KAMALAR, PİMLER, PERNOLAR

Transkript

1 KAMALAR, PİMLER, PERNOLAR 1

2 Mil ve Göbeğin Kamayla Bağlantısı Kama: Mil ile göbek arasında bağlantı kurarak, kuvvet veya hareketin milden göbeğe aktarılmasını sağlayan makina elemanıdır. Kamalı birleştirme: Dişli çark, kasnak, kavrama gibi elemanlarla milin, kama aracılığıyla sökülebilir şekilde birleştirilmesidir. Kama yardımıyla mil ve göbek, tek parça olup, BİRLİKTE DÖNER. Göbek, YATAK DEĞİLDİR. Yataklarda, mil döner, yatak sabit!!! KAMALI BİRLEŞTİRMEDE AMAÇ: 1. GÜÇ İLETME 2. KONUM BELİRLEME 2

3 Mil ve Göbeğin Kamayla Bağlantısı 3

4 Mil ve Göbeğin Kamayla Bağlantısı 4

5 Kamalı birleştirmeler Enine kama, lama şeklinde pim (pim silindirik veya koniktir!!!) olarak düşünülebilir. Mil eksenine dik takılır. Parçaları birleştirmeden çok, enine gelen kuvvetleri karşılamada ve ayar işlemlerinde kullanılır. Konik olduğu için sıkar. Çakma kama = Eğimli düz kama: Mile oturan yüzey düz, üst yüzey eğimli. Çakma kamayı soldan ve sonradan takmaya mecburuz. 5

6 Kamalı birleştirmeler Germe bileziğinde, milin üzerindeki bilezik dıştan konik, delikteki içten konik... Açı 16º 42. Pens gibi düşünülebilir. Germe bileziği, güç iletme ve konum belirleme yönüyle kama; şekil olarak kamayla ilgisiz. Burunlu kama, çakma kamadan farksız. Sadece burun var. Burun, kamayı yerinden çıkarırken kolaylık sağlar. 6

7 Kamalı birleştirmeler Eğimsiz kama (UYGU KAMA, paralel kama): Yüzeyleri düz, kare veya dikdörtgen kesitli kama.yaygin. Alından temas yok. Mile ve göbeğe yanlardan temas. Eğimli Teğet kama, takıldığı mile teğet olarak oturan kamadır. Değirmen tahrik mili gibi uygulamalarda, hareket veya durma anında milin boşa çıkması, zıt yönlü iki kama (teğet kama) ile önlenir. Biri saat yönünde; diğeri ters yönde aktiftir. 7

8 Kamalı birleştirmeler Kamalı mil, çevresinde çok sayıda simetrik eğimsiz kama profilleri bulunan kamadır. Silindirik bir milin, düz dişli gibi işlenmesiyle elde edilir. Kamalı miller, büyük döndürme momentinin iletilmesi gereken ve mil üzerinde eksenel kaymaların olabileceği durumlarda kullanılır. Mil üzerinde çok sayıda kama olacağından mil boyutları küçültülebilir. Vites kutusunda (şanzuman) araçlarda ve takım tezgahlarında (hız kutusunda (norton kutusu) yaygındır. Kamalı miller kanal frezesi kullanılarak divizörle veya azdırma metoduyla, göbek kanalı ise özel tığ çekme (broş) tezgahlarında üretilir. Yarım ay kama, eksenine dik doğrultuda kesilmiş silindir parçası biçimli kama. 8

9 Kamalı birleştirmeler Kertik dişli kama, kamalı milin özel hali. Profil üçgen şeklinde, açı 60º. Poligon profilli mil; kenarları yuvarlatılmış üçgen veya dörtgenlerden oluşan mil. Poligon profilli mil, göbeğe bütün yüzeyde oturur. Üretimi zor. CNC lerde takım yerleştirme kafalarında. Poligon profilli mil kullanıldığında, kama kanalı ve yuvası ile kama imalatından tasarruf söz konusudur. 9

10 Eğimli Kamalarda Kuvvetler Eğimli yüzeyleriyle parçaların kanal tabanlarına basınç uygulayan (ÖN GÖRÜNÜŞ), yanal yüzeyleriyle de kuvvet ileten kamalardır. Eğim 1:100 (100 mm boyda, yükseklik farkı 1 mm). 10

11 Eğimli Kamalar 11

12 Eğimli Kamalar 12

13 Eğimsiz (paralel) kamada kuvvetler Üst yüzeyle göbek kanalı arasında boşluk var. Hareket kamanın yan yüzeyi ile iletilir. Aynı zamanda eksenel yönde kılavuzluk yapar. Güvenlik için, bazı durumlarda pim veya silindirik başlı civatayla yuvaya bağlanır. 13

14 Yarım Ay Kama 14

15 İnce Kamalar Sökme vidası, kamanın bir vida yardımıyla kolayca sökülebilmesi için kamaya açılır. 15

16 Düz Kamanın Ölçülendirilmesi Çapı 44 mm olan bir mile eğimsiz kalın yuvarlak alınlı (Tür A) bir kama seçilecek olsun: ÇİZELGE KİTABI s. 62 de ve grubu var. Üst gruptan (44-50) h ve b okunur. b=14 h9, h=9 h11, R1=0.5 ve l=65 seçilir. Kama TS 147/9-A 14x9x65-C45 şeklinde gösterilir. 16

17 Düz Kama Montajı 1 2 MAKİNE RESMİ, s. 49 Ş ve s. 54, Ş de t2, t1; t1 ise t2 OLACAK!!!!!! ÇİZELGELER KİTABI s.62 DOĞRU!!! 17

18 Kama Kanal ve Yuvalarının Ölçülendirilmesi Girintiyi ölçmek zor. Doğru olan bu ölçüyü vermek Parmak freze çakısıyla açılır. Çıkıntıyı ölçmek zor. Doğru olan bu ölçüyü vermek Testere freze çakısıyla açılır. Yuvarlama çapını vermek zorunlu 18

19 Kama Kanal ve Yuvalarının Ölçülendirilmesi Testere freze çakısıyla açılır. Çapı vermek zorunlu. 19

20 PİMLER kopilya Pim: Parçaları hareketsiz fakat sökülebilir birleştiren makina elemanı. Silindirik Türleri Silindirik pimler, TS 2337 Yivli Yay tipi Konik pimler, TS 2337 Yivli pimler, TS 2337 Yay tipi Konik Maşalı pim (kopilya), TS 2339 Yay tipi pimler, TS 2337 Kademeli pimler, TS 7939 Vidalı pimler, TS 1024 Yiv: Pimin sıkı oturması için yüzeyde, eksen doğrultusunda açılmış çentik (kertik). 20

21 Pimlerin görevleri 1) Konum: Parçaların karşılıklı durumlarını sabit olarak merkezlemek. 2) Birleştirme: Birbirine geçen parçaları birleştirmek. 3) Moment iletme: Eksenine dik olmak şartıyla bağladığı parçaların etkilendiği kuvvetleri karşılamak veya iletmek. 21

22 Pim Malzemesi Pim yüzeyleri temiz, düzgün pürüzsüz olmalıdır. Her pimin sertlik değeri ve diğer özellikleri standartlarda belirtilmiştir. Pim yüzeyleri fosfatlanır veya krom nikel kaplanabilir. 22

23 Çeşitli pimler * *** ** **** A türü pimlerin tamamı sertleştirilmiş, B türü pimlerin ise sadece dış yüzeyi sertleştirilmiştir. Pimler sıkı geçme olur (genellikle m6 ve m7: En düşük sıkı geçme) Pimlerin her iki ucu 15º pahlıdır*. Yuvarlatılmış** veya çukurlaştırılmış pim ucuna izin verilebilir. Pah genişliği standartlarda mevcuttur. İç vidalı pim***, pimin civatayla kolayca sökülebilmesi içindir. Yivli silindirik pim****: Deliğin raybalanmasını, dolayısıyla dar tolerans gerektirmemeleri üstünlük. Yiv özel makinalarda 120º aralıkla 3 tane açılır. Yivler pimi sürekli delik yüzeyine basar, çözülme zorlaşır. Delik iç yüzeyine çizik oluşacağından, sık sökme-takmada, farklı pozisyonda çakılmalı. Konik pim**: Koniklik 1:50. Küçük çap ve boylarıyla ifade edilir. Sıkı birleştirmede kullanılır. 23

24 Çeşitli pimler * * * * * * * * ** ** Yivli * Yay tipi**: Takıldıkları yerde yaylanarak parçaları birbirine sıkıca birleştirir. Çapları, matkap çapından biraz büyüktür. Bazı durumlarda ortalarındaki delikten civata geçirilerek birleştirme yapılır. 24

25 Çeşitli pimler 25

26 Silindirik pimin montajı Parçalar birlikte pim anma çapından daha küçük çaptaki matkapla delinir. Boyutsal tamlık ve yüzey kalitesi için raybalama. Parmakla pimi bir miktar bastırma + plastik çekiçle yerleştirme. Demontaj durumu dikkate alınarak, pim seçimleri doğru yapılmalıdır. Kör deliğe silindirik pim takılması gibi (İç vidalı pim gerekli). Montajda ön görünüş tam kesit. Pim TARANMAZ. Kullanıldığı yere göre, pim uçları delik içinde veya bombeli uçlar dışarıda kalabilir. 26

27 Kopilya (Maşalı pim/çatal pim) Kopilya yerine takıldıktan sonra uçlar kıvrılır. 27

28 Makine Resmi, sayfa 78 (yaklaşık) 28

29 Pernolar Silindirik pime benzerler. Hareketli birleştirme yapmaya yarayan pernolar, mafsallı birleştirmelerde çok kullanılır. Römork, vagon vb. birleştirmelerde çok kullanılır. Kapı menteşesine de perno denebilir. Daha büyük çapta olup, daha fazla yük taşıyabilirler. Hareket 360º değil. Perno dönebilir de, dönmeyebilir de. Yaptıkları işe göre sıkı veya döner geçme takılabilir. 29

30 Pernolar 30

31 Pernolar 31

32 Pernolar 32

33 Perno montajı 33

34 Perno montajı 34

35