Türkiye Tarihi Ders Notları

Transkript

1 Türkiye Tarihi Ders Notları Anadolu ya ilk Türk akınları ve ilk beylikler Çağrı Bey Anadolu ya keşif amaçlı seferler yapmıştır 1015 Anadolu ya Türk akınları Dandanakan Savaşı ndan sonra yeniden başlamıştır Büyük Selçuklular ın kazandığı Pasinler Savaşı nda 1048 Bizans ve Selçuklu kuvvetleri ilk kez karşı karşıya geldi Büyük Selçuklular, Malazgirt savaşıyla Anadolu nun kapılarını Türklere açarak Türkiye tarihini başlatmışlardır. Malazgirt Savaşı ndan sonra Alp Arslan, Fethedilen topraklar, fethedenin malıdır. anlayışını uygulamıştır. Komutanlara ikta olarak verilen Anadolu topraklarında ilk Türk beylikleri kurulmuştur. Saltuklular Erzurum-Kars-Bayburt yöresinde, Danişmentliler Tokat-Kayseri-Sivas yöresinde, Mengücekliler Erzincan yöresinde, Çaka Beyliği İzmir yöresinde, Artuklular Harput-Mardin-Diyarbakır yöresinde kuruldu. Türkiye Selçukluları ( ) Büyük Selçuklu hanedanından Süleyman Şah tarafından İznik merkezli kurulmuştur. Haçlı Seferi sonrasında merkezini Konya ya taşımıştır. Mesut, Danişmentliler e karşı büyük üstünlük sağlamış ve II. Haçlı Seferi nde büyük başarılar elde etmiştir. Bu dönemde Avrupalılar Anadolu ya Türkiye demeye başlamıştır Miryakefalon Savaşı yla Anadolu kesin olarak Türk yurdu haline getirilmiştir. Kılıç Arslan Türk veraset anlayışına göre ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırmıştır. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında Venediklilerle ilk ticaret anlaşması yapılmıştır. Gıyaseddin Keyhüsrev, Trabzon Rum İmparatorluğu üzerine seferler düzenleyerek Karadeniz ticaret yolunu denetim altına almıştır. Türkiye Selçukluları; Antalya, Sinop, Alanya ve Kırımın Suğdak limanlarını almışlardır. En güçlü devirleri olan I. Alâeddin Keykubat döneminde, Moğol tehlikesine karşı önlemler alınmıştır. Alaeddin Keykubat ın, Harzemşahlar ı 1230 Yassıçemen Savaşı nda yenmesi Anadolu yu Moğol tehlikesine açık hale getirmiştir. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde çıkan Babailer (Baba İshak) İsyanı güçlükle bastırılmıştır. Moğollar Anadolu ya gelerek, Kösedağ Savaşı yla 1243 Türkiye Selçuklularını yenilgiye uğratmışlardır.

2 Not: Kösedağ Savaşı ndan sonra yıkılışa geçen Türkiye Selçukluları, Moğollara bağlı olarak bir süre varlıklarını sürdürmüşlerdir. Tarih 1308 i gösterdiğinde de yıkılmışlardır. Kösedağ Savaşı ndan Sonra Kurulan Beylikler 1. Karamanoğulları Konya 2. Germiyanoğulları Kütahya 3. Aydınoğulları İzmir 4. Saruhanoğulları Manisa 5. Hamitoğulları Antalya, Isparta 6. Menteşeoğulları Muğla 7. Candaroğulları Kastamonu 8. Eretna Devleti Sivas 9. Kadı Burhaneddin Sivas 10. Ramazanoğulları Adana 11. Dulkadiroğulları Maraş 12. Karesioğulları Balıkesir Türkiye beylikler dönemi haritası Anadolu da Kurulan İlk Türk Beyliklerinin Ortak Özellikleri Büyük Selçuklu Devleti ne bağlı kuruldular. Türkleşme sürecini başlatıp ilerlettiler. Anadolu yu Bizans, Haçlı ve Ermeni saldırılarına karşı korumuşlardır. Anadolu yu imar ettiler. İsimlerini kurucularından aldılar. Dönem Türk Beylikleri ni sonlandıran Anadolu Selçuklu Devleti dir.

3 Kültür ve Medeniyet Merkez Teşkilat Anadolu Selçukluları nda devletin başında sultan unvanlı hükümdar bulunurdu. Hanedanın kutsallığı anlayışı ve Ülke, hanedan mensuplarının ortak malıdır anlayışı devam etmiştir. Büyük Divan (Divan-ı Saltanat): Başında sultan bulunmuş, sultanın gelmediği zamanlarda ise divana vezir başkanlık etmiştir. Niyabet-i Saltanat: Bu kurul naib denilen güvenilir devlet adamları ile komutanlardan oluşmuş ve hükümdar başkentte olmadığı zaman, ona ait devlet işlerini yürütmüşlerdir. Pervaneci Divanı: arazi defterlerindeki dirliklerle ilgili Büyük Divan da alınan kararları düzenlemiştir. Diğer divanlar önceki Türk İslam Devletleri nin divanlarıyla aynıdır. Anadolu Selçukluları, merkezi otoriteyi güçlü tutabilmek için geniş iktalara yer vermemişler ve meliklerin yetkilerini sınırlı tutmuşlardır. Taşra Teşkilatı Muhtesip, vilayetlerde üretilen ve satılan malların kalitesi gibi belediye işlerini yürütürdü. Şıhne valisi, genel güvenlik ve zabıta işlerini yürütürdü. Kadılar, yargı işlerinden sorumluydu. Muhassılar mali işlerden sorumluydu. Subaşılar ise şehrin güvenliğinden sorumluydu. Uç teşkilatları, Anadolu Selçukluların gayrimüslim sınır bölgelerinde kurulurdu.

4 Ordu ve Donanma Anadolu Selçuklular da ordu teşkilatı, hukuk sistemi ve toprak sistemi Büyük Selçuklular dan alınmıştır. Hassa Birllikleri: Gulamhane denilen kışlalarda yetişen, doğrudan hükümdara bağlı görev yapan maaşlı ve çoğunlukla atlı birliklerdir. İkta Askerleri: Tamamen Türklerden oluşan ve ikta topraklarının gelirleriyle yetiştirilen askerlerdir. Türkmen Kuvvetleri: Uç bölgelerde savaşa hazır bulunan akıncı kuvvetlerdir. Bağlı Beylik ve Devlet Askerleri: Gerekli durumlarda baplı beylik ve devletlerden alınan askerlerdir. Donanma: Türkiye Selçukluları Sinop, Alanya, Antalya ve Samsun gibi şehirlerde tersaneler kurmuşlardır. Karadeniz ve Akdeniz de donanma oluşturmuşlardır. Donanma komutanına Reisü l Bahr veya Emirü l Sevahil denmiştir. Dil ve edebiyat Anadolu Selçuklu Devleti nde, Büyük Selçuklu Devleti nde olduğu gibi, resmi dil Farsça, bilim dili Arapça, halkın dili ise Türkçe ve diğer yerel diller Karamanoğulları ndan sonra birçok beylik Türkçeyi resmi dil olarak benimsedi. Hem bilim-edebiyat dili hem de resmi dil olan Türkçe o tarihten itibaren gelişme olanağı buldu ve eserleri çoğu Türkçe yazıldı. Anadolu Türkçesinin ilk eserlerini Ahmed Fakih, Sultan Veled, Şeyyad Hamza ve Yunus Emre vermiştir. Halk Edebiyatı: Anadolu da ilk Türk edebiyatı olup bu alanda önemli eserler verilmiştir. Battan Gazi Destanı, Danişmentname, Garibname ve Nasreddin Hoca fıkraları Tasavvuf Edebiyatı: Moğol istilasından sonra ortaya çıkan buhranlı dönemde halk, tekkelerin etrafında toplanmıştır. Bu toplanma tasavvuf edebiyatını ortaya çıkarmıştır. Divan Edebiyatı: Temsilcileri 13. Yüzyıldan sonra ortaya çıkmıştır. Aruz vezniyle yazılan şiirler Divan adlı eserlerde toplanmıştır. İlk divan şairi Hoca Dehhani, Selçuklu Şehnamesi adlı eseri yazmıştır. Ekonomi En önemli geçim kaynağı kervan ticareti olmuştur. Şehirde oturan esnafın aralarında birleşerek kurdukları dini ve ekonomik özelik taşıyan teşkilata ahilik denilmiştir. Selçuklularda gümüş sikkelere dirhem, altın sikkelere dinar denmiştir. Türkiye Selçukluları paralarında sultanın figürü de yer almıştır.

5 Sanat ve Mimari Camiiler, mescitler, medreseler, kümbetler, külliyeler, darüşşifalar Anadolu Selçuklu mimarisinin örnekleridir. Türkiye Selçukluları nda ilk medreseler Kılıç Arslan zamanında Konya ve Aksaray da inşa edilmiştir. Cami, medrese, mescit, lümbet-türbe, külliye, kervansaray Anadolu Selçuklu mimarisi örnekleridir. Taş süslemelerinde çift başlı kartal, kuş, ejder, aslan, geyik, yıldız ve melek gibi figürler kullanılmıştır. Konya da Alaeddin Camii, Karatay Medresesi, İnce Minareli Medrese; Erzurum da Çifte Minareli Medrese; Kayseri de Döner Kümbet, Hond Hatun Külliyesi ve Gevher Nesibe Şifahanesi Anadolu Selçukluların ait önemli mimari eserlerdir. İlk beylikler dönemi mimari eserler; o Saltuklular: Emir Saltuk Türbesi (Anadolu da Türklere ait ilk türbe), Üç Kümbetler, Mama Hatun Kervansarayı ve Kümbeti o Mengücekler: Divriği Ulu Camii, Divriği Darüşşifası, Kayıtbay Camii, Divriği Külliyesi (Anadolu da bilinen en eski külliye) o Danişmentliler: Emir Gazi Kümbeti, Kayseri Ulu Camii, Tokat ve Niksar Yağıbasan Medreseleri (ilk Türk medresesi) o Artuklular: Mardin Ulu Camii, Malabadi Köprüsü, Hatuniye ve Hüsamiye Medreseleri Hukuk Hukuk sistemi, şer i ve örfi olmak üzere ikiye ayrılıyordu. Şer i davalara kadı, örfi davalara emir-i dâd, askeri davalara ise kazasker bakardı. Ticareti geliştirmek için alınan önlemler: Güvenliği sağlanmış yollar yapıldı Ücretsiz kervansaraylar yapıldı. Zarara uğrayan kervan sahibinin malları devlet eliyle sigortalandı Yabancı tüccarlara düşük gümrük vergisi uygulandı. Yabancı tüccarlar Anadolu ya, Türk tüccarlar Kıbrıs ve Kırım a yerleştirildi. Liman şehirleri alındı ve yabancı devletlerle ticaret anlaşmaları imzalandı.