ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ

Transkript

1 ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ HOLLANDA KADINLAR VOLEYBOL MİLLİ TAKIM SPORCULARININ MÜSABAKA ÖNCESİ VE SONRASI DURUMLUK KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Dr. Mustafa Önder ŞEKEROĞLU Muş Alparslan Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu / MUŞ

2 AMAÇ Hollanda Kadınlar Voleybol Milli Takım sporcularının müsabaka öncesi ve sonrası durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.

3 GİRİŞ Milyonlarca insanı bir anda hüzne ya da coşkuya sürükleyebilen, uluslararası bir saygınlık meselesi olan sporda, başrolü oynayan sporcu, bütün dikkatleri üzerinde toplamakta, özel yaşamı dâhil her hareketi kontrol altında tutulmaktadır (Özbay, 2012). Sporcular yarışma esnasında performanslarını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyen bir takım psikolojik faktörlerin etkisi altında kalabilirler.

4 Performansı etkileyen psikolojik faktörlerden biri de kaygıdır. Kaygı, insanlarda var olan, temel bir duygu ve olgu olup tehdit edici koşullar altında ortaya çıkmaktadır. Kaygı, yükseltilmiş duruma etki eden fakat tam olarak korku olmayan, kişiye özgü endişe durumu olarak tanımlanmaktadır (Ansel, 1991; Tol, 1995; Tekindal, 2010).

5 Kaygı, durumluk ve sürekli kaygı olarak ikiye ayırırken; spor ortamındaki kaygı da genel olarak durumluk kaygı olarak nitelendirilmiştir (Spilberger, 1972). Durumluk kaygı, bireyin içinde bulunduğu stresli durumlardan dolayı hissettiği, ani, kontrolsüz oluşan korku olup, bireyin gerilim ve huzursuzluk duygularının göstergesidir. Sürekli kaygı ise bireyin kaygı yaşantısına olan bağımlılığıdır.

6 Bu durum kişinin içinde bulunduğu durumları sürekli stres olarak yorumlaması biçiminde ifade edilebilir Kaygı, bireylerin sebebini bilmediği, ama tehlikeli ve tehdit edici olarak kabul ettiği olaylar karşısında duyduğu huzursuzluk, bir çeşit korku hissi olup, spor ortamında da sıklıkla karşılaşılan psikolojik bir durumdur (Aral,1997; Bingöl, 2012).

7 ÇALIŞMANIN ÖNEMİ Durumluk kaygı sporcuların davranışlarını anlamada önemli bir kriter olup, müsabaka sırasında, öncesinde ve sonrasında sporcunun performansını etkileyen psikolojik bir unsurdur. Kaygı, sporcuların davranışlarında doğru karar alma yeteneklerini olumsuz olarak etkileyebilir.

8 YÖNTEM 4-9 Ocak 2016 tarihleri arasında Ankara Başkent Spor Salonunda yapılan 2016 Rio Olimpiyat Oyunları Avrupa Kıta Elemelerinde Milli takımızla birlikte A grubunda yer alan, Hollanda Kadınlar Voleybol Milli Takım sporcularına, Martens, Burton, Vealey, Bump ve Smith (1990) tarafından geliştirilen ve 27 sorudan oluşan Yarışma Durumluk Kaygı Envanteri-2 (CSAI- 2) uygulanılmıştır.

9 Kaygı envanteri bilişsel, somatik ve kendine güven alt faktörlerinden oluşmaktadır. Her faktörün 9 maddesi bulunmaktadır (Martens 1990). Sosyodemografik özelliklerin belirlenmesinde frekans ve yüzde analizi kullanılmıştır. Betimsel nitelikli bu araştırma, genel tarama modelindedir.

10 VERİLERİN ANALİZİ Sporcuların müsabaka öncesi ve sonrası kaygı düzeylerinin karşılaştırılmasında independent-t test yöntemi kullanılmıştır. Cronbach Alfa İç Tutarlık katsayısı Bilişsel Kaygı da 0.91, Bedensel Kaygı da 0.62, Kendine Güvende 0.95 olarak bulunmuş ve alt boyutların faktör analizleri yapılmıştır.

11 BULGULAR Araştırmaya katılan sporcuların %93 e yakın kısmının 22 yaşından büyük olduğu, %78 inin evli olduğu, %50 sinin lise, %50 sinin lisans mezunu olduğu görülmektedir. Katılımcıların yaklaşık %93 ünün 7 yaşından sonra spora başladığı, %57 sinin orta-üst düzey gelir seviyesine sahip olduğu belirlenmiştir. % 64,3 nün ise spor yaşlarının 7-9 yıl aralığında olduğu saptanmıştır.

12 Tablo 1. Katılımcıların Müsabaka Öncesi Ve Sonrası Durumluluk Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi Sporcuların müsabaka öncesi ve sonrası kaygı düzeyleri karşılaştırıldığında; bilişsel kaygıda düzeyinde, somatik kaygıda düzeyinde ve kendine güvende düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur.

13 Grafik 1. Müsabaka Öncesi Ve Sonrası Kaygı Düzeylerinin Ortalaması Müsabaka öncesinde yüksek olan bilişsel ve somatik kaygı puanları müsabaka sonrasında düşmektedir. Kendine güvende ise müsabaka öncesi düşük olan puan müsabaka sonrasında yükselmiştir.

14 TARTIŞMA Sporcunun istenen ya da beklenen performansı sağlamasında kaygı düzeyinin önemi büyüktür. Kaygı düzeyi müsabaka sonucunu ve performansı olumsuz yönde etkileyebilmektedir (Başer, 1998).

15 Akarçeşme ve arkadaşlarının (2004) yaptığı çalışmada voleybol genç bayan milli takımının yarışma öncesi ve sonrası kaygı düzeyleri karşılaştırılmış, müsabaka öncesi bilişsel ve somatik kaygının arttığı, buna karşın kendine güvenin düştüğünü gösterirken yarışma sonrasında, kendine güven yükselirken, bilişsel ve somatik kaygı düşmektedir.

16 Başoğlu ve Şekeroğlu (2016) tarafından Türkiye kadınlar voleybol milli takım sporcularının, müsabaka öncesi ve sonrası kaygı düzeyleri karşılaştırıldığında; müsabaka öncesi bilişsel ve somatik kaygı ile kendine güven ortalama değerlerinin yüksek olduğu, müsabaka sonrası ise düştüğü saptanmıştır.

17 Özbay ın (2012) yılında yapmış olduğu çalışmada güreşçilerin müsabaka öncesi ve müsabaka sonrası kaygı düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulmuştur.

18 SONUÇ VE ÖNERİLER Kaygı sadece olimpik ve uluslararası sporcuların yaşadığı bir durum değildir. Bütün yarışma odaklı aktivitelerde en alt düzeyden en üst düzeye kadar sporcuların stres düzeyleri ve zihinsel hazırlıkları performans başarılarında önemli olmaktadır. Bu nedenle sporcuların fiziksel kapasiteleri kadar psikolojik kapasiteleri de dikkate alınmalıdır.

19 Antrenörler çalışmalarında, sportif performansı arttırmak için psikolojik becerilerin kazandırılmasına ve bu becerilerin geliştirilmesine önem vermelidirler. Sporculara yönelik kaygı ve stresle başa çıkma ve kontrol altında tutma becerisini geliştirmek amacıyla eğitici programlar hazırlanmalıdır.

20 KAYNAKÇA Akarçeşme, C., Koruç, Z. ve Yılmaz, V. (2004). Voleybol Genç Bayan Milli Takımının Yarışma Öncesi ve Sonrası Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3,3-12. Ansel, M.H.(1991). Sport Psychology From Theory To Practice, Illinois: Human Kinetic Books. Aral, N. (1997). Fiziksel İstismar ve Çocuk. Ankara: Tekısık Web Ofset Yayıncılık. Başer, E. (1998). Uygulamalı Spor Psikolojisi. Ankara: Bağırgan Yayınevi. Başoğlu, B. ve Şekeroğlu, M. Ö. (2016). Türkiye Kadınlar Voleybol Milli Takım Sporcularının Müsabaka Öncesi Ve Sonrası Durumluk Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,25, Bingöl, H., Çoban, B., Bingöl, Ş. ve Gündoğdu, C. (2012). Üniversitelerde Öğrenim Gören Taekwondo Milli Takım Sporcularının Maç Öncesi Kaygı Düzeylerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), Huband, E. D. and McKelvie, S. J. (1986). Pre And Post Game State Anxiety İn Team Athletes High And Low İn Competitive Trait Anxiety. International Journal Of Sport Psychology, 17: Martens, R., Burton, D., Vealey, R., Bump, L. and Smith, D. (1990). Development And Validation Of The Competitive State Anxiety Inventory-2 (CSAI-2. Competitive Anxiety İn Sport IL: Human Kinetics, Özbay, S. (2012) Büyükler Güreş Milli Takımında Yer Alan Sporcuların, Müsabaka Öncesi Ve Sonrası Durumluk Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Karamaoğlu Mehmet Bey Karaman. Spielberger, C. D. (1972). Theory and Research on Anxiety. In. D. Spielberger (Ed.), Anxiety and Behaviour. New York: Academic Press. Tekindal, M. (2010). İlköğretim Okullarındaki Öğrencilerin Sürekli Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, Tol, A. (1995). Kaygının Performansa Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.

21 Teşekkürler