Kuraklıkta Son Durum. Esin ERTEK TSKB Ekonomik Araştırmalar

Transkript

1 Esin ERTEK TSKB Ekonomik Araştırmalar Ağustos 2014

2 kış döneminde ülke genelinde etkisi hissedilen meteorolojik kuraklık, 2014 ün ilk yarısında bölgesel olarak devam etti. Türkiye genelinde ilkbahar yağışlarında mevsim normallerine göre %2 azalma görülürken 2013 yılı yağışlarına göre %10 artış yaşandı. Mart ve Mayıs aylarında sel ve don olaylarına yol açan şiddetli yağışların ürün ve bölge bazlı olarak tarımsal üretimi olumsuz etkilediği gözlenirken, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Türkiye nin toplam yüzölçümünün %6,8 sini oluşturan Konya havzasında Temmuz ayı itibarıyla hidrolojik kuraklık oluştuğunu açıkladı. Normalin Yüzdesi Metodu ile Haziran 2014 Kuraklık Durumu: Standart Yağış İndeksi Metodu ile 12 Aylık Kuraklık Durumu: Kaynak: MGM Tarım Üretimine Etkisi Bundan önceki son kuraklık dönemi olan de GSYH ye katkısı %9 seviyelerinde olan tarımsal üretimde %6,7 düşüş gerçekleşmişti yılı için halen toplam tarımsal üretimde azalma ihtimali bulunmakla birlikte 2014 yılının ilk yarısı izlenimleri itibarıyla olası bir üretim düşüşünün daha sınırlı kalmasını bekleyebiliriz. Frankfurt School tarım uzmanlarından Türkiye genelinde yoğun ilkbahar yağışlarının bölgesel olarak hububat, endüstri bitkileri ve yağlı tohum üretimini olumlu etkilediği, bazı sebze ve baklagillerde mantar hastalıklarına meyvelerde ise kaliteli ürün sıkıntısına yol açtığı bilgisi alındı. Ürün bazında ceviz, kiraz, fındık, kuru fasulye ve kayısı don olaylarından olumsuz etkilenirken aşırı yağışlar çeltik ekimini geciktirdi, üzümde ise verim kayıplarına yol açtı. Ancak söz konusu ürünlerin TÜFE içindeki ağırlıklarının toplamı yılın ilk dönemine göre azalarak 2014 ün son 4 ayı için aylık %0,7 seviyelerinde bulunuyor. TZOB, kuraklık nedeniyle buğday rekoltesinde 2013 yılına göre %15 düşüşe karşılık gelen yaklaşık 3 milyon ton azalma bekliyor. Öte yandan dünya üretimindeki sınırlı da olsa artış beklentisinin devam etmesi ve ABD Tarım Bakanlığı nın son tahminlerinin Ağustos itibarıyla $270/ton seviyelerinde

3 bulunan buğday fiyatlarında hafif düşüşe işaret etmesi, geçtiğimiz Nisan ayında 2,5 milyon ton buğday ithalatı için yetki alan Toprak Mahsulleri Ofisi nin elini uygun fiyatlı ve yeterli buğday ithalatı konusunda rahatlatabilir. Bu doğrultuda, TÜFE de indirekt etkileri ile birlikte %5 e yakın bir ağırlığa sahip olan buğdaydaki rekolte kaybının TÜFE artışına katkısının sınırlı olacağı tahmin ediliyor sezonundaki gelişmeler ışığında tarımsal üretimde yağış dengesizliklerinin yarattığı üretim ve kalite kayıplarının önünde geçilmesinde mevcut su kaynaklarının verimli kullanılması ve damla sulama başta olmak üzere modern sulama sistemlerinin yaygınlaştırılmasının gerekliliği de bir kere daha ortaya çıkıyor. Türkiye ve Tarım Arazileri Türkiye de tarım arazileri küçük ve parçalı bir görünüm sergiliyor. Dolayısıyla tarımda makineleşme ve ölçek ekonomisinden faydalanmak güç. Bu da Türkiye nin tarımsal üretimde kronik problemlerinden olan düşük verim alınmasının önemli bir nedeni. Ortalama Tarım İşletmesi Büyüklüğü (hektar) Kaynak: TC Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Eurostat Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu da yapılan değişikliklerin geçtiğimiz Mayıs ayında yürürlüğe girmesi ile bölge bazında minimum arazi büyüklüklerinin belirlenmesi, miras yoluyla tarım arazilerinin bölünmesinin engellenmesi ve tarım arazilerinin toplulaştırılması konusunda önemli bir adım. Ancak 1. sınıf tarım arazilerinin kamulaştırılması başta olmak üzere farklı uygulamaların da Kanun daki amaçlar ile uygun hale getirilmesi gerekiyor. İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlerdeki önemli altyapı yatırımları ve kentsel dönüşüm uygulamaları, projelere komşu mevcut tarım arazilerinin imara açılması olasılığını artırıyor. Bu doğrultuda, yatırımcıya yüksek getiri potansiyeli olan ve tarımsal üretimde kullanılması planlanmayan tarım arazilerinin değeri 2 katına kadar çıkabiliyor.

4 Türkiye de tarım arazilerinin bölünmüş yapısı büyük arazi alımlarının önünde engel teşkil etmekle birlikte Anadolu Holding, Sütaş, Cevahir Holding, Meynar Meyvecilik, Alara Tarım, Altınbaş Holding, Boyhan Gıda gibi Türk şirketlerinin yurtdışında 40 bin hektarın üzerinde araziye sahip olduğu tahmin ediliyor. Bu rakama Türk hükümetinin Nisan ayında Sudan hükümeti ile yaptığı anlaşma dahil değil. Anlaşma ile birlikte Türk ve Sudan hükümetleri aracılığı ile kurulması planlanan bir şirket üzerinden, Sudan da başta buğday ekiminde kullanılmak üzere yaklaşık 750 bin hektar tarım arazisinin Türk yatırımcılara uzun dönemli kiralanması konusunda çalışmalar hız kazanmış durumda ün İlk Yarısı HES ler İçin İyi Geçmedi Barajlara gelen su miktarı 2009 dan bu yana düşüşte. Son 4 yıldır su miktarı uzun dönem ortalamalarının %10-%30 altında seyrediyordu yılının ilk 6 ayında ise Türkiye genelinde barajlara gelen su miktarı uzun dönem ortalamalarının %40 ına kadar düşmüş durumda. Buna paralel olarak, hidroelektrik santrallerinin 2013/6 itibarıyla elektrik üretimi kaynak kompozisyonunda %28,1 olan payı 2014/6 itibarıyla %17,7 ye gerilemiş durumda. Türkiye Genelinde Barajlara Gelen Su Miktarı Kaynak: TEİAŞ

5 Bu doküman Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir olarak kabul edilen kaynaklardan elde edilen verilerle hazırlanmıştır. Notta yer alan görüşler ve öngörüler, not kapsamında belirtilen ve kullanılan yöntemler ile sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerle üretilen sonuçları yansıtmakta olup bu verilerin tamlığı ve doğruluğundan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Notta yer alan sonuçlar, görüşler, düşünceler ve öngörüler, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından açık ya da gizli olarak bir garanti ve beklenti oluşturmaz. Diğer bir ifadeyle; bu dokümanda yer alan tüm bilgi ve verileri kullanma ve uygulama sorumluluğu, doğrudan veya dolaylı olarak, bu rapora dayanarak yatırım kararı veren ya da finansman sağlayan kişilere ait olup, elde edilen sonuçtan dolayı üçüncü kişilerin doğrudan ya da dolaylı olarak uğradıkları zarardan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Bu doküman ileriye dönük tahminleri de kapsamaktadır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., bu tahminlere ulaşılamaması ya da Doküman daki bilgilerin tam ve doğru olmamasından sorumlu tutulamaz Bu dokümanın tüm hakları saklıdır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin izni olmadan raporun içeriği herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz, fotokopi veya teksir edilemez, dağıtılamaz.