DEĞER MÜHENDİSLİĞİ. Veli KOÇAK Yazılım Mühendisi. Maltepe Üniversitesi

Transkript

1 DEĞER MÜHENDİSLİĞİ Veli KOÇAK Yazılım Mühendisi Maltepe Üniversitesi

2 GİRİŞ Günümüzün rekabetçi koşullarında varlığını sürdürmek isteyen işletmeler, düşük maliyetli, yüksek kaliteli ve müşteri isteklerine duyarlı mamuller geliştirmek konusunda uzman olmak zorundalar. Değer mühendisliği, mamulün kalite ve fonksiyonelliğinde bir azaltıma neden olmaksızın maliyetinin daha oluşmadan azaltılmasını sağlayan bir tekniktir.

3 Sistemin özü; Değer yaratmayan faaliyetlerin minimizasyonu Değer yaratan faaliyetlerin sürekliliği ve iyileştirilmesi

4 Değer yaratan faaliyetler; İşletmenin bugün ve gelecekte ihtiyaç duyduğu, müşteri memnuniyetine katkı sağlayacak faaliyetlerdir. «Müşteriye sağlanan katkı müşterinin katlandığı maliyetlerden fazla olmalıdır.»

5 Değer yaratmayan faaliyetler; Zaman, kaynak ve para israfına neden olan ve mamul özelliklerinde bir kayıp olmadan kullanımdan kaldırılabilen faaliyetlerdir. Bu bağlamda maliyet ve değer arasında dengeyi sağlamak üzere işletmelerin kullanabilecekleri en etkin araç değer mühendisliğidir.

6 Değer Mühendisliğinin Tanımı ve Kapsamı Değer mühendisliği «fonksiyon analizi», «değer analizi» veya «değer yönetimi» olarak da ifade edilen bir kavram olmakla birlikte, aslında değer analizinden bazı farklılıklar göstermektedir. Değer mühendisliği; yeni bir mamulün tasarımı aşamasında uygulanırken Değer analizi, genellikle üretim başladıktan sonra, yani mevcut mamul için uygulanır.

7 Değer Mühendisliği; «belirli bir kalite, güvenilirlik ve hedef maliyetle, belirli bir amaca ulaşabilmek için bir mamulün maliyetlerini etkileyen faktörlerin sistematik ve disiplinler arası incelenme sürecidir.»

8 Değer Mühendisliğinin Temel İlkeleri Değer mühendisliği faaliyetlerinin temel amacı değer yaratmaktır. Mevcut değer mühendisliği uygulamalarına göre «değer», çoğunlukla maliyet düşürmenin karşılığı olarak görülmesine rağmen özellikle rekabetçi ortamda maliyetlerin yanında kalite ve fonksiyonellik kavramlarının da değer kapsamına alındığı görülmektedir.

9 Maliyet Bu üç özellik mamulün yaşam üçlüsüdür. Kalite Fonksiyonellik

10 Değer Mühendisliğinin Temel İlkeleri Değer yaratmak isteyen işletmeler hammadde tedarikinden başlayarak tüm süreci kapsayan faaliyetleri etkin bir şekilde gerçekleştirmek zorundadır.

11 Değer Mühendisliğinin Temel İlkeleri Mamul Yaşam dönemine yönelik olma, Müşteri odaklılık Tasarım odaklılık Değer zincirine yönelik olma Geniş kapsamlı katılım

12 Değer Mühendisliğinin Uygulanmasında Karşılaşılabilecek Sorunlar İnsan ilişkileri Değer mühendisliği ve tasarım Tedarikçi tecrübesini kullanmak

13 Değer Mühendisliğinin Uygulanmasında Karşılaşılabilecek Sorunlar İnsan ilişkileri Başarıya ulaşmak için insan unsuru kritik bir yol oynar. Değer mühendisliği proje ekibi farklı bölümlerde çalışan kişilerden oluşur. Ekibi oluşturan elemanların ekip ruhuna sahip olmaları çok önemlidir. Başarılı bir Değer mühendisliği uygulaması için ekibin iyi oluşturulması ve etkileşim içinde koordineli bir şekilde çalışabilmesine bağlıdır.

14 Değer Mühendisliğinin Uygulanmasında Karşılaşılabilecek Sorunlar Değer Mühendisliği ve Tasarım Değer mühendisliği komitesi sadece mühendisler veya onların ağırlıkta olduğu kişilerden oluştuğu durumlarda bazı maliyet azaltma unsurları göz ardı edilebilir. Bu nedenle muhasebe ve pazarlama bölümlerinden de yetkilendirilmiş kişilerin ekibin bir parçası olması gerekir.

15 Değer Mühendisliğinin Uygulanmasında Karşılaşılabilecek Sorunlar Tedarik Tecrübesini Kullanmak Potansiyel değer mühendisliği tasarruflarına ulaşamamanın en önemli nedeni sadece içsel çalışmalar yapılmasıdır. Arzulanan maliyet hedeflerine ulaşabilmenin tek yolu maliyet azaltma çabalarını tedarikçilere kadar yaymaktır. Tedarikçiler ile ilişkiler oldukça önemlidir. Örnek : Toyota gibi bazı işletmeler otomobil parçalarının %70 lik bölümünü tedarikçilerden sağlamaktadır.

16 Tüm bu potansiyel sorunlara rağmen iyi bir ekip çalışması ve sağlam bir veritabanı ile değer mühendisliğinin başarıya ulaşması mümkündür. Değer Mühendisliği Ekibinde; Mamul Tasarımcısı Pazarlamacı Teknoloji Uzmanı Satın Almacı Kalite Uzmanı Mutlaka olmalıdır. İstenen Özellikler Rakip Mamulün Fiyatı Bileşenleri Kalitesi Bu bilgileri içeren bir veritabanı oluşturulmalı ve alınacak kararlarda kullanılmalıdır.

17 Değer Mühendisliğinin Geleneksel Yöntemlerden Temel Farkları Değer mühendisliği geleneksel maliyet hesaplama yöntemlerine alternatif değildir. Amaç; maliyet hesaplamaktan ziyade, maliyetleri hedeflenen düzeyde tutabilmektir. Geleneksel yöntemlerde maliyet muhasebesi, mamulün tasarımı ile ilgilenmez. Değer mühendisliğinde; müşteri tercihlerine göre maliyetlerin etkin tasarımı ya da yeniden tasarımı ön plana çıkmaktadır.

18 Geleneksel Yöntemlerden Temel Farkları Geleneksel yöntemde mamulün işlevi ile maliyetler arasında bir ilişki aranmaz. Değer Mühendisliğinde ise mamulün işlevleri hakkındaki bilgiler ve bu bilgilerin tüketiciler tarafından raporlanması sağlanmaktadır. Değer mühendisliğinde takım çalışmasına önem verilerek maliyetlerin yönetimi esastır. Geleneksel yöntemde ise takım çalışması yoktur.

19 MAMUL MALİYETLERİNİN YÖNETİMİNDE DEĞER MÜHENDİSLİĞİNİN KULLANIMI Kalite ve fonksiyonelliğin dikkate alınmadığı bir maliyet azaltma tekniğinin işletmelere özellikle müşteri tatmini konusunda önemli katkılar sağlaması beklenemez. Bu noktadan hareketle Değer Mühendisliği yaklaşımında tanımlanan 5 soru ile sistemin özünü yakalamak mümkündür.

20 5 TEMEL SORU O nedir? (Üretilecek olan nedir?) O ne yapar? (Üretilecek olan mamul neler yapar?) Onun maliyeti nedir? (Üretilmesi tasarlanan mamulün maliyeti nedir?) O başka hangi işler yapar? (Başka fonksiyonla eklenebilir mi?) Eklenecek olan fonksiyonların maliyetleri ne kadardır?

21 Bu soruları sırayla cevaplanması ve gerekli işlemlerin yapılması sonucunda değer mühendisliğinin aşamaları ortaya çıkmaktadır. Özellik fonksiyon analizi Yaratıcı düşünme(beyin fırtınası) (İlk üç soru) Sonuç verecek maliyet azaltım fikirlerinin analizi Seçilen fikirlerin maliyet azaltım amacıyla uygulanması 4 ve 5. Sorular

22 Özellik Fonksiyonunun Analizi İlk Soru; üretimi planlanan mamulün tanımlanması ve değer mühendisliği çabalarının odaklanması gereken noktanın belirlenmesi amaçlanmaktadır. İkinci Soru; Pazar araştırmaları sonuçlarına göre üretilmek üzere tanımı yapılan mamulün hangi fonksiyonları yerine getireceği belirlenmektedir. Bu amaçla kullanılan araç fonksiyon analizidir.

23 Özellik Fonksiyonunun Analizi Burada önemli olan husus müşteri isteklerinin hangi özellikler üzerinde yoğunlaştığı ve müşterilerin hangi fonksiyonlara bedel ödemede istekli olduklarıdır. Mamul fonksiyonlarındaki gereksiz artışlar maliyetleri arttırırken, satışlara da önemli bir katkı sağlayamamaktadır. Fonksiyon analizi ile mamulün temel ve ikincil fonksiyonları tanımlanmalıdır.

24 Özellik Fonksiyonunun Analizi Temel fonksiyonlar mamulün var olma nedeni iken, ikincil fonksiyonlar, temel fonksiyonların seçiminden kaynaklanan ve bu fonksiyonları destekleyen fonksiyonlardır. Mamul Fonksiyonları iki ana gruba ayrılmaktadır. Kullanım Fonksiyonları Değer Fonksiyonları

25 Özellik Fonksiyonunun Analizi Mamul Fonksiyonlarını Ayrımı Mamul Fonksiyonları Kullanım Fonksiyonları Değer Fonksiyonları Mekanik Fonksiyonlar Algısal Fonksiyonlar Sert Fonksiyonlar Yumuşak Fonksiyonlar Sert fonksiyonlar; mamulün teknik başarısını tanımlarken, Dolma kalemin; mürekkep doldurma, uç değiştirme Yumuşak fonksiyonlar; müşteri gözündeki değerini tanımlar Dolma kalemin; yazma zevki, tasarım ve kullanım kolaylığı

26 Özellik Fonksiyonunun Analizi Mamulde olması gereken fonksiyonlar ve önemi belirlendikten sonra bu fonksiyonları ağırlıklarının(önem derecelerinin) de belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için Pazar araştırması bazlı bir puanlama yapılmalıdır. Her bir fonksiyonun tek tek göreceli ağırlıkları belirlenmelidir. Örneğin; Pazar Araştırması sonucu Sert Fonksiyonların önemi %35 ve Yumuşak fonksiyonların önemi %65 olarak belirlenmiştir.

27 Özellik Fonksiyonunun Analizi Memulde yer verilecek fonksiyonlar ve önemi belirlendikten sonra bu fonksiyonların mamul tarafından gerçekleştirilebilmesi için mamulü oluşturacak parçaların belirlenmesi, yani prototipin oluşturulması gerekmektedir. Bunun için bilgisayar destekli tasarımdan yararlanılmaktadır.

28 Özellik Fonksiyonunun Analizi Üçüncü Soru (Onun Maliyeti Nedir?) ise fonksiyonların maliyetlerinin tanımlanması çalışmalarını içermektedir. Mamulde kullanılacak parçalar belirlenir belirlenmez fonksiyonlar ve maliyetleri «parça-fonksiyon-maliyetmatrisleri» yardımıyla değerlendirilmektedir. Ağırlık Fonksiyon ANA PARÇALAR Mürekkep Uç %16.2 Yazma % % %13.6 Tedarik % % %8.3 Doldurma %0 0.0 %... %.... %... %... TOPLAM

29 Yaratıcı Düşünme (Beyin Fırtınası) Beyin fırtınası ile gerekli fonksiyonları yerine getirecek alternatif yöntemler bulunmaya çalışılmaktadır. Bu yöntemler maliyet düşürme ya da mamul değerini arttırma çabalarını içermektedir. Örnek; Beyin Fırtınası Yeniden Tasarım Adayları için Potansiyel Fonksiyonların Tanımlanması (Evet/Hayır) Bu fonksiyonlar olmadan yapabilir miyiz? En iyi çözüm yolu nedir? Yeniden tasarım için genel fikirler Uyarlamak Birleştirmek Büyütmek Minimizasyon Yeniden düzenleme

30 Sonuç Verecek Maliyet Azaltım Fikirlerinin Analizi Beyin fırtınasından sonra sonuç verecek maliyet azaltım fikirlerinin analizi aşaması uygulanmaktadır. Belirlenen alternatifler değerlendirilip teknik olarak uygulanabilir olup olmadığı ve müşteriler tarafından kabul edilebilir olup olmadığı belirlenmektedir. Seçimde fayda, teknik uygunluk, müşteri tarafından kabul edilebilir olma, potansiyel maliyet indirimi, ya da katma değer gibi kriterler dikkate alınmaktadır.

31 Seçilen Fikirlerin Maliyet Azaltım Amacıyla Uygulanması Değer mühendisliğinde en son aşama, seçilen fikirlerin maliyet azaltım amacıyla uygulanmasıdır. Bu uygulama yöneticilerinde görüşleri alınarak oluşturulan bir uygulama planına göre gerçekleştirilmektedir. Uygulama planlarında mutlaka üç temel husus açıklığa kavuşturulmuş olmalıdır. Bunlar; Fonksiyon tanımlamaları Fonksiyon geliştirmeler Alternatifler

32 SONUÇ Rekabetçi ortamdan korkmadan rekabeti önemli bir strateji silahı haline getirmek isteyen işletmeler üretim ortamlarını, buna paralel olarak da mamullerini mükemmelleştirmek yoluna gitmişlerdir. Bu koşullar altında ortaya çıkan değer mühendisliği, mamul maliyetlerinin üretimle birlikte planlanmasında ve planlanan hedeflerin gerçekleştirilmesinde kullanılan stratejik bir maliyet yönetim tekniğidir. Hedef maliyetleme ile birlikte kullanıldığı zaman çok etkili sonuçlar ortaya çıkmaktadır.

33 TEŞEKKÜRLER. Veli KOÇAK