ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 3

Transkript

1 ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 3 1-ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİ POLİTİKASI UYGULAMA SİSTEMLERİ 2-ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİ POLİTİKASININ OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN KURUM VE KURULUŞLAR

2 ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİ POLİTİKASININ UYGULAMA SİSTEMLERİ

3 Orman ürünleri endüstri politikasının uygulanması, ülkelerin ekonomik yönden örgütlenme biçimleri ile ilgilidir. Toplumların ekonomik örgütlenmeleri çeşitli biçimlerde kendilerini göstermektedir. Eski SSCB nin 1991 yılında dağılışına kadar daha çok sayıda merkezi planlı ülke olmakla birlikte, organizasyon formu olarak günümüzde iki ideal tip ekonomik sistem söz konusu olmuştur (Tablo 3.1). Bunlar, kapitalist sistem ile sosyalist (merkezi planlı ekonomiler) sistemdir

4 Ana Ayırıcı Elemanlar Tablo 3.1: Organizasyon Formu Olarak Ekonomik Sistemler Kapitalist (Piyasa) ve Merkezi Planlı Ekonomilerin İdeal Tipleri Ekonomik Sistemlerin İdeal Tipleri Ekonomik Birimlerin Koordinasyonu Merkezi Planlı Ekonomiler Devletin Yönlendiriciliği ve Tek Planlı Ekonomi (Merkezden Yönlendirilen Planlı Ekonomi) Kapitalist Ekonomiler Çok Planlı Ekonomi ve Rekabetin Yönlendirildiği çok Yönlü Serbest Ekonomi Devletin Altındaki Ekonomi Birimlerinin Alt Organizasyonları Geniş Emirler -Planların handikapı Birey Özgürlüğü -Devletin Koyduğu Çerçeve Mülkiyet Düzeni Devlet Mülkiyeti Özel Mülkiyet Politik Düzenle ilgili Bağımlılık Diktatörlük Demokrasi

5 Kapitalist Sistem (Liberalizm) Bu ekonomik sistem içinde üretim malları genel olarak özel kişilerin mülkiyetindedir ve üretim kâr sağlamak için yapılır. Kapitalist sistem içinde özel orman ürünleri endüstri tesisleri tam bir serbestliğe sahiptirler. Bu işletmeler kârlarını arttırmak için gerektiğinde monopol duruma geçmek için tröstleşebilirler. Devletin bunu önlemesi için antitröst yasalar koyması uygun görülmektedir. Aynı şekilde, buhran yıllarında yurtiçi pazarda görülen talep yetersizliği veya arz fazlasına karşı dışsatımın veya dışalımın özendirilmesi yoluna gidilmektedir.

6 Şekil 3.1: İki İdeal Tipten Ayrılan Reel Ekonomik Sistemler

7 Sosyalist Sistem Toplam Laissez Faire Ekonomisi ne bir tepki olarak doğmuş olan sosyalist (Merkezi Planlı Ekonomi) sistem içinde kişinin rolü ve serbestliği en az düzeye indirilmiş olup, kişinin yerini toplum veya toplum adına karar vermeye yetkili gruplar almıştır. Merkezi üretim planı, üretilenlerin kalitesi ve fiyatı, miktarı, hammadde sağlaması, yardımcı ve işgücü üzerinde karar verir. Bu karar üreticiler ve tüketiciler tarafından verilmeyip, tam tersine merkezi devlet memurları tarafından verilir. Ayrıca, devletin belirlediği fiyatlar, tüketim malları arzı ile talebini dengeleyemediği için, tüketim mallarının büyük kısmının dağıtılmasını önler. İstisnalara bakılmazsa, tüketicinin seçimi arza göre oluşur, ancak bu durum talebin yönlendirilmesi ile gerçekleşmez.

8 Karma Ekonomi Karma ekonomi, kapitalist ve sosyalist sistemlerin arasında yer alan bir ortalama yoldur. Karma ekonomik düzen, kapitalist sistemin bir gelişimi olup uygulaması ülkeden ülkeye değişmektedir. Bu düzen içinde devletin ekonomik yaşantıdaki düzenleyici rolü yanında işletmeci ve doğrudan girişimci sorumluluğunu da yüklenmiş olduğu görülmektedir. Karma ekonomide kamu kuruluşlarına ait orman ürünleri endüstri tesisleri ile özel endüstri tesisleri bulunmaktadır.

9 2-ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİ POLİTİKASININ OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN KURUM VE KURULUŞLAR A-Devlet-Kamu Organları B-Ekonomik (Özel) Örgütler

10 Devlet ve Kamu Organları Günümüzde gerek kamu sektörü alanının genişlemesi, gerekse ekonominin şartları ekonomik hayata kamu müdahalesini gerekli hale getirmiştir. Genel eğilim, orman ürünleri endüstri politikasına devletin müdahalesinin çok az olması veya hiçbir şekilde olmaması gerektiği şeklindedir.

11 Devlet-Orman Ürünleri Endüstrisi İlişkisi

12 Orman sahibi Devlet orman ürünleri endüstrisini etkileme şekilleri Devletin orman ürünleri endüstrisine olan etkisine örnek olarak 1991 yılından önceki Doğu Bloğu ülkeleri verilebilir. Benzer şekilde, devlet, Kanada da ulusal orman ürünleri endüstrisi için ucuz odun hammaddesi sağlamakla ve Güney Doğu Asya ülkelerinde olduğu gibi yuvarlak odun dışsatımını yasaklamakla orman ürünleri endüstri politikasının oluşumuna etkide bulunmaktadır (Meiden, 1987). Ormancılıkla ilgili mevzuatın hazırlanması, değiştirilmesi, ülkemizde olduğu gibi satış usul ve fiyatları, vergi indirimlerinde de kendisini göstermektedir. Devlet, odun hammaddesinde arz fazlası olduğu zaman (Örneğin fırtına devriği vb. nedenlerle) dışsatım yapılması ve yetersiz talep olduğunda (Örneğin ekonomik kriz dönemlerinde) dışsatımın teşvik edilmesi gibi, düzenlemelere gidebilir.

13 - Araştırma ve eğitim kurumlarının da etkinliklerinin düzenlenmesini devlet üstlenmiştir. Bu endüstri kolu için bu alanda az veya çok yardım almanın ve teşviklerin büyük önemi vardır. - Devlet ve yerel yönetimler, imar yönetmelikleri ile de orman ürünlerinin pazar şansı ve kullanımı üzerinde etkili olmaktadır. Ayrıca, devlet ülkenin odun ihtiyacının karşılanmaması halinde ve kriz dönemlerinde gereken önlemleri almak zorundadır. - Kamu organları (yerel yönetimler, diğer kamu kuruluşları, ekonomik birlikler) ekonomiyi yönlendirmede ve düzenlemede birinci derecede yetkili olup, bu yetkisini ve düzenleyici etkisini inşaat yatırımlarını arttırarak veya azaltarak orman ürünleri endüstrisi alanında gösterir. -Birçok alanda olduğu gibi orman ürünleri endüstrisine arazi sağlanması açısından da devletin etkinliği vardır.

14 Ülkemizde Orman ve Orman Ürünleri Endüstri Politikasının oluşumu ve uygulanması ile ilgili olan kamu kurumlarını aşağıdaki biçimde özetleyebiliriz YASAM ORGANI: Türkiye nin ormancılık politikası ve orman ürünleri endüstri politikasının oluşumuyla doğrudan doğruya ilişkili organ, Türkiye Büyük Millet Meclisi dir. DANIŞMA ORGANI: Bilindiği üzere Türkiye de devlet örgütünün en yüksek danışma organı Danıştay dır YÜRÜTME ORGANI: Türkiye ormancılık politikasının ve orman ürünleri endüstri politikasının uygulama görevini yerine getiren ilk organlar, 1982 Anayasasının 8. maddesi gereğince; Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu dur.

15 B-EKOMNOMİK ÖRGÜTLER Ekonomik Örgütlerin Orman Ürünleri Endüstri Politikasına Etkileri Türkiye de Ekonomik Örgütler

16 Ekonomik Örgütlerin Orman Ürünleri Endüstri Politikasına Etkileri

17 Ekonomik örgütler, üyelerine değişik hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler, bilgilendirme ve danışmanlık, yetiştirme ve geliştirme, kamuoyuna örgütü tanıtma hizmetleridir. Bunun dışında, ekonomik örgütler üyelerini kamu organları ve diğer ekonomik örgütler karşısında temsil ederler. Aynı örgütler devletin yeni ekonomi politikaları oluşturmaları aşamasında üye firma yöneticilerini bilgilendirir ve yöneticilerin o konudaki görüşlerini, isteklerini devletin çeşitli kademelerine iletirler. Ayrıca örgütler uygulanan ekonomi politikası içinde üyelerini temsil edebilmek için tüzük ve yönetmeliklerine ilgi duydukları talepleri ve amaçları koymuşlardır

18 Ekonomik örgütler, orman ürünleri endüstrisi politikasına değişik şekillerde müdahale ederler 1. Kamu organlarının yıllık plan toplantılarında sözcüleri aracılığı ile isteklerini açıklarlar. 2. Parlamenterleri, Bakanları Bakanlık bürokratlarını ve devletin diğer etkili bürokratlarını toplantıları ve sempozyumlarına, dinleyici veya konuşmacı olarak davet ederler. 3. Temsilcilerini, orman ürünleri endüstri ve ticareti politikasını belirleyecek kamu organlarının planlama komisyonlarına, danışma kurullarına vb yerlere gönderirler. 4. Mevzuat hazırlayan komisyonlarda bulunmaya çalışırlar. 5. Orman endüstri ve ticareti politikasını oluşturan kamu organlarınca belirlenecek araçların, önlemlerin hazırlanmasına veya etkinliklerin yürütülmesine uzman olarak katılırlar. 6. Sayısal veriler ve görüşlerle kamu organları üzerinde etkili olmaya çalışırlar. Bunun için örgüt başkanları orman endüstrisi ve ticareti politikası hakkındaki görüş ve düşüncelerini kendi yayın organlarında, orman ve orman ürünleri endüstrisi ile ilgili yayın organlarında belirtirler

19 Türkiye de Ekonomik Örgütler Türkiye Ağaç Sanayi İşçileri Sendikası (Ağaç-İş) Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Ticaret ve Sanayi Odaları Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Türkiye Ormancılar Derneği Ormancılık Kooperatifleri Merkez Birliği (OR-KOOP) Türkiye Yonga Levha Sanayicileri Derneği Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Milli Prodüktivite Merkezi (MPM) Orman Endüstri Mühendisleri Derneği (1994)

20 Diğerleri -Türkiye İşverenler Sendikası -İnşaat İşverenleri Sendikası -Türkiye Kağıt ve Selüloz Vakfı -Türkiye Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği -Ulusal Ahşap Birliği