GARD Türkiye Projesi. Kronik solunum hastalıkları Evde Sağlık Hizmetleri

Transkript

1 GARD Türkiye Projesi Kronik solunum hastalıkları Evde Sağlık Hizmetleri

2 KBYM Triaj Bilgilendirme Eğitim İleri teknoloji hastaneleri 2. Basamak hastane Evde bakım I. basamak Acil Servisler Özel bakım kuruluşları Sağlık bakımı dışı servisler Kronik Bakım Yönetimi Merkezi (KBYM) kronik hastalığı olan olguların organizasyon ve yönetiminden sorumludur

3 Evde sağlık hizmet (ESH) sunumu; akut hastalık, uzun süreli sağlık problemi, kalıcı engellilik veya terminal hastalıktan kaynaklanan ihtiyaçlar doğrultusunda kişiye kendi ortamında sağlık hizmeti verilmesidir.

4 ESH gerektiren solunum hastalıkları Obstrüktif Solunum Hastalıkları; KOAH, Astım, Bronşiektazi, Kistik Fibrozis, Restriktif Solunum Hastalıkları; Kifoskolyoz, İAH Nöromusküler Hastalıklar; ALS, MD, Post Polio Sendromu, Uyku ilişkili Hastalıklar Diğer; Akciğer maligniteleri, Akciğer transplantasyonu, Pulmoner Hipertansiyon, Pnömoni, Post torakotomi,

5 Kronik solunum hastalıklarında ESH sunumu; Gerekçeler Artan hastalık yükü Kronik hasta bakımı dışında hastane etkinliğinin artırılması Maliyet/etkinlik Evde bakıma olanak sağlayan teknolojik gelişim Hasta ve ailesinin memnuniyeti

6 Evde Bakımda Hedefler Genel: Sağ kalım Morbidite Fonksiyonel Kapasite Yaşam Kalitesi Kendine bakım, bağımlılığı Sağlıkla ilişkili harcamalarda Terminal dönem hasta: Fiziksel ve psikolojik rahatlığın sağlanması Yaşamın sonunun planlanması

7 Kronik Solunum Hastalıkları; ESH Modelleri Hastane merkezli uygulamalar; Evde hastane Erken destekli taburculuk ( < 48 saat ) Destekli taburculuk ( > 48 saat ) I. Basamak uygulamalar Vaka yönetimi Hospis

8 III ve II. Basamaktan I.basamak ESH sunumuna sevk kriterleri (I) Solunum sistemi hastalığı nedeni ile takip ve koordinasyonu gereken hastalar Solunum sistemi hastalığına eşlik eden sistemik hastalık varlığı ve/veya bu hastalığın idamesinde takip ve koordinasyon gerekliliği

9 III ve II. Basamaktan I.basamak ESH sunumuna sevk kriterleri (II) USOT kullanan stabil durumdaki olgu; Son 1 yıl içinde 1 den fazla acil başvurusu ve hastaneye yatışı olan stabil durumdaki olgular En iyi FEV1 değerinin %50 nin altında olması ve takip gerektiren sağlık durumunun varlığı

10 I.basamakta ESH sunumuna sevk kriterleri (III) Günlük yaşam aktivitelerinin yapılmasını engelleyen dispne, görme-işitme ve konuşmada güçlüklerin olması, günlük yaşam aktivitelerinde yardım gereksinimi veya günlük yaşam aktivitelerini yerine getirememe (geçerli ölçekler ile değerlendirme) Hasta ve/veya hastaya bakmakla yükümlü kişilerin hastalık ve tedavi ile ilgili başa çıkma becerilerinin iyi olmaması veya tedavi ekibiyle iletişimsizliği

11 I.basamakta ESH sunumuna sevk kriterleri (IV) Evde ileri teknoloji ve/veya komplike tedavi gerekliliği Sürekli izlem ve destek gerektiren sağlık bakım ihtiyacı Polikliniğe başvuramayan ancak monitorizasyon ve/veya eğitim gereken hasta Yaşlı, yalnız yaşayan ve gündüz yaşam aktivitelerinde bağımsızlığını sağlayamayan hasta Terminal dönem hasta; bakım ihtiyacının değerlendirilmesi amacıyla

12 Solunum Hastalıkları;Evde sağlık hizmetleri Reçete edilen tedavi, prosedürlerin uygulanması Solunumsal cihaz uygulanması,eğitim,takip,bakım Labaratuvar incelemeleri için örnek alınması Pulmoner rehabilitasyon Ev ortamının hasta yaşamına uygunluğunun sağlanması Bakım veren bireyleri desteklenmesi/ alternatif hizmet sunumu Yaşamın sonunun planlanmasında takip eden göğüs hastalıkları uzmanı ile iletişim Ventilatör bağımlı hasta takibi, bakımı takip eden göğüs hastalıkları uzmanı ile iletişim Hasta ve ailesinin eğitimi Sigaranın bıraktırılması

13 KOAH da Evde Sağlık Hizmetleri

14 KOAH da ESH uygulama gerekçeleri (I); 10 yıl sonra KOAH, ölüm nedenleri arasında ilk 2 sırada yer alması beklenen bir sağlık sorunudur. Ulusal hastalık yükü çalışmasına göre KOAH ölüme neden olan ilk 3 hastalık arasındadır ve 40 yaş üstü yetişkinlerin % 20 si KOAH lıdır. KOAH ESH lerinde içinde yer aldığı entegre bakım sistemi ile yönetilmesi gereken bir hastalıktır.

15 KOAH da ESH uygulama gerekçeleri (II) KOAH atağı; Acil başvurularının %25 ini oluşturmaktadır Atak nedeniyle hospitalizasyon KOAH la ilgili harcamaların %70 ini oluşturmaktadır. Acile başvuran her 4 hastadan 1 i evde sağlık hizmet sunumuna uygundur Thorax 2000; 55: Cochrane systematic review, 2003

16 KOAH da ESH modelleri kabul gören uygulamardır! Seçilmiş KOAH akut ataklı olgularda ESH güvenli ve etkili bir tedavi uygulama şeklidir. Cochrane, 2003 Hastane başvurusu yada hospitalizasyon gerektiren KOAH akut atakta evde hastane ve destekli taburculuk uygulamaları güvenli ve etkili yaklaşımlardır. (Kanıt düzeyi A) NICE Guidlines, 2004 KOAH lı hasta müracaatının yoğun olduğu merkez hastanelerde acil başvurusunu önlemek ve erken destekli taburculuk için evde hastane uygulanması gerçekçi bir yaklaşımdır. (Kanıt düzeyi A) BTS Guideline, 2007

17 KOAH atağında evde hastane; Doktor (göğüs hastalıkları uzmanı) Hemşire Fizyoterapist Diyetisyen Multidisipliner Ekip Sosyal hizmet uzmanı Kanıt düzeyi D

18 KOAH akut atakda evde hastane uygulaması; hangi hastalar alınmalı? Bilinç düzeyi yeterli Asidoz Ø Ciddi ko-morbidite Ø Yeterli sosyal destek Hasta tercihi dikkate alınmalı Kanıt düzeyi D

19

20 Hastane ve Evde bakım ekibi iş birliği Taburculuk öncesi Hasta değerlendirilmesi Klinik stabilite Sekresyon temizliği Nutrisyon Bakım üstlenici eğitimi Dış ortam hazırlığı Ekipman desteği Ev ortamının hazırlanması Mali destek/sosyal güvece Uygun? Taburculuk Planı Evde Takip

21 Ventilatör-destekli birey; kronik ventilatuar desteğin elektif olarak spontan solunumu desteklemek için başlandığı, günde en az 4 saat ventilasyon desteği gereken bireydir. Solunum desteği NIMV lerle yapılır,sıklıkla gece. Ventilatör bağımlı birey; spontan solunumu olmayan yada ciddi derecede bozulmuş bireyler ile spontan solunum dürtüsü olduğu halde ciddi solunum kas güçsüzlüğü nedeniyle yeterli solunum yapamayan kronik olarak günde 16 saatten uzun süreli mekanik ventilatuar destek gereksinimi olan bireylerdir, trakeostomi ile ev tipi IMV lerle uygulanır.

22 Evde izlem programı Hastanın fiziksel durumu, Ventilatöre uyum, Ekipman işlerliği, Bakım verenin yeterliliği sorgulanmalı. Gerekli durumlarda takip eden II. Yada III. basamak ESH ekibine refere edilmelidir.

23 EVDE PULMONER REHABİLİTASYON

24 Entegre bakım;pulmoner rehabilitasyon Tedavi Güvenlik Transfer Ambulasyon Hastane Başlangıç Tedavi Egzersiz Eğitim Pozitif yönlendirme Evde PR Optimal sağlık Fonksiyon Aktif yaşam Primer / sekonder solunum hastalığı Yeni hastalık/ yaralanma Yatak istirahati Erken taburculuk Endurans Sağlık bakımında süreklilik

25 Stabil KOAH da Evde Pulmoner rehabilitasyon uygulamaları Egzersiz programı Hasta ve ailesinin eğitimi Psikososyal destek Nutrisyonel değerlendirme-destek I. Basamakta takip eden hekim pulmoner rehabilitasyona gereklilik oluşturan durumları bilerek evde pulmoner rehabilitasyon uygulamaları için yönlendirme/ iş birliği yapabilmelidir.

26 Evde pulmoner rehabiliyon; Eğitim Değerlendirme Solunum işini Ambulasyon Havayolu temizleme teknikleri GYA Solunum Fizyoterapisi Akciğer volümlerini Transferler IMV+NIV Egzersiz eğitimi: Kuvvet & endurans Ev düzenlemeleri Hastayı yaşadığı ortamda güvende, mobil, fonksiyonel ve bağımsız kılan kısa & uzun dönem uygulamalar

27 Değerlendirme Tıbbi geçmiş Laboratuar bulguları Kullanılan ilaçlar Yardımcı araçlar Sigara statüsü İnhaler ilaç teknikleri Sosyal durum Vital bulgular: KH, KB SpO 2 : istirahat, farklı pozisyonlar, GYA, yürüme, egz Dispne : MRC, Borg Fizyolojik cevaplar: Fiziksel aktivite & egzersiz kapasitesi Yaşam kalitesi

28 Evde pulmoner rehabiliyon; Eğitim Değerlendirme Solunum işini Ambulasyon Havayolu temizleme teknikleri GYA Solunum Fizyoterapisi Akciğer volümlerini Transferler IMV+NIV Egzersiz eğitimi: Kuvvet & endurans Ev düzenlemeleri Hastayı yaşadığı ortamda güvende, mobil, fonksiyonel ve bağımsız kılan kısa & uzun dönem uygulamalar

29 EĞİTİM Hasta, aile, ebeveyn, bakıcı Akut bozulma belirti & bulguları Hastalık, semptom yönetimi Yardımcı araç & gereçlerin kullanımı Aktivite & egzersiz monitorizasyonu

30 1.basamak hekiminin kronik solunum hastalıklarında ESH görevleri; Ev ziyaretleri; birinci basamak ESH leri için sevk edilen hastalara ev ziyareti yapmak, Hastaları II. Yada III. Basamakta yapılandırılmış ESH merkezlerine refere etmek, ESH uygulamalarında multidisipliner ekip içinde görev almak.

31 Entegre bakımda etkinlik; Fonksiyonel kapasite/ yaşam kalitesi Hastane başvurusu / acil bakım gerekliliği Sağlıkla ilişkili maliyet; Hasta ve ailesinin memnuniyeti; %91-çok memnun %9-memnun

32 Teşekkürler