyaz zemin Siyah yazı Beyaz zemin Mavi yazı Beyaz zemin Yeşil yaz ı

24 Siyah zemin Beyaz yazı

25 Mavi zemin Beyaz yazı

26 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar Renk Yap ılan araştırmalarda en iyi okunurlukları olan zemin-yazı renkleri Sarı zemin üstüne siyah yazı Beyaz zemin üstüne kırmızı, yeşil veya mavi yazı Kırmızı renkte verilen öğelerin daha çok hatırlandığı, Mavi rengin daha az dikkat çektiği görülmüştür.

27 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar Yazı (Harf) Boyutu Tüm öğrenciler tarafından görülmesi çok önemlidir. Sınıfın her noktasındaki öğrenci tarafından rahatlıkla görülmelidir. Harf büyüklükleri her 3 metre için 1.3 cm olursa rahatlıkla görülebilir. Öğrenci yaşı, materyalin kullanım amacı yazı boyutunun belirlenmesinde etkilidir.

28

29 Görsel Tasarım Sözel Öğeler / Yazılı Unsurlar Boşluklar Satırlar ve harflerin arasındaki uzaklık metinlerin okunmasında önemli bir etkiye sahip bulunmaktadır. Harflerin arasındaki boşluklar materyalin okunmasını kolaylaştırabilir veya zorlaştırabilir. Satırlar birbirine çok yakın ise uzaktan puslu bir görüntü Çok uzak ise birbiriyle ilişkili değilmiş gibi bir görüntü Harflerin yapısına göre (A, I, K H, M, N - C, G, O) boşluklar ayarlanmalıdır. Satırlar arası en uygun boşluk ortala harf büyüklüğünden 1.5 kat daha fazla olması gerekir.

30 Tepegöz, saydam bir madde üzerindeki yaz ı, resim vb. şeyleri büyülterek bir ekrana, duvara, tahtaya veya perdeye yansıtan ders aracıdır. Tepegöz, saydam bir madde üzerindeki yazı, resim vb. şeyleri büyülterek bir ekrana, duvara, tahtaya veya perdeye yansıtan ders aracıdır. Tepegöz, saydam bir madde üzerindeki yaz ı, resim vb. şeyleri büyülterek bir ekrana, duvara, tahtaya veya perdeye yans ıtan ders aracıdır.

31 Görsel Tasarım Çekicilik Katan (Destekleyici) Unsurlar ÇEKİCİLİK Dokunulabilirlik Dikkat çekicilik Etkileşimlilik Görsel ve sözel öğeleri belirledikten sonra destekleyici unsurların tasarlanan materyalde etkin olarak kullanılması öğrenmeyi kolaylaştırır.

32 Görsel Tasarım Çekicilik Katan (Destekleyici) Unsurlar Dokunulabilirlik Materyalin kullanım amacının ne olduğunun anlaşılması ve mesajı daha etkin olarak kavramak amacıyla bu öğeden yararlanılması oldukça önemlidir. Görsellerin çoğu iki boyutludur. Bir materyale dokunulabiliyor olması bireylere konu hakkında daha açık ve yalın bir fikir verebilir. Doku ve desen kullanarak üçüncü bir boyut eklemek mümkün olabilir.

33 Düz kahverengi zemin Ağaç dokusu

34

35

36

37

38

39 Görsel Tasarım Çekicilik Katan (Destekleyici) Unsurlar Dikkat çekicilik Bireylere yeni bilgiler verildiği sürece ve bilgiler iletilirken farklı uyarıcılar kullanıldığı sürece dikkatlerini bir konuya vermeyi sürdürebilirler. Ortam monotonlaştığında bireyler konudan kolayca kopabilirler. Bireylerin dikkatlerini sürekli ve canlı tutabilmenin yollarından birisi de şaşırtıcı, beklenmedik, sürpriz olabilecek uyarıcıları sunmaktır.

40 Görsel Tasarım Çekicilik Katan (Destekleyici) Unsurlar Etkileşimlilik Materyalin öğrenci katılımını desteklemesi gerekir. NEDEN? Öğretmenin kullandığı bir materyalin öğrenme sürecine katkısı olabilir mi? Etkileşimlilik unsuru bütün materyallere uygulanabilir bir özelliktir. Yansıtılan görseldeki bir soruyu yanıtlamaları istenebilir. Materyaldeki öğelerin yerleri değiştirilerek veya belli kısımların üstleri kartlarla kapatılarak sorular yanıtlarla eşleştirilebilir

41 Görsel Tasarım Görsel-Sözel-Çekicilik Katan Öğeler GÖRSEL Gerçekçi Benzeşik Şematik SÖZEL Yazı tipi Stil sayısı Büyük harf *Renk * Harf boyutu * Boşluklar ÇEKİCİLİK KATAN Dikkat çekicilik Dokunulabilirlik Etkileşimlilik

42 Görsel Tasarım

43 Görsel Tasarım Biçimsel Tasar ım Öğeleri Görsel, sözel ve çekicilik katan öğeler belirlendikten sonra bunların nasıl bir biçimsel düzenleme ile yerleştirileceği hakkında karar verilir. Hizalama Bütünlük Şekil Denge Renk düzenine ilişkin kararlar alınır.

44 Görsel Tasarım Biçimsel Tasarım Öğeleri Bütünlük Bütünlük, bir görseli meydana getiren öğelerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan, öğeler arasındaki ilişkidir (Yalın, 2006). Bütünlük, konular ı, renkleri, şekilleri, çizgi tipi ve yönünü, ilişkili ve tekrar ederek sağlanabilir. Materyal içerisinde bütünlüğün sağlanmış olması mesajı anlamayı ve yorumlamayı kolaylaştırır. Sıkça yapılan hatalardan biri, bir alana çok fazla şey sığdırmaktır. Anlatmak istediğinizi anlatmaya yaramayan bilgileri sunmayın.

45 Görsel Tasarım Biçimsel Tasarım Öğeleri Bütünlük 3x3 kuralı eski ve basit bir tasarım kuralıdır. Ekran, soldan sağa ve yukarıdan aşağıya 3 parçaya bölünerek 3x3 bir matris elde edilir. Anahtar öğeler veya nesneler bu 3 çizginin yakınında bulunmalıdır. 3x3 kuralı öğrencilerin dikkatlerini bu çizgilerin kesişme noktalarında toplayacağını belirtir.

46 Görsel Tasarım Biçimsel Tasarım Öğeleri Görsel öğeleri yerleştirmede en fazla dinamik olan kısım sunum materyalinin sol üst kısmıdır. Göz hareketleriyle uyumlu ve öncelikle algılanması istenen öğelerin yerleşimi oldukça önemlidir.

47

48

49

50

51 Görsel Tasarım Biçimsel Tasarım Öğeleri Denge Hazırlanan görsellerde yer alan tüm öğelerin eşit biçimde yüzeye dağıtılmasıdır. Simetrik Simetrik olmayan denge Dengesizlik

52 Görsel Tasarım Biçimsel Tasarım Öğeleri Hizalama Dikey veya yatay olarak hizalanan resimler/bütünler, hizalanmayanlara göre daha düzenli olarak algılanır. Düzenli bilgiler daha kolay öğrenilir ve hatırlanır. Materyalde hizalama kullanımı sırasında, öğeler arası hizalamanın yanı sıra tüm öğelerin materyale göre hizalanmasına da özen gösterilmelidir. Yatay ya da dikey hizalama Arka arkaya yerleştirilmesi düşünülen öğeleri yerleştirmede O, Z, L, T ve V harflerinin şekillerinden yararlanılabilir.

53 Hizalama??

54

55 Görsel Tasarım Biçimsel Tasarım Öğeleri Şekil Şekil, bir yüzey üzerine yarat ılan iki boyutlu biçimlerdir. Dikkat çekici Önceki yaşantıya uygun Verilmek istenen mesaj ın anlaşılırlığını ve anlamını koruyan Farklı şekiller bir araya gelerek anlamlı bir bütün oluşturabilirler. Şekiller kimi zaman herhangi bir cismin sadece kenar çizgileri ile görüntülenmesinde kullanılırlar. Siluet

56

57 Görsel Tasarım Biçimsel Tasarım Öğeleri Renk Düzeni Tasarlanan materyaldeki öğelerin rahat görülebilmesi ve algılanabilmesine olanak veren renk seçimleri Çok fazla renk kullanımı dikkat dağıtıcı, öğrenmeden uzaklaştırıcı olabilir. En fazla 4 renk Temel ölçüt okunurluğu sağlamak!

58 Görsel Tasarım Tasar ımda Düzenlemeler Görsel, sözel ve çekicilik katan öğeler belirlendikten sonra ve biçimsel tasarım gerçekleştirildikten sonra son olarak materyali tamamlamak ve anlamlı bir bütünlük yaratmak amacıyla Yakınlık Yönlendirmeler Uyumluluk boyutlarında kararlar alınır ve uygulanır.

59 Görsel Tasarım Tasarımda Düzenlemeler Yakınlık Eğitim materyallerinde belirli bir kavramı ifade edebilmek, mesajı iletebilmek için birden fazla öğe kullanılabilir. Bu öğelerin arasındaki ilişkiyi öğelerin birbirleri arasındaki uzaklıkları ve yakınlıkları belirler. Birbirleri ile yakın öğeler ilişkili; uzak olan öğeler ise ilişkisiz olarak anlamlandırılırlar. Gestalt Algılama Yasaları Şim dibucüm leyiok uman ızz orla şacak

60 Görsel Tasarım Tasar ımda Düzenlemeler Yönlendirmeler Belli sıralamaları izlemeleri ya da belli noktalara dikkat çekmek amaçlı yönlendirmeler yapılabilir. Öğrenciye verilmek istenen mesajı daha açık ve anlamlı duruma getirme işlevine sahiptir. Yön gösteren araçları seçmek (çizgi, şekil, vb. kullanımı) Vurgulama Boyut (doku) farkı yaratmak Farklı/zıt/parlak renkler

61 Görsel Tasarım Tasarımda Düzenlemeler Yönlendirmeler Yön Gösteren Unsurlar Çizgi dikkati bir yol boyunca sürükleyen veya bir noktaya çeken tek boyutlu bir yapıdır. İşlem, yön ve hareket gösterir, Şekilleri ayırma ve birleştirme işlerini yapar, Üzerine kurgu yapılabilecek temel yapı taşlarıdır. Yatay çizgiler durgunluk hissi verir. Dikey çizgiler güç gösterir, yukar ı bakma hissi verir. Köşegen çizgiler kuvvetli biçimde hareket ve dinamizm hissi verir.

62 Örnek: Yatay ÇİZGİ A B

63 Örnek: Yatay ÇİZGİ

64 Örnek: Dikey Çizgi Öğretim Tasarımı Teorisi Sistemler Teorisi İletişim Teorisi Öğrenme Teorisi Öğretim Teorisi

65 Örnek: Köşegen Çİzgİ Öğretim Sistemleri Tasarımı Süreci... Tasarım Analiz Geliştirme Değerlendirme Uygulama

66 VURGULAMA

67 VURGULAMA

68 Görsel Tasarım Tasarımda Düzenlemeler Yönlendirmeler Boyut Görsel tasarım içerisinde kullanılan bir cismin boyutu çoğu zaman yanıltıcı olabilir. Cisim diğer cisimler ile birlikte kullanıldığında boyut açısından bir anlam ifade eder. Boyut hakkındaki yargımız, çevreleyen cisimler hakkındaki bilgimize bağlıdır. Boyut algısı, algılanan uzaklıkla ve algılanan uzaklıktaki boyutla ilişkilidir. Renk ve gri derecesi boyut algısını etkiler. Görselin boyutuna, istendik mesajı nasıl iletebileceğine dayalı olarak karar verilmelidir.

69

70 ÖRNEK:BOYUT

71 Görsel Tasarım Tasar ımda Düzenlemeler Uyumluluk Benzer öğeleri belli standartlar dahilinde (benzer biçim ve yerlerde) kullanma Benzer öğelerin aynı düzende yerleştirilmesi öğrencinin belli süre içinde dikkat edecekleri noktaları ayırt etmelerini kolaylaştırır.

72 Görsel Tasarım Tasarımda Düzenlemeler Uyumluluk Alan kullanım Görsel materyallerde alan kullanımı hem materyalin anlaşılabilir olması hem de uyumluluk açısından büyük önem taşır. Kapalı (dolu) ya da açık (boş) Dergi ya da kitap tasarımları Bir tasarımda boş alanların dağılımı, görsel öğelerin yerleştirilmesi kadar önemlidir. Sayfanı tamamı metin ya da şekiller ile doldurulmaz. Okuyucunun içeriği daha rahat takip edebilmesi için boş alanlara yer verilir.

73

74

75

76

77