ORTA ASYA TÜRK TARİHİ-I 1.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Orta Asya Tarihine Giriş

Transkript

1 ORTA ASYA TÜRK TARİHİ-I 1.Ders Dr. İsmail BAYTAK Orta Asya Tarihine Giriş

2 Türk Adının Anlamı: Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışı Türk adından ilk olarak Çin Yıllıklarında bahsedilmektedir. Çin kaynaklarında «miğfer» olarak geçmektedir. Uygur metinlerinde «güç/kudret, kuvvet-li» Uygurlar zamanından kalma belgeler kelimenin bu anlamı taşıdığını ispatlar.

3 Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışı Türk Adının Anlamı: Divan-ı Lügati t-türk de «olgunluk çağı» Macar bilgin Wambery «türemek, çoğalmak» türemek=türk olarak ifade eder. Z.Gökalp Türk adını «türeli(töreli), kanun nizam sahibi» olarak ifade eder. Bizanslılar, İranlılar ve Araplar da VIII. yüzyıl da Türkçe konuşan ve boylar halinde yaşayan topluluklara Türk adını vermişlerdir.

4 Türkiye Adının Anlamı: Türkiye adı VI.yy dan itibaren Bizans kaynaklarında Orta Asya için kullanılan coğrafi bir terimdir. Sonraki dönemlerde, Türkiye ve Türkistan adı Türk hakimiyet sahasının genişlemesine paralel olarak IX. ve X.yy larda Volga Nehri nden Orta Avrupa ya kadar uzanan bölge için, XI.yy dan itibaren Anadolu için kullanılan bir ad olmuştur.

5 Türklerin İlk Ana Yurtları: Türklerin ilk ana yurtları Orta Asya olmuştur. Doğu da Kingan Dağları, Batı da Hazar Denizi ve İtil Boyları, Güney de Hindikuş ve Karanlık Dağları, Kuzey de Sibirya ile sınırlanmıştır. Genel olarak ifade eder isek; Altay-Sayan Dağları nın kuzeybatısı, Tanrı Dağları nın kuzeyi, Aral Gölü nün çevresi ve Hazar Denizi nin doğusu arasında kalan bölgedir.

6

7 İklim ve Coğrafi Yapısı: Orta Asya, geniş bozkırların ve çöllerin bulunduğu bir bölgedir. Karasal İklim: kışlar soğuk, yazlar sıcak ve kuraktır.

8 İklim ve Coğrafi Yapısı: Altay, Ötüken, Sayan Dağları(Seyhun) Syr Derya (Seyhun), Amu Derya (Ceyhun), Orhun Selenga İrtiş Irmakları

9

10 BÖLGENİN ÖZELLİKLERİNİN TÜRKLERE ETKİSİ: 1)Orta Asya nın sert karasal iklimi ve topraklarının tarıma uygun olmaması Türkleri hayvancılığa yönlendirdi. Hayvanlarını beslemek için de sürekli taze otlak aramaları onları konar-göçer bir yaşama sevketti. 2) Sürekli göç etmeleri Türklerin hareketli, mücadeleci ve savaşçı bir toplum olmalarını sağladı. 3) Bu konar-göçer (göçebe) yaşam tarzı Türklerin; kültürünü, aile ve sosyal yapısını, hukukunu, ekonomisini ve sanatını belirledi. 4) Göçebe yaşam, merkezi yapının güçlenmesine engel olup boylar arası sürekli mücadeleye sebep oldu. 5)Yazı gelişmediğinden sözlü hukuk (Töre) ve edebiyat gelişti. 6) Mimari ve şehircilik ortaya çıkmamış bu gibi sebeplerle günümüze kadar gelen pek az eser kalmıştır.

11 Orta Asya Türk Göçleri Türklerin Ana Yurt Orta Asya dan ilk göçleri MÖ. XVI.yy da başlar. M.Ö. XII.yy ve M.S. IV-IX.yy lar arasında yoğun halde görülür. Bunun sonucunda Türkler zamanla Asya nın yanında Avrupa ve Afrika kıtalarına da yayılmışlardır. Geçmişte ve günümüzde farklı coğrafi bölgelerdeki Türk topluluklarının varlığı bu tarihi gerçekliğe dayanır. Tabiat şartlarının etkisiyle Türkler; Teşkilatçı, Savaşçı karakter, Göçebe yaşam tarzı, Temel uğraşı olan hayvancılık, İnanç olarak Gök Tanrı.

12

13

14 Türk Göçleri Nedenleri: İklim Değişikliği; Kuraklık,(İklim koşullarının değişmesine bağlı olarak meydana gelen kuraklık.) Salgın hastalıklar ve hayvan hastalıkları, Otlak ve Tarım alanlarının daralması, Nüfusun artması; Yaşanılan toprakların artan nüfusa yeterli olmaması, Artan nüfusa mevcut toprakların yetmemesi. Bölgede geçim sıkıntısının ortaya çıkması. Siyasi ve Sosyal durum; Boylar arası mücadele, Dış baskılar, (Çin, Kitan ve Moğol) Türk boylarının birbirine bağlılığı(göç sırasında bağlılık takip etme), Yeni yurtlar edinme düşüncesi, İstiklal (bağımsızlık) Duygusu; Türkler (Türk boyları), bağımsızlıkları tehlikeye girdiğinde, bir başka topluluğun etkisi altına girmektense özgür yaşayabilecekleri yerler e göç etmişlerdir.

15 Türk Göçleri Sonuçları: Orta Asya dan göç eden Türkler, Anadolu, Suriye, Orta Avrupa ve Sibirya ya yerleştiler. Değişik bölgeler göç eden Türkler, farklı kültürleri etkilediler ve kendileri de o kültürlerden etkilendiler. Maden işlemeciliği, Atın evcilleştirilmesi, At arabasının kullanımı, Gök Tanrı inancı. Bu etkilenmeler sonucunda Türk boyları arasında dini, kültürel, ekonomik, sosyal ve siyasi farklılıklar meydana geldi. Türklerin atı evcilleştirmeleri ve tekerleği kullanmaları çok uzak bölgelere göç etmelerine yardımcı olmuştur. Türklerin çok çeşitli bölgelere yayılması, Türk tarihinin bir bütün halinde incelenmesini engellemiştir.

16 Türk Göçleri Sonuçları: Göç ettikleri yerlerde Türkler değişik adlarla devletler kurdular. Göç ettikleri bölgelerde devlet yönetimi ve askeri teşkilatlanma açısından örnek oldular. Orta Asya kültür ve medeniyeti dünyanın değişik yerlerine yayılmıştır. Orta Asya da kalan boylar Hunların yönetiminde ilk Türk devletini kurmuşlardır. Batıya giden Türkler, Kavimler Göçü nü başlatmışlardır. Türkler değişik kültür çevreleriyle etkileşim içine girmişlerdir.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32