Cemal ÖZTÜRK 1 İÇ GÜVENLİK HİZMETLERİNDE ALGILANAN LİDERLİK İLE ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 26, Mart 2016, s Cemal ÖZTÜRK 1 İÇ GÜVENLİK HİZMETLERİNDE ALGILANAN LİDERLİK İLE ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Özet İç güvenlik hizmetlerinde liderlik ve örgütsel bağlılık, verilen hizmetin yapısı düşünüldüğünde oldukça önemli iki kavramdır. Bunların etkili bir yönetsel araç olarak kullanılması için öncelikle liderlik algısı ve örgütsel bağlılık düzeylerinin bilinmesi gerekir. Bu nedenle araştırmada, örgütsel bağlılık ile liderlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, 2015 yılında Bitlis İlinde Polis Teşkilatında görev yapan (n=396) kişi üzerinde algılanan liderlik ve örgütsel bağlılık ölçekleri uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre emniyet personelinin gerek liderlik algısı, gerekse örgütsel bağlılık düzeyleri oldukça yüksek düzeydedir. Örgütsel bağlılık boyutlarından özdeşleşme mesleki kıdem gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaşmaktadır (p<0,05). Bunun dışında hem örgütsel bağlılık boyutları, hem de liderlik algısı araştırmada incelenen demografik özelliklere göre farklılık göstermemektedir (p>0,05). Korelasyon analizi sonuçları da, örneklem çerçevesinde liderlik algısı ile örgütsel bağlılık arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığını ortaya koymaktadır (p>0,05). Daha geniş örneklem üzerinde araştırmanın genişletilmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: İç Güvenlik Hizmetleri, Polis Teşkilatı, İç Güvenlik, Liderlik, Örgütsel Bağlılık. A RESEARCH ON RELATIONSHIP BETWEEN ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND PERCEIVED LEADERSHIP AT DOMESTIC SECURITY SERVICES Abstract Leadership and organizational commitment are very important concepts in homeland security services in perspective of structure of given services. In order to use these concepts as effectively managerial devices, firstly leadership perceiving 1 Yrd. Doç. Dr., Bitlis Eren Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümü, cemalozturk1974@hotmail.com

2 25 İç Güvenlik Hizmetlerinde Algılanan Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi and organizational commitment levels must be known. For this reason, relationship between organizational commitment and leadership perceiving is examined. In the research, (n=396) law enforcement agency personnel working at Police departments in Bitlis Provience in 2015 year were subjected to survey including leadership and organizational commitment scales. According to results of the study, both leadership perceiving and organizational commitment levels of security personnel are at high level. Identification factor of organizational commitment was found to be statistically different based on job experience levels (p<0,05). On the other hand, all other factors of organizational commitment and leadership perceiving did not showed statistically significant difference based on all other demographic properties in research sample (p>0,05). According to correlation analysis results, there was not a statistically significant relation between organizational commitment and leadership perceiving (p>0,05). It is recommended to study on higher samples. Key Words: Domestic Security Services, Police Constabulary, Domestic Security, Leadership, Organizational Commitment. GİRİŞ Günümüzde modern topluma geçiş sürecinde iç güvenlik hizmetleri de, diğer güvenlik algılamaları gibi giderek daha fazla önem kazanmaktadır (Özer, 2012, s.170; Yılmaz, 2012, s.18). İç güvenlik hizmetleri, modern toplumun inşası sürecinde oldukça önemli bir göreve sahiptir. Zira sivil toplum argümanlarının gerçekleştirilmesi ve toplumsal bütünlük içerisinde modern toplum yapısından bilgi toplumu yapısına geçişte, öncelikle toplumsal yapıların güven içerisinde hareket edebilmesi gerekir. Bunun sağlanması için ise iç güvenlik hizmetlerine ihtiyaç vardır (Tavas ve Öztürk, 2016a, s ; Tavas ve Öztürk, 2016b, s.371). Öte yandan küresel kamunun oluşması ve literatürde yerini alması ile birlikte gelişen yeni kamu yönetimi ve işletmeciliği kavramları, beraberinde bilgi toplumu kurumlarının da dinamik ve daha sivil bir yapıya kavuşmasını zorunlu kılmaktadır (Tavas ve Tekiner, 2016, s ). Bu nedenle, iç güvenlik hizmetlerinin de dinamik ve gelişmeye açık bir yapıya sahip olması gerekir. İç güvenlik hizmetlerinin temelini oluşturan emniyet güçlerinin ve emniyet hizmetlerinin dinamik ve modern yapıya kavuşmasıyla bunun sağlanması mümkündür. Liderlik, literatürde özellikle işletme yönetiminde oldukça etkili kullanımı olan, kamu kurumlarında ise yeni kamu işletmeciliği ile ön plana çıkmış olan bir kavramdır. Liderlik sayesinde, yöneticilerin üstün olduğu bürokratik yapı yerini liderlerin üstün olduğu bilişsel yapıya bırakmaktadır. Bu manada bakıldığında liderliği, bilgi toplumu ve yeni kamu yönetimi sürecinin etkili yönetici modeli olarak değerlendirmek mümkündür. Zira günümüzde pek çok çalışma, liderlik olmadan kurumun rekabet ortamında istenilen başarıyı elde edemeyeceğini ortaya koymaktadır. Kamu kurumlarında ise liderlik, hem kamu kaynaklarının etkili kullanımı ve kamu hizmetlerinin kalitesinin artmasında, hem de daha modern bir iç güvenlik hizmetleri tesisinde etkili ve önemli bir kavramdır. Liderlik gibi örgütsel bağlılık kavramı da işletme yönetiminde önemli ve üzerinde pek çok çalışma yapılan, ancak kamu kurumlarında yine yeni kamu yönetimi kavramı ile kullanılmaya başlanan bir kavramdır. Örgütsel bağlılık özellikle iç güvenlik hizmetlerinde,

3 Cemal Öztürk 26 emir-komuta zincirinin yoğun olduğu iş yapısındaki kurumlarda yüksek düzeyde olmalıdır. İç güvenlik hizmetleri yapısı itibariyle suç ve suçlu ile mücadele eden bir kavramdır. Dolayısıyla mücadele alanı günlük yaşamın olağan akışına ters düşen yerlerde daha çok kendisini göstermektedir. Böyle bir ortamda çalışanların bağlılık düzeylerinin düşük olması, çok ciddi güvenlik ve uygulama zafiyetlerine neden olabilir (Brown, 2004, s ). Bu nedenle örgütsel bağlılık düzeyi iç güvenlik hizmetlerinde özellikle polis teşkilatı gibi uygulamalı birimlerde etkili bir şekilde denetlenmeli ve yönetilmelidir. Araştırmada buradan hareketle, iç güvenlik hizmetlerinde görevli emniyet teşkilatındaki çalışanların örgütsel bağlılık düzeylerinin ve liderlik algılarının incelenmesi, bunların demografik özelliklere göre değişip değişmediği ve aralarındaki ilişkinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu sayede araştırma sonuçlarına göre örgütsel bağlılığın yönetilmesinde liderliğin ne gibi rolünün olduğu sorusuna da yanıt aranmıştır. Liderlik Kavramının Analizi Literatürde liderlik, bireylerin çevresini ve kendisini örgütleyerek, yönetebilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır (Hurst, 2000, s.175). Diğer bir ifadeyle liderlik, bir vizyon oluşturma ve ilham verme sürecini ifade etmektedir (Baltaş, 2005, s ). Dolayısıyla liderlik, yönetici konumunda olsun ya da olmasın, bir işletme ya da örgüt içerisinde bireyleri etrafında toplayabilme ve yönetebilme gücüdür. Literatürde liderlik ile ilgili pek çok çalışma yapılmış olup, pek çok liderlik türü rapor edilmiştir. Bunlardan en fazla kabul görenleri ise serbestçi liderlik, dönüşümcü liderlik, paylaşımcı liderlik, otokratik liderlik ve demokratik liderliktir (İbicioğlu vd, 2009, s.6-8; Yıldız, 2002, s.33). Genel olarak isimlerinden görüleceği üzere liderlik türleri, liderlerin tutunduğu tutum ve süreci yönetme şekilleri ile ilişkilidir. Sonuç olarak liderlik bireyleri etrafında toplama ve bir amaç ya da hedef üzerine yöneltebilme gücü olup, yönetim açısından oldukça etkili bir araçtır. Liderliğin türleri ise liderliğin tutumu ve sürece göre değişmekte olup, bir işletmede birden fazla liderlik türü ya da bir liderin yönlendirme sürecinde birden fazla aşamada liderlik tipi görülebilir. Örgütsel Bağlılık Kavramı Bir işletme, kurum ya da örgüt içerisindeki çalışanların kurum ile arasındaki bağın derecesi olan örgütsel bağlılık, personelin daha yüksek performansta çalışmasını ve örgütün amaç ve hedeflerini benimsemesini sağlayan bir kavramdır (Bozkurt ve Yurt, 2013, s.123; Balcı, 2003, s.28). Örgütsel bağlılık sayesinde çalışan, kendisini o örgüte ait hissetmekte ve buna göre çalışmalarında elde ettiği başarıları ya da başarısızlıkları, örgüt adına değerlendirmektedir. Literatürde örgütsel bağlılığı teorik anlamda inceleyen ve süreci değerlendiren pek çok çalışma olsa da, genel olarak oluşma şekli ne olursa olsun, üç türlü bağlılıktan söz edilmektedir. Bunlardan ilki davranışsal bağlılık, ikincisi normatif bağlılık ve üçüncüsü ise devam bağlılığıdır. Davranışsal bağlılık fiziksel anlamda bağlılığı değerlendirirken, normatif bağlılıkta ise çalışanlar örgütün normlarını benimsemiştir. Devam bağlılığı ise çalışanların o örgütte kalma isteğinin göstergesidir (Okçu, 2011, ss.13-26). Sonuç olarak üç bağlılık türü de, fiziksel ve bilişsel olarak personelin örgüte bağlılığı ile normatif anlamda uyumunu göstermektedir. Uyum düzeyi ya da diğer ifadeyle örgütsel bağlılık ne kadar yüksek olursa, kuşkusuz personelin

4 27 İç Güvenlik Hizmetlerinde Algılanan Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi performansı da o kadar yüksek olacaktır. Dolayısıyla örgütsel bağlılığı etkili bir yönetim ve performans aracı olarak görmek mümkündür. Yöntem Araştırma betimsel tarama modelinde desenlenmiş olup, Türk Polis Teşkilatında görevli personelin algılanan liderlik ve örgütsel bağlılık düzeylerinin demografik faktörlere göre farklılık gösterip göstermediği ve daha sonra algılanan liderlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın Amacı Araştırmada amaç, Türk Polis Teşkilatında görevli personelin algılanan liderlik ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bunun için ilk olarak algılanan liderlik ve örgütsel bağlılık düzeyleri ölçülmüş, ardından personelin demografik faktörlerine göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Daha sonra korelasyon analizi ile algılanan liderlik ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Problem Durumu Araştırmanın problem cümlesi aşağıdaki gibi kurulmuştur: Türk Polis Teşkilatında görevli personelin algılanan liderlik ve örgütsel bağlılık düzeyleri demografik özelliklere göre farklılık göstermekte midir ve algılanan liderlik ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasında nasıl bir ilişki vardır? Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini 2015 yılında Bitlis ilinde görev yapan Türk Polis Teşkilatında görevli personel, sınırlılıklarını ise kümeleme örneklem yöntemi ile seçilen, gönüllülük usulü ile araştırmaya dâhil olan 396 Polis Teşkilatı çalışanı oluşturmaktadır. Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplama aracı olarak üç bölümden oluşan bir anket envanteri kullanılmıştır. Anketin birinci bölümünde Türk Polis Teşkilatında çalışanların cinsiyet, yaş, eğitim, kıdem, rütbe değişkenlerini sorgulayan kişisel bilgi formu bulunmaktadır. İkinci bölümde algılanan liderlik ölçeği, üçüncü bölümde ise örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Liderlik Ölçeği: Ekvall ve Arvonen (1991: 17-26) tarafından geliştirilmiştir, Tengilimoğlu (2005) tarafından 596 kişi üzerinde uygulanan ölçeğin güvenilirliği için yapılan analiz sonucunda, Cronbach Alpha değeri 0,963 olarak bulunmuştur (Tengilimoğlu, 2005: 8). Örgütsel Bağlılık Ölçeği: Ölçek Balay (2000) tarafından geliştirilmiş olup, üç boyuttan oluşmaktadır. Ölçekte Uyum boyutunda sekiz madde, Özdeşleşme boyutunda sekiz madde ve İçselleştirme boyutunda 11 madde olmak üzere toplam 27 madde bulunmaktadır. Ölçeğin genel tutarlılığı 0,82 olup; uyum boyutunda 0,87, özdeşleşme boyutunda 0,87 ve içselleştirme boyutunda ise, 0,92 bulunmuştur. Verilerin Toplanması Araştırma verilerinin toplanması bizzat araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla gerekli izinler alınmıştır. Daha sonra anket formları doldurulmaları için belirlenen

5 Cemal Öztürk 28 emniyet teşkilatına bağlı değişik rütbede çalışan Emniyet personeline yöneltilmiştir. Gönüllük usulüne dayalı olarak yapılan anket çalışmasında, katılımcılara konuya ilişkin genel bir bilgi verilerek, anket formlarını doldurmaları istenmiştir. Araştırmada 400 anket formu dağıtılmış olup bunların 4 tanesi istatistiki değerlendirmeye uygun bulunmamıştır. Buna göre anketin geri dönüş oranı (GDO) %99,0 olarak bulunmuş olup, oldukça yüksek düzeyde katılımın olduğunu göstermektedir. İstatistiki Yöntem Araştırmada demografik verilerin tanımlanmasında Frekans Analizi kullanılmıştır. Araştırmada toplanan ölçüm verilerinin tanımlanmasında ise ortalama ve standart sapma değerleri kullanılmış, ardından dağılımının normallik testi için Kolmogorov Smirnov Testi uygulanmıştır. Test sonuçlarına göre ölçek ortalamalarının dağılımları normal dağılıma uymadığından (p<0,05), nonparametrik testler kullanılmış olup bağımsız iki grup farkının analizinde Mann Whitney U, bağımsız ikiden fazla grup arasındaki fark analizi için ise Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Tüm analizler SPSS 17.0 for Windows paket programında, %95 güven aralığında ve α=0,05 anlamlılık düzeyinde gerçekleştirilmiştir. Bulgular Araştırmaya katılan Polis Teşkilatında görevli personelin kişisel özelliklerine göre dağılımları Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1: Katılımcıların Demografik Özellikleri Özellikler Kişi Sayısı (n) Yüzde (%) Yaş 25 yaş ve altı , yaş arası ,3 36 yaş ve üzeri 85 21,5 Eğitim Lise düzeyi 18 4,5 Ön lisans/lisans ,6 Lisansüstü/Doktora 27 6,8 Cinsiyet Erkek ,4 Kadın 30 7,6 Kıdem 1-5 yıl arası 72 18, yıl arası , yıl arası 44 11,1 16 yıl ve üzeri 4 1,0 Rütbe Polis Memuru ,5 Komiser Yardımcısı/Komiser/Başkomiser 54 13,6 Emniyet Amiri/Emniyet Müdürü 43 10,9 Araştırmaya katılan personelin %26,3 ü 25 ve altında, %52,3 ü arasında ve %21,5 i ise 36 ve üzerinde yaşa sahiptir. Katılımcıların %4,5 i lise, %88,6 sı ön lisans/lisans ve %6,8 i ise lisansüstü/doktora düzeyinde eğitime sahiptir. Katılımcıların %92,4 ü erkek ve %7,6 sı ise kadındır. Katılımcıların %18,2 si 1-5 yıl arası, %69,7 si 6-10 yıl arası, %11,1 i yıl arası ve %1,0 i ise 16 yıl ve üzerinde kıdeme sahiptir. Katılımcıların %75,5 i polis memuru, %13,6 sı Komiser Yardımcısı/Komiser/Başkomiser ve %10,9 u ise Emniyet Amiri/Emniyet Müdürüdür. Katılımcıların örgütsel bağlılık ve liderlik ölçeklerine göre görüşlerinin ortalamaları ve demografik özelliklere ilişkin fark analizi sonuçları Tablo 2 de verilmiştir.

6 29 İç Güvenlik Hizmetlerinde Algılanan Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Tablo 2: Demografik Özelliklere Bağlı Olarak Türk Polis Teşkilatında Görevli Personelin Örgütsel Bağlılık ve Algılanan Liderlik Düzeyleri Arasındaki Farklar Uyum Özdeşleşme İçselleştirme Özellikler Düzeyi Düzeyi Düzeyi Liderlik X SS X X X SS X SS Yaş 25 yaş ve altı 4,07 0,81 3,06 0,95 3,52 0,75 149,54 13, yaş arası 3,98 0,82 3,02 0,92 3,41 0,80 147,80 12,01 36 ve üzeri 3,94 0,90 3,06 1,02 3,49 0,85 146,79 12,82 X 2 1,695,298 1,645 1,211 p,428,861,439,546 Eğitim Lise düzeyi 4,24 0,77 2,98 0,89 3,38 0,74 153,39 18,26 Ön lisans/lisans 3,99 0,84 3,05 0,96 3,46 0,80 147,77 12,44 Lisansüstü/Doktora 3,88 0,81 3,01 0,94 3,42 0,87 147,96 10,68 X 2 3,509,089,515 1,674 p,173,957,773,433 Cinsiyet Erkek 4,01 0,82 3,06 0,93 3,45 0,80 148,00 12,71 Kadın 3,80 0,92 2,77 1,11 3,49 0,78 148,53 12,33 Z -1,203-1,725 -,220 -,285 p,229,085,826,776 Kıdem 1-5 yıl arası 3,93 0,92 2,90 0,93 3,44 0,76 149,58 12, yıl arası 4,00 0,80 3,09 0,96 3,46 0,84 147,54 12, yıl arası 4,16 0,85 3,07 0,89 3,44 0,63 148,66 14,94 16 yıl ve üzeri 3,22 1,01 2,06 0,39 3,30 0,55 147,75 2,87 X 2 6,183 8,911,673 1,341 p,103,030,880,719 Rütbe Polis Memuru 3,99 0,84 3,03 0,95 3,45 0,80 148,20 12,58 Kom.yrd./Kom./Başkomiser 4,11 0,73 3,16 0,84 3,57 0,72 147,43 13,29 Emniyet Amiri/Müd. 3,85 0,91 2,94 1,06 3,37 0,91 147,65 12,75 X 2 2,108 2,061 1,706,203 p,349,357,426,903 Tablodan da görüldüğü gibi örgütsel bağlılık boyutlarından uyum düzeyi ve içselleştirme düzeyi en fazla 25 yaş ve altındaki personelde, özdeşleşme düzeyi ise en fazla 36 ve üzeri yaşa sahip personelde görülmektedir. Liderlik algısı ise en fazla 25 yaş ve altındaki personeldedir. Fark analizi sonuçları ise gerek örgütsel bağılık boyut puanlarının, gerekse liderlik algısı puanının yaş gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaşmadığını göstermektedir (p>0,05). Eğitime göre; örgütsel bağlılığın özdeşleşme ve içselleştirme boyut puanları en fazla ön lisans/lisans mezunlarında, uyum düzeyi ise en fazla lise mezunlarında görülmektedir. Yine liderlik algısı puanı da en fazla lise düzeyindeki personelde çıkmıştır. Fark analizi sonuçlarına göre burada da, yaşa benzer şekilde hem örgütsel bağlılık boyut puanları, hem de liderlik algısı puanı eğitim gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark göstermemektedir (p>0,05).

7 Cemal Öztürk 30 Cinsiyete göre; uyum düzeyi ve özdeşleşme düzeyi erkek personelde, içselleştirme düzeyi ise kadın personelde daha yüksektir. Liderlik algısı ise kadın personelde erkek personele göre daha yüksektir. Burada da fark analizi sonuçları, cinsiyete göre örgütsel bağlılık düzeyleri ve liderlik algılarının istatistiksel olarak anlamlı bir farka sahip olmadığını göstermektedir (p>0,05). Kıdeme göre; örgütsel bağlılık boyutlarından uyum düzeyi en fazla yıl arası deneyime sahip personelde, özdeşleşme ve içselleştirme boyut puanları ise en fazla 6-10 yıl arasında deneyime sahip olan personelde görülmektedir. Liderlik algısı ise deneyimi 1-5 yıl arasında olan personelde daha yüksektir. Örgütsel bağlılık boyutlarından özdeşleşme boyutu mesleki kıdem gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterirken (p<0,05), diğer örgütsel bağlılık boyutları ve liderlik algısı puanlarının gruplar arasındaki farkları istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0,05). Rütbeye göre; örgütsel bağlılık boyutlarının tamamının da puanları komiser yardımcısı/komiser/başkomiserlerde daha yüksektir. Liderlik algısı ise polis memurlarında daha yüksektir. Fark analizi sonuçlarına göre ise gerek örgütsel bağlılık boyutları, gerekse liderlik algısı puanları rütbeye göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir (p>0,05). Katılımcıların verdikleri yanıtlara göre örgütsel bağlılık boyutları ile liderlik algı düzeyleri arasındaki ilişkinin tespiti için yapılan korelasyon analizi sonuçları Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 3: Türk Polis Teşkilatında Görevli Personelin Liderlik ve Örgütsel Bağılılık Düzeyleri Arasındaki İlişki Liderlik Uyum Düzeyi Özdeşleşme Düzeyi İçselleştirme Düzeyi Liderlik r 1,000,067,062,086 p.,181,219,086 Uyum Düzeyi r,067 1,000,373 **,145 ** p,181.,000,004 Özdeşleşme Düzeyi r,062,373 ** 1,000,588 ** p,219,000.,000 İçselleştirme Düzeyi r,086,145 **,588 ** 1,000 p,086,004,000. Tablodan da görüleceği üzere, araştırmaya katılan personelin liderlik ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki yoktur (p>0,05). Bu noktada, genel olarak personelin hem liderlik algı düzeylerinin, hem de örgütsel bağlılık düzeylerinin oldukça yüksek çıkmasının etkisinin olduğu ifade edilebilir. Tartışma Yapılan bu araştırmada, Türk polis teşkilatı çalışanlarının örgütsel bağlılık düzeyleri ile liderlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada bu bağlamda örgütsel bağlılık ve liderlik algısı düzeylerinin öncelikle örneklem çerçevesinde demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiş, daha sonra örgütsel bağlılık ve liderlik algısı arasındaki korelasyon analizine bakılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre örgütsel bağlılık boyutlarından uyum düzeyi 25 yaş ve altında olan, eğitimi lise düzeyinde, yıl arasında mesleki kıdeme sahip, komiser

8 31 İç Güvenlik Hizmetlerinde Algılanan Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi yardımcısı/komiser/başkomiser rütbesindeki erkek demografik özelliklerdeki katılımcılarda daha yüksektir. Öte yandan tüm bu demografi faktörlerine göre uyum düzeyinin gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark göstermediği görülmektedir. Nitekim emniyet teşkilatında görev tanımlarından en önemli ve başta geleni uyum düzeyi olup, araştırmada da görüldüğü üzere yüksek düzeyde uyuma sahip bir personel yapısı görülmektedir. Örgütsel bağlılık boyutlarından özdeşleşme düzeyi; 36 ve üzeri yaşa sahip, ön lisans/lisans mezunu, 6-10 yıl arası mesleki deneyimi olan ve komiser yardımcısı/komiser/başkomiser rütbesinde erkek demografik özelliklerdeki katılımcılarda daha yüksektir. Fark analizi sonuçlarına göre ise sadece kıdeme göre özdeşleşme düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olup, beklendiği gibi kıdemi yüksek olan personelin özdeşleşme düzeyi de daha yüksektir. Örgütsel bağlılık boyutlarından içselleştirme düzeyi; 25 ve altında yaşa sahip, ön lisans/lisans mezunu, 6-10 yıl arasında mesleki deneyime sahip ve komiser yardımcısı/komiser/başkomiser rütbesinde kadın demografik özelliklerdeki katılımcılarda daha yüksektir. Burada içselleştirme düzeyleri demografik özelliklere göre istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaşmamaktadır. Liderlik algısı puanı ise; 25 yaş ve altında, lise düzeyinde eğitime sahip, 1-5 yıl arasında mesleki deneyimi olan, polis memuru ve kadın demografi gruplarında daha yüksektir. Öte yandan bu demografilere göre liderlik algısı puanları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildir. Korelasyon analizi sonuçları ise örgütsel bağlılık boyutları ile liderlik arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olmadığını göstermektedir. Genel olarak emniyet teşkilatında emir-komuta zincirinin ağır basması ve görev bağlılığının üst düzeyde olması nedeniyle hem örgütsel bağlılık düzeyi, hem de liderlik düzeyi oldukça yüksek düzeydedir. Bu nedenle iki parametre arasında ilişki çıkmaması beklenmeyen bir durum değildir. Öte yandan liderliğin tiplerine göre bağlılığın incelenmesi ve daha geniş örneklem üzerinde araştırmanın genişletilmesinin alan çalışmalarına ve literatüre katkı sağlayacağı açıktır. Sonuç Araştırma sonuçlarından da görüleceği üzere emniyet teşkilatında görevli personelin gerek örgütsel bağlılık düzeyleri, gerekse liderlik algıları oldukça yüksek düzeydedir. Emniyet teşkilatında verilen kamu hizmetinin mahiyeti, aslında liderlik algısı ve örgütsel bağlılık düzeylerinin de yüksek olmasını zorunlu kılmaktadır. Günümüzde terörle mücadelenin agresif bir şekilde ilerlediği düşünüldüğünde, silah kuşanmış olan kişilerin karşısına silahlı mücadele için çıkabilmek ve bunu pek çok arkadaşını şehit vermişken başarabilmek için ciddi bir vatan sevgisi gerekir. Ancak vatan sevgisi şehit cenazelerinde toplanan ve terörü lanetleyen binlerce insanda da vardır. Bunun ötesinde ya da daha doğru ifadeyle buna ilave olarak, ciddi bir inanmışlık ve liderlik algısı ile bağlılık gereklidir. Bugün emniyet teşkilatının terörle mücadele aşamasında verdiği bu kararlı duruş aslında, araştırma sonuçlarını da destekler niteliktedir. Dünyanın pek çok ülkesinde yaşanan olaylar da bir arada değerlendirildiğinde, Türk polis teşkilatı toplumsal kültüründen ileri gelen devlet olma bilinci içerisinde, yüksek bağlılık ve görev bilincine sahiptir. Teşkilatta görev yapan personelin bu yüksek düzeyde bağlılık ve liderlik algısı düzeyi hali, aynı zamanda teşkilatın modernizasyonu ve sivil toplum sürecinde oldukça önemli bir

9 Cemal Öztürk 32 fırsata çevrilebilir. Liderlerine bağlı olan ve liderlik algısı yüksek olan teşkilatta, liderlik türlerinin ilgili görevde değişikliklere göre değerlendirilmesi ve buna uygun olarak modernizasyon planlarının hazırlanması oldukça etkili sonuçlar verebilir. Diğer bir ifadeyle teşkilat içerisinde yapılacak olan demokratikleşme ve yeni kamu yönetimi ile birlikte gelen bilgi toplumuna entegre olmuş daha dinamik bir yapının tesisinde, personelin algı düzeyi yüksek olan liderlik ve örgütsel bağlılık fonksiyonları etkili bir araç olabilir. Bu nedenle liderlik tiplerinin ve algının ötesine geçerek yöneticilerin liderlik özelliklerinin belirlendiği, bunların yararlarının ve kullanım özelliklerinin ortaya konulacağı çalışmalar, yeni kamu yönetimine geçiş ve bilgi toplumunun ideal iç güvenlik hizmetlerinin tesisi açısından hayati önem taşımaktadır. Dolayısıyla bu alanda yapılan çalışmaların gerek akademik anlamda, gerekse uygulama ve saha çalışmaları anlamında artmasının yarar sağlayacağı ifade edilebilir. KAYNAKLAR BALAY, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık, Ankara, Nobel Yayınları BALCI, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme kuram strateji ve taktikler, Ankara, PegemA. BALTAŞ, A. (2005).Ekip Çalışması ve Liderlik. 6. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul. BOZKURT, Ö. ve YURT, İ. (2013). Akademisyenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yönetim Bilimleri Dergisi Cilt: 11, Sayı: 22, ss BROWN, K. (2004). Human resource management in the public sector, Public Management Review, 6:3, EKVALL, G. ve J. ARVONEN (1999) Effective Leadership Style: Both Universal and Contingent? Creativity and Innovation Management, 8 (4) s: HURST, DAVİD K. (2000). Kriz ve Yenilenme, (Çev.: Ela Güldemir), Alfa Yayınları, İstanbul. İBİCİOĞU, H. ÖZMEN, H. İ. ve TAŞ, S. (2009). Liderlik Davranışı ve Toplumsal Norm İlişkisi: Ampirik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2). OKÇU, V. (2011). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ve Yıldırma Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi. ÖZER, M. A. (2012). Bir Modern Yönetim Tekniği Olarak Algılama Yönetimi Ve İç Güvenlik Hizmetleri. Karadeniz Araştırmaları, 33, TAVAS, B., & ÖZTÜRK, C. (2016a). İç Güvenlik Hizmetlerinde Çalışanların örgütsel bağlılık ile benlik saygısı arasındaki ilişki: Türk Polis Teşkilatı Örneklemi, International Journal of Human Sciences, 2016, 13(1), doi: /ijhs.v13i

10 33 İç Güvenlik Hizmetlerinde Algılanan Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi TAVAS, B., & ÖZTÜRK C, (2016b) Türk Polis Teşkilatı çalışanların benlik saygısı ile psikolojik durum arasındaki ilişkinin incelenmesi: Zonguldak İl Emniyet Müdürlüğü Örneği, The Journal of Academic Social Science, 2016, 23, TAVAS, B. & TEKİNER, M. A. Modern Güvenlik Yönetimi Anlayışında Demokratik Polislik: Türk Polis Teşkilatı Çalışanlarının Psikolojik Durumları ve Sosyalleşme Düzeyleri Arasındaki İlişki, The Journal of Academic Social Science, 2016, 22, TENGİLİMOĞLU, D. (2005). Hizmet işlerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma, ticaret ve turizm, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1. YILDIZ, M. (2002). Liderlik Yaklaşımları ve Türk Kamu Yönetiminde Liderlik Araştırmaları, Türk İdare Dergisi, Cilt 74, Sayı 435 (Haziran), s YILMAZ, S. (2012). Türkiye nin İç Güvenlik Yapılanmasında Değişim İhtiyacı. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(3), 17-40