Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI

Transkript

1 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI TÜFE de Sat ve Değşken Ağırlık Sstem Yaklaşımları: Türkye Taze Meyve-Seze Fyatları Üzerne Br Uygulama Oğuz Atuk Orhun Sevnç Türkye de şlenmemş gıda fyatlarının ölçülen oynaklığı dğer ülkelere kıyasla oldukça Özet: yüksektr. Yapısal unsurların yanı sıra, mevsmsel ürünlern fyatlarının endekse dahl edlme çm g teknk hususların da oynaklığın u yüksek seyrnde etkl olaleceğ düşünülmektedr. Bu çalışma, dğer ülke örneklern de nceleyerek, tüketc fyatlarının hesaplanmasında şlenmemş mevsmsel gıda ürünler (taze meyve ve seze) fyatlarının ele alınışında yaygın olarak kullanılan değşken ve sat ağırlık yaklaşımlarını karşılaştırmalı olarak analz etmektedr. Endeksn sat ağırlık yöntemyle hesaplanması durumunda taze meyve ve seze enflasyonlarının daha düşük r oynaklık göstereleceğ saptanmaktadır. Measured volatlty of unprocessed food prces n Turkey s hgh compared to Astract: other countres. Besde the structural factors, techncal ssues regardng the treatment of seasonal products n constructng the prce ndces may explan ths hgh level of measured volatlty. Ths study, consderng also the other country practces, conducts a comparatve analyss of varale and fxed weght approaches that are wdely used for seasonal unprocessed food (fresh frut and vegetales) prces. The analyss shows that nflaton rates of fresh frut and vegetales calculated y the fxed weghtng method dsplay lower volatlty. Grş: Tüketc Fyatları Endeks (TÜFE) kapsamında toplanan taze meyve-seze le azı gym ürünler fyatları yılın her ayında temn edlememektedr. Dolayısıyla u ürünler, endeks hesaplarına fyatları her dönem temn edlelen ürünlerden farklı olarak dahl edlmektedr. Söz konusu ürün fyatlarının endekse dahl edlmesnde, fyatların ve ağırlıkların ele alınış çmleryle lgl farklı yöntemlere aşvurulalmektedr. Fyatlar çn, aşırı fyat hareketlernn dışlandığı veya hareketl ortalamaların kullanıldığı yöntemler söz konusuyken, ağırlıklar çn değşken ve sat ağırlık sstem olarak k temel yaklaşım ulunmaktadır. Ekonom Notları 1

2 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 Mevsmsel ürünlern TÜFE hesaplamalarında nasıl ele alınacağına lşkn farklı yaklaşımlar önerlelmekle rlkte, her zaman ve her ülke çn deal olarak ntelendrlelecek r yöntem ulunmamaktadır. Bu konudak ülke uygulamaları ncelendğnde, enmsenen anlayışların farklılaştığı gözlenmektedr. 1 Örneğn, İspanya ve İtalya da lgl mevsmsel ürünlern fyat endeksler oluşturulurken fyatların hareketl ortalamalarının kullanıldığı yöntemlere aşvurulmaktadır. Bunun yanında, ülkeler mevsmsel ürünlerde değşken ya da sat ağırlık yöntemn kullanmak suretyle rrlernden farklılaşalmektedr. Ülke uygulamalarındak u çeştllk, endekslern kullanım amaçları, ülke koşulları ve uygulanalrlk g konuların sstem seçmnde elrleyc olduğuna şaret etmektedr. Türkye de şlenmemş gıda fyatları oynaklığı dğer ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça fazladır (Öğünç, 2010). Bu oynaklık, özellkle taze meyve seze fyatlarının TÜFE yıllık enflasyonuna katkısının yükseldğ dönemlerde enflasyon görünümü üzernde askı oluşturalmektedr. Taze meyve seze fyatlarında gözlenen oynaklık grup ürünlerndek güçlü mevsmsellkle yakından lşkldr. İklm koşullarındak hızlı değşklkler ve fyatların mevsmsel yapısındak farklılaşmalar fyatlardak oynaklığın aşlıca nedenlerdr. Üretm ve kalte planlamasının eksklğ, ürün destekleme sstemndek sorunlar, ürünlern tüketcye ulaşımındak kayıplar, üretmde doğa koşullarına yüksek derecede ağımlılık, alternatf üretm alanlarının sınırlı oluşu, fyat oluşumunda rekaet noksanlığı g etmenler de fyatlardak oynaklığı artırmaktadır. 2 Bu sorunların sonucunda ortaya çıkan mevcut fyat yapısı altında, u çalışmanın konusu olan ölçüm yöntemlernn de oynaklığın artmasına katkı sağladığı düşünülmektedr. Yapısal ve ölçümü lglendren hususların r araya gelmesyle, Türkye de oldukça yüksek tüketm ağırlığına sahp taze meyve-seze ürünlernn tüketc enflasyonu üzernde oluşturduğu öngörülemezlk elrgn olarak artmaktadır. Bu durum, Türkye de enflasyon hedef çn saptanan elrszlk aralığının enflasyon hedeflemes rejm uygulayan rçok ülkeye kıyasla daha yüksek olmasına neden olan temel unsurlardan rdr. 3 1 Bazı Avrupa Brlğ ülkelerndek yaklaşımlar çn kz. Talo Ek-1. 2 Meyve seze üretmndek yapısal sorunlar hakkında detaylı r nceleme çn kz. Orman ve dğerler (2010). 3 Enflasyon Hedeflemes yapan azı ülkelerdek elrszlk aralıkları çn kz. Grafk Ek-1. Ekonom Notları 2

3 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 Ülkemzdek verlere akıldığında, taze meyve-seze fyatlarındak mevsmsellk yıllara göre oldukça elrgn farklılıklar göstermektedr. Bu durumun yol açtığı fyat hareketler, değşken ağırlık sstemnde endeks yapısını kayda değer r çmde etkleyelmektedr. 4 Taze meyve-seze ürünlernn TÜFE sepet çersndek yüksek ağırlığı göz önüne alındığında, dğer ülke uygulamalarının da ncelenerek daha düşük oynaklığa yol açalecek hesaplama yöntemlernn araştırılması önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, yukarıda ahsedlen değşken ve sat ağırlık yöntemler tartışılmakta ve Türkye dek taze meyveseze ürünlernn u yaklaşımlarla hesaplanan endeksler ve oynaklıkları karşılaştırılmaktadır. 2. Değşken ve Sat Ağırlıklar Değşken ağırlık sstem Türkye de mevcut TÜFE hesaplamalarında kullanılan ağırlık yaklaşımıdır. 5 Buna göre, taze meyve-seze le azı gym ürünlernn TÜFE çersndek ağırlıkları, Hanehalkı Bütçe Anket (HBA) verlerne göre reylern elrl ay çersndek tüketm kalıplarını yansıtacak şeklde her ay farklılık göstermektedr. Örneğn, r yaz meyves olan karpuzun TÜFE çersndek ağırlığı Hazran-Eylül ayları arasında yüksek değerler alırken, u aylar dışında kalan sekz ay oyunca sıfır olarak alınmakta ve u ürün endeks hesaplamalarına dâhl edlmemektedr. 4 Br ürünün, ağırlığının yüksek olduğu r ayda mevsmsel ortalamalarına göre aşırı r fyat hareket göstermes u duruma örnek olarak gösterlelr. 5 Brçok ülke uygulamasında tüketc fyatları endeksler derlenrken Laspeyres formülü kullanılmaktadır. Bu formülde, az yılı olarak elrlenen yılın harcama kalıplarından derlenen ağırlıklar kullanılarak aşağıda ast halyle sunulan fyat endeks hesaplanmaktadır: E t = Burada, p q p t q = p p t w ; t p maddesnn t dönemndek fyatı, p maddesnn az dönemdek fyatı, q maddesnn az dönemdek tüketm mktarı, w maddesnn az dönemnde toplam tüketm sepet çndek ağırlığını göstermektedr Türkye dek resm enflasyon sttstklernde de kullanılan zncrleme Laspeyres formülasyonunda se endeks r öncek dönemle lşklendrlerek devam ettrlmektedr. Bu yöntemle, endeks hesaında kullanılan maddelern ağırlık ve fyatları her yıl güncellenmekte, endeks se car fyatların r öncek Aralık ayı fyatlarına oranlanarak hesaplanması le elde edlmektedr. Ekonom Notları 3

4 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 Değşken ağırlık sstem, kuramsal olarak akıldığında mevsmsel ürünlern tüketc fyatlarına dâhl edlmesnde deal r yöntemdr. Tüketlen ürünlern ağırlıklarının, aylara göre tüketm kalıplarını takp ederek değşmes u yaklaşımı yaşam malyetn ölçmede aşarılı kılmaktadır. Bu şeklde akıldığında, değşken ağırlık sstem sat ağırlık yöntemnden daha etkn r ölçü sunmaktadır. Uygulamada se değşken ağırlık sstemnn u avantajı çeştl nedenlerle sınırlanmaktadır. Değşken ağırlık yaklaşımıyla lgl temel sorun, endekste görülen değşmlern fyat değşmler dışında, ağırlık değşmlernden de öneml ölçüde etklenelmesdr. Başka r fadeyle, endeks değer, fyatların sat kaldığı k dönem arasında ağırlık yapısına ağlı olarak değşelmektedr. Bu nedenle, aylara göre değşen ağırlıkların doğru elrlenmes oldukça önemldr. Ağırlıkların elrlenmesnde HBA nın son üç yıllık ortalamalarından yararlanılmaktadır. HBA nın en güncel vers se ağırlıkların geçerl olduğu yılı k sene gerden takp etmektedr. 6 Bunun yanında, meyve-seze ürünlerndek tüketm kalıının mevsmsellğ üyük ölçüde arz gelşmeler doğrultusunda şekllenmektedr. Dolayısıyla, r ürünün pyasaya geçmş yıllara kıyasla daha önce veya daha sonra grmes, o yıl çn gerçek ağırlık yapısının farklılaşmasına yol açacaktır. Böylelkle, fyat gelşmeler endekse olduğundan daha farklı yansıyacaktır. Aşağıdak talolarda A ve B ürünlernden oluşan r taze meyve endeks sunulmaktadır. Bu örnekte, A ve B ürünlernn endeks çersndek ağırlıkları sırasıyla yüzde 10 le yüzde 90 dır. Ortalama tüketm eğlmler (HBA nın son üç yıllık verler) kullanılarak oluşturulan u ağırlıklar, doğal olarak güncel dönemdek (t ayındak) gerçek tüketm paylarından farklılaşalmektedr. Ntekm A ürününün t ayında pyasaya erken ve ol mktarda grdğ varsayıldığında, ürün düşük fyat le yüksek mktarda tüketlelecektr. Böyle r durumda A ürününün t ayında tüketm çndek payının yüzde 10 yerne yüzde 40 olduğu varsayılalr (Talo 1). Ancak, varsayılan ağırlık yapısına göre A ürününün t ayı tarıyla daha düşük mktarlarda tüketleceğ öngörüldüğü çn, t ayında gerçekleşen ve tüketcnn yararlandığı fyat azalışları endekse tam olarak yansıtılamayacaktır (Talo 2). Dolayısıyla, u örnekte geçmş tüketm eğlmlern temel alan ağırlık yapısına göre taze meyve endeks, referans döneme kıyasla yüzde 4 gerlerken, tüketcnn gerçek tüketm lgs kullanıldığında u gerleme yüzde 16 olmaktadır. Benzer şeklde, A ürününün yaşanacak r arz sıkıntısı netcesnde pyasaya geç ve az mktarda grdğ varsayıldığında, ürün yüksek fyat le sınırlı mktarda tüketlelecektr. Bu durumda da değşken ağırlıkların fazla öngörülmesnden (elrlenmesnden) dolayı endeks fyat artışlarını daha yüksek yansıtalecektr. 6 Örneğn, 2010 yılı ağırlıkları hesaplanırken 2006, 2007 ve 2008 yılları Hanehalkı Bütçe Anketler kullanılmıştır. Ekonom Notları 4

5 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 Özetle, değşken ağırlık yapısının tüketm kalıplarını tam olarak takp edememes, ürün arzının mevsmsel desenne aykırı dalgalandığı zamanlarda yüksek r kame yanlılığına yol açmakta ve endeksn gerçek fyat dnamklern ölçme yeteneğn zayıflatmaktadır. Söz konusu sorun elette yalnızca değşken ağırlık yöntemne özgü değldr. Güncel ağırlıkların lnemedğ her yöntem kame yanlılığı sorununu çermektedr. Ancak ağırlıkların sürekl olarak ve dönemler tarıyla elrgn olarak farklılaştığı değşken ağırlık sstemnde, söz konusu sorunun etkler endekste daha güçlü olarak hssedlmektedr. Talo 1. Örnek Br Taze Meyve Endeks Ağırlıklar Fyatlar Bast Endeks Ürünler Varsayılan Gerçek P(0) P(I) E(0) E(1) A 0,1 0, B 0,9 0, Talo 2. Farklı Ağırlıklarla Hesaplanan Ana Endeks ve Değşmler Varsayılan Ağırlıklar Gerçek Ağırlıklar Ay 0 Ay I Ay I Endeks Endeks Değşm Endeks Değşm %-4 84 %-16 Br dğer husus, değşken ağırlık yapısı kullanıldığında, elrl r ay çn görel ağırlığı yüksek olan ürünlerden rnn fyatındak aşırı hareketn, dğer ürünlern fyat hareketlern gölgeleyelme olasılığıdır. Böylece her ay yüksek oynaklık gösteren az sayıdak ürün, grup fyatlarının genel seyrne egemen olmaktadır. Ülkemzde arz, dağıtım ve dış talep kaynaklı etklern ürün fyatlarında sıklıkla aşırı hareketlere yol açtığı düşünüldüğünde, değşken ağırlık yapısının meyve-seze fyatlarındak oynaklığı artıracağı eklenelr. 7 Takp eden ölümde değşken ağırlık yapısının u yönünün meyve-seze fyatlarına etks ortaya konmaktadır. Değşken ağırlıkların yukarıda açıklanan sorunlardan arındırılması çn değşen mevsmsel yapıları ve una ağlı olarak şekllenen tüketm kompozsyonunu öngörerek daha doğru ağırlıklar sunulması gerekmektedr. Başka r fadeyle, değşken ağırlıkların fyat hareketleryle uyumsuzluğunu en aza ndrgeyelmek çn o yıla at gerçek tüketm ağırlıkları kullanılmalıdır. Ancak, pratkte söz konusu güncel ağırlıkların tespt edlmes mümkün olmamaktadır. Yne de, HBA ortalama tüketm ağırlıkları her ürün çn kame etklern 7 Öğünç (2010) ve Orman ve dğerler (2010) çalışmalarında olası yapısal sorunlar tartışılmaktadır. Ekonom Notları 5

6 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 çerecek şeklde hassas r ölçü olarak kaul edlrse, u ağırlıklar TÜFE çn de doğru ölçüyü sunalr. Ancak, meyve-seze pyasası, şokları hızla yansıtan r yapıda olduğundan, HBA dan uyarlanan değşken ağırlıkların gerçek ağırlıklarla uyumlu olması oldukça güçlü r varsayımdır. Sat ağırlık sstemnde se tüm ürünlerde her ay çn sat, ortalama ağırlıklar kullanılmaktadır. Daha önce verlen örneğe göre, sat ağırlık sstemnde karpuz, yılın tüm aylarında değşmeyen r ağırlıkla endeks hesaplamalarına katılmaktadır. Bu yaklaşımda, ürünlern fyatlarının temn edlemedğ dönemlerde, (karpuz örneğnde Hazran-Eylül dönem dışında kalan aylarda) olası fyat vers türetlerek endeks hesaplanmaktadır. Sat ağırlık yaklaşımında kuramsal ve uygulamaya lşkn olarak tartışmaya açık hususlar ulunmaktadır. Kuramsal olarak akıldığında, r ürünün pyasada olmadığı r dönemde ona ağırlık verlp fyatının türetlmes le aslında o ürün, fyatının toplanamadığı aylarda sanal r kalem olarak varsayılmaktadır. Bu nedenle sat ağırlık sstemnde aylık tüketm davranışları tam anlamıyla yansıtılamamakta, dolayısıyla u sstem yaşam malyetn ölçmede zayıf r yaklaşım sunmaktadır. Uygulamada se fyatları türetmede nasıl r yol zleneceğ krtk r öneme sahptr. 8 Yaygın olarak kullanılan yöntemde, ver türetlmes çn grup çersnde mevcut ay le r öncek ay fyat verler ulunan dğer ürünlern ortalama aylık değşm ulunur. Mevcut ay çn fyat vers eksk olan ürünün fyatı, ürünün öncek ay fyatının u ortalama değşm değer le yürütülmesyle hesaplanır. Çalışmada da kullanılan u yöntem, değşken ağırlıklardak fyat etksnn r kısmının ortalama fyatlar yoluyla yumuşatılmasını sağlar. Uygulamada karşılaşılalecek r aşka sorun se ürün fyatının ne zaman türetme yoluyla hesaplanacağıdır. Mevsmsel ürünlern pyasaya grşler veya pyasadan çıkışları tüm pazarlarda aynı anda gerçekleşmeyelr. Bu ağlamda, ürünlern genş r tüketc ktlesne ulaşaldğ ayların tespt önem taşımaktadır Değşken ve Sat Ağırlık Yapılarıyla Meyve-Seze Fyatları Değşken ağırlık yaklaşımı le hesaplanan taze meyve-seze endeksler le tarafımızca sat ağırlık yaklaşımı kullanılarak hesaplanan taze meyve-seze endeksler aşağıda sunulmaktadır (Grafk 1, Grafk 2). Buna göre, k yaklaşımın özellkle meyve endeksnde oldukça farklılaştığı gözlenmektedr. 8 Ver türetlmesndek farklı yaklaşımlar çn kz. Consumer Prce Index Manual: Theory and Practce, 2004, Bölüm Bu çalışmada sat ağırlıklarla yapılan hesaplarda ürün fyatları değşken ağırlıkların sıfır olduğu aylar çn türetlmştr. Ekonom Notları 6

7 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 Grafk 1. Farklı Yaklaşımlar le Taze Meyve Fyat Endeks (Yıllık Yüzde Değşm) Grafk 2. Farklı Yaklaşımlar le Taze Seze Fyat Endeks (Yıllık Yüzde Değşm) Sat Ağırlık Değşken Ağırlık Sat Ağırlık Değşken Ağırlık Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. İncelenen dönemde k yaklaşımın lk olarak grup aylık enflasyonlarındak oynaklık açısından farklılaştığı görülmektedr. İncelenen dönem versnde yıllar tarıyla taze seze gruunda elrgn r farklılaşma gözlenmezken meyve gruunda oynaklığın sat ağırlık yaklaşımında elrgn olarak daha düşük olduğu ulunmuştur. Öte yandan, tüm örneklem çn akıldığında, taze seze gruu sat ağırlık yaklaşımı altında daha düşük r oynaklık serglemektedr (Talo 3). Talo 3. Ortalama Aylık Enflasyon Oynaklığı (Standart Sapma) Taze Meyve Taze Seze Sat Ağırlık Değşken Ağırlık Sat Ağırlık Değşken Ağırlık ,21 8,79 16,22 18, ,94 13,08 13,57 13, * 3,55 9,59 24,30 22,36 Tüm Örneklem 8,14 10,70 16,14 16,67 * 2010 yılı çn hesaplamalar lk eş ayı kapsamaktadır. 4. Sonuç Mevsmsel ürünlern TÜFE hesaplamalarında nasıl ele alınacağına lşkn farklı yaklaşımlar önerlelmekle rlkte, her zaman ve her ülke çn deal olarak ntelendrlelecek r yöntem ulunmamaktadır. Ülkeler çn doğru yaklaşım, fyatların davranış özellklerne, dolayısıyla vernn yapısına göre değşmektedr. Bu çalışmada, dönem Türkye vers çn sat ağırlık yöntem kullanıldığında değşken ağırlık yöntemne kıyasla meyve-seze endeksnn oynaklığının azaldığı saptanmıştır. Ekonom Notları 7

8 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 Türkye de meyve-seze fyatları aracı etkler, dış talep gelşmeler ve arzı etkleyen koşullara oldukça duyarlıdır. Söz konusu şoklar, mevsmsel ürün fyatları üzernde yüksek oynaklığa neden olmaktadır. Değşken ağırlık sstem, mevsm ürünlerne daha yüksek ağırlık vererek oynaklığın fyat endeksn yüksek r oranda etklemesne yol açmaktadır. Sat ağırlık sstemnde se, oynaklığın ağırlık yapısından kaynaklanan kısmı kontrol altına alınalmektedr. Bu çalışma, ncelenen dönemde şlenmemş gıda fyatları oynaklığının r kısmının sat ağırlık sstem le azaltılaleceğne şaret etmektedr. Sonuç olarak, gerek yukarıda tartışılan farklı ağırlık yöntemler, gerekse fyatların endekslere farklı şeklde dahl edlmesne dayalı ülke örnekler, konunun daha genş r ver set le detaylı olarak ncelenmes gereğn ortaya koymaktadır. Kaynakça Brleşmş Mlletler (UN) (2009), Practcal Gude to Producng Consumer Prce Indces, Bölüm 9.5. Eurostat, Natonal HICP Practces (Hazran 2010), Orman, C., F. Öğünç, Ş. Saygılı, G. Yılmaz (2010), İşlenmemş Gıda Fyatlarında Oynaklığa Yol Açan Yapısal Faktörler, TCMB Ekonom Notları No:10/16. Öğünç, F. (2010), Türkye de İşlenmemş Gıda Enflasyonunda Oynaklık: Durum Tespt, TCMB Ekonom Notları No: 10/05. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) (2004), Consumer Prce Index Manual: Theory and Practce, Bölüm 22. Ekonom Notları, ekonomk gelşmelere dar tartışmalara zamanlı r katkıda ulunmak ve TCMB ünyesnde Türkye ekonoms ve para poltkası üzerne yapılan çalışmaların sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmak amacıyla hazırlanan r yayındır. Burada sunulan görüşler tamamıyla yazarlara attr, dolayısıyla TCMB nn ya da çalışanlarının görüşlern temsl etmeyelr. Bu ser Yusuf Soner Başkaya ve Adnan Eken n edtörlüğünde yayımlanmaktadır. Burada yer alan metnn tamamının aşka r yerde yayımlanalmes çn TCMB den yazılı zn alınması gerekmektedr. Görüş ve önerler çn: Edtör, Ekonom Notları, TCMB İdare Merkez, İstklal Cad, No: 10, Kat:15, 06100, Ulus/Ankara/Türkye. E-mal: ekonom.notlar@tcm.gov.tr Ekonom Notları 8

9 Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: / 20 Aralık 2010 Akdenz Ülkeler İspanya Talo Ek-1: Mevsmsel Ürünlern Ele Alınış Bçm: Ülke Uygulamaları Ağırlık Sstem Değşken Ülkeye Özgü Yöntemsel Yaklaşım İlgl ürün çn fyat endeks oluşturulurken, az fyat (Po) olarak r öncek yılın aynı dönemndek fyat kullanılmakta. Değşken ağırlık kullanılarak aylık toplulaştırılmış endeks hesaplanmakta ve daha sonra mevcut ay çn son 12 aylık endeks değerlernn ortalaması kullanılmakta. Fransa Değşken - İtalya Malta Slovenya Sat Değşken Sat Fyat dağılımlarının yüzde 75'lk kısmı hesaplamalarda kullanılmakta. Ayrıca taze meyve-seze ürünler fyatlarının 13 aylık hareketl ortalaması alınmakta. Fyatı temn edlemeyen ürünlern ağırlıkları oransal olarak dğer ürünlere dağıtılmakta. Fyatı temn edlemeyen ürünlern fyatları fyatı temn edlelen ürünlern ortalama değşm oranında türetlmekte. Yunanstan Değşken - GKRY Değşken - Dğer Ülkeler* Macarstan Değşken - Bulgarstan Sat - Letonya Sat Endekste yıl çnde fyatı temn edlemeyen meyve-seze ulunmamakta. Fnlandya Sat - Polonya Değşken - Kaynak: Eurostat *Oynaklığı görece yüksek olan ülkeler Grafk Ek-1 Enflasyon Hedeflemes Yapan Seçlmş Ülkeler İçn Belrszlk Aralıkları (Belrszlk Aralığının Orta Noktasına veya Enflasyon Hedefne Göre ± Yüzde Puan) 2 2 1,5 1,25 1 Avustralya Çek Cum. Flpnler İngltere İsral Kanada Kolomya G. Kore Macarstan Mekska Peru Polonya Romanya Şl Yen Zelanda Tayland Güney Afrka Brezlya Türkye Kaynak: TCMB, İlgl Ülkelern Merkez Bankaları. Ekonom Notları 9