Kara Araçları Sektöründe UYGULANAN SAVUNMA SANAYİ POLİTİKALARIN ANALİZİ, ÖĞRENİLEN DERSLER VE TECRÜBELER. ERCAN ERTÜRETEN Otokar 16 Haziran 2008

Transkript

1 Kara Araçları Sektöründe UYGULANAN SAVUNMA SANAYİ POLİTİKALARIN ANALİZİ, ÖĞRENİLEN DERSLER VE TECRÜBELER ERCAN ERTÜRETEN Otokar 16 Haziran 2008

2 Kara Araçları Sektörü Analizi Kara araçlarında tasarım, geliştirme, üretim ve entegrasyon kabiliyetleri UYGULANAN POLİTİKALARIN ANALİZİ,ÖĞRENİLEN DERSLER VE TECRÜBELER (sadece Kara Araçları sektörü ile ilgili değildir) Teknolojik gelişmelerin kara sektörüne yansımaları; teknoloji stratejisi, Kara araçları sektöründe uzun vadeli amaç ve hedefler

3 Genelkurmay Savunma Sanayii Brifingi (08 Ağustos 1995) TSK Ana Silah, Malzeme ve yedek parça İhtiyacı Yurt içi üretim %21 Yurt dışı tedarik %79 HEDEF (Yurt içi) arası %75

4 Günümüz Tehdit Kavramı Bölgesel krizler ve etnik Çatışmalar Çeşitli radikal akımlar Ülkelerdeki siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklar Kitle imha silahları ve uzun menzilli füzeler Köktendincilik Uyuşturucu ve her türlü silah kaçakçılığı Uluslararası terörizm

5 Türkiye nin Genel Politikası İçte siyasi ve ekonomik istikrar Ülkeyi bölmeye yönelik faaliyetlerle mücadele NATO ve Avrupa Birliği içindeki yerini geliştirme Rusya ile ilişkileri güven ve işbirliği içinde tutma Kafkas ülkeleri ile ilişkileri geliştirme Ukrayna,Romanya,Bulgaristan,Gürcistan,Azerbaycan ile stratejik işbirliği İsrail ve Ürdün ile stratejik işbirliği Avrasya bölgesinde demokratik, laik, çağdaş ülke olma

6 Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları Dokümanı (Resmi Gazete: / 23378) AMAÇ 1. İhtiyacın Türk Savunma Sanayii den karşılanması 2. Türk Savunma Sanayii için kısa, orta, uzun vadeli geliştirme planları 3. Dış Pazara açılmaya ilişkin genel prensiplerin belirlenmesi (İç ve dış pazarlarda rekabet imkanı)

7 Seferberlik ve Savaş haline ilişkin Harp Sanayii faaliyetlerinin yürütülmesi hakkında Yönetmelik Resmi Gazete: / Türk Silahlı Kuvvetlerinin seferberlik ve savaş halinde ihtiyaç duyacağı her türlü harp sanayii ürünü olan silah, mühimmat, araç, gereç, teçhizat, malzeme ve yedek parçaları ile bunların kullanılmasına ait hizmetlerin milli sanayinin kaynak ve üretimleriyle karşılanması için gerekli hazırlıkların barıştan itibaren yapılmasına ilişkin esas ve usulleri düzenleme...

8 Seferberlik ve Savaş haline ilişkin Harp Sanayii faaliyetlerinin yürütülmesi hakkında Yönetmelik (devam) Yönetmelik, Barış döneminden itibaren; yapılacak hazırlık, planlama ve teşkilatlanmayı, İlgili bakanlıklar ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu, Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı olan her türlü harp sanayii ürününü üretebileceği tespit edilen kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişilere ait görev ve sorumlulukları kapsar.

9 Seferberlik ve Savaş haline ilişkin Harp Sanayii faaliyetlerinin yürütülmesi hakkında Yönetmelik (devam) Türk Silahlı Kuvvetlerinin 4083 sayılı Kanun kapsamında tedarik edilecek ihtiyaçlarının öncelikle kamu kurum ve kuruluşlarınca, bu mümkün olmadığı takdirde özel sektörden karşılanması esastır. Ancak, özel sektörü teşvik etmek amacıyla kamu kesimine sağlanan imkanların özel sektöre de sağlanması için teşvik mevzuatında gerçekleştirilecek düzenlemeler her yıl ilgili firmalara ayrıca duyurulur.

10 Seferberlik ve Savaş haline ilişkin Harp Sanayii faaliyetlerinin yürütülmesi hakkında Yönetmelik (devam) Yeni ve/veya geliştirilecek yatırımlarda, Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaçları dikkate alınarak yapılacak ve/veya geliştirilecek tesisin üretim planlaması için özendirici teşviklere yer verilmesi sağlanır. Seferberlik ve savaş halinde, Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik üretimler için teşvik belgesi aranmaksızın uygulamalar yapılabilir.

11 Seferberlik ve Savaş haline ilişkin Harp Sanayii faaliyetlerinin yürütülmesi hakkında Yönetmelik (devam) Genelkurmay Başkanlığı Milli Savunma Bakanlığı GÖREVLİ TARAFLAR: Sanayii ve Ticaret Bakanlığı Diğer Bakanlıklar Kamu ve Özel Kurum ve Kuruluşlar ile Gerçek ve Tüzel Kişiler

12 Seferberlik ve Savaş haline ilişkin Harp Sanayii faaliyetlerinin yürütülmesi hakkında Yönetmelik (devam) MALİ HÜKÜMLER: Bu Yönetmelikte belirtilen harp sanayii üretiminin gerçekleştirilebilmesi amacıyla Milli Savunma Bakanlığınca seçilen kuruluşta yapılması gereken değişikliklerin gerektirdiği ödenek, bu Bakanlıkça belirlenen esaslara göre kendi bütçesinden karşılanır. Seçilen özel kurum ve kuruluşun özendirilmesi için Milli Savunma Bakanlığınca gerekli mali destek sağlanır ve teşvik tedbirleri alınır.

13 Genel Tespit ve Değerlendirme Türkiye henüz sanayileşmesini tamamlayamamış ve savunma sanayii açısından rekabet edebilir üretici ülkeler kategorisine girememiştir. Türkiye, gelişme halindeki bir ülke olarak orta gelir düzeyindedir. Savunmaya ayrılan kaynakların; Daha büyük katma değer yaratabilmesi, Ülkenin genel teknoloji altyapısını ve endüstriyel üretim ve rekabet potansiyelini daha kuvvetli bir şekilde geliştirebilmesi gerekmektedir. Bu durumda; Savunma sistemlerinin mümkün olan en uygun ve katlanılabilir ömür devri (ekonomik) maliyetleriyle tedarik edilmesi zorunludur.

14 Stratejik Seviyede Hata Yapmamak Stratejik seviyede yapılan hatalar taktik seviyede elde edilecek başarılarla giderilemez Ulusal savunma sanayiinin yönetimi ve geliştirilmesine yönelik politika, prensip, kanun, yönetmelik, yönerge vb. mevzuattan oluşan genel ortamı STRATEJİK SEVİYE; Bu ortam içerisinde savunma sistem ve malzemelerinin proje ve tedarik yönetimine ilişkin faaliyetleri de TAKTİK SEVİYE olarak nitelemek mümkündür.

15 Dönemi Stratejik Plan SSM, 5108 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında dönemi Stratejik Plan hazırlamıştır. Bu plan önemli ve savunma sanayii sektörüne de yol gösterici bir nitelik taşımaktadır.

16 Dönemi Stratejik Plan(devam) MİSYON: Ülkemizin savunma ve güvenliğine yönelik Türk Silahlı Kuvvetleri ve kamu kurumlarının sistem ihtiyaçlarını karşılamak, Savunma sanayiinin geliştirilmesine yönelik strateji ve yöntemleri belirlemek ve uygulamak. VİZYON: Ülkemizin stratejik savunma ve güvenlik ihtiyaçlarına teknolojik gelişmeler doğrultusunda özgün yurt içi çözümler sunan, uluslararası pazara entegre ve rekabetçi bir savunma sanayiine yön veren uzman tedarik kurumu olmak.

17 Dönemi Stratejik Plan (devam) Stratejik Yol Haritası Stratejik Amaç 1: Kullanıcı ihtiyaçlarına ve endüstriyel hedeflere uygun olarak tedarik faaliyetlerini etkinleştirmek Stratejik Amaç 2: Savunma Sanayiine özgün yurt içi çözümler sunabilecek ve uluslararası alanda rekabet edebilecek şekilde yapılandırmak, Stratejik Amaç 3: Uluslararası işbirliğini gözeten çok taraflı sanayii, savunma ve güvenlik projelerine aktif katılım sağlamak, Stratejik Amaç 4: Kurumsal yapıyı etkinleştirmek

18 Dönemi Stratejik Plan (devam) Faaliyet Alanları Savunma sistem tedariki SAVUNMA SANAYİİNİN YÖNLENDİRİLMESİ Teknoloji geliştirme Offset Uluslararası işbirliği ve ihracat Kalite, test ve sertifikasyon Teşvik ve krediler

19 Ara Değerlendirme SONUÇ: STRATEJİK seviyedeki hazırlıklar zamanında planlanmış olmasına rağmen uygulamada bazı temel eksikliklerin olduğu, TAKTİK seviyedeki problemlerin çözümü için ortaya konmuş çözüm yolları bulunmasına rağmen, Savunma Sanayiinde hedeflenen noktalara gelinememiş olmasının sebepleri araştırılmalıdır.

20 Ömür Boyu Maliyet, Offset, Eleştirilecek Kavramlar İdeal Savunma Sanayii Modeli, Yurtiçi Katma Değer, Yurtiçi ikmal ve bakım imkanı Yurtdışı satış ve lojistik destek organizasyon ve kabiliyeti, Kalite vs Fiyat

21 Ömür Boyu Maliyet Yapısı ÖMÜR BOYU MALİYET; bir silah sisteminin kullanıcıya tedarik maliyeti üzerine silah sisteminin ömrü boyunca kullanıcının yapmak zorunda kalacağı tüm diğer masrafların toplamıdır. Araştırma, Geliştirme, Test ve Değerlendirme Masrafı Üretim Masrafı Alt Yatırım Tesis Masrafı Askeri Personel Masrafı Kullanım ve Bakım Masrafı

22 Offset Dış Ticaret Müsteşarlığı ticari off-set; DPT yatırım ve teknoloji transferi bakımından görevli ve sorumludur. Off-set, ödemeler dengesini açığının telafisi için mi devreye sokulmaktadır? Offset ile mevcut sanayii ne mertebede desteklenmektedir? Off-set anlaşmaları ilave maliyet getirmemelidir! Offset, ihalelerdeki tekliflerin incelenmesinde tercih unsurudur. Offset işlerini profesyonel yürüten Türk firması yok. Yabancılar yapıyor. Böyle bir organizasyon istihdam sağlar.

23 Offset (devam) Yabancı firmaların offset taahhütlerini karşılama oranları? SSM dışında devletin dış birimlerinde offset ne derecede uygulanıyor?

24 İdeal Savunma Sanayii Modeli? Uluslarası standartlarda sistem tasarım, geliştirme, test, üretim, ömür boyu lojistik destek ve yurtdışı rekabet yeteneği olan tek imalatçı özelliğinde AKREDİTE YÜKLENİCİLER, Şirket büyüklüğü / Proje büyüklüğü oranı büyümelidir. Herkese açık olma zorunda olmayan savunma sanayi, yurtiçi rekabetten uzak durma Yurtiçi ve yurtdışı ihtiyaçları KALİTE, UYGUN TESLİM SÜRESİ ve FİYAT yönünden karşılayabilen KARLI ve kredibilite sahibi işletmeler, Yıllık dalgalanmalara karşı durabilecek; tek mamule dayalı olmayan, sivil ve askeri mamuller üretebilen işletmeler,

25 İdeal Savunma Sanayii Modeli? (devam) Savunma alanını destekleyebilecek ülkenin güçlü sanayi ve mali yapısına olan ihtiyaç, Proje bazında Kullanıcı ile yakın işbirliğinde olan Yükleniciler, Genel prensipler çerçevesinde, Yüklenici kontrolünde gelişen ihtisas sahibi alt yükleniciler, Yurt dışına BARTER anlaşması yapabilme imkanı olan işletmeler, Büyük oranda özel sektöre dayalı savunma sanayii, Hükümetler üzeri savunma sanayii politikası, orta ve uzun vadeli planlar,

26 İdeal Savunma Sanayii Modeli? (devam) İşlerin planlı olması halinde gerekli olmayan acil alım gereksinimi, Uygun eskalasyon formülleri ve düşük oranlı kati teminat mektupları (teminat verilebilecek belgeler?) Savunma sanayi mamullerimiz Dünya ya göre mi yoksa çevre ülkelerimize göre mi geliştireceğiz? Eximbank kredileri katkı olabilecek mi? Devlet savunma sanayii mamullerinin yurtdışı pazarlamasına yoğun katkı sağlayacak mı? Savunma sanayiinde her sahaya girecek miyiz? Ağır sanayi gerekli mi?

27 İdeal Savunma Sanayii Modeli? (devam) Kısıntısız ve özel destek verilmiş enerji, SSM in Savunma Sanayii gelişiminde ODAK OLMASI, SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI VS SAVUNMA SANAYİİ PROJELERİ MÜSTEŞARLIĞI

28 Yurt İçi Katma Değer (YİKD) GERÇEK VE ÖNCELİKLİ YİKD, SİSTEM GELİŞTİRME, ENTEGRASYON VE TEST İŞLEMİDİR. FİKRİ VE SANAYİİ MÜLKİYET HAKLARI BİZE AİTTİR. Projenin hangi devresinde ne kadar YİKD isteneceği, maliyet etkinlik bakımından önemlidir. YİKD Kalite düşüklüğüne meydan vermemelidir. Yüklenici, maliyet etkin olmayan YİKD oranlarına zorlanmamalıdır. YİKD, yurtiçinde maliyet etkinlik, yurtdışında rekabete mani teşkil etmemelidir. Rasyonel YİKD mertebesi Yüklenicinin avantajıdır.

29 Savunma Sanayii ve Teknolojik Yönden Tedarik Şekilleri DIŞ KAYNAKLI HAZIR ALIM Acil Alım Yurtiçi tedarik rasyonel ve maliyet etkin değil ORTAK ÜRETİM (JOINT VENTURE)/ KONSORSİYUM LİSANSLI ÜRETİM ARGE YE DAYALI TEDARİK Öncelikli ve maliyet etkin alanlarda Fikri ve Sanayi Mülkiyet Hakları Teknoloji sahibi olma ve caydırıcılık

30 Sonuç Orta ve uzun vadeli planlar, Yeterli kanun ve yönetmelikler Devletin birimleri arası koordinasyon ve akredite yükleniciler ile yakın temas ve istişare Akredite yüklenicinin kanunla korunması; kapasite arttıcı, maliyet düşürücü tedbirler üzerinde müşterek çalışma Rasyonel ve maliyet etkin çözümleri ISRARLA ARAMA Yurt dışı rekabet imkanını geliştirme ve Devlet tarafından destekleme,

31 TEŞEKKÜR EDERİZ.