Serüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ hidrokarbonlar

Transkript

1 Serüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ hidrokarbonlar

2 HİDROKARBONLAR C ve H elementlerinden oluşan bileşiklere denir. Temel element karbondur. KARBON ELEMENTİNİN BAĞ YAPMA ÖZELLİKLERİ Karbon atomları tekli, ikili, üçlü bağı farklı element atomları ile de yapabilir. Örnek: Karbon atomları kendi aralarında veya başka element atomları ile 4lü bağ yapamaz. Çok sayıda karbon atomu birbirine bağlanarak uzun zincir oluşturabilir. Zincirler yalnız düz çizgi şeklinde olmayıp dallanmış da olabilir. YAPI denir. Karbon atomları çokgen şeklinde bağlanabilir. Bu tür bağlanma şekline HALKALI

3 Karbonun diğer elementlere göre çok sayıda bağ yapmasının nedenlerinden biri de bağ enerjilerinin yüksek olmasıdır. AZOT ATOMUNUN BAĞ YAPMA ÖZELLİKLERİ Azot elementi periyodik cetvelde 5A grubunda yer alır. Son katmanında beş tane elektronu vardır. Lewis gösteriminde 1 tane ortaklanmamış elektron çifti,3 tanede ortaklamamış elektronu bulunur. Ortaklaşa kullanılan(ortaklanmış) elektron çiftleri bağlayıcı elektron çiftidir. OKSİJEN ELEMENTİNİN BAĞ YAPMA ÖZELLİKLERİ Periyodik cetvelde 6A grubunda yer alır. Lewis yapısında 2 tane ortaklanmamış elektron çifti bulunur.2 tanede ortaklanmamış elektronu bulunur. Ortaklanmamış elektronlar bağ yapan elektronlardır. Oksijen atomunun bağ yapabilme kapasitesi 2 dir. Oksijen molekülü bir tane ikili kovalent bağ içerir.

4 HİDROKARBONLAR ALİFATİK AROMATİK DOYMUŞ DOYMAMIŞ TEK HALKALI BİTİŞİK HALKALI ALKANLAR (Parafin) Düz Zincirli Dallanmış ALKEN (Olefin) Düz Zincirli Dallanmış Halkalı (Parafin: Kimyasal Halkalı etkenler ALKİN (Asetilen) Düz Zincirli Dallanmış Benzen * Naftalin * Antrosen ALKANLAR PARAFİN Genel Formülleri; CnH 2 n+2 Tekli bağ Doymuş hidrokarbondur. Suda çözünmezler. Apolar moleküllerdir. Nötrdürler. Asit Bazla tepkime vermez. Metan, etan, propan dallanmış yapı göstermez. En küçük üyesi metandır.

5 ALKANLARDA ADLANDIRMA: Metan: Hekzan: Etan: Propan: Bütan: Pentan: Heptan: Oktan: Nonan: Dekan: Alkanlardan 1H ayrılmasıyla oluşan yapılara ALKİL denir. - CH 3 :.. - C 3 H 7 :. - C 2 H 5 : Örnek Çalışma: Homolog sıra: birbirini izleyen iki bileşik arasında CH 2 grubu kadar fark olmasıdır. Örnek Çalışma: n alkanlar CH 2 grubu parantez içine alınarak daha kısa şekilde gösterilir. n Hekzan CH 3 (CH 2 ) 4 CH 3

6 ALKANLAR KULLANIM ALANLARI Yüksek verimli yanmalardan dolayı enerji üretiminde Soğutucu ve LPG olarak Aerosollerde itici gaz olarak- yakıt olarak kullanılır. Örneğin; Bütan gazı Tüp içinde satılır. LPG yada tüp gaz olarak adlandırılır. Çakmaklarda yakıt sprey ürünlerde itici gaz olarak kullanılır. EK BİLGİ Metan gazı (CH 4 ) hava ile %5-14 karışımına GRIZU GAZI denir. Taş kömürü tabakalarının arasından çıkan metan gazı hava ile karışarak grizu patlamasına neden olur. Metan ilk kez bataklıklarda elde edildiği için bataklık gazı olarak da bilinir. HALKALI YAPIDA ALKANLAR: Bileşik Kapalı Formül Siklopropan Siklobütan Siklopentan Siklohekzan

7 ALKENLER Özel adı: OLEFİN (Yağımsı anlamına gelir) Genel Formülü: CnH 2 n (eki: -en) Doymamış Hidrokarbon ( C = C ) Çift bağ içerirler. Suda çözünmezler. Apolar moleküllerdir. En küçük üyesi 2C ludur. Eten (Etilen = C 2 H 4 ) Polimerin ana bileşiğidir. Tek Karbonlu alken yoktur. ADLANDIRMA BİLEŞİK Kapalı Açık Yapı C 2 H 4 C 3 H 6 ALKİNLER Özel Adı: Asetilen Genel Formülü: CnH 2 n-2 (eki: - in) Doymamış Hidrokarbon ( C C ) Üçlü bağ içerirler. Suda çözünmezler. Apolar moleküllerdir.

8 En küçük üyesi 2C ludur. ( C C ) Etin (Asetilen) Sanayide metalleri kesmek ve kaynak işleminde kullanılır. BİLEŞİK Kapalı Açık C 2 H 4 C 3 H 6 ADLANDIRMA C 2 H 2 : Etin C 6 H 10 : Hekzin C 10 H 18 : Dekin C 3 H 4 : Propin C 4 H 6 : Bütin C 5 H 8 : Pentin C 7 H 12 : Heptin C 8 H 14 : Oktin C 9 H 16 : Nonin AROMATİK HİDROKARBON Özel Adı. Aren Kapalı Formülü: C 6 H 6 Suda çözünmez. Apolar moleküldür. Halkalı bir bileşiktir. (aralarında bir tek bir çift bağ vardır.) Kararlı yapıdadırlar. (Doymamış hidrokarbon değildir.) Bir H eksiği ARİL

9 BENZEN TÜREVLERİ (AROMATİK HİDROKARBON DEĞİL)

10 AROMATİK BİLEŞİKLERİN KULLANIM ALANLARI Toluen:(C 7 H 8 ) İyi bir çözücüdür.(boyalarda çözücü olarak kullanılır. Plastik imalatında Mürekkep yapımında Dezenfektan olarak Patlayıcı olan TNT (Tirinitrotoluen) toluenden elde edilir. Anilin: Aminobenzen(Zayıf bazik özellik gösterir.)yapısında Amino grubu var. Boya yapımında kullanılan maddelerin eldesinde Deri boyamacılığı Fotoğrafçılık ve matbaacılıkta kullanılan boyar maddeler anilin boyalardır. Pridin: Taşkömürü katranında bulunan amonyak ve asetilenden elde edilen organik bir bileşiktir. HİDROKARBON YANMA TEPKİMELERİ CnH 2 n+2 + O 2 nco 2 + (n+1)h 2 O CnH 2 n + O 2 nco 2 + nh 2 O CnH 2 n-2 + O 2 nco 2 + (n-1)h 2 O

11 1.soru 2.soru: 3.SORU: 4.SORU: 5.SORU: 6.soru:

12 Kimyacı Gülçin Hoca YouTube:Kimyacı Gülçin Hoca BAŞARILAR DİLİYORUZ