ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSİNE İLİŞKİN DEĞERLERİNİN İNCELENMESİ

Transkript

1 ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSİNE İLİŞKİN DEĞERLERİNİN İNCELENMESİ Mehmet Akif YÜCEKAYA*, Mehmet GÜLLÜ* 1 İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü* İnönü Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi*

2 AMAÇ Bu çalışma ile ortaokulda okuyan öğrencilerin beden eğitimi dersi ile ilgili hangi değerleri kazandığı, bu değerlerin hangi düzeyde olduğu ve öğrencilerin beden eğitimi dersine yönelik değerlerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. 2

3 KONUYLA İLGİLİ KISA ALAN BİLGİSİ Değer, toplum tarafından benimsenen ve toplumun bütününü kapsayan, yapılması uygun görülen ve toplum tarafından hoş karşılanan, ahlaki ilkelere uygun davranışlar olarak tanımlanır Kırmızı,2014).Rokeach a göre değer, belirli davranışın veya belirli bir durumundan çıkan sonuçların kişisel veya sosyal olarak kabul edilebilir olup olmadığını belirleyen kalıcı inançtır (Rokeach ve ark,1980). 3

4 Değerler Öğretiminde Yaklaşımlar Değerler sınıflaması 4

5 ÇALIŞMANIN ÖNEMİ Ülkemizde eğitim kademelerinde değer eğitimi konusunda çalışmalar sınırlıdır. Beden eğitimi dersi açısından değer çalışmaları ise çok azdır (Yıldız Ö, Güven O. 2013;Kuter, F, Kuter, M.2012). Bu nedenle bu araştırma beden eğitimi öğretmeni, antrenör ve spor bilimciler için beden eğitimi ve sporla ilgili değerlerin araştırılıp ortaya konulması açısından önem taşımaktadır. Ayrıca ortaokuldaki öğrencilerin değer algılarına katkı sağlayabilir. 5

6 YÖNTEM Bu araştırma tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan veya o durumu kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışır (Karasar,1998;Balcı,2005). 6

7 Araştırmanın Evren ve Örneklem Grubu Araştırma evrenini eğitim ve öğretim yılında Adıyaman İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda okuyan öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma evreninden oranlı küme örnekleme türüne göre şehir merkezinden 7 ortaokul ve köyden 3 ortaokul olmak üzere kura ile seçilen 10 okuldan okuyan ve rastgele yöntemle seçilmiş 798 öğrenci oluşturmaktadır. 7

8 Araştırma Örneklemine Seçilen Öğrencilerin Nitelikleri Öğrencinin Nitelikleri Cinsiyet Yaş Sınıf Okulunun Bulunduğu Yer Öğrencinin bulunduğu Okulun Mevcudu Özellikler f % Bayan ,5 Erkek , yaş ,8 12 yaş ,8 13 yaş , yaş ,3 5.sınıf ,9 6.sınıf ,9 7.sınıf ,3 8.sınıf ,8 İl ,1 Köy ,9 250 ve altı 81 10, arası , arası 80 10,0 751 ve üzeri , ve üzeri ,1 8

9 Veri Toplama Araçları Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen BESDÖ (Beden Eğitimi ve Spor Dersi Değer Ölçeği) kullanılmıştır. Ölçek,öğrencilerin kişisel bilgilerini içeren ve 10 sorudan oluşan demografik bilgi formu ile 6 alt boyut ve 23 maddeden (Beden Eğitimi ve Spor Dersi Değer Ölçeği) oluşmaktadır. 9

10 Ölçeğin Alt Faktörleri ve Madde Sayıları Sıra Faktör Madde Toplam Puan Aralığı 1 Saygı 1, 13 ve 21. Maddeler Farkındalık 14 ve 18. Maddeler Milli Kültür ve Beraberlik 6 ve 17. Maddeler Sağlıklı Yaşam ve Beslenme 7, 22 ve 20. Maddeler Dayanışma 3, 9, 11, 16 ve 19. maddeler Spor Kültürü 4, 2, 5, 8, 10, 12, 15 ve 23. maddeler

11 Veri Analizleri Araştırmada elde edilen verilerin çözümlemesi için istatistik paket program kullanılmıştır.. Bağımsız değişkenlere ait verilere Kolmogrov-Smirnov Z testi ile normallik sınaması yapılmış ve sınama sonucunda spor kültürü, sağlıklı yaşam ve beslenme, dayanışma, saygı, Milli Kültür ve farkındalık alt boyutlarının normal dağılmadıkları görülmüştür.ikili karşılaştırmalar için Mann Whitney U testi, çoklu karşılaştırmalar için Kruskal Wallis H testi ve post hoc testi olarak berforroni düzeltmeli Mann Whitney U kullanılmıştır. Alt boyutlar arası ilişki Spearmanın Korelasyon Testi ile bakılmıştır. 11

12 Ortaokul Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Beden Eğitimi Dersine İlişkin Değerlerinin İncelenmesi Ölçeğin Alt Boyutları Cinsiyet N X SS Sıra Ort. Sıra Toplamları Mann Whitney U P r rb Bayan 403 3,72 0,61 407, ,00 Spor Kültürü Erkek 395 3,67 0,64 391, , ,000 0,318 Toplam 798 3,70 0,63 Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Bayan 403 4,23 0,68 419, ,00 Erkek 395 4,07 0,81 379, , ,000 0,014* 0,10 Toplam 798 4,15 0,75 Bayan 403 4,14 0,64 421, ,00 Dayanışma Erkek 395 4,00 0,69 376, , ,000 0,006* 0,11 Toplam 798 4,07 0,67 Bayan 403 4,20 0,73 428, ,50 Saygı Erkek 395 4,00 0,79 370, , ,500 0,000* 0,15 Toplam 798 4,10 0,77 Milli Kültür ve Beraberlik Bayan 403 3,95 1,02 433, ,00 Erkek 395 3,65 1,06 364, ,00 Toplam 798 3,80 1, ,000 0,000* 0,17 Farkındalık Bayan 403 4,38 0,81 438, ,50 Erkek 395 4,09 0,94 360, , ,500 0,000* 0,20 12 Toplam 798 4,24 0,89

13 Ortaokul Öğrencilerin Sınıflarına Göre Beden Eğitimi Dersine İlişkin Değerlerinin İncelenmesi Ölçeğin Alt Boyutları Spor Kültürü Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Dayanışma Saygı Milli Kültür ve Beraberlik Farkındalık Sınıf N X Ss Sıra Ort. 5.sınıf 199 3,81 0,62 445,30 6.sınıf 191 3,82 0,62 448,91 7.sınıf 210 3,61 0,58 359,72 8.sınıf 198 3,56 0,65 348,00 Toplam 798 3,70 0,63 5.sınıf 199 4,27 0,68 432,24 6.sınıf 191 4,22 0,78 430,10 7.sınıf 210 4,05 0,79 370,37 8.sınıf 198 4,07 0,72 367,97 Toplam 798 4,15 0,75 5.sınıf 199 4,20 0,66 447,14 Kruskal Wallis Testi sd P 32, ,000* 14, ,002* Grup P r rb ,000** 0,000** 0,000** 0,000** 0,005** 0,004** 0,18 0,24 0,19 0,25 0,12 0,17 6.sınıf 191 4,14 0,63 418, ,002** 0,14 7.sınıf 210 4,02 0,65 378,30 18, ,000* 5-8 0,000** 0,23 8.sınıf 198 3,94 0,71 355, ,007** 0,16 Toplam 798 4,07 0,67 5.sınıf 199 4,29 0,69 458,19 6.sınıf 191 4,20 0,69 424, ,000** 0,24 7.sınıf 210 3,93 0,81 349,50 29, ,000* 5-8 0,000** 0,22 8.sınıf 198 3,99 0,82 369, ,001** 0,16 Toplam 798 4,10 0,77 5.sınıf 199 4,04 1,01 454, ,001** 0,15 6.sınıf 191 4,02 1,02 450, ,000** 0,35 7.sınıf 210 3,75 1,00 381,33 50, ,000* 6-8 0,002** 0,14 8.sınıf 198 3,42 1,06 314, ,000** 0,34 Toplam 798 3,80 1, ,002** 0,14 5.sınıf 199 4,10 1,08 388,08 6.sınıf 191 4,35 0,76 421,74 7.sınıf 210 4,29 0,79 402,98 8.sınıf 198 4,21 0,87 385,84 Toplam 798 4,24 0,89 3, , *p<0,05 **p<0,0083 (bonferroni düzeltmesi sonrası)

14 Ortaokul Öğrencilerin Spor Kulübünde Oynama Durumlarına Göre Beden Eğitimi Dersine İlişkin Değerlerinin İncelenmesi *p < 0,05 Ölçeğin Alt Boyutları Spor Kulübü N X SS Sıra Ort. Sıra Toplamları Evet 100 3,94 0,57 490, ,00 Mann Whitney U P r rb Spor Kültürü Hayır 698 3,67 0,63 386, , ,000 0,000* 0,26 Toplam 798 3,70 0,63 Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Evet 100 4,28 0,71 443, ,00 Hayır 698 4,13 0,75 393, , ,000 0,038* 0,13 Toplam 798 4,15 0,75 Evet 100 4,24 0,52 449, ,00 Dayanışma Hayır 698 4,05 0,69 392, , ,000 0,020* 0,14 Toplam 798 4,07 0,67 Evet 100 4,19 0,77 433, ,00 Saygı Hayır 698 4,09 0,77 394, , ,000 0,113 Toplam 798 4,10 0,77 Milli Kültür ve Beraberlik Evet 100 3,95 1,05 434, ,00 Hayır 698 3,78 1,05 394, ,00 Toplam 798 3,80 1, ,000 0,098 Farkındalık Evet 100 4,35 0,72 411, ,50 Hayır 698 4,22 0,91 397, , ,500 0, Toplam 798 4,24 0,89

15 Ortaokul Öğrencilerin Yaşadıkları Yerlere Göre Beden Eğitimi Dersine İlişkin Değerlerinin İncelenmesi Ölçeğin Alt Boyutları Spor Kültürü Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Dayanışma Saygı Milli Kültür ve Beraberlik Farkındalık Sınıf N X Ss Sıra Ort. Köy 299 3,65 0,62 379,81 İlçe 349 3,71 0,64 403,54 İl 150 3,78 0,61 429,35 Toplam 798 3,70 0,63 Köy (1) 299 4,04 0,79 368,70 İlçe (2) 349 4,21 0,73 418,77 İl (3) 150 4,22 0,68 416,07 Toplam 798 4,15 0,75 Köy (1) 299 3,95 0,69 355,54 Kruskal Wallis Testi sd P 4, ,090 Grup P r rb 8, ,012* 1-2 0,005** 0,13 İlçe (2) 349 4,15 0,64 426, ,000** 0,18 17, ,000* İl (3) 150 4,14 0,68 425, ,003** 0,17 Toplam 798 4,07 0,67 Köy (1) 299 4,02 0,77 372,71 İlçe (2) 349 4,16 0,78 423, ,005** 0,13 8, ,017* İl (3) 150 4,11 0,73 396,07 Toplam 798 4,10 0,77 Köy 299 3,74 1,10 387,85 İlçe 349 3,90 1,01 420,00 İl 150 3,70 1,04 375,01 Toplam 798 3,80 1,05 Köy (1) 299 4,09 0,93 360,69 5, ,068 İlçe (2) 349 4,35 0,85 431, ,000** 0,18 16, ,000* İl (3) 150 4,26 0,86 401,81 Toplam 798 4,24 0,89 15 *p<0,05 **p<0,016 (bonferroni düzeltmesi sonrası)

16 ORTAOKUL ÖĞRENCILERIN BEDEN EĞITIMI DERSINE İLIŞKIN DEĞERLERI ALT BOYUTLARı ARASıNDAKI İLIŞKININ İNCELENMESI Spearman s rho n= 798 Spor Kültürü Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Dayanışma Saygı Milli Kültür ve Beraberlik Farkındalık Spor Kültürü 1,000 0,369 * R 2 =0,173) 0,512 * R 2 =0,298) 0,453 * R 2 =0,231) 0,295 * R 2 =0,099) 0,336 * R 2 =0,110) Sağlıklı Yaşam ve Beslenme 0,369 * R 2 =0,173) 1,000 0,394 * R 2 =0,181) 0,384 * R 2 =0,186) 0,199 * R 2 =0,044) 0,350 * R 2 =0,142) Dayanışma 0,512 * R 2 =0,298) 0,394 * R 2 =0,181) 1,000 0,473 * R 2 =0,270) 0,294 * R 2 =0,080) 0,371 * R 2 =0,144) Saygı 0,453 * R 2 =0,231) 0,384 * R 2 =0,186) 0,473 * R 2 =0,270) 1,000 0,187 * R 2 =0,037) 0,364 * R 2 =0,135) Milli Kültür ve Beraberlik 0,295 * R 2 =0,099) 0,199 * R 2 =0,044) 0,294 * R 2 =0,080) 0,187 * R 2 =0,037) 1,000 0,140 * R 2 =0,019) Farkındalık 0,336 * R 2 =0,110) 0,350 * R 2 =0,142) 0,371 * R 2 =0,144) 0,364 * R 2 =0,135) 0,140 * R 2 =0,019) 1,000 Ortaokul öğrencilerin değer alt boyutları (Spor kültürü, Sağlıklı Yaşam ve Beslenme, Dayanışma, Saygı, Milli Kültür ve Beraberlik, Farkındalık) arasında pozitif yönlü anlamlı orta düzeyde bir ilişki vardır. 16

17 TARTIŞMA Koç ve Güllü tarafından yapılan araştırmada bizim araştırmamızı desteklemektedir. Bu araştırmada da öğrencilerin ailelerinin ekonomik durumuna göre sportmenlik değerlerinde anlamlı bir fark bulunmamıştır (Koç ve Güllü,2017) Bulut tarafından yapılan çalışmada anne ve baba eğitim seviyesi yükseldikçe çocuklarda, bağışlayıcı, dürüst, yardımsever ve sadık olma değer eğilimlerinin de yükseleceğinin söylenebileceği belirtilmiştir (Bulut,2012). 17

18 Aktaş tarafından ilköğretim 5. sınıf öğrencileri üzerinde yaptığı sosyal bilgiler programında verilen değerleri edinme düzeyleri konulu araştırmada da kızların değerleri kazanma seviyeleri erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (Aktaş,2010). 18

19 SONUÇ VE ÖNERİLER * Beden eğitimi derslerinde yapılan etkinliklerde değerler eğitimi üzerinde daha çok durulmalı ve yıllık planlar içerisine dahil edilmesi sağlanabilir. * Beden eğitimi derslerinde ve öğrencilerin yapmış oldukları sportif müsabakalardaki doğru yapmış oldukları davranışların(fair play, adil olma, dürüstlük, rakibe saygı vb.) ödüllendirilmesi veya teşvik edilmesi sağlanabilir. * Öğretmenlik bölümlerinde okuyan öğrencilere değerler eğitimi verilmeli ve öğrencilere nasıl aktarılması konusunda ders verilmelidir. 19

20 KAYNAKÇA 1.Kırmızı FS. 4. Sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi 2014, 12(27) : Rokeach M, Regan, JF. The Role of Values in the Counseling Stiuation. Person. & Gui. J 1980, 58(9): Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemi. (Sekizinci Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Balcı A. Sosyal bilimlerde Araştırma, Ankara: Pegem A yayıncılık Kuter, F, Kuter, M. (2012). Beden Eğitimi ve Spor Yoluyla Değerler Eğitimi. Eğitim Ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, (6),