ALTIN MÜCEVHERAT. Hazırlayan Birsen YILMAZ T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

Transkript

1 ALTIN MÜCEVHERAT Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

2 ALTIN MÜCEVHERAT Türk altın mücevherat üretim geleneği çok eskilere dayanmaktadır. Anadolu'da yaşamış olan tüm uygarlıklar dini ve estetik amaçlı olmak üzere pek çok takı yaratmıştır. Anadolu'da hüküm sürmüş olan Hititler, Urartular, Frigyalılar, İyonyalılar, Lidyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar, hepsi kendi takı sitillerini geliştirmiştir. Pek çok değişik mücevherat tarzı arasında, en önemli mücevherat stilini Anadolu'ya getirenler Selçuklular olmuştur. Türk mücevherat tekniği üzerindeki etkileri, Orta Asya çıkışlı olan Türkmen mücevheratı ile kendini göstermektedir. Bu mücevherat halen Türkmen göçebe kabileleri tarafından üretilmekte ve kullanılmaktadır. Bu takılar, geleneksel aletlerle üretilmesine karşın, mükemmel işçilikleri açısından modern teknoloji ile boy ölçüşebilecek niteliktedir. Gümüş ve altının yanında, renkli taşlar ve sembolik anlamları olan cam objelerin de kullanıldığı bu mücevherat hala Türkiye'de üretilmekte ve kullanılmaktadır. Geçmişte kullanılan üretim teknolojisi, ham madde ve formlar günümüzde de geçerliliğini korumaktadır. Bu mücevheratın taşıdığı sosyal, ekonomik ve antropolojik mesajlar bugün için de geçerlidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun büyümesi ve refaha ulaşması ile birlikte takı sanatı İstanbul'da önem kazanmıştır. Muhteşem Süleyman'ın saltanatı sırasında İstanbul dünyanın en önemli mücevherat merkezleri arasına girmiştir. Bu dönemde İstanbul'da mücevherat fuarlarının düzenlendiği tarihi kaynaklarda belirtmektedir. Bugün Türk mücevherat sanayii modern tasarım ve teknolojilerle birleşmiş, zengin kültürel bir mirası yansıtmaktadır. ÜRETİM Türkiye'de her sene yaklaşık ton altın mücevherat üretilmektedir yılı üretimi 230 tondur. Türkiye, dünyada altın mücevherat üretiminde önde gelen beş, altı ülke arasında yer almaktadır. Sektördeki binlerce atölyenin yanısıra, 500 civarında büyük, küçük ve orta ölçekli firma mevcuttur. Modern teknoloji kullanan, arasında çalişanı olan 50 kadar büyük firma bulunmaktadır. Sektör Türk imalat sektörlerinin en büyükleri arasında yer almakta ve yaklaşık 250 bin kişi istihdam etmektedir. Altın mücevherat üretim merkezi İstanbul olmakla beraber, Ankara ve İzmir'de de oldukça önemli miktarlarda üretim yapılmaktadır. Doğu ve Güney Doğu Anadolu'daki bazı illerde de üretim mevcuttur. Türkiye son yıllarda ton arasında altın ithal etmektedir. Sadece gerekli izin belgesine sahip olan İstanbul Altın Borsası üyeleri altın ithal etme hakkına sahiptir. İstanbul Altın Borsası 1995 yılında kurulmuş, Altın Rafinerisi ise 2002 yılının şubat ayında faaliyete geçmiştir. Altın rafinerisinde hurda altın külçe haline dönüştürülerek, yeniden kullanıma ve ihracata yönlendirilmektedir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

3 TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARETİ İHRACAT Altın mücevherat sektörü son on yıl içerisinde ihracata yönelmiştir. Türk ekonomisindeki değişim nedeniyle bireylerin kullandıkları yatırım araçları çeşitlenmiş, yatırım için altın mücevherat almanın yanı sıra diğer yatırım araçlarına da yönelim olmuştur. Dolayısıyla iç talep daralmış, bu da sektördeki üreticileri dış pazarlara açılmaya teşvik etmiştir. Ayrıca, sektörün yurtdışına açılmasında 1993 yılında değerli metallere uygulanan ithalat ve ihracat kısıtlamalarının kaldırılması da etkili olmuştur. Altın mücevherat ihracatının geçmişi son on yıla dayanmakla beraber, performansı gayet iyidir ve ihracat her yıl büyük bir hızla artmaktadır. İhracat 1992 yılında 12.7 milyon dolar iken, 2005 yılında milyon dolara ulaşmıştır yılı itibariyle, ihracatta önde gelen ülkeler, ABD( 33), BAE (%17), İtalya(%5), Almanya(%4), İsrail(34) ve Rusya Federasyonu dur (%4). Türk altın mücevherat sanayii, yabancı turistlere de büyük miktarlarda satış yapmaktadır. İhraç edilen ve yurtiçinde turistlere satılan altın mücevherat miktarı, sektörün toplam üretiminin yaklaşık %70'ini oluşturmaktadır. Sektörde yaklaşık 300 civarında ihracatçı vardır. İhracatın büyük kısmını, yaklaşık 50 firma gerçekleştirmektedir. Türkiye, 2004 yılı Dünya altın mücevherat ihracatında, İtalya dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Sektörün hedefi, 5 yıl içerisinde 5 milyar dolarlık bir ihracat tutarına ulaşmaktır. Sektördeki ihracatçılar tarafından, İstanbul Değerli Maden ve Mücevherat İhracatçıları Birliği öncülüğünde, Mücevherat Tanıtım A.Ş adı altında bir şirket kurulmuş bulunmaktadır. Şirket, diğer bazı fonların yanında, Diş Ticaret Müsteşarlığı nın Turquality teşviğinden de yararlanmaktadır. Yıllara Göre Altın Mücevherat İhracatı Birim: Milyon Dolar Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

4 Ülkelere Göre Altın Mücevherat İhracatı (2005) Birim:Milyon Dolar Ülke Ülkeye Yapılan İhracat A.B.D BAE İTALYA 55.1 ALMANYA 43.5 İSRAİL 36.3 RUSYA FEDERASYONU 46.0 LETONYA 32.6 LİBYA 32.2 İSPANYA 42.3 İNGİLTERE 25.6 LİTVANYA 33.8 KAZAKİSTAN 16.5 KIRGIZİSTAN 15.0 HONG KONG 9.8 MACARİSTAN 9.3 AVUSTRALYA 8.3 POLONYA 17.2 PANAMA 7.2 FRANSA 7.9 DİĞERLERİ TOPLAM 1,116.9 Kaynak:Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Altın mücevherat ithalatı 2005 yılında milyon dolar ve 16 ton olarak gerçekleşmiştir. İthalat yapılan başlıca ülkeler, İtalya, BAE, ABD, Güney Kore Cumhuriyeti, Hindistan ve Tayland'dır. Türkiye nin Yıllara Göre Altın Mücevherat İthalatı Birim: Milyon Dolar Kaynak:Dış Ticaret Müsteşarlığı İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

5 Ülkelere Göre 2005 Yılı Altın Mücevherat İthalatı Birim: Milyon Dolar Ülkeye Yapılan İhracat İTALYA 75.2 BAE 27.0 A.B.D GÜNEY KORE CUM. 8.4 HİNDİSTAN 3.0 TAYLAND 3.6 HONG KONG 3.1 İSRAİL 0.9 İSPANYA 1.1 ALMANYA 1.8 İNGİLTERE 0.7 RUSYA FED. 0.7 FRANSA 0.4 DİĞERLERİ 2.2 TOPLAM Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı DÜNYA TİCARETİ Altın Mücevherat Dünya İhracatı 2004(*) Ülkeler Değer (Milyon Dolar) Pay (%) İtalya Hindistan ABD Hong Kong İsviçre İngiltere Çin Tayland Türkiye Fransa Malezya Almanya Singapur Güney Kore DİĞERLERİ TOPLAM Kaynak: Trademap, ITC (*) Altın mücevherat dünya ihracatı istatistikleri tek başına verilmediği için, altın mücevherat dahil, gümüş mücevherat hariç olmak üzere, tüm değerli metallerden yapılan İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

6 mücevherat ihracat istatistikleri alınmıştır. Bununla beraber, altın mücevherat dünya değerli mücevherat ihracatının en büyük kısmını oluşturmaktadır. Bu verilere gore, Türkiye dünya değerli mücevherat ihracatında 9. sırada olmakla beraber sadece altın mücevherat ihracatında, İtalya dan sonra 2. sırada yer almaktadır. Dünya Değerli Mücevherat İthalati (2004) (*) Ülkeler Değer (Milyon Dolar) Pay (%) ABD BAE İngiltere Hong Kong İsviçre Japonya Fransa Singapur Almanya İtalya Kanada Avustralya İspanya Kanada Hollanda Antilleri Meksika Tayland Belçika Tayvan DİĞERLERİ TOPLAM Kaynak: Trademap, ITC (*) Altın mücevherat dünya ihracatı istatistikleri tek başına verilmediği için, altın mücevherat dahil, gümüş mücevherat hariç olmak üzere, tüm değerli metallerden yapılan mücevherat ihracat istatistikleri alınmıştır. Bununla beraber, altın mücevherat dünya değerli mücevherat ithalatının en büyük kısmını oluşturmaktadır. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,