İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 FİZİKSEL UYGUNLUĞA GİRİŞ. Bölüm 2 FİZİKSEL UYGUNLUK SAĞLIK VE HASTALIK. Bölüm 3 SAĞLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE RİSK SINIFLAMASI

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Bölüm 1 FİZİKSEL UYGUNLUĞA GİRİŞ FİZİKSEL AKTİVİTE VE HASTALIKLAR... 5 SAĞLIK BEDEN EĞİTİMİ VE FİZİKSEL UYGUNLUK... 6 Egzersiz Fizyolojisi Araştırma ve Sağlık... 8 Fiziksel Aktivite, Fiziksel Uygunluk ve Sağlıkla İlgili Terminoloji FİZİKSEL AKTİVİTE ÖNERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Bölüm 2 FİZİKSEL UYGUNLUK SAĞLIK VE HASTALIK FİZİKSEL UYGUNLUK UNSURLARI Aerobik Uygunluk Kassal Uygunluk FİZİKSEL UYGUNLUK, SAĞLIK VE İYİ HİSSETME Sağlık ve İyi Hissetme Fitnes ve İyi Hissetme Fitnes ve Aktif Yaşam Biçimi Fiziksel Aktivitenin Sağlığa İlişkin Yararları KALP-DOLAŞIM HASTALIĞI Koroner Kalp Hastalığı Risk Faktörleri Fiziksel Aktivite ve Koroner Kalp Hastalığı YÜKSEK TANSİYON Fiziksel Aktivite ve Yüksek Tansiyon YÜKSEK KOLESTEROL Fiziksel Aktivite ve Lipit Profili SİGARA ALIŞKANLIĞI DİABETUS MELLİTUS OBEZİTE KAS İSKELET HASTALIKLARI Bölüm 3 SAĞLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE RİSK SINIFLAMASI SAĞLIK DEĞERLENDİRMESİ Fiziksel Aktiviteye Hazır Olma Anketi (FAHOA) Koroner Risk Faktör Analizi Hastalık Risk Sınıflaması Sağlık Durumu Anketi FİZİKSEL KONTROL VE TIBBİ RAPOR Kan Profili Dinlenme Durumunun Değerlendirilmesi Nabız Kan Basıncı Deriveli EKG DERECELİ EGZERSİZ TESTİ vii

2 Bölüm 4 DEĞERLENDİRME VE PROGRAM HAZIRLAMA PRENSİPLERİ TEST, ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Test Ölçme Değerlendirme BEDEN EĞİTİMİ VE SPORDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrenci ve Öğretmen Performansı Tanı Sınıflama Başarı Durumu Gelişme Güdüleme Seçme ve Yerleştirme Not Verme Eğitimin Değerlendirilmesi Müfredatın Değerlendirilmesi Öğretmenin Etkinliği Eğitimsel Araç Araştırma Norm Geliştirme Test Sırası ve Test Alanının Özellikleri Testin Seçiminde Ölçütler Geçerlik Güvenirlik Geçerlik, Güvenirlik ve Tarafsızlık Arasındaki İlişkiler Test Seçiminde Yönetim ve Organizasyon Ekonomi Zaman Eğitim Değeri İlgi Çekici Norm İlişki Ayırıcı Bağımsız Cinsiyet Emniyet Büyük Gruplar Puanlama, Tanıtım, Raporlama Test Uygulamasının Planlanması Malzeme ve Alan Test Bilgisi Puanların Kaydı Uygulayıcıların Eğitimi Testlerin Denenmesi Isınma Direktiflerin Standardizasyonu Sonuçların Değerlendirilmesi viii

3 Bölüm 5 AEROBİK UYGUNLUĞUN DEĞERLENDİRİLMESİ TANIMLAR Maksimal Aerobik Güç Nedir? Maksimal Aerobik Gücü Niçin Ölçeriz? Aerobik Gücün Ölçümünde Kullanılan Birimler Yetişkinlerde Aerobik Uygunluğun Değerlendirilmesi Oksijen Tüketiminin Egzersiz Yapmadan Belirlenmesi AEROBİK UYGUNLUĞUN DOĞRUDAN YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ Yüklenme Testlerinde Genel Prensipler Maksimal Testler Maksimal Koşu Bandı Yöntemleri Maksimal Bisiklet Ergometresi Yöntemleri Maksimal Kol Ergometrisi Maksimal Testin Avantaj ve Dezavantajları Submaksimal ve Alan Testleri Tek Etaplı Submaksimal Koşu Bandı Testi Astrand-Rhyming Testi YMCA Bisiklet Ergometrisi Testi Scinolfi Bisiklet Ergometresi Testi Submaksimal Step Testleri Scinolfi Step Test Dakika Koşma Yürüme Testi Rockport Yürüme Testi Submaksimal Testlerin Avantaj ve Dezavantajları Çocuklarda Kalp Solunum Uygunluğunun Dolaylı Yoldan Belirlenmesi Bruce Koşu Bandı Testi Bir Mil Koşma/Yürüme Testi Fiziksel Çalışma Kapasitesi (PWC170) Testlerin Çocuklar İçin Avantaj ve Dezavantajları Bölüm 6 AEROBİK ANTRENMAN PROGRAMLARININ DÜZENLENMESİ EGZERSİZ REÇETESİ Sağlığın Geliştirilmesinde Egzersiz Reçetesi Prensipleri EGZERSİZ TİPİ Çalışmanın Yoğunluğu MET Yöntemi Kalp Atım Sayısı Yöntemi (KAS) KAS ve MET Grafik Yöntemi Karvonen Yöntemi (Kalp Atım Rezervi) KAS Yönteminin Sınırlılıkları Algılanan Zorluk Derecesi Yöntemi (AZD) EGZERSİZİN SÜRESİ EGZERSİZİN SIKLIĞI GELİŞİM DÖNEMLERİ Başlangıç Dönemi Gelişme Dönemi ix

4 Sürdürme Dönemi AEROBİK ANTRENMANIN BÖLÜMLERİ VE YÖNTEMLERİ BİREYSEL EGZERSİZ PROGRAMI Ergometrik Bisiklet Programı Jogging Programı Bölüm 7 KAS KUVVETİ VE DAYANIKLILIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ TANIMLAR KUVVET VE KAS DAYANIKLILIĞININ ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN GEREÇLER Dinamometreler El Sıkma Kuvveti Test Yöntemi El Sıkma Dayanıklılığı Test Yöntemi Bacak Kuvveti Test Yöntemi Sırt Kuvveti Test Yöntemi Kablolu Tansiyometre Değişmez ve Değişir Dirençli Aygıtlar Dinamik Kuvvet Testleri Dinamik Kas Dayanıklılığı Testleri İzokinetik Hareket İzokinetik Kuvvet Test Yöntemleri Kalistenik Tip Kuvvet ve Dayanıklılık Testleri Dinamik Kuvvet Testleri Dinamik Dayanıklılık Testleri KASSAL UYGUNLUK TESTLERİNDE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER KUVVET TESTLERİNİN SEÇİM KRİTERLERİ Bölüm 8 KUVVET ANTRENMANININ DÜZENLENMESİ ANTRENMAN PRENSİPLERİNİN AĞIRLIK EGZERSİZLERİNE UYARLANMASI Özel Olma Prensibi Yüklenme Dereceli Artış Diğer Prensipler AĞIRLIK ANTRENMAN YÖNTEMLERİ Statik (İzometrik) Antrenman Dinamik (İzotonik) Antrenman Yoğunluk Set Sıklık Hareket Sırası Dinamik Kuvvet Antrenman Yöntemleri Setlerin Düzenlenmesi Hareket Sırası ve Sayısının Değiştirilmesi Sıklığın Değiştirilmesi Antrenman Kapsamı ve Yoğunluğunun Değiştirilmesi Dairesel Kuvvet Antrenmanı İzokinetik Antrenman x

5 AĞIRLIK ANTRENMANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Statik ve Dinamik Antrenman Dinamik ve İzokinetik Antrenman AĞIRLIK ANTRENMAN PROGRAMININ GELİŞİMİ Çocuklar İçin Ağırlık Antrenmanı Yaşlılar İçin Ağırlık Antrenmanı AĞIRLIK ANTRENMAN PROGRAMLARININ ETKİLERİ Morfolojik Faktörler Nöral Faktörler Biyokimyasal Faktörler Diğer Değişiklikler Ağırlık Antrenmanının İskelet Kasına Morfolojik Etkileri Ağırlık Antrenmanının Biyokimyasal Etkileri Kuvvet Antrenmanının Nörolojik Etkileri Kuvvet Antrenmanının Diğer Etkileri KAS AĞRISI Gecikmiş Kas Ağrısı Teorileri Kas Ağrısının Önlenmesi Bölüm 9 ESNEKLİK TANIMLAR ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER ESNEKLİĞİN BELİRLENMESİ Statik Esnekliğin Ölçümünde Doğrudan Yöntemler Statik Esnekliğin Ölçümünde Dolaylı Yöntemler ESNEKLİK PROGRAMLARININ DÜZENLENMESİ Esneklik Çalışma Tipleri Bel Bölgesini Koruyucu Egzersiz Programları Sağlıklı Bel Hareketleri Bölüm 10 BEDEN KOMPOZİSYONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ DOĞUMDAN YAŞLILIĞA BEDEN KOMPOZİSYONU Bebeklik ve Çocukluk Dönemi Genç, Orta Yaş ve Yaşlılar BEDEN KOMPOZİSYONU BELİRLEMEDE KULLANILAN TEKNİKLER Beden Kompozisyonu Modelleri Densitometri Beden Volümünün Su Altı Tartımıyla Ölçümü Rezidüel Volüm Su Altı Tartma Yönteminde Genel Kurallar Siri Eşitliğinin Gelişimi Su Altı Tartımı İçin Deneğin Hazırlanması Su Altı Tartım Yönteminin Güvenirlik, Avantaj ve Dezavantajları Beden Volümünün Belirlenmesinde Diğer Yöntemler Su Taşırma Yöntemi xi

6 Gaz Dilüsyon Yöntemi Hava Değişim Yöntemi (Plethysmography) Şişe Kaldırma Kuvveti Yöntemi Toplam Beden Suyu Toplam Beden Potasyum Miktarı Dual Enerji X-Ray Soğurma Yöntemi (DEXA) İnfrared Yöntemi (NIR) Bioelektrik İmpedans Yöntemi (BİA) Elektrot Kullanarak Yapılan BIA Ölçüm Yöntemi Bipedal BIA Ölçüm Yöntemi BIA Analizinde Hata Sebepleri Yarışma Sporları İçin BIA Ölçüm Yöntemlerinin Değerlendirilmesi Egzersizden Sonra Deri Kan Akışı ve Isısının Bioelektrik İmpedansa Etkileri Beden Kompozisyonu Analizinde Hidrasyon ve Dehidratasyonun Etkileri Antropometrik Yöntem %Yağ Belirlemede Deri Kıvrım Kalınlıklarının Kullanılması %Yağ Belirlemede Çevre Ölçümlerinin Kullanılması Karın Çevresi Değişiklikleri ile Hedef Yağ Oranı Sporcularda Beden Kompozisyonu Bölüm 11 AĞIRLIĞIN KONTROLÜ OBEZİTE TİPLERİ OBEZİTE VE AŞIRI AĞIRLIĞIN NEDENLERİ İDEAL BEDEN AĞIRLIĞININ BELİRLENMESİ Beden Kompozisyonu Tekniği İskelet Yapısı Tekniği MİNİMAL AĞIRLIĞIN HESAPLANMASI ENERJİ ALIMI VE TÜKETİMİNİN BELİRLENMESİ Enerji Alımı Enerji Tüketimi Dinlenik Metabolik Oranının Belirlenmesi (RMR) Günlük Ek Enerji Gereksinimin Belirlenmesi AĞIRLIK KONTROL PRENSİPLERİ VE PRATİKLERİ Diyet Egzersiz Ağırlık Artırma (Kilo Alma) Dengeli Diyet Proteinler Yağlar Karbonhidratlar Vitaminler, Mineraller ve Su Negatif Enerji Dengesi Egzersiz Reçetesi Egzersizin Faydaları Egzersizin Tipi HIZLI ZAYIFLAMA DİYETLERİ VE SAKINCALARI KİLO ALMA PROGRAMLARININ DÜZENLENMESİ BEDEN KOMPOZİSYONUNU GELİŞTİRME İÇİN PROGRAM DÜZENLEME xii

7 Bölüm 12 FİZİKSEL AKTİVİTENİN ÖLÇÜMÜ GİRİŞ FİZİKSEL AKTİVİTE TANIMI Fiziksel Aktivitenin Faydaları Fiziksel Aktivite Düzeyleri FİZİKSEL AKTİVİTE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ Fiziksel Aktiviteyi Ölçmede Kullanılan Alan Yöntemleri Akselerometre (Hareket Sayıcı) Pedometreler (Adım Sayıcılar) Kalp Atım Sayısı (KAS) Monitörleri ENERJİ TÜKETİMİ KAYNAKLAR FORMLAR FORM Fiziksel Aktiviteye Katılma Anketi FORM Kalp Sağlığı Risk Puanlaması (Erkek) Kalp Sağlığı Risk Puanlaması (Kadın) FORM Tıbbi Öykü Anketi FORM Tıbbi İzin FORM Yaşam Biçiminin Değerlendirilmesi Sigara Alışkanlığı İçki Alışkanlığı Egzersiz Alışkanlığı Yeme Alışkanlığı FORM Algılanan Zorluk Derecesi Skalası xiii