Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu SİBER ZORBALIK

Transkript

1 PDR BÜLTENİ Sayı:6 Bülten Tarihi: Ocak 2016 Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu SİBER ZORBALIK Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu Psikolojik Danışma ve Rehberlik Birimi Yayınıdır.

2 Günümüzde teknoloji hızla ilerlemekte ve gelişmektedir. Telefon, bilgisayar gibi günümüzün vazgeçilmez araçları, hayatımızı kolaylaştırmakla birlikte birtakım riskleri de beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla teknolojinin doğru ve güvenli kullanılması konusunda bilinçli çocuklar yetiştirmek de giderek önem kazanmaktadır. Telefon, bilgisayar ve internetin yanlış kullanımı ile birlikte saldırganlık ve şiddettin arttığı şu günlerde aileleri ve çocukları tehdit eden yeni tehlikelerden birisi de siber zorbalık olarak karşımıza çıkmaktadır. Siber zorbalık bildiğimiz, doğrudan yapılan zorbalıktan daha tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir. ZORBALIK NEDİR? Çocuklar yaşadıkları ortamlarda zorbalığa maruz kalmakta veya zorbalık yapmaktadırlar. Zorbalık bir birey veya grubun başka bir birey veya gruba olumsuz davranışlarda bulunmasıdır. Bir davranışın zorbalık olarak adlandırılabilmesi için, bir süreçte, zarar vermek amacıyla fiziksel veya psikolojik olarak daha güçsüz, savunmasız kişiye veya gruba uygulanması gerekir. Dört tür zorbalıktan bahsedebiliriz: 1. Fiziksel Zorbalık: İtme, tekmeleme, yumruklama, vurma. 2. Sözel Zorbalık: İsim takma, küçük düşürme, hakkında söylenti çıkarma, alay etme, kötü şakalar yapma. 3. Duygusal Zorbalık: Grup dışında bırakma, özellikle dostça olmayan şekilde davranma, ırkla ilgili aşağılamalar, duygusal işkence, tehdit edici davranışlarda bulunma. 4. Tehdit Edici Zorbalık: Parasını eşyasını veya ödevlerinin bir kopyasını isteme, şantaj yaparak hakkı olmayan bir şeyi isteme. Öğrenilen bir davranış da olan zorbalık, dürtüsel olan, kendi yetersizliğini, korkularını gizlemek isteyen, sadist duyguları olan, kendine güveni az olan bireylerde görülür. Okul ortamlarında ise bu tür davranışı çocuklar dikkatleri üzerine çekmek, popüler olmak, akademik başarısızlığı kapatma gibi sebeplerden dolayı sergileyebilirler. Bu davranış biçimi zamanla iletişim ve yaşam tarzı haline gelebilir. Sayfa 2 SİBER ZORBALIK

3 SİBER ZORBALIK NEDİR? Facebook, Twitter, Youtube, Whatsapp, Blog günümüz gençliği için vazgeçilmez iletişim yollarıdır. Çocuklar sosyalleşmelerini bu ağlar üzerinden gerçekleştirmekte hatta oyunlarını bile sanal ortamda oynamaktadırlar. Çocuklar kendilerine bu ortamlarda kimlikler ve kişilikler yaratarak iletişime geçmektedirler. Ebeveynlerin denetiminin zayıf olduğu bu iletişim şekilleri kötü amaçlı kişilerden gelecek olan tehlikelere açıktır. Siber zorbalık; teknoloji araçları kullanarak diğer kişiye kasıtlı saldırganca davranışlarda bulunma durumudur. Siber zorbalık direkt zarar verme amacıyla yapıldığı gibi zaman zaman eğlenmek amacıyla da yapılabilmektedir. Siber zorbalıkta klasik zorbalıkta olduğu gibi mağdur kişi güçsüz olmayabilir. Kimliğin gizleniyor olması, günlük hayatta uyumlu, sakin, güçsüz görünen hatta zorbalığa maruz kalan kişilerin bile sanal ortamda siber zorba olmasına neden olabilir. Zorba, öfke, intikam duygularını karşısındakini rahatsız ederek boşaltma yolunu seçebilir. Siber zorbalıkta direkt olarak fiziksel olarak zarar verme davranışı görülmez. Ancak siber zorbalık zaman içerisinde fiziksel şiddete dönüşebilir. Willard (2007) sekiz tür siber zorbalık davranışı tanımlamıştır. 1. Kışkırtma: Elektronik iletişim kanalları kullanılarak çevrimiçi kavgaların kaba dille ve öfke duygusuyla gerçekleşmesi, 2. Taciz: Art arda gönderilen kötü içerikli ve hakaret içeren mesajlar, 3. İftira: Kişinin itibarına veya arkadaşlıklarına zarar verici dedikodu veya söylenti çıkarma, 4. Başka Birinin Kimliğine Bürünme: Herhangi bir kişinin kişisel bilgilerini kullanarak başkalarına -veya kimliğine büründüğü kişi belirli biriyse- o kişiye zarar verici çevrimiçi faaliyetlerde bulunma, Sayı:6 Sayfa 3

4 5. Bilgi Veya Görüntüleri Afişe Etme: Birinin sırlarını ya da utanç verici bilgi veya görüntülerini çevrimiçi paylaşma, 6. Aldatma: Biriyle başka biriymiş gibi çevrimiçi sohbet ederek, sohbet esnasındaki yazışmaları veya konuşmaları kaydedip, utanç verici olan kayıtları çevrimiçi ortamda paylaşma, 7. Sanal Dışlama: Kasıtlı olarak birini çevrimiçi bir gruptan ya da forumdan ihraç etme, dahil olmasını engelleme, 8. Siber Taciz: Tekrarlanan, yoğun bir şekilde taciz, tehdit içeren ve ciddi bir korku oluşturan kötüleme biçimi (Manap,2012,s.13). SİBER ZORBALIĞIN ETKİLERİ Zorbalık ister yüz yüze ister sanal ortamda olsun çocukta travmaya neden olabilir. Özellikle sanal ortamda karşılaşılan zorbalıkta karşıdaki kişi bilinmeyince çevredeki kişilerden sürekli şüphe edilebilir. Bu da çocuğun güven duygusunu zedeleyerek çevresi ile kurduğu iletişimde sorunlar yaşamasına sebep olabilir. Kaygı düzeyinde de artış olacağından, çocuk içine kapanabilir, kendine olan güveninde azalmalar gözlemlenebilir. Çocuk kendini değersiz, yetersiz hissedebilir ve kendine zarar verme davranışı gösterebilir. Siber zorbalığa maruz kalan çocuk gece korkarak uyanma, tek başına bir faaliyet yapmadan çekinme, sağlık sorunları (baş ve karın ağrıları v.b.) yaşayabilir. Çocuklarda siber zorbalık sonucu görülen okula gitme konusunda isteksizlik, dikkat dağınıklığı, akademik başarıda düşme ve okul arkadaşları ile ilişkilerinde sorunlar yaşanabilir. Çocuk saldırgan davranışlar da sergileyebilir. Sayfa 4

5 AİLELERE ÖNERİLER Ebeveynler teknolojik gelişmeler konusunda çocuklar kadar bilgi sahibi olmayabilirler. Çocuklar bu teknolojileri yetişkinlerden daha iyi kullanmaktadırlar. Çocukları korumak için yapılacak ilk şey, teknolojik gelişmeleri öğrenmek ve takip etmektir. Anne baba olarak gelişmelerden haberdar olun. Çocuğunuzun kullandığı telefonlara ve bilgisayarlara güvenlik yazılımları yüklenebilmektedir. Bu yazılımlar sayesinde olumsuz durumlar takip edilebilir ve engellenebilir. Gerekli filtreme ve güvenlik yazılımları kullanın. Çocuğunuzla geçirilen zaman da önemlidir; ebeveynleri ile az zaman geçirmek çocuk için kontrolden uzak zamanlar demektir. Onunla kaliteli zaman geçirmenizi sağlayacak aktivitelerde bulunun. Çocuğunuzu dışarıda oyun oynamak, spor yapmak, ailesiyle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmek, kitap okumak, müzik dinlemek gibi alternatiflere yönlendirin. Çocuğun telefonda, bilgisayar ve televizyonda geçirdiği zamanlar belirlenerek, sınırlandırılmalıdır. Gerekli programlamayı yapın. Çocuğunuza telefon ve internet kullanım kuralları ile ilgili bilgiler verin. Çocukların bilgisayar ve telefonlarını zaman zaman kontrol ederek ziyaret ettikleri siteler, mesajlaştığı kişi ve içerikler konusunda bilgi sahibi olun. Çocuğunuzu siber zorbalık ve oluşabilecek olumsuz sonuçlar konusunda bilgilendirin. Sayı:6 Sayfa 5

6 Çocuğunuza kendisine ve başka kişilere ait özel bilgileri internet ortamında paylaşmaması gerektiğini öğretin. Sanal ortamda iletişimde olduğu kişinin aslında kendisine söylenenden farklı bir kişi olabileceği konusunda çocuğunuza gerekli bilgilendirmeyi yapın. Çocuğunuza siber zorbalık ile karşılaştığında neler yapması konusunda gerekli bilgilendirmeyi yapın. Çocuğunuzu elektronik araçlar kullanılarak yapılan şakaların her zaman eğlenceli olmadığını, bazen kötü sonuçlanabileceği konusunda bilinçlendirin. Karşısındaki kişinin duygularını anlaması için gerekli eğitimi verin. Çocuğunuz bir başkasına siber zorbalık uygulandığında da sessiz kalmaması gerektiği konusunda bilgi sahibi olsun. Eğer çocuğunuzun bir zorbalık davranışı yaptığını fark ettiyseniz, üstünü kapatmaya çalışmayın. Çocuğunuzun bu davranışı sürdürmemesi için gerekli önemleri alın. Sayfa 6

7 KAYNAKÇA MANAP, Abdullah,2012. İlköğretim İkinci Kademe Öğrencileri Ve Siber Zorbalık: Samsun İli Örneği Yüksek Lisans, Tezi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun, Ondokuz Mayıs Üniversitesi AKSARAY, Semra, Siber Zorbalık Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, Sayfa ÖZDEMİR, Seçil, 2015., Ergenlerde Siber Zorbalık Ve Mağduriyetin, Anne-Baba Ve Akran İlişkilerine Göre İncelenmesi Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi TOTAN, Tarık, 2007, Okulda Zorbalığı Önlemede Eğitimcilere Ve Ebeveynlere Öneriler AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, GOOGLE (2015). Ebeveynler İçin Zorbalığa Karşı Korunma Bilgileri, Support.Google.Com/Plus/Answer/ ?Hl=Tr adresinden tarihinde ulaşılmıştır. Sayı:6 Sayfa 7