Python Programlama Dili

Transkript

1 Python Programlama Dili 3. Python da Döngüler Bu bölümde iki tane döngüden bahsedeceğiz: while ve for döngüleri. Ayrıca bu bölümde döngüler dışında break ve continue deyimleri ile range() ve len() fonksiyonlarına da değineceğiz while Döngüsü Yazdığımız kodları tekrar tekrar döndürmemizi sağlayan, programımıza bir süreklilik katan öğelere döngü adı verilir. while döngüsü, yukarıda verilen tanıma tam olarak uyar. a = 0 while a < 100: a = a + 1 print a Bu kodu çalıştırdığımızda, 1 den 100 e kadar olan sayıların ekrana yazdırıldığını görürüz. Bu konunun başında, bir önceki bölümde yazdığımız hesap makinesi programına değinmiştik. Program bu haliyle her defasında yalnızca bir kez işlem yapmaya izin verecektir. Yani mesela toplama işlemi bittikten sonra program sona erecektir. Ama eğer biz bu programda şu değişikliği yaparsak sonsuz defa devam edecektir: from future import division secenek1 = "(1) toplama" secenek2 = "(2) çıkarma" secenek3 = "(3) çarpma" secenek4 = "(4) bölme" print secenek1 print secenek2 print secenek3 print secenek4 soru = raw_input("yapacağınız işlemin numarasını girin: ") if soru == "1":

2 sayi1 = input("toplama için ilk sayıyı girin: ") print sayi1 sayi2 = input("toplama için ikinci sayıyı girin: ") print sayi1, "+", sayi2,":", sayi1 + sayi2 if soru == "2": sayi3 = input("çıkarma için ilk sayıyı girin: ") print sayi3 sayi4 = input("çıkarma için ikinci sayıyı girin: ") print sayi3, "-", sayi4,":", sayi3 - sayi4 if soru == "3": sayi5 = input("çarpma için ilk sayıyı girin: ") print sayi5 sayi6 = input("çarpma için ikinci sayıyı girin: ") print sayi5, "x", sayi6,":", sayi5 * sayi6 if soru == "4": sayi7 = input("bölme için ilk sayıyı girin: ") print sayi7 sayi8 = input("bölme için ikinci sayıyı girin: ") print sayi7, "/", sayi8,":", sayi7 / sayi8 Burada şu değişiklikleri yaptık: ifadesini ekledik. Bu sayede programımıza şu komutu vermiş olduk: Doğru olduğu müddetçe aşağıdaki komutları çalıştırmaya devam et! Peki, ne doğru olduğu müddetçe? Neyin doğru olduğunu açıkça belirtmediğimiz için Python burada her şeyi doğru kabul ediyor. Yani bir nevi, aksi belirtilmediği sürece aşağıdaki komutları çalıştırmaya devam et! emrini yerine getiriyor. Programı sonlandırmak için Ctrl+C tuşları ile programı sonlandırabilirsiniz. İkinci değişiklik ise ifadesinin altında kalan bütün satırları bir seviye sağa kaydırmak oldu. Bir de şu örneğe bakalım: soru = raw_input("python mu Ruby mi?") while soru!= "Python": print "Yanlış cevap!"

3 Bu programı çalıştırdığımızda sorulan soruya Python cevabı vermezsek, program biz müdahale edene kadar ekrana Yanlış cevap! çıktısını vermeye devam edecektir. Eğer bu programı durdurmak istiyorsak CTRL+C tuşlarına basmamız gerekir for Döngüsü 1 den 100 e kadar olan sayıları ekrana yazdıran while örneğini daha basit bir şekilde for döngüsü (ve range() fonksiyonu) yardımıyla da yapabiliriz: for i in range(1, 100): print i Ben burada değişken adı olarak i harfini kullandım, siz isterseniz başka bir harf veya kelime de kullanabilirsiniz. for döngüsüyle ilgili şu örneğe de bir bakalım: for harfler in "linux": print harfler Bu arada dikkat ettiyseniz, for döngüsü için verdiğimiz ilk örnekte döngü içinde yeni bir fonksiyon kullandık. İsterseniz bu vesileyle biraz da hem döngülerde hem koşullu ifadelerde hem de başka yerlerde karşımıza çıkabilecek faydalı fonksiyonlara ve ifadelere değinelim: 3.3. range() fonksiyonu Bu fonksiyon Python da sayı aralıklarını belirtmemizi sağlar. Mesela: print range(100) komutu 0 ile 100 arasındaki sayıları yazdırmamızı sağlar. Başka bir örnek daha verelim: print range(100, 200) komutu 100 ile 200 arasındaki sayıları döker. Bir örnek daha:

4 print range(1, 100, 2) Bu komut ise 1 ile 100 arasındaki sayıları 2 şer 2 şer atlayarak yazdırmamızı sağlar. Hemen for döngüsüyle range() fonksiyonunun birlikte kullanıldığı bir örnek verip başka bir fonksiyonu anlatmaya başlayalım: for sarki in range (1, 15): print sarki, "mumdur" 3.4. len() fonksiyonu Bu fonksiyon, karakter dizilerinin uzunluğunu gösterir. Mesela: a = "Afyonkarahisar" print len(a) Bu fonksiyonu nerelerde kullanabiliriz? Mesela yazdığınız bir programa kullanıcıların giriş yapabilmesi için parola belirlemelerini istiyorsunuz. Seçilecek parolaların uzunluğunu sınırlamak istiyorsanız bu fonksiyondan yararlanabilirsiniz. Hemen örnek bir kod yazalım: a = raw_input("lütfen bir parola belirleyin: ") if len(a) >= 6: print "Parola 5 karakteri geçmemeli!" else: print "Parolanız etkinleştirilmiştir." len() fonksiyonunu yalnızca karakter dizileri ile birlikte kullandığımıza dikkat edin. Yani şöyle bir örnek bizi hüsrana uğratır: >>> sayi = >>> len(sayi) Traceback (most recent call last): File "<stdin>", line 1, in <module> TypeError: object of type 'int' has no len()

5 Burada gördüğümüz hata mesajı bize, tamsayı veri tipinin len() fonksiyonu ile birlikte kullanılamayacağını söylüyor. Ama şöyle yaparsak olur: >>> sayi = >>> kardiz = str(sayi) >>> len(kardiz) sayısını str() fonksiyonu yardımıyla bir karakter dizisine dönüştürdüğümüz için len() fonksiyonu görevini yerine getirecektir break deyimi break deyimi bir döngüyü sona erdirmek gerektiği zaman kullanılır. Aşağıdaki örnek break deyiminin ne işe yaradığını açıkça gösteriyor: kullanici_adi = "kullanici" parola = "parola" soru1 = raw_input("kullanıcı adı: ") soru2 = raw_input("parola: ") if (soru1 == kullanici_adi) and (soru2 == parola): print "Kullanıcı adı ve parolanız onaylandı." break else: print "Kullanıcı adınız veya parolanız yanlış." print "Lütfen tekrar deneyiniz!" Bu programda break deyimi yardımıyla, kullanıcı adı ve parola doğru girildiğinde parola sorma işleminin durdurulması sağlanıyor. Yukarıdaki kodlar arasında, dikkat ederseniz, daha önce bahsettiğimiz işleçlerden birini daha kullandık. Kullandığımız bu işleç, ve anlamına gelen and işleci. Bu işlecin geçtiği satıra tekrar bakalım: if soru1 == kullanici_adi and soru2 == parola: print "Kullanıcı adı ve parolanız onaylandı." Eğer soru1 değişkeninin değeri kullanici_adi değişkeniyle; soru2 değişkeninin değeri de parola değişkeniyle aynı ise ekrana Kullanıcı adı ve parolanız onaylandı, cümlesini yazdır!

6 Burada dikkat edilmesi gereken nokta şu: and işlecinin birbirine bağladığı soru1 ve soru2 değişkenlerinin ancak ikisi birden doğruysa o bahsedilen cümle ekrana yazdırılacaktır. Yani kullanıcı adı ve paroladan biri yanlışsa if deyiminin gerektirdiği koşul yerine gelmemiş olacaktır continue deyimi Bu deyim ise döngü içinde kendisinden sonra gelen her şeyin pas geçilip döngünün en başına dönülmesini sağlar. s = raw_input("bir sayı girin: ") if s == "iptal": break if len(s) <= 3: continue print "En fazla üç haneli bir sayı girin." Burada eğer kullanıcı klavyede iptal yazarsa programdan çıkılacaktır. Bunu, if s == "iptal": break satırıyla sağlamayı başardık. Eğer kullanıcı tarafından girilen sayı üç haneli veya daha az haneli bir sayı ise, continue deyiminin etkisiyle: print "En fazla üç haneli bir sayı girin." satırı pas geçilecek ve döngünün en başına dönülecektir. Eğer kullanıcının girdiği sayıdaki hane üçten fazlaysa ekrana En fazla üç haneli bir sayı girin. cümlesi yazdırılacaktır in işleci In kelimesi Türkçede içinde anlamına gelir. Python programlama dilindeki kullanımı da kelimenin bu anlamına oldukça yakındır. Eğer birkaç örnek verirsek, bu işlecin tam olarak ne işe yaradığını rahatlıkla anlayacaksınız: >>> k = 'istihza' >>> 'i' in k True

7 Bu örnekte in işleci yardımıyla i adlı karakterin istihza adlı karakter dizisi içinde olup olmadığını sorguladık. Bu karakter istihza adlı karakter dizisi içinde geçtiği için de True cevabını aldık. Bir de şuna bakalım: >>> 'e' in k False istihza adlı karakter dizisi içinde e karakteri olmadığı için bu defa da False çıktısı aldık. Bu işlecin gerçek hayatta nasıl kullanılabileceğine dair bir örnek verelim: cevap = raw_input("sistemden çıkmak istediğinize emin misiniz? [E/H] ") if ('E' in cevap) or ('e' in cevap) : print "Güle güle!" else: print "Sistemden çıkılmadı!" Bu kodlara göre, öncelikle kullanıcıya sistemden çıkmak isteyip istemediğini soruyoruz. Eğer kullanıcının verdiği cevap içinde E veya e karakterleri varsa kullanıcıyı sistemden çıkarıyoruz. Aksi halde kullanıcıyı sistemden çıkarmıyoruz. Gördüğünüz gibi, bu kodlarda or ve in adlı işleçleri kullandık. or işleci kodlarımıza ya da anlamı verirken, in işleci içinde anlamı verdi. Bütün bu örneklerden de anlayacağınız gibi, in işleci herhangi bir öğenin herhangi bir veri tipi içinde olup olmadığını sorgulamamızı sağlıyor.