Seminerin Adı: GAP ta AntepfıstığıYetiştiriciliği Yer: Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Diyarbakır Semineri Sunan: Mikdat

Transkript

1 Seminerin Adı: GAP ta AntepfıstığıYetiştiriciliği Yer: Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Diyarbakır Semineri Sunan: Mikdat ŞİMŞEK Tarih: Mart

2 GİRİŞ Antepfıstığı (P. Vera L.) nın kültüre alınışı çok eskilere dayanmaktadır. Konu ile ilgili literatürler bu ürünümüzün Güneydoğu Anadolu ya yerleşen Etiler tarafından kültüre alındığını, o çağlarda kral sofralarına girdiğini, dolayısıyla çok eskiden beri kültür çeşitlerinin bulunduğunu ve meyve değerinin bilindiğini belirtmektedirler. 2

3 Ülkemizde ve diğer bazı Ortadoğu ülkelerinde antepfıstığı altın ağacı veya yeşil altın olarak tanımlanır. Bunun en önemli sebebi ise iyi fiyat etmekte olup, üreticiye yüksek gelir getirmesidir. 3

4 Yeşil içli antepfıstığı, pasta, dondurma ve tatlı sanayi nin önemli bir hammaddesidir. Ülkemizde yetişen antepfıstıklarının çoğunlukla yeşil yada sarı karışımı renkte olması ve damak tadı bakımından daha lezzetli olması, ona belirgin bir üstünlük kazandırmaktadır. 4

5 Ancak, belirtilen bu üstün özelliklere sahip ürünümüzün yeterince değerlendirilip, üretim ve ihracatımızın istenilen seviyede artırıldığı, tanıtım ve pazarlama organizasyonlarının sağlıklı bir şekilde işlendiği söylenemez. İran ve A.B.D. bu yönde önemli mesafeler almışlardır. 5

6 GAP Kapsamına Giren Bazı İllerin Önemli İklim Verileri (Uzun Yıllara Ait) İller En Düşük Sıcaklık ( C) Ortalam a Sıcaklık ( C) En Yüksek Sıcak. ( C) Ort. Yüksek Sıcaklık ( C) Nispi Nem (%) Yağış (mm) Diyarbakır Gaziantep Mardin Siirt Şanlıurfa

7 Bazı Meyve Türlerinin Önemli İklim İstekleri Meyve Türü Yıllık Ortalama Yağış (mm) Kış Minimum Sıcaklık ( C) Yaz Optimum Sıcaklık ( C) Ortalama Soğuklama İsteği (saat) Armut Ayva < 1650 Elma Erik Kayısı >427 Kiraz Şeftali Vişne Antepfıstığı Ceviz Badem İncir

8 Dünya Antepfıstığı Üretimi (Ton) ÜLKELER İRAN A.B.D TÜRKİYE SURİYE YUNANİSTAN İTALYA

9 GAP Bölgesinde Antepfıstığı Ağaç Sayısı, Üretimi ve Verimi İLLER Toplam A.S. Meyve Ver.A.S. Üretim (Ton) Verim (kg/ağaç) Gaziantep Şanlıurfa Adıyaman Siirt Mardin Diyarbakır Batman Şırnak Kilis Ötekiler TÜRKİYE

10 Yenilen 100 g da Antepfıstığı, Fındık, Ceviz ve Sığır Eti Besin Değerleri Antepfıstığı Fındık Ceviz Sığır Eti Protein (%) Yağ (%) Karbonhidrat (%) Ca (mg) P (mg) Fe (mg) K (mg) Vitamin A (ıu) Vitamin BI (mg) Vitamin B6 (mg) Kalori

11 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yabani ve Kültür Antepfıstığı Türleri 1. Pistacia vera L. (Antepfıstığı) 2. Pistacia Terebinthus.(Melengiç) 3. Pistacia khinjuk Stocks (Buttum) 4. Pistacia hybritleri 11

12 Bazı Antepfıstığı Çeşitlerinin Soğuklama İhtiyaçları ( Yılları Ortalaması) Çeşitler Erkek 1 Erkek 2 Halebi Uzun Siirt Kırmızı Ohadi 7.2 o C altındaki Süre (saat)

13 Antepfıstığında Dökümler 1. Çiçek ve Küçük Meyve Dökümü 2. Haziran Dökümü 13

14 Boş Meyve Oluşumunun Nedenleri ve Alınması Gereken Önlemler 1. Bahçe içerisinde erkek ağaç sayısının az olması 2. Erkek ve dişi ağaçların aynı zamanda çiçek açmaması 3. Diğer meyve türleriyle karışık bahçe tesisi 4. Çevrede arıcılık yapılması 5. Erkeklerin zayıf anaç üzerine aşılanması 6. İklim faktörleri 14

15 Standart Antepfıstığı Çeşitlerine Uygun Tozlayıcı Tipler 1. Uzun ve Halebi çeşitleri için Uygur erkeği 2. Siirt ve Kırmızı çeşitleri için Atlı erkeği 3. Ohadi çeşiti için Kaşka erkeği tozlayıcı olarak uygun görülmüştür. 15

16 Antepfıstığının Çoğaltılması 1.Doğada yabani olarak yetişen ve kültür çeşitlerine anaç olabilecek Pistacia türlerinin aşılanması. 2. Pistacia türleri tohumlarının ekilmesiyle elde edilen çöğürlerinin üretim bahçelerine dikilerek yerinde aşılanması. 3. Tohumların tüplere ekilmesiyle burada geliştirilerek aşılanması sonucunda elde edilen aşılı tüplü fidanların doğrudan bahçeye dikilmesi 16

17 Antepfıstığında Bahçe Tesisi Antepfıstığı bahçesi 4 şekilde kurulabilir 1. Doğrudan tohum ekimiyle 2. Çöğür dikimiyle 3. Aşılı tüplü fidan dikimiyle 4. Yabanilerin yerinde aşılanmasıyla 17

18 Antepfıstığında Dikim Şekilleri 1. Yoğun (çok sık) dikim 2. Sık dikim 3. Sulanan koşullarda dikim 4. Kuru koşullarda dikim 18

19 Antepfıstığında Toprak İşleme Kış aylarına girerken 3 veya 5 soklu pullukla derin olarak yapılan kontur (çapraz) sürüm, yağmur sularının toprağın alt katmanlarına inmesini sağladığından, yapılması gereken önemli bir sürümdür. Kayalık ve fazla eğimli yerlerdeki antepfıstığı bahçelerinde kontur sürümün yapılması biraz zordur. Eğime dik olarak toprak işleme yapılamıyorsa, teraslama yapılmalıdır. 19

20 İlkbahar da 5 soklu pulluk, kültivatör veya kazayağıyla yüzeysel olarak yapılan kontur sürüm, yabancı ot kontrolünü ve toprakta kapillaritenin kırılmasını sağlar İlkbahar sürümü genellikle 2 kez yapılır 20

21 Killi toprak yapısına sahip bahçelerde toprak neminin azalmasıyla birlikte özellikle Temmuz ayında yüzeyden başlayarak aşağıya doğru toprakta yarılmalar (çatlama) meydana gelmektedir. Bu yarıklardan toprak neminin kaybolmaması için Temmuz ayında kültivatör veya kazayağıyla birlikte tapan çekilerek yapılacak olan son bir sürümle toprak işleme tamamlanmış olur. 21

22 Sürüm yapılamayan yerlerde (ağaçların gövde çevresi) ise ilkbaharda bellenmeli veya çapalanmalıdır. 22

23 Antepfıstığının Gübrelenmesi 23

24 Kuru Koşullarda Yetiştirilen Antepfıstığında Yapraktaki Besin Elementleri Sınır Değerleri Besin Elementleri % Besin Elementler ppm Azot (N) Demir (Fe) Fosfor (P) Çinko (Zn) Potasyum (K) Mangan (Mn) Kalsiyum (Ca) Bakır (Cu) 6.90 Magnezyum (Mg) Bor (B)

25 Sulu Koşullarda Yetiştirilen Antepfıstığında Yapraktaki Besin Elementleri Sınır Değerleri Besin Elementleri % Besin Elementleri Azot (N) Mangan (Mn) ppm Fosfor (P) Bakır (Cu) 7-14 Potasyum (K) Bor (B) Kalsiyum (Ca) Magnezyum (Mg)

26 Gübre Uygulamaları Azot Uygulamaları: Ağacın yaşına göre 2-5 kg/ağaç Amonyum Sülfat Şubat ta taç izdüşüm alanına serpilerek, hemen toprağa karıştırılır.yağışın az olduğu bölgelerde Ocak ayında da verilebilir. 26

27 Fosfor Uygulamaları: Ağaç başına 2 kg Triple Süper Fosfat, ağaç taç izdüşümünün dış çevresine açılan cm derinlik ve cm genişliğindeki banta Ekin ayında uygulanarak bantın üstü kapatılır. 27

28 Potasyum Uygulamaları: Potasyum noksanlığının olduğu bahçelerde, ağaçların yaşı ve toprak yapısı göz önüne alınarak kg potasyum sülfat gübresi, fosforla birlikte yapılabilir. 28

29 Mikro Element Uygulamaları: gr. Fe- EDDHA topraktan veya % 1-2 lik dozda Fe-EDTA nın yapraktan uygulanması önerilebilir. Bu değer civarında diğer mikro elementlerden de yararlanılabilir. 29

30 Antepfıstığında Budama 1. Şekil Budaması 2. Ürün Budaması 3. Gençleştirme Budaması 30

31 Antepfıstığında Sulama 1. Yüzey sulama sistemleri a. Salma sulama b. Karık sulama 2. Basınçlı sulama sistemleri a. Yağmurlama (spring) sulama b. Mikro sulama sistemleri b.1.mikro yağmurlayıcılar b.2. Damla sulama 31

32 Antepfıstığında Hasat Hasat olgunluğuna gelen antepfıstığı meyvelerinde renk değişimi olmakta, dış kabuk zemin renginin açık yeşilden soluk beyaz renge dönerek çeşidin tipik üst rengini oluşturmaktadır. Ayrıca içli meyvelerde dış kabuk parmaklar arasında sıkılınca, kolayca ayrılmakta, içi boş (fıs) meyvelerde dış kabuk oldukça sert ve iç kabuğa yapışık olmaktadır. 32

33 Ülkemizde antepfıstığının hasat zamanının bilimsel olarak tespiti yapılmıştır. Gaziantep te yapılan bir çalışmada kırmızı çeşidi (9 eylül) gelmiş, bunu Uzun (17 eylül), Siirt ve Ohadi (25 eylül) çeşitleri izlemiştir. En geç olgunlaşan ise Kellekoçi çeşidinde (16 ekim) de tespit edilmiştir. 33

34 GAP taki illerimizde antepfıstığı hasadı elle yapılmaktadır. İran ve Suriye de antepfıstığı hasadı elle yapılmaktadır. Kaliforniya da ise 6 yaşından küçük ağaçlara hasat elle yapılırken, 6 yaşından büyük ağaçlarda makine ile hasat yapılmaktadır. 34

35 TEŞEKKÜRLER 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43

44 44

45 45

46 46

47 47

48 48

49 49

50 50

51 51

52 52

53 53

54 54

55 55

56 56

57 57

58 58

59 59

60 60

61 61

62 62

63 63

64 64

65 65

66 66

67 67

68 68

69 69

70 70

71 71

72 72

73 73

74 74

75 75

76 76

77 77

78 78

79 79

80 80

81 81

82 82

83 83

84 84

85 85

86 86

87 87

88 88

89 89

90 90

91 91

92 92

93 93

94 TEKEKKÜRLER 94