11. SINIF KONU ANLATIMI 40 HUXLEY KAYAN İPLİKLER MODELİ KAS KASILMASI VE GEVŞEMESİ

Transkript

1 11. SINIF KONU ANLATIMI 40 HUXLEY KAYAN İPLİKLER MODELİ KAS KASILMASI VE GEVŞEMESİ

2 HUXLEY KAYAN İPLİKLER MODELİ Huxley in kayan iplikler modeline göre çizgili kasın kasılması Bu modele göre kasılma aktin ipliklerinin miyozin iplikleri üzerinde kaymasıyla gerçekleşir. I Bandı: Sadece aktin ipliklerinin olduğu bölgedir. Işığı az kırar. Açık renkle görülür. A Bandı: Miyozin ve aktin ipliklerinin bulunduğu bölgedir. Daima miyozin ipliklerinin boyu kadardır. Işığı çok kırar ve koyu renkle görülür. H Bandı: Sadece miyozin ipliklerinden oluşur. Z Çizgisi: Aktin ipliklerini tam ortasından enine kesen çizgidir. Sarkomer: İki Z çizgisi arasında kalan bölgedir. Kasın kasılma birimini oluşturur. Not: Aktin ve miyozin ipliklerinin beraber oluşturdukları yapıya aktomiyozin denir.

3 KASILMA VE GEVŞEME OLAYLARI Kasılma sırasında; Z çizgileri birbirine yaklaşır. Sarkomer daralır. I Bandı kısalır. H Bandı kısalır. (Görülmez, kaybolur.) A Bandı değişmez. Kasın boyu kısalır. Gevşeme sırasında; Z çizgileri birbirinden uzaklaşır. Sarkomer genişler. I Bandı uzar. H Bandı uzar. A Bandı değişmez. Kasın boyu uzar. Ortak Görülen Olaylar A bandının boyu değişmez. Kasın kütlesi ve hacmi değişmez. Aktin ve miyozin ipliklerinin boyu değişmez. Solunum yapılır. harcanır, CO2 ve ısı üretilir. Miyozin yeri değişmez ancak aktinin yeri değişir.

4 KASILMANIN KİMYASAL OLARAK AÇIKLANMASI 1) Kaslar beyinden gelen sinirlerle uyarılır. 2) Sarkolemmaya (hücre zarı) gelen sinir uçlarından asetilkolin ve nöradrenalin gibi kimysal maddeler salgılanır. 3) Bu kimyasal maddeler sarkolemmanın Na + iyonlarına geçirgenliğini artırır. 4) Bu durum elektriksel bir değişim yaratır. 5) Elektriksel değişim kas hücrelerindeki sarkoplazmik retikulumu etkileyerek Ca +2 iyonlarının aktin ve miyozin iplikleri üzerine salınmasına yol açar. 6) Ca iyonları miyozin üzerindeki az enzimini aktif ederek nin hidrolizini başlatır. Bunun sonucunda ADP ve enerji elde edilir. 7) Açığa çıkan enerji kasın kasılmasını sağlar. 8) Daha sonra Ca iyonları aktif taşıma ile yeniden sarkoplazmik retikuluma döner ve kas gevşemeye başlar. NOT: Kastaki herhangi bir metabolik bozukluk Ca iyonlarının sarkoplazmik retikulumdan dışarı sızmasına ve geriye pompalanmasına, bu da kasın kasılı kalmasına neden olur. Vücuttaki tüm kasların, ölümden sonra katılaşmasının sebebidir. Buna ölüm katılığı (Rigor Mortis) denir.

5 KAS ENERJİSİNİN SAĞLANMASI Kas için gerekli enerji sağlanırken kullanılan moleküllerin sırası vardır. 1) : Öncelikle kas hücrelerinde hazır bulunan enerji verici olarak kullanılır. az 2) Kreatin Fosfat: Dinlenme durumundaki kas hücrelerinde ihtiyaçtan fazla miktarda bulunur. Bu durumda kreatin den bir fosfat alarak kreatin fosfat haline dönüştürülür. kreatin fosfat halinde depolanmış olur. + Kreatin ADP + Kratin Fosfat Kasın çalışması sırasında hazır bitince Kreatin fosfat kullanılır. Kreatin fosfat kreatine dönüştürülür. açığa çıkar. hidroliz edilerek enerji elde edilir. Kreatin Fosfat + ADP Kreatin Kinaz + Kreatin az

6 KAS ENERJİSİNİN SAĞLANMASI 3) Glikoz (O2 li): Gerekli enerji glikozun oksijenli solunumunda sağlanır. glikozdan ve dinlenme durumunda kasta depo edilmiş glikojenden sağlanır. Glikojen Glikoz + 6O2 Glikoz 6CO2 + 6H2O ) Glikoz (O2 siz): Kasa gerekli oksijen gitmediğinde ise gerekli enerji laktik asit fermantasyonundan sağlanır. Glikoz 2Laktik Asit + 2

7 KAS İSKELET İLİŞKİSİ İskelet kasları kemiklere sıkı bir bağ dokusu ile bağlanır. Bunlara kas kirişi veya tendon denir. Antagonist Kas: Birbirine zıt çalışan kaslardır. Biri kasılırken diğeri gevşer. Örnek: Kol ve bacaklardaki kaslar Sinerjist Kaslar: Aynı anda kasılıp aynı anda gevşeyen kaslardır: Örnek: Karın ve sırt kasları