İşletim Sistemi Nedir?

Transkript

1 İşletim Sistemi

2 İşletim Sistemi Nedir? Bilgisayarın çalışmasını yürütecek bir işletim sistemi gereklidir. İşletim sistemi; bilgisayarın donanımını ve uygulama yazılımlarını, mikroişlemci, bellekler ve girişi çıkış birimleri gibi kaynakları kullanarak kontrol eden, yöneten ve düzenleyen bir sistem yazılımıdır. Uygulama yazılımları (örnegin, paint, word, MicrosoftOffice, vb.) işletim sisteminin gözetiminde ve işletim sistemi dosyalarını kullanarak çalışırlar. Bilgisayar açıldıktan sonra işletim sistemi otomatik olarak devreye girer. Kullanıcılar dosya oluşturma, silme, yazıcıdan çıktı alma gibi olağan işlerini işletim sistemi aracılığı ile yaparlar.

3 İşletim Sisteminin Görevleri Bir işletim sisteminin gerçekleştireceği temel işlemler; 1. Merkezi işlem Birimini yönlendirmek, yönetmek, 2. Ana belleği yönetmek, 3. Harici kayıt cihazlarını yönetmek, 4. Giriş/çıkış birimlerini kontrol etmek, 5. Bilgisayar sisteminin güvenliği ve kontrolünü sağlamaktır.

4 Windows, Linux, Pardus, Mac OS

5 MS-DOS Microsoft firmasının ilk işletim sistemi DOS ve MSDOS tur.

6 Microsoft Windows

7 Windows 3.1

8 Windows 95

9 Windows XP

10 Windows 7

11 Windows 8 ve 10

12 Diğer İşletim Sistemleri MAC OS Machintosh. Daha kaliteli göreseller Linux Ücretsiz Kaynakları daha iyi ve hızlı yönetme Pardus TUBİTAK tarafından geliştirilen yerli işletim sistemi

13 Windows 7 İşletim Sistemi

14 Windows Giriş Penceresi Kullanıcı adı seçilir ve daha önce belirlenen parola girilir.

15 Windows Masaüstü Bilgisayarın grafik ara yüzü yardımıyla kullanılmasına olanak sağlayan çalışma ortamıdır. Dosyalar, klasörler, simgeler, araç çubukları, pencereler ve menüleri içermektedir.

16 Görev Çubuğu Başlat menüsü, sık kullanılan programların hızlı açma simgeleri, açık olan yazılımlar ve işletim sistemi açılırken aktif hale gelen arka plan uygulamalarının simgelerinin (tarih ve saat ayarı, ses ayarı, antivirüs programı gibi) yer aldığı ve genellikle masaüstünün en alt bölümünde yer alan çubuktur.

17 USB cihazlarının Bilgisayardan çıkarılması

18 Başlat Menüsü Sabit simgeler Sık kullanılan programlar Tüm programlar

19 Bilgisayarım Penceresi Sabit disk sürücüleri ve çıkarılabilir depolama birimleri gibi aygıtlara ulaşılabilecek penceredir. Sabit sürücülerin listesi Depolama birimlerinin listesi

20 Bilgisayarın Özelliklerini Anlamak Bilgisayarın temel yazılımsal ve donanımsal özellikleri ile ilgili bilgilere Bilgisayarım simgesi yardımıyla öğrenilebilir. Masaüstünde Bilgisayarım simgesinin üzerine gelinerek sağ tıklanır, açılan menüden Özellikler seçeneğine tıklanır. Açılan Sistem penceresi sekmelerinde kullanılan bilgisayara yönelik çeşitli bilgiler yer almaktadır.

21 Kullanıcı Dosyaları Kullanıcıların belge, resim, müzik ve video dosyalarını saklayacağı varsayılan klasörlerin yer aldığı dosyadır. İnternetten indirilen dosyalar genellik varsayılan olarak bu klasör altındaki Karşıdan Yüklemeler klasörünün içerisine yüklenir. Klasörün ismi Windows kullanıcı hesabı ile aynıdır.

22 Geri Dönüşüm Kutusu Bilgisayarda sil komutu ile silinen dosyaların gönderildiği kutudur. Geri dönüşüm kutusuna gönderilen dosya veya klasörler kurtartılabilir yani geri yüklenebilir. Dosyaların ya da klasörlerin bilgisayardan tamamen silinmesi isteniyorsa, Geri Dönüşüm Kutusu simgesine sağ tıklanır Gelen seçeneklerden Geri Dönüşüm Kutusunu Boşalt seçeneği seçilir.

23 Ağ Ağ içinde bulunan paylaşım verilmiş olan tüm bilgisayardaki klasör, dosyalar ve yazıcılar ortak kullanılabilir. Ağ bağlantısı olan bilgisayarlarda görünür.

24 Windows ta Pencere Kavramı Windows işletim sisteminde tüm uygulamalar, klasörler bir pencere içinde açılmaktadır. Bilgisayarda çalışırrken birden fazla program açılabilir, pencerelerin boyutları değiştirilebilir, bir konumdan başka bir konuma getirilebilir. Çalışan programlar aynı anda masaüstünde görüntülenebilir ve kullanılabilir. Pencerelerdeki bazı nesneler tüm pencereler için ortaktır.

25 Pencere Standart düğmeler Menü çubuğu Başlık çubuğu İçerik bölmesi Adres çubuğu

26 Başlık Çubuğu Pencerenin en üstünde yer alır. Solda yer alan düğmeler yardımı ile pencere yönetilir. Pencere görev çubuğunda simge durumuna küçültülebilir, pencerenin tüm ekranı kaplaması sağlanabilir ve pencere kapatılabilir. Simge Durumuna Küçült Ekranı Kapla Kapatma Önceki boyut

27 Menü Çubuğu Menü çubuğundaki düzen menüsü ile pencere içerisindeki bir dosya ile ilgili kes, kopyala, yapıştır gibi işlemler yapılabilir. Klasör ve arama ile ilgili seçeneklere bu menüden ulaşılabilir ve değişiklikler yapılabilir. Aç menüsü ile seçili olan dosyanın hangi probgram ile açılacağı düzenlenebilir. Bunula Paylaş menüsünden ağa bağlı olan diğer bir bilgisayar ile seçili olan dosyalar paylaşılabilir. Yazdır seçeneği ile seçili dosyanın yazıcıdan çıktısı alınabilir. E-posta seçeneği ile seçili olan dosyalar e-posta ile başkaları ile paylaşılabilir. Yeni Klasör seçeneği ile klasör içerisinde yeni boş bir klasör oluşturur.

28 Adres Çubuğu Bulunduğunuz konumun adresini görebilirisiniz. Ara kutucuğu yardımıyla bulunduğunuz konumda aramalar yapabilirsiniz. Standart Düğmeler Geri: Pencere içerisindeki bir önceki konuma gider. İleri: Pencere içerisindeki bir sonraki konuma gider.

29 Dosya ve Klasör Kavramı Bilgisayarda bulunan veya kullanıcının çeşitli programlarla hazırladığı bütün bilgiler bilgisayarda dosyalar halinde kayıtlı tutulur. Dosyaların program türlerine göre uzantıları farklıdır ve bilgisayarda bir dosya dosya adı. uzantısı şeklinde kaydedilir. Bilgisayardaki dosyalar içeriklerine göre gruplandırılır ve bir klasör oluşturarak içinde depolanır ve dosya ismi verilir. Bilgisayardaki klasörlerde sadece dosyalar bulunmaz, alt klasör denilen klasörler de isteğe göre aynı klasörde bulunabilir.

30 Dosya Uzantıları Windows ta dosyalar isimlendirilirken dosyanın türüne göre birde uzantı tanımlanmaktadır. İsletimsistemi.ppt, uygulama1.docx Uzantılar Windows ta görüntülenmezler. Uzantıların görüntülenmesi için Denetim Masası Klasör Seçenekleri menüsündeki Görünüm sekmesinde, Bilinen dosya türleri için uzantıları gizle seçenegi isaretsiz duruma getirilmelidir.

31 Dosya Uzantıları

32 Dosyalara İsim Verirken Bilmeniz Gerekenler Dosyalara isim vermede dikkat edilecek hususlar: İsim verirken kullanılan boşluklarla birlikte isim uzunluğu en çok 255 karakter uzunluğunda olabilir. İsimlerde Sayılar yani Rakamlar kullanılabilir. Bazı Özel işaretler dosya isimlerinde kullanılamazlar : \,?, <, >,, *, / gibi. Ayrıca AUX, COM1, COM2, COM3, COM4, CON, LPT1, LPT2, LPT3, PRN, NULL gibi kısaltmalar dosya isimler olarak kullanılamazlar.

33 Yeni Klasör Oluşturma Masaüstünde bir klasör oluşturmak istenirse farenin sağ tuşu ile boş bir alana tıklanır ve açılan menüden Yeni alt menüsüne ve bu menüden Klasör komutuna tıklanır. Masaüstünde Yeni Klasör isimli bir klasör oluşur. Klasörün altında isim verilmesi istenen bir alan bulunur ve bu alana bir isim yazıp Enter tuşuna basarak onaylanır. Verilen ismi sonradan değiştirme olanağı vardır. Bu işlem fare klasör üzerindeyken farenin sağ tuşuna basılarak açılan pencereden Ad değiştir e tıklama ve mavi renkte yanıp sönen imleçle birlikte yeni ismi yazarak Enter tuşuna basmak şeklinde yapılabilir.

34 Dosya / Klasör Kopyalama Taşıma - Silme Bir dosyayı, programı, belge veya klasörü başka bir konuma (disket, flash bellek, diğer sabit sürücü vb.) kopyalamak için kopyalanacak veya taşınacak nesnenin üzerine farenin sağ tuşuyla tıklanır. Kopyalamak için: Açılan menüden Kopyala komutu seçilir. Bu işlemin kısayolu olarak klavyeden Ctrl+C tuşlarına aynı anda basılır. Daha sonra kopyalanacağı klasör veya depolama aygıtlarına fare ile çift tıklayarak pencere açılması sağlanır. Bu pencere içinde boş alanda farenin sağ tuşuna basılarak açılan menüden Yapıştır komutu verilir veya kısayol tuşu olarak Ctrl+V tuşlarına aynı anda basılır. Taşımak için: Açılan menüden Kes komutu seçilir. Bu işlemin kısayolu olarak klavyeden Ctrl+X tuşlarına aynı anda basılır. Daha sonra taşınacağı klasör veya depolama aygıtlarına fare ile çift tıklayarak pencere açılması sağlanır. Bu pencere içinde boş alanda farenin sağ tuşuna basılarak açılan menüden Yapıştır komutu verilir veya kısayol tuşu olarak Ctrl+V tuşlarına aynı anda basılır. Silmek için: Açılan menüden Sil komutu seçilir. Bu işlemin kısayolu klavyeden DELETE tuşudur.

35 Birden Fazla Dosya Seçmek Grup olarak yapılacak işlemler için nesneler seçili olmalıdırlar. Grup seçme islemi klavyedeki yardımcı tuşlarla (Ctrl ve Shift) birlikte fare kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bir klasör içerisinde farklı sıralarda bulunan dosya ve alt klasörlerin gruplanarak seçilmesi için Ctrl tuşu kullanılırken, klasör içerisindeki nesnelerin sıralı şekilde seçilmesi içinse Shift tuşu kullanılır.

36 Dosya / Klasörleri Sıkıştırmak Sıkıştırma işlemi; Winrar, Winzip gibi bu işlem için geliştirilmiş birçok programla yapılabilir. Dosya uzantıları genellikle.rar veya.zip tir. Bir klasörün altındaki dosyaları sıkıştırmak için dosyalar seçilir. Seçili dosyaların üzerinde farenin sağ tuşu ile tıklandığında açılan menüden Winrar için ayrılmış komutlardan Arşive Ekle Klasör Adı seçeneği seçilerek tek dosya halinde sıkıştırılır. Sıkışmış dosyayı tekrar çözmek için dosyanın üzerinde farenin sağ tuşu ile açılan menüden Buraya çıkart seçeneği tıklanırsa aynı klasöre tekrar açar.

37 Dosya / Klasörü CD veya DVD ye Kopyalamak Kopyalanacak dosya, program, belge veya klasörün üzerine farenin sağ tuşuyla tıklayarak açılan listeden Gönder komutu verilerek CD-RW sürücüsüne tıklanır. Görev çubuğunda CD ye yazılmayı bekleyen dosyalarınız var mesajı belirir. Bu mesajın üzerine tıklanarak veya bilgisayarın klasöründen sürücünün penceresinin açılması sağlanır. Bu bölümün yanındaki CD Yazma Görevleri bölümünden Bu dosyaları CD ye yaz seçeneğine tıklanarak kopyalama işlemi başlatılır.

38 Windows Gezgini ve Arama Windows işletim sisteminde dosyalar ve klasörler Windows Gezgini kullanılarak keşfedilebilir. Windows gezginine Başlat Programlar Donatılar Windows Gezgini menüsü kullanılarak erişilebilir. Hızlı Program Simgelerinden de Windows Gezginine ulaşmak mümkündür. Gezgin penceresi iki bölümden oluşur: Sol tarafta, bilgisayarın organizasyon şeması (ağaç yapısı), sağ tarafta ağaç yapısından seçili dizin ya da sürücünün içeriği görüntülenir. Dosya veya klasör aramak için Başlat, Ara kullanılır. * çok karakteri temsil eder.? ise tek karakteri temsil eder.

39 DENETİM MASASI Denetim Masası, bilgisayara ilişkin birçok ayar seçeneğini barındıran bir alandır. Başlat menüsünden Denetim Masası alt menüsü tıklanarak bu alana ulaşılabilir. Bu alandaki görünüm isteğe bağlı olarak değiştirilebilir. Klasik görünüm tüm denetim masasının simgelerini gösterir. Kategori görünümü denetim masası simgelerini kategoriler halinde gösterir.

40 Kullanıcı Hesapları Windows işletim sistemi bilgisayarın farklı kullanıcılar tarafından kendilerine özgü masaüstü ve sistem ayarları ile kullanılmasına imkan sağlayan çok kullanıcılı bir yapı sunmaktadır. İşletim sistemine yeni bir hesap eklemek için Denetim Masası Kullanıcı Hesapları Başka Bir Hesabı Yönetim Yeni Hesap Oluştur menüsü kullanılır. Yeni bir hesap için ad girin alanına bir isim yazılarak ileri düğmesine tıklanır. Açılan pencereden Bilgisayar yöneticisi veya sınırlı hesap türlerinden biri işaretlenir. Kullanıcı hesap türünü, adını değiştirmek ve parola oluşturmak isterse ilgili seçeneklere tıklar. Kullanıcı silmek için Denetim Masası Kullanıcı Hesapları Başka Bir Hesabı Yönetim menüsünden silinmek istenen hesap seçilir ve ekrana gelen listeden Hesabı Sil seçeneği seçilir.

41 Programlar ve Özellikler Genellikle programların yüklenmesi kurulum dosyası ile yapılırken, kaldırma işlemlerinin yönetimi Denetim Masası Programlar ve Özellikler menüsü kullanılarak gerçekleştirilir. Ayrıca işletim sistemi ile yerleşik olarak gelen program ve hizmetlerin kurulum ve kaldırma işlemleri için Windows Özellikleri Aç veya Kapa seçeneği kullanılır.

42 Kişiselleştirme Kişileştirme menüsü kullanılarak bilgisayardaki görsel öğeler ve sesler, masaüstü simgeleri, fare işaretçileri ve hesap resmi değiştirilebilir. Seçilen tema ile masaüstü arka planı, ekran koruyucu, görünüme ilişkin simgeler ve renklerin tümü değiştirilebilir. Tema kullanılamadan bu görüntü özellikleri ayrı ayrıda değiştirilebilir.

43 Görüntü Başlat Denetim Masası Görüntü menüsünden erişilir. Sol bölümde yer alan kısımdan Çözünürlüğü Ayarla seçeneği ile ekran çözünürlüğü ayarlanabilir veya bilgisayara harici ekran veya projeksiyon takıldığında görüntünün ayarları yapılır.

44 Harici Ekran veya Projeksiyon Bağlama

45 Bölge ve Dil Denetim Masasındaki Bölge ve Dil menüsünden bilgisayarda kullanılan sayı tipleri, tarih biçimleri ve para birimleri gibi bölgeye özgü ayarlarlar ile birlikte klavyenin kullandığı giriş dili tanımlamaları buradan gerçekleştirilebilir. Klavye dilini yazılımsal olarak değiştirmek için Bölge ve Dil pençesindeki Klavyeler ve Diller sekmesinden Klavye Değiştir komutu kullanılır. Bu menüden eklenen diller Görev Çubuğu ve Başlat menüsünden erişilebilen Dil Çubuğu üzerinden her zaman değiştirilebilir.

46 Aygıt Yöneticisi Aygıt Yöneticisi'ni kullanarak bilgisayarınızda hangi aygıtların yüklü olduğu belirleyebilir, aygıtlarınız için sürücü yazılımını güncelleştirebilir, yazılımın gerektiği gibi çalışıp çalışmadığını denetleyebilir ve donanım ayarlarını değiştirebilirsiniz. Yeni aygıt yüklemek için aygıt listesi üzerindeki bilgisayar isminin üzerine gelerek sağ tıklamak ve gelen menüden Donanım Değişikliklerini Ara menüsü seçilmelidir.

47 Disk Birleştirme İşletim sisteminde sabit belleklere kayıt işlemleri, bellek üzerindeki alanlara sıra ile yapılmaktadır. Yapılan program kurulum/kaldırma işlemleri ve dosya oluşturma/ silme işlemleri sonucunda fiziksel olarak sabit bellekler üzerinde kullanılmayan alanlar oluşabilir veya fiziksel zararlar meydana gelebilir. Yazılımsal ve donanımsal bellek problemlerini çözmek ve işletim sistemi performansını arttırmak için disk birleştirme ve hata kontrolü yapılabilir. İstenilen Sabit bellek üzerinde Sağ tuş Özellikler Araçlar menüsü kullanılarak disk birleştirmeye erişilebilir.

48 Yedekleme ve Geri Yükleme İşletim sisteminde yaşanan yazılımsal arızaların onarımı için çalışan sistem ayarlarının istenildiğinde daha sonra yeniden yüklenmek üzere kaydedilmesine Sistem Geri Yükleme Noktası adı verilir. Sistemdeki bu geri yükleme noktaları kullanıcı tarafından oluşturulabilmekle birlikte işletim sistemi tarafından yeni bir program yüklendiğinde ya da sistem ayarları değiştiğinde otomatik olarak oluşturulmaktadır. En son yapılandırmaya dönmek yada yeni bir Sistem Geri Yükleme Noktası oluşturmak için Başlat Programlar Donatılar Yedekleme ve Geri Yükleme menüsünden yedekleme noktası veya sistem görüntüsü oluşturulabilir.

49 Bilgisayarı Kapatmak Eğer bilgisayar tamamen kapatılmak isteniyorsa Kapat düğmesine, bilgisayar yeniden başlatılmak isteniyorsa Yeniden Başlat düğmesine, bilgisayar kapatılmadan bilgisayarı kullanan farklı kullanıcıların, kendi ayar ve yetkileri ile bilgisayara ve ağa erişimini sağlamak için kullanıcı değiştirilmek isteniyorsa Oturumu Kapat düğmesine tıklanır. Uyku seçeneği tıklanırsa bilgisayar düşük güç durumuna geçer ve fare veya klavyeye dokunur dokunmaz kaldığı yerden işlem yapmaya devam eder.

50 Uygulama Zamanı