Ülkemizde Yaşlılık ve Yaşlıya Yönelik Tutumlar Yaşlı Ayrımcılığı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ülkemizde Yaşlılık ve Yaşlıya Yönelik Tutumlar Yaşlı Ayrımcılığı"

Erol Büker
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Ülkemizde Yaşlılık ve Yaşlıya Yönelik Tutumlar Yaşlı Ayrımcılığı Firdevs ERDEMİR Geriatri Hemşireliği Derneği

2 Nüfus yaşlanması demografik dönüşüm Nüfustaki yaş yapısının değişmesi, nüfustaki çocukların ve gençlerin payının azalması ve yaşlı ( 60 yaş üstü veya 65 yaş üstü ) insanların payının göreceli olarak artmasıdır. Küresel yaşlanma süreci demografik dönüşüm Mortalite ve fertilitede azalma Doğuştan beklenen yaşam süresinde artma Çocuk ve gençlerin nüfus içinde oranında azalma Yaşlıların nüfus içinde oranında artış

3 Fonksiyonel bozulma Yaşlanan insan Nüfus yaşlanması Sağlık problemleri Yasal ve etik boyut Bağımsızlıkta azalma

4 Nüfus yaşlanması Uzun yaşama, yaşlılık dönemini yaşayan sayısındaki artış Bir felaket? Bir başarı?

5 ??!!AMAN ALLAHIM YAŞLANIYORUM!!?? Senin görme yeteneğin kaybolmuş!... Fakat hiç öyle... O kadar doğal, o kadar canlı görünüyorsun ki!

6 Herkes uzun yaşamak istiyor ama kimse yaşlı olmayı istemiyor

7 Başarı? Yaşam süresindeki artış? Yaşamın yaşlılık dönemini yaşayan insan sayısında artış? Uzun yaşayan bireylerin yaşam kalitesindeki iyileşme / yaşlılığın olumlu bir deneyim olarak yaşanması? Yaşanan yıllara yaşam katılması

8 Yaşanan yıllara yaşam katılması Bir başarı ve bir mücadeledir Gereklilikler Sağlıklı kalma, bağımsızlıktan hoşlanma, sosyal ilişkilere girme, toplum yaşamına katılabilme yeterliliği olan yaşlı birey Yaşlıya ve yaşlılığa yönelik olumlu bir bakış açısına sahip olan bir toplum Birey ve çevre etkileşiminin armonisi

Yaşlılık ve Yaşam Kalitesi BELİRLEYİCİLER Fiziksel sağlık

ilişkiler Kendi potansiyelini gerçekleştirme Entelektüel gelişim

Fiziksel sağlık ve fonksiyonel durum Fiziksel çevre Toplumun

9 Yaşlılık ve Yaşam Kalitesi BELİRLEYİCİLER Fiziksel sağlık Psikolojik durum Bağımsızlık düzeyi Sosyal katılım Kişiler arası ilişkiler Kendi potansiyelini gerçekleştirme Entelektüel gelişim Çevresel özellikler Spirituel iyilik hali YAŞLILIKTA DEĞİŞİMLER Fiziksel sağlık ve fonksiyonel durum Fiziksel çevre Toplumun yaşlıya ve yaşlılığa yaklaşımı Bağımsızlığın, sosyal katılımın sınırlanması

10 Neden önceleme gereği duyuyoruz? Yaşamın yaşlılık dönemini tehdit eden nedir?

11 Herkes uzun yaşamak istiyor ama kimse yaşlı olmayı istemiyor Senin görme yeteneğin kaybolmuş!... Fakat hiç öyle... O kadar doğal, o kadar canlı görünüyorsun ki!

12 Gençlik Dinamiklik Yeni değerler Genç imajlar Bireysellik Fiziksel görünüm Üreticilik

13 Yaşlı bireyler görülmez, fark edilmez hale gelirler. Toplum yaşlıya karşı olumsuz tutumlar geliştirmeye başlar. Yaşlı dezavantajlı konumdadır

14 Yaşlıların toplumsal yaşama katılmaları, toplumsal kaynakları kullanmaları istenmez.. Kaynakların kullanımında gençlere, üretici yaş gruplarına öncelik verilmelidir fikri hakim olmaya başlar. Yaşlı dezavantajlı konumdadır

15 Yaşlılık tüm yaşam aktivitelerinde üretkenlik ve yeterlilikte azalma olarak görülür. Yaşlı dezavantajlı konumdadır

16 Yaşlı ve yaşlılığa kalıplaşmış düşüncelerle, ön yargılarla bakılır. Yetenekleri, duyguları, yaşam şekli... artık bireyin inisiyatifinde değil, yaşına endekslidir.

17 Ageism!! Ageism!! Yaşlı ayrımcılığı Sağlıklı yaşlanma ve yaşlının yaşam kalitesinin önünde bir engel

18 Ageism!! Yaş ayrımcılığı Yaşlı ayrımcılığı Yaşlı insanlara yönelik bir ayrımcılık Irk ayrımcılığı (Racism) ve Cinsiyet ayrımcılığı (Sexism/ Kadın erkek ayrımcılığı) gibi eyleme dönüşebilen bir ideoloji türü Robert Butler -1966

19 Ageism- Yaşlı ayrımcılığı sağlık sistemini ve Amerika daki her yüzeyi enfekte eden endemik bir önyargı Ageism 1960 lı yıllarda Dr. Robert N. Butler hepimizde bir miktar bulunan, yaşlılara karşı derin ve yoğun / gerçek/ içe işleyen bir haksız önyargı. Ageism genç kuşakların yaşlı insanları kendilerinden farklı görmelerine, böylece toplumdaki yaşlılarını inceden inceye insanoğlu olarak tanımamaya, artık bir insan olarak görmemeye vermeye başlarlar.

20 AGEISM- YAŞLI AYRIMCILIĞI Bir yaş grubunun lehinde ya da aleyhinde olarak herhangi bir önyargı ya da ayırımcılık durumu

21 AGEISM- YAŞLI AYRIMCILIĞI sadece yaşından dolayı insanların olumsuz şekilde sterotiplenmesini ve yaşlı insanlara karşı ayrımcılığı tanımlamakta kullanılan terim

22 Senin görme yeteneğin kaybolmuş!... Fakat hiç öyle... O kadar doğal, o kadar canlı görünüyorsun ki!

24 AGEISM- YAŞLI AYRIMCILIĞI İnanç boyutu- Ayrımcı eylemlere dönüşebilen inanışlar Tutum boyutu- gencin/ gençliğin yaşlılığa/yaşlıya tercih edilmesi İdeolojik boyutu Yaşlı ayrımcılığı ideolojisi Yaşlı ayrımcılığı

25 Ageism Gizil/örtülü (implicit) Ageism Açık (explicit) Ageism Pozitif Ageism Negatif Ageism

26 Sosyalizasyonda yaş sterotiplemesi - Ageism Toplumda Aile içinde, ev halkında Bireyin kendisindedeğerler, inanışlar, yaklaşımlar, tutumlar, sterotiplemeler içselleştirilmiş değerler, inanışlar, yaklaşımlar, tutumlar, sterotiplemeler sadece yaşlıları /ötekini değil, yaşlanacak bireyin kendisini de etkileyebilecektir

27 Ageism, toplumda... Hükümet kurumlarında- Yasal düzenlemelerin çoğu belirli bir yaş grubu göz önünde bulundurularak oluşturulur ya da yorumlanır İş yaşamında- İş yaşamı / işe uygunlukçalışabilirlik yaşı, cinsiyeti, ırkı, özürlülük durumu Medyada Sağlık bakım sisteminde

28 Yasa önünde insanlar eşittir Zorunlu emeklilik 35 yaşını geçmemiş... Yaş ve üretkenlik ilişkisinde önyargılar

29 İnsanlar neden ageisttir? Kendi yaşlılığından korku?

30 Ageism ve suistimal Yaşlı bireyleri yasal ve sosyal bir problem olarak görmek Problemleri görmemek, aile, personel, yetkili kişi tarafından istismarı azımsamak Yaşlı bireyin bellek problemleri vardır? Bildirimlerinin geçerliliği sorgulanır, Yaşlıların paraya ihtiyacı yoktur! Ölünce paranı ben alacağım, neden şimdi almayayım Yaşlılık hastalık dönemidir!

çok sayıda yaşlı vatandaşın tıbbi bakımının yetersiz ve özensiz olmasının sonucu; prematüre bağımlılık, erken

31 Yaşlıların medikal sıkıntılarını görmezden gelmeye yol açan ayırımcı eğilim yaşlı bireye ve toplumdaki herkese bir maliyetle geri döner. çok sayıda yaşlı vatandaşın tıbbi bakımının yetersiz ve özensiz olmasının sonucu; prematüre bağımlılık, erken dönemde mortalite ve sakatlıklarda artma, normalde çalışabilecek, yetiştirdikleri gülleri koklayabilecek, yeni hobiler edinebilecek. bir çok yaşlı birey arasında depresyon ve izolasyonun artmasıdır.

32 Ageismin yaşlılar üzerine etkileri Sağlık bakımında düşük bakım standartları ve rehabilitasyon fırsatlarının azlığı İzolasyon duygusu Yaşam kalitesinde sınırlanma

33 Yaşlılık Konusunda Mitler Olumsuz Önyargılar Yaşlılık bir yetersizlik, hastalık dönemidir Yaşlılık yaşamın sonudur Yaşlıların bellekleri zayıftır, öğrenme yetenekleri kaybolmuştur Yaşlı çocuk gibidir. Yaşlı kendine çocuk gibi davranılmasından hoşlanır

34 Yaşlılık Konusunda Mitler Olumsuz Önyargılar Yaşlılar geçmişte yaşamayı tercih ederler, bugün ile ilgilenmezler Yaşlılar herkesin işine karışmaktan hoşlanırlar Yaşlılıkta cinsellik önemli değildir. Yaşlılıkta cinsel ilgi gösterme uygunsuzdur

35 Yaşlılık Konusunda Mitler Olumsuz Önyargılar Yaşlılar üretken değildir. Yavaş, unutkan ve güçsüz olduklarından çalışamazlar Yaşlılar yeni fikirlere uyum sağlayamazlar, düşüncelerinde katıdırlar Yaşlılar hep yakınan müşkülpesent insanlardır Yaşlılar artık doyumlu bir yaşam bekleyemezler. Artık çok geçtir.

36 Sunumun amacı- Farkındalık

37 Sunumun amacı- Farkındalık yaşlı ayrımcılığının eredikasyonu içimizdeki düşmanı tanımlamayı gerektirir

38 Herkes uzun yaşamak istiyor ama kimse yaşlı olmayı istemiyor

39 Hemşireler yaşlıların kaliteli sağlık bakımı almasında anahtar bir rol oynar

40 GERİATRİ HEMŞİRELİĞİ Sağlıklı ve hasta yaşlının bakımı; sağlığı sürdürme ve geliştirme, hastalık ve sakatlıklardan koruma, hastalık halinde iyileşmeyi, rehabilitasyonu ya da huzurlu bir ölümü sağlama Bakışı bir şeye çevirmek BAKIM- BAKMAK İlgilenme Koruma, gözetme Himaye etme Özen gösterme Önemseme Geliştirme İyi durumda kalmasını sağlama

41 Bakım boyutu Bakım; bir şeyin iyi durumda kalması ya da gelişmesi için verilen emek ya da emek verme biçimidir (TDK) Bakımın temel hedefi sağlığın/ iyilik halinin korunmasıdır Bakım evrensel bir gereksinimdir. Hemşireliğin özü bakım vermektir 21. Yüzyılda Hemşirelik (nursing) en çok ihtiyaç duyulan bir meslek haline gelmektedir.

Benzer belgeler

Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Yaşamdan kopma/çekilme kuramına göre; yaşlılık bireyin fiziksel, psikolojik ve toplumsal açıdan dünyadan adım adım

YAŞLILIK KURAMLARI Yaşlılık Kuramları Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Aktivite Kuramı Rol Bırakma Kuramı Sosyal-Çevresel Kuram Süreklilik Kuramı Değiş-Tokuş Kuramı başlıkları altında incelenebilir Yaşamdan