BÜYÜMENİN ÖNCÜ GÖSTERGELERİ: GÜVEN ENDEKSLERİ

Transkript

1 EKİM 1 Reel BÜYÜMENİN ÖNCÜ GÖSTERGELERİ: GÜVEN ENDEKSLERİ Kesim Güven Endeksi (RKGE) Eylül ayında bir önceki aya göre 1 puan artarak 18, seviyesine ulaştı. Mevsimsellikten arındırılmış veriler, Eylül ayındaki artışın mevsimsel olmadığını gösterdi. Endeksin yukarı yönlü hareketinde, özellikle gelecek aya yönelik üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve istihdam beklentilerindeki dikkat çekici iyileşme etkili oldu. Bu göstergeler, reel kesimde yılın son dönemine ilişkin iyimser bir beklentinin hâkim olduğuna işaret etti. Tüketici Güven Endeksi (TGE) ise, Eylül ayında sert bir düşüşle,1 seviyesine geriledi. Endeksin düşmesinde, tasarruf etme ihtimali kaleminde kaydedilen ciddi gerileme rol oynadı. Bunun yanı sıra, genel ekonomik durum ve hane maddi durum beklentilerindeki bozulmalar da, endeksin aşağı yönlü seyretmesinde rol oynadı Reel Kesim Reel Kesim ve ve Tüketici Güven Endeksleri (puan) (puan) Reel Kesimde Beklentiler Olumlu RKGE TGE Kaynak:TCMB & TÜİK.1 Tüketici Beklentisi ise Gerilemiş Durumda SANAYİ SEKTÖRÜ İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) Eylül ayında yıllık bazda 1, puan artışla %, olarak gerçekleşti. Oranın yıllık artışında en önemli faktör yatırım malları oldu. Yatırım malları kapasite kullanım oranı Eylül ayına göre %,8 oranında ciddi bir yükselişle %, oldu. Ara malları KKO da, % artarak %, seviyesine ulaştı. Böylece, gerek yatırım malları gerekse ara malları, 1 yılı kapasite kullanım oranlarındaki en yüksek artışı gerçekleştirdi. Tüketim malları kapasite kullanım oranları ise Eylül ayında düşüş kaydetti. 1 yılı. çeyrek KKO ortalaması ise %, oldu. yılının aynı dönemine göre %1, oranında artan çeyrek bazdaki ortalama, imalat sanayinin yılın. çeyreğinde daha hareketli olduğuna işaret etti. Veriler, yatırımların.çeyrekte ekonomik aktiviteye katkıda bulunacağına dair de sinyaller verdi. İmalat Sanayi Canlanmaya Devam Ediyor Kapasite Kullanım Oranı (%) Yatırımlar. Çeyrekte Hız Kazanıyor Kaynak:TCMB Ekim 1 1

2 PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON Para Politikası Kurulu, Eylül ayı toplantısında, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını %,, Merkez Bankası borçlanma ve borç verme faiz oranlarını ise sırasıyla %, ve %, düzeylerinde sabit tutma kararı aldı. Kurul, enflasyonda düşme beklentisinin devam ettiğini belirtirken, altın ticareti hariç cari işlemler açığındaki kademeli iyileşmenin de süreceği yönündeki tahminlerini yineledi. Küresel ekonomik kırılganlığın devam ettiğini vurgulayan Kurul, önümüzdeki dönemde finansal istikrarı ve fiyat istikrarını etkileyen gelişmelerin takip edileceğini ve TL likidite kompozisyonun- TCMB Faiz Oranları (%, -1 Eylül) Kaynak:TDM Gecelik (O/N) Borçlanma Gecelik (O/N) Borç Verme 1-Haftalık Repo TCMB Ortalama Fonlama Maaliyeti da gerektiği durumda ayarlama yapılacağını belirtti. Öte yandan Eylül ayında enflasyon, Para Politikası Kurulu beklentileri doğrultusunda düşüşünü sürdürdü. Ağustos ayında yıllık %8,1 olarak gerçekleşen Tüketici Fiyatları Fiyat Endeksi (TÜFE) artışı, Eylül ayında %,88 e geriledi. Endeksin yıllık artışına en büyük katkı, %8, fiyat artışı kaydeden gıda ve alkolsüz içecekler sektöründen geldi. Bunu, sırasıyla %,1 ve %, lik artışlarla ulaştırma ve konut fiyatları izledi. Geçen yılın aynı ayına göre en yüksek artış %1, ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. TÜFE, Ağustos ayına göre ise %, arttı. Aylık artışta ulaştırma grubunda görülen %1, oranındaki zamlar önemli rol oynadı. Gıda ve alkolsüz içecekler ile konut fiyatları da artışa katkı sağladı. Ağustos ayına göre fiyat düşüşü kaydeden tek grup ise %-,8 ile giyim ve ayakkabı oldu. 1 8 TÜFE TÜFE Değişim Oranı (%, (%, Yıllık) Yıllık) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Faiz Oranları Eylül de Sabit Kaldı Enflasyon Düşüşünü Sürdürüyor Ekim 1

3 TİM verilerine göre, Eylül ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre %11,1 artarak, milyar dolar oldu. Eylül ayında en yüksek ihracatı, 1, milyar dolar ve toplamdaki %1, payı ile otomotiv endüstrisi gerçekleştirdi. Hazır giyim %,1 ve kimyevi maddeler %11, oranındaki paylarıyla. ve. sırada yer aldı. Eylül ihracatının yıllık artışında, sırasıyla % ve %1, oranlarında büyüyen gemi/yat ve otomotiv sektörleri motor gücü oldu. Zeytin ve zeytinyağı sektörü %8 lik yıllık artışıyla, güçlü ihracat büyümesine Eylül ayında da devam etti. Artış hızıyla öne çıkan diğer sektörler ise, sırasıyla %, %1,8 ve %1, ile ağaç ve orman ürünleri, savunma sanayi ve madencilik oldu. Eylül ayına göre düşüş kaydeden sektörler ise, kimyevi maddeler, çelik ve kuru meyve oldu. Ocak- Eylül döneminde ise mal ihracatı %, oranında artışla 1 milyar dolar olarak gerçekleşti Otomotiv İHRACATTAKİ GELİŞMELER Hazırgiyim Kimyevi Madde. Aynı dönemde en çok ihracatı, sırasıyla otomotiv, hazır giyim, kimyevi madde, çelik ve elektrikelektronik sektörleri yaptı. Yılın ilk ayındaki ihracat artışına en büyük katkı, %,1 oranında artan otomotiv ihracatından geldi. Bunu, %8, artan hazır giyim ve %,8 artan madencilik ürünleri izledi. Sırasıyla %11, ve Sektörler Bazında İhracat (Milyar $, $, İlk İlk 1 1 Sektör) Çelik.8 Elektronik. Tekstil Demir ve Metal Hububat, Bakliyat Makine %, oranlarıyla yıllık en büyük iki ihracat artışını gerçekleştiren zeytin- zeytinyağı ve gemi-yat sektörleri de Ocak-Eylül dönemi ihracatı büyümesine önemli katkıda bulundu. İhracat hızına en olumsuz etki ise, %1, ve %,8 oranlarında ihracat küçülmesi kaydeden çelik ve elektrik-elektronik sektörlerinden geldi. Madencilik Ağaç Mamulleri İklimlendirme Çimento Cam Ocak-Eylül 1 Ocak-Eylül Kaynak: TİM İhracat Verileri Mücevher Halı Eylül Ayında Mal İhracatı yüzde 11,1 Büyüdü Zeytin ve Zeytinyağı İhracatı Hızlı Artışa Devam Etti Gemi-Yat ve Otomotiv Sektörleri Eylül İhracatının İtici Gücü Oldu Ekim oldu. (Ocak-Eylül 1, %) Ülke Gruplarının Ülke Ülke İhracattaki Gruplarının Payı İhracattaki İhracattaki (Ocak-Eylül Payı 1 Payı (Ocak-Eylül 1, (Ocak-Eylül %) 1, 1, %) %) 8. % AB % AB. 8.%.8%.8% 8 Ortadoğu..%.8%.%.8% Ortadoğu.8.% BDT BDT 1..% Afrika. 1%.% Afrika 1% Hollanda K. Amerika ST K. Amerika ST S. Arabistan 1% Diğer Asya Mısır. 1% Diğer Asya Azerbaycan.1 18.% Diğer Avrupa BAE. 18.% Diğer Avrupa Diğer Amerika Libya 1. Diğer Amerika 8 1 Diğer Ülkeler Diğer Ülkeler Kaynak: TİM İhracat Verileri verilerine göre; Eylül TİM ayında en çok ihracat yapılan ülke grupları, sırasıyla %,, %18,8 ve %1,1 lik paylarla, AB ülkeleri, Ortadoğu ülkeleri ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) oldu. Eylül de AB ve BDT ye yapılan ihracat yıllık % arttı. Ortadoğu ihracatı % artarken Asya ülkelerine yapılan ihracatın % artması dikkat çekti. Ocak-Eylül döneminde ise, AB ve BDT, paylarını sırasıyla %, ve %, e çıkarırken, Ortadoğu 1, puan kaybıyla %18, ya geriledi. Afrika ülkeleri aynı dönemde, puan artışla ihracatta %1 luk bir paya sahip oldu. Eylül ayında ihracatta ilk ülke,,,, ve oldu. Eylül de ve a yapılan ihracat, sırasıyla aylık 1,1 ve 1, milyar dolar seviyesine ulaşırken, ye ihracat yıllık % oranında ciddi bir artışla 8 milyon dolara yükseldi. İlk ayda ise, Türkiye ihracatında en büyük payı alan ülkeler sırasıyla,,,, ve ÜLKELER VE İLLER BAZINDA İHRACAT BAE BAE Eylül ayında ve yılın ilk aylık döne- minde en çok (Ocak-Eylül ihracat 1, yapan %) iller, sırasıyla İstanbul, Bursa, Kocaeli,. İzmir,.1.8 Ankara ve Gaziantep oldu. Böylece.. Bursa, Eylül ayında gerçekleştirdiği..8 % lik artışla, ihracat yarışında ikinci. sıraya yükseldi.. Eylül de, Ankara nın Hollanda ihracatındaki S. Arabistan % oranındaki artış Mısır. dikkat Azerbaycan çekerken,.1 Sakarya ili de güçlü BAE. ihracat Libya büyümesini 1. % lik artışla 8 1 sürdürdü. Ocak-Eylül döneminde ise, İstanbul, Bursa ve Kocaeli, toplam ihracatın sırasıyla %, % ve %8, luk dilimlerini gerçekleştirdi. İhracatta Ortadoğu Payı Düşerken, AB ve BDT Payı Artıyor Eylül de ye İhracat % Arttı Bursa İhracatta. Sırayı Aldı

4 verilerine göre, Ağustos ayında ihracat bir TÜİK önceki yılın aynı ayına göre %, düşerek 11, milyar dolar olarak gerçekleşti. Yıllık düşüşte, %81, azalan İhracat İhracat (milyar $) 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Dış Ticaret Dış Ticaret (milyar $, Ocak-Ağustos)...1. İthalat İhracat Dış Ticaret Açığı DIŞ TİCARET DENGESİ ve büyük ölçüde altın ticaretini yansıtan kıymetli taşlar ve metaller faslındaki ihracat gerçekleşmesi etkili oldu. İhracatın aylık bazda düşüş göstermesinde ise büyük ölçüde mevsimsel etkiler rol oynadı. Mevsimsellikten arınmış verilere göre, ihracat Ağustos ayında bir önceki aya göre %,1 arttı. İthalat ise Ağustos ayında geçen yılın aynı ayına göre %, oranında azalarak 18, milyar dolar oldu. İthalatın aşağı yönlü bu hareketi, yıllık %, düşen ara malları ithalatından kaynaklandı. Tüketici malları ithalatı %, artarken, yatırım mallarında %, oranında cüzi bir artış görüldü. Temmuz ayına göre de % düşüş kaydeden ithalat, mevsimsel faktörlerden önemli derecede etkilendi. Bu verilere bağlı olarak, dış ticaret açığı 1 Ağustos ayında yıllık bazda %1 artarak milyar dolar olarak kaydedildi. Ocak-Ağustos döneminde ise açık, geçen yılın aynı dönemine göre %18, artışla, milyar dolar oldu. Aynı dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı da, deki %, düzeyinden %, seviyesine geriledi. İthalat Ağustos Ayında Düşüşe Geçti Altın Ticaretinin Baz Etkisi Devam Ediyor 1. çeyreğinde %1, oranında büyüyen İngiliz Ekonomisi nde, tüketici kanadında güven yükselmeye başladı. Reel kesim güven endeksinin. ve. çeyrekte pozitife geçmesi de piyasalardaki olumlu havayı yansıttı. puan üzerindeki değerleri büyüme işareti olarak kabul edilen AVRUPA EKONOMİSİ PMI endeksi ise,,1 puanla, Eylül den bu yana en yüksek seviyeye inşaat sektöründe de son yılın en hızlı büyümesini gerçekleştirdi. ulaştı. Bu gelişmeler çerçevesin- Yılın. çeyreğinde % ora- de OECD, İngiliz Ekonomisi nin ivme nında daralma yaşayan kazandığını ifade ederek ilgili 1 Ekonomisi nde, işsizlik Ağustos büyüme beklentisini keskin bir artışla %,8 den %1, a yükseltti. Yaz aylarında üretim sektöründe güçlü büyüme sinyalleri veren, ayında yükselişe geçti. İşsizlik, Ağustos ta kaydettiği %, düzeyindeki oranla, 18 lerden bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Genç nüfusun işsizlik oranı ise, %,1 e tırmandı. Temmuz ayında sanayi üretiminde yıllık %, düşüş kaydeden nın, AB üyesi olmayan ülkelerden yaptığı ithalat da %1, oranında azaldı. Tüm bu gelişmelere rağmen,. çeyrekte tüketici ve reel kesim güven endekslerindeki iyimserlik eğilimi devam ediyor. İngiliz Ekonomisi. Çeyrekte Güçleniyor da İşsizlik Rekor Seviyeye Ulaştı - - Reel Kesim Güven Endeksi (puan) 'da da İşsizlik Oranı(%) (%) Kaynak: OECD & TradingEconomics Ekim 1

5 de Reel Kesim Güven Endeksi, Eylül ayında son ayın en yüksek seviyesi olan, düzeyine erişti. üzerindeki seviyelerde ekonomi genelindeki büyümeye işaret eden endeks, böylece piyasalarındaki olumlu atmosferin habercisi oldu. Endeksin Bütçe Anlaşmazlıkları Kritik Döneme Girdi sonrası sergilediği etkileyici büyüme performan- Kriz sını yılında kaybeden Arjantin, 1 te yeniden atağa geçti. 1. çeyrekte % oranında büyüyen Arjantin Ekonomisi,. çeyrekte %8, büyüme gerçekleştirdi.. çeyrekteki bu yüksek performansta, %, oranında artan sermaye yatırımları ana etkenlerden oldu. Sektörel bazda ise, sırasıyla % ve %,1 oranlarında büyüyen tarım ve finans sektörleri 1 1 Reel Kesiminde Güven Son Ayın Zirvesinde yükselmesinde, üretim ve yeni siparişler endekslerindeki artış rol oynarken, istihdam endeksinin yılın en yüksek seviyesine ulaşması da etkili oldu. Ülke çapında işsizlik oranının Ağustos ayında %, e düşmesi de, işgücü piyasalarındaki iyileşmenin devam ettiğini gösterdi. Sanayi 8 8 Arjantin GSYH Büyüme Hızı Hızı (%-yıllık) (%, yıllık) EKONOMİSİ Kaynak: TradingEconomics Reel Kesim Güven Endeksi (puan) (Puan) YÜKSELEN EKONOMİLER. üretiminin büyüme hızı ise Ağustos ayında ivme kazandı. Yıllık büyüme hızı %, ye çıkan sanayi üretimi, istikrarlı büyümesine devam ediyor. Öte yandan, FED in tahvil alımlarında azaltım yapma kararı beklemeye geçerken, 1 Ekim e kadar onaylanmış olması gereken bütçe ek harcamaları dikkat çekti. Milli gelirinin % ü hizmetler sektöründen oluşan Arjantin Ekonomisi nde, toptan ve perakende ticaret, iletişim ve gayrimenkul, GSYH içinde en büyük dilimlere sahip hizmet alt sektörleri oldu. İmalat sanayi de %1 oranında bir pay kaydetti. Önde gelen yükselen ekonomilerden ve Güney Kore de ise dış ticaret fazlaları büyümeye devam ediyor. Ağustos ayında yıllık %8, artışla 8, milyar dolarlık dış ticaret fazlası kaydetti. Bu gelişmede, ihracatın %, artarak 1, milyar dolara erişmesi etkili oldu. İhracatın yükselmesinde, toplam ihracatın % ini oluşturan elektromekanik ürünlerin ticaretindeki %, lik artış rol oynadı. % oranında büyümeyle,1 milyar dolar olan ithalatta da, demir cevheri, ham petrol ve soya fasulyesi en yüksek artışı gösteren ürünler oldu. G. Kore ise, milyar dolar ihracat ve 1 milyar dolar ithalat ile Eylül konusunda Kongre de çıkan anlaşmazlıklar neticesinde hükümeti kepenk indirdi. En az 8 bin kamu çalışanının maaş alamayacağı anlamına gelen bu gelişme, 1 Ekim de borçlanma üst sınırına ulaşılacak olması nedeniyle son günlerde ülkede yeni bir ekonomik kaygı yarattı. Sanayi Sanayi Üretimi Üretimi Yıllık Yıllık Büyüme Büyüme Hızı (%) Hızı (%) 1.. ayında, milyar dolar ticaret fazlası kaydetti. Eylül de LCD ve otomotiv ihracatı düşen G. Kore, gemi ihracatında %, oranında ciddi bir artış sağladı. da ise, büyük ölçüde üretim ve inşaat sektörlerindeki düşüşün tetiklediği durgunluk devam ediyor. Ülke ekonomisi, 1 ilk yarısında sadece %1, oranında büyüdü. son çeyreğinden bu yana pozitif puan kaydedemeyen Reel Kesim Güven Endeksi de, Eylül de- seviyesine geriledi. Yatırım ve dış talepteki zayıflık nedeniyle kalıcı düşük ekonomik aktivite riskinden endişelenen Merkez Bankası, Eylül ayında politika faizini üst üste. ay %8, seviyesinde sabit tutma kararı aldı. Arjantin den Sürpriz Büyüme Atağı -1 - ve ve G.Kore Kore Dış Dış Ticaret Dengesi (milyar $) $) G.Kore ve Güney Kore de Dış Ticaret Fazlası Büyüyor da Ekonomik Aktivite Zayıf Ekim 1 Kaynak: TradingEconomics