FEN BİLGİSİ EĞİTİMİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇALIŞMANIN FAYDALARI; DEMİRCİ (MANİSA) DE BİR ÖRNEK

Transkript

1 FEN BİLGİSİ EĞİTİMİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇALIŞMANIN FAYDALARI; DEMİRCİ (MANİSA) DE BİR ÖRNEK Ahmet YUMUŞAK * Prof.Dr. Şule AYCAN ** ÖZET Günümüzde bilgisayar eğitim-öğretimde, eğitsel etkinliklerde değişik biçimlerde kullanılmaktadır. Artık herkes tarafından bilinmektedir ki bilgisayarlar eğitim-öğretimin her kademesinde büyük önem taşımaktadır. Fen bilgisi eğitiminde de başarıyı olumlu yönde etkilediği, bugüne kadar yapılan araştırmalar sonucunda ispatlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi eğitiminde bilgisayar destekli çalışmanın faydalarını bir kez daha saptamaktır. Bu amaçla; çalışmamızda, Eğitim Teknolojisi, Fen Bilgisi eğitimi, Bilgisayar Destekli Öğretim, konuları bugüne kadar yapılan araştırmalar ışığında açıklanmış ve amaca ulaşabilmek için bir uygulama yapılmıştır. Bu uygulama için ilk önce ilköğretim fen bilgisi müfredatında yer alan bir konu seçilmiştir. Seçilen konu, bir grup öğrenciye fen bilgisi öğretmeni tarafından düz anlatım metodu ile anlatılmış, diğer bir gruba ise, yine aynı fen bilgisi öğretmeni tarafından bilgisayar destekli olarak anlatılmıştır. Öğrenci gruplarının seçilen konu ile ilgili bilgi seviyelerini ölçmek amacı ile, konu anlatımından önce her iki grup öğrencilerine bir ön test uygulanmıştır. Konu anlatıldıktan sonra gruplar arasındaki farkı saptamak için ise öğrencilere son test uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPPS paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, fen bilgisi eğitiminde bilgisayar destekli çalışmanın, öğrencilerin derse olan ilgisini artırdığı, öğrencilerin ve öğretmenlerin amaca ulaşmak için harcadıkları zamanı azalttığı ve öğretmeni ortamda daha etkin kıldığı saptanmıştır. Ayrıca bilgisayar destekli eğitim gören öğrencilerin, düz anlatım metodu uygulanan öğrencilere kıyasla daha başarılı olduğu görülmüştür. Anahtar Sözcükler : Bilgisayar, Fen Bilgisi, Eğitim * Yüksek Lisans Öğrencisi,Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği A.B.D ** Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği A.B.D 197

2 THE BENEFITS OF COMPUTER SUPPORTED SCIENCE TEACHING : A SAMPLE FROM DEMİRCİ-MANİSA. SUMMARY Nowadays, computers are used in education instruction and educating methods in many different ways. Now it is known by everybody that computers have a great role in education every step. It is also proved that computers affected science teaching successfully one more time. The aim of this study is to determine the benefits of studying with computers for science. For this, a search has been done to understand Education Tecnology, Science Education and Teaching with Computers. First a subject has been chosen from the programs of primary schools. This subject, first has been given to a group by the teacher in classic way and then by the same teacher using computers to the other group. And a test has been done to the groups to understand the level. The results were examined using SPPS packet program. At the results of the study, at science teaching, using computers increased the interest of the students, and decreased the time of spending both for teachers and students that also understood, the teacher was more effective. In addition the students with computer support were more succesful than the students who used classical teaching method. Key Words : Computer, Science, Education Günümüzde bilim ve teknolojideki hızlı ilerlemeler, günlük yaşantımızı büyük oranda etkilemiştir. Buna bağlı olarak okullarımızı ve öğrenme-öğretme ortamlarımızı da etkilemiştir. Bilim ve teknolojideki hızlı ilerlemelerden biri olan bilgisayarlar bugün yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Günlük yaşantımıza birçok yenilik ve kolaylık getiren bilgisayarların kullanımı okullarımızda da hızla yaygınlaşmaktadır. Bilgisayarlar okullarda öğretimde, yönetimde ve eğitsel etkinliklerde kullanılmaktadır. Fen bilgisi derslerinde kullanılan araç ve gereçlerin arasında bilgisayarın önemi büyüktür. Fen bilgisi öğretiminde bilgisayarın kullanılmasının amacı; eğitim programlarında yer alan konuların, derslerin öğrencinin sahip olduğu araştırma, öğrenme isteğine cevap verebilecek biçimde işlenmesine yardımcı olmaktır[1]. Ülkemizi yarınlara taşıyacak olan öğrencilere verilecek eğitim, çağın özelliklerine uygun olmalıdır. Özellikle fen bilgisi öğretiminde çağın teknolojisini takip etmek çok önemlidir. Bu nedenle fen bilgisi eğitiminde bilgisayar destekli çalışmanın faydaları geniş kapsamlı olarak araştırılmalı, bu faydaların önemi dikkate alınarak bu alandaki gelişmeler takip edilmeli ve eksiklikler mümkün olduğunca giderilmelidir. 198

3 Eğitim sistemimizde, ortaokul ve liselerde öğrencilerin fen derslerindeki başarılarının arttırılması konusuna gittikçe artan bir önem verilmektedir. Günümüzde pek çok eğitim teknolojisi, bilimsel prensip ve kavramları problem çözmede kullanmak üzere yetenek geliştirmeye yöneliktir. Okullarda kullanımı büyük bir potansiyel oluşturan bilgisayarlar teknolojideki ilerlemelerden birisidir. Bu teknolojinin eğitimde uygulama alanları geliştikçe öğrenci başarısı açısından etkinliğini arttırma konusunda da çok sayıda araştırma yapılmaktadır[2]. Önceki yıllarda yapılan araştırmalarda bilgisayar destekli öğretimin geleneksel yönteme göre %13 kadar dönem sonu başarısını artırdığını, hatırlamaya etkisinin büyük olduğunu ve öğrenme süresini %39-88 oranında kısalttığını ortaya koymuştur [3]. ABD de teknolojik değerlendirmeler bürosu (The office of tecnology assesments), raporunda yeni teknolojilerin çocukları öğrenme ve bilgi edinmede yeni yollar denemeye motive ettiği, öğrencilerin temel yetenekleri kazanmasına yardımcı olduğunu ve öğrenmede önemli gelişmelere katkıda bulunduğunu belirlemiştir[3]. Mahmut Tandoğan, öğretimde bilgisayarların kullanılmasının çift seçenekli sözcüklerin algılanmasını %99 artırabildiğini ve böylece öğretimde öğrencilere büyük katkıları olduğunu belirtmektedir[3]. Fen bilgisi dersi konularını öğrencilere, bilgisayarların yetenekleri kullanılarak hazırlanmış ses, görüntü ve etkileşimi içeren ders yazılımları sayesinde daha anlaşılır bir şekilde anlatabiliriz. Bu durumda öğrencilerin derse daha aktif katılımları sağlanabilir. Öğrenciler bilgisayarların sayesinde soyut bilgileri daha kolay kavrayabilirler. Eğitim Teknolojisi Eğitim teknolojisi; genelde eğitime, özelde öğrenme durumuna egemen olabilmek için bilgi ve becerilerin işe koşulmasıyla öğrenme yada eğitim süreçlerinin işlevsel olarak yapısallaştırılmasıdır[5]. Teknoloji bugün eğitim alanında daha önce imkansız olan bireysel başarı olanakları yaratmaktadır. Böylece eğitimciler teknolojinin bu yeni öğrenme stratejilerinden, yönetim uygulamalarından ve herkese açıklık özelliğinden, çeşitli kaynaklar gibi olanaklardan etken biçimde yararlanabildikleri takdirde bugünün eğitim sorunlarını çözmede büyük bir başarı gösterebilirler[3]. Eğitim teknolojileri geleneksel konuların öğretilmesinde yaratıcı yaklaşımları olası kılmaktadır[3]. Yaratıcı yaklaşımlarla geleneksel konuların öğrenciye verilmesinde teknolojinin getirdiği olanakları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: Teknolojiler : Öğrenmenin niteliğini artırır 199

4 Öğrencilerin ve öğretmenlerin hedefe ulaşmak için harcadıkları zamanı azaltır Öğretmenin etkinliğini artırır Öğrenciyi ortamda etkin kılar[6]. Fen Bilgisi Eğitimi Fen kavramını, insanın doğal çevresindeki işleyiş ve düzenlilikleri, amaçlı, planlı bir çalışmayla keşfetme, test etme, onları yeni bağlantıları içinde ayırma-bütünleştirme süreci ve bu yolla elde edilmiş güvenilir bilgiler bütünü olarak tanımlamak mümkündür. Fen eğitimi ise, bu bilgi, beceri, ve süreçlerin kişilere kazandırılması için yapılan etkinlikler olarak tanımlanabilir[3]. Fen bilgisi dersinin okullara konuluş amaçlarını şöyle sıralayabiliriz; öğrencilere fen konuları hakkında genel bilgi vermek, fen dersleri aracılığı ile öğrencilerin zihin ve el becerilerini geliştirmek ve fen veya teknoloji alanlarındaki meslek eğitimine temel hazırlamak. Yukarıda sayılan bu hedefler gözlem ve deneylerle ulaşılabilecek hedeflerdir. Ayrıca günümüzde bu hedeflere bilgisayar destekli çalışma ile daha kolay ve daha kısa sürede ulaşabiliriz. Fen bilgisi dersinde de amaçlanan hedeflere bilgisayar destekli çalışma ile daha kolay ve daha kısa sürede ulaşabileceğimizi yapılan araştırmalar ortaya çıkarmıştır. Ayrıca bilgisayar destekli çalışmanın, fen bilgisi dersi için diğer klasik metotlara göre başarıyı olumlu yönde etkilediği de bilinmektedir. Bilgisayar Destekli Öğretim(BDÖ) Ve Önemi Eğitim programında yer alan derslerin bilgisayar desteği ile öğrenciye sunulması, bilgisayarların öğrenme ve öğretme ile ilgili bütün faaliyetlerde kullanılması Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ) olarak tanımlanmıştır[7]. Bilgisayarın öğretimde kullanılmasının amacı, öğretimin daha etkin, daha kalıcı olmasını, bunun yanında yakın ve uzak çevredeki bilgilere kısa sürede ulaşmayı sağlamaktır. Günümüzde, bilgiye ulaşmakta kullanılan bilgisayar programları öğrenciyi araştırarak, deneyerek öğrenmeye yöneltmektedir. Bilgisayar destekli öğretim ile: Her öğrenci kendi hızında öğrenebilir. Bilgisayarla öğrencinin etkileşimi yüksek olmakta öğretimin amacı daha yüksek oranda yerine getirilebilmektedir. Çok boyutlu öğrenme etkisi sağlanabilecektir. Hareket, ses, etkileşim olanakları bilgisayarın sahip olduğu önemli özelliklerdir. Gelişmiş grafik, ses yetenekleri olan bilgisayarlarla öğrenme daha etkin olabilecektir. 200

5 Bilgisayar destekli öğretim ile öğrencinin tekrar olanağı sınırsızdır. Bilgilerin, öğrenilenlerin tekrarının öğrenme üzerindeki etkisi herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Bilgisayar destekli öğretim uygulaması, yeni teknoloji getirip uygulandığından, öğrencileri psikolojik olarak yeni buluşlara yönlendirir[1]. Bilgisayar destekli öğretim sürecini etkileyen birçok değişken vardır. Bunlardan en önemlisi kullanılan yazılımın türü, kapsamı ve niteliğidir. Ders yazılımlarının niteliğinin müfredat ve okul programlarına uygun olması çok önemlidir. Günümüzde bilgisayar teknolojisi akıl almaz bir hız ile ilerlemektedir. Ne yazık ki; bugün ülkemizde, bu yüksek teknolojiden istenilen düzeyde yararlanılamamaktadır. Bunun sebebi ise, bilgisayar destekli öğretimin bütün okullarda yaygınlaştırılmamış olmasıdır. MATERYAL VE YÖNTEM EVREN VE ÖRNEKLEM Bu çalışma Manisa ili Demirci ilçesinde, Cumhuriyet İlköğretim okulunda öğrenim gören ve toplamı 50 kişiden oluşan iki ayrı 7.sınıf öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. AMAÇ Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi eğitiminde bilgisayar destekli çalışmanın faydalarını bir kez daha saptamaktır. İlköğretim Fen Bilgisi dersindeki Basit Makineler konusunu bilgisayar destekli ortamda ve düz anlatım metodu ile öğrenen öğrencilerin başarıları arasında anlamlı bir farkın olup olmadığı araştırılmıştır. VERİ TOPLAMA ARACI Veri toplama aracı olarak araştırmanın yapıldığı okuldaki fen bilgisi dersi öğretmeni tarafından hazırlanmış olan sorular kullanılmıştır. Hazırlanan sorular genel kavramlar(2), kaldıraçlar(2), sabit makaralar(2) ve hareketli makaralar(2) olmak üzere toplam 8 adettir. YÖNTEM Araştırmanın uygulama bölümü için ilköğretim fen bilgisi müfredatından bir konu seçildi. Konuyu müfredata uygun anlatan bir eğitim CD si (Bilden eğitim CD) seçimi yapıldıktan sonra, uygulamanın yapılacağı okul belirlendi. Seçilen Basit Makineler konusu, bu okulun 7-A sınıfı öğrencilerine fen bilgisi öğretmeni tarafından düz anlatım metodu ile, 7-B sınıfı öğrencilerine ise yine aynı fen bilgisi öğretmeni tarafından bilgisayar destekli olarak anlatıldı. Öğrencilerin konu ile ilgili bilgi seviyelerinde değişme olup olmadığını saptamak amacıyla ön test-son test yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPPS paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. 201

6 VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Tablo 1. Öğrencilerin Ön Test Puanlarının t Testi İle Karşılaştırılması GRUP N Ortalama Std. sapma Stad. Hata ortalamaları Ön test Bilgisayar 25 18,00 11,18 2,24 Düz anlatım 25 16,20 8,69 1,74 Tablo 2. Öğrencilerin Ön Testleri İçin Manidarlık Düzeyi Ön test için t testi t puanı df Manidarlık düzeyi 0, ,528 Çalışmaya katılan öğrenci gruplarına Basit Makineler konusu anlatılmadan önce, konu hakkındaki bilgi seviyelerini saptamak amacı ile, ön test uygulanmıştır. Yukarıda ki tablolardan görüldüğü gibi, çalışmaya katılan her iki grup öğrencilerinin ön testten aldıkları puanlar arasında anlamlı bir fark yoktur. Yani her iki grupta bulunan öğrencilerin konu anlatımından önce, Basit Makineler konusu hakkındaki bilgi seviyeleri eşittir. Tablo 3. Öğrencilerin Son Test Puanlarının t Testi İle Karşılaştırılması Son test GRUP N Ortalama Std. sapma Stad. Hata ortalamaları Bilgisayar 25 59,20 17,54 3,51 Düz anlatım 25 38,00 11,54 2,33 Tablo 4. Öğrencilerin Son Testleri İçin Manidarlık Düzeyi Ön test için t testi t puanı df Manidarlık düzeyi 5, ,000 Öğrenci gruplarına basit makineler konusu, düz anlatım metodu ve bilgisayar destekli olarak anlatıldıktan sonra, gruplar arasında ki bilgi seviyesi farkını saptamak için öğrencilere son test uygulanmıştır. Yukarıda ki tablolardan görüldüğü gibi iki grubun son test puanları arasında fark vardır. Manidarlık düzeyinin oldukça düşük çıkması bu farkın önemli olduğunu 202

7 göstermektedir. Yani bilgisayar destekli öğretim gören grup öğrencileri diğer gruba göre konuyu daha iyi anlamıştır. Tablo 5. Son Testte Bulunan Soruların Puanlarının Aritmetik Ortalamaları Ortalamalar Düz anlatım Ortalamalar Bilgisayarlı anlatım Genel kavramlar 5,8 6,9 Kaldıraçlar 2,6 4,0 Sabit makaralar 4,0 3,5 Hareketli makaralar 3,1 3,4 Ön test ve Son testte 4 farklı konudan toplam 8 soru bulunmaktadır. ortalamalar genel kavramlar kaldıraçlar konular sabit makaralar hareketli makaralar düz anlatım bilgisayarlı anlatım Şekil 1. Son Testte Bulunan Soruların Puanlarının Aritmetik Ortalamalarının Grafiği Öğrencilerin Basit makineler ile ilgili genel kavramları dersin başında iyi algıladıkları, ders süresi ilerledikçe algılama veriminin düştüğü gözlenmiştir. Genel kavramlar ve kaldıraçlar konusunda bilgisayarlı öğretimin etkili olduğu, makaralar konusunda ise her iki yönteminde aynı etkiye sahip olduğu saptanmıştır. SONUÇ Bulgulardan çıkan önemli sonuçlar aşağıdaki biçimde özetlenebilir: 203

8 Basit makineler konusu öğrencilere anlatılmadan önce yapılan ön test sonuçları arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Yani her iki grupta bulunan öğrencilerin konu anlatımından önce, Basit Makineler konusu hakkındaki bilgi seviyeleri eşittir. Basit makineler konusu öğrenci gruplarına anlatıldıktan sonra yapılan son test sonuçları arasında anlamlı bir fark saptanmıştır. Basit Makineler konusu bilgisayar destekli olarak anlatılan öğrenciler, düz anlatım metodu ile anlatılan öğrencilere göre daha başarılıdır. Genel kavramlar ve kaldıraçlar konusunda bilgisayarlı öğretimin etkili olduğu, makaralar konusunda ise her iki yönteminde aynı etkiye sahip olduğu saptanmıştır. Bizim Araştırmamız sonucunda görülen ve artık herkes tarafından bilinen bir gerçek vardır ki bu da; bilgisayar destekli öğretimin öğrenci başarısını olumlu yönde etkilediği dir. Fen bilgisi eğitiminde de bu olumlu etki gözden kaçmamış ve yapılan araştırmalar fen bilgisi eğitiminde de bilgisayar destekli çalışmanın faydalarını gözler önüne sermiştir. Genel olarak, Fen Bilgisi eğitiminde bilgisayar destekli çalışmanın faydalarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: Bilgisayar kullanımı eğitim programlarında yer alan konuların, derslerin öğrencinin sahip olduğu araştırma, öğrenme isteğine cevap verebilecek biçimde işlenmesine yardımcı olmaktadır[1]. Bilgisayar destekli eğitim sayesinde, öğrenme daha etkili ve kalıcı olur. Öğrencilerin ve öğretmenlerin derse aktif katılımı sağlanır. Ayrıca öğretmenlerin ders süresini daha verimli kullanması sağlanır. Bilgisayar destekli eğitim ile her öğrenci kendi seviyesine ve öğrenme hızına uygun eğitim alabilir. Öğrencinin konuyu tekrar imkanı sınırsızdır. Ayrıca bilgisayarların mükemmel ses ve görüntü imkanları ile hazırlanmış yazılımlar sayesinde öğrenme daha etkin olacaktır. Küçümsenemeyecek kadar çok olan bu faydalar, bizlere fen bilgisi eğitiminde bilgisayar destekli çalışmanın önemini göstermiştir. Fen bilgisi eğitiminde hızla ilerleyen teknolojiye paralel olarak bilgisayarın önemi artmaya devam edecektir. KAYNAKLAR Akkoyunlu, Buket ve diğerleri, Çağdaş Eğitimde Teknolojiler, Anadolu Üniversitesi A.Ö. Fakültesi Yayınları No:564, 1998, Eskişehir. Alkan, Cevat, Eğitim Teknolojisi, Anı Yayıncılık, 1998, Ankara. Bork,Alfred, Learning With Personal Computers, Harpers & Row Publishers Büyüköze, Serdar. Bilgisayar Destekli Eğitim Nedir? BITIE 98 Bildiriler Kitabı, 1998, Ankara. 204

9 Demircioğlu,H., Geban,Ö., Fen Bilgisi Öğretiminde Bilgisayar Destekli Öğretim ve Geleneksel Problem Çözme Etkinliklerinin Ders Başarısı Bakımından Karşılaştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12: , İbiş,M. Bilgisayar Destekli Fen Öğretiminin Öğrenci Başarısına Etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmış master tezi), Soylu.H., İbiş,M., Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi Eğitimi, III.Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, Eylül 1998, Trabzon. 205