Hastane Yönetimi- Ders 5 Liderlik-Motivasyon

Transkript

1 Hastane Yönetimi- Ders 5 Liderlik-Motivasyon Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1

2 Liderlik ve Motivasyon Liderlik ve motivasyon kavramları bir yöneticinin altında çalışan personelini kurumsal amaçlara yönlendirmede kullandığı önemli enstrümanlardandır. Liderlik ve motivasyon kurumsal amaçlara yönlendirmenin yanı sıra, çalışanların kendini gerçekleştirme arzularının da tatmini için önem taşımaktadır. Sağlık hizmetlerinin üretildikleri anda tüketilen mallar ürettiği düşünüldüğünde, hatasız hizmet üretimi adına hizmet sunumu sırasında yöneticileri anbean liderlik ve motivasyon becerilerini operasyon sahasına yansıtmaları beklenmektedir. 2

3 Liderlik Etimolojik olarak to lead ; yol göstermek, öncülük etmek kelimesinden türetilmiştir. Liderlik; belirli şartlar altında, belirli kişisel veya grup amaçlarını gerçekleştirmek üzere, bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesidir. 3

4 Amaç Lider İzleyenler Ortam Liderliğin Öğeleri Hedef ve Gereksinimler Grubu yönlendiren organizasyon üyesi Liderin kararlarını kabullenen grubun diğer üyeleri Üye yeterliliği Hedefe Ulaşma Derecesi Motivasyon 4

5 Lider & Yönetici Lider İnsanları etkileyebilme ve harekete geçirebilme işidir. Formel örgüt yapısı şart değildir. Sanatsal yönü ağır basar. Görev tanımı olmak zorunda değildir. Amaç ve hedefleri yönlendirme söz konusudur. Karizmatik güç daha ağır basar. Bulunduğu organizasyonun içinden çıkar. İdareci Meslek uygulamasıdır. Formel örgüt yapısı şarttır. Bilimsel yönü ağır basar. Görev tanımı vardır. Amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesine odaklanır. Yasal güç daha ağır basar. Mevcut organizasyona göreve getirme yöntemiyle dahil olur. İdareci+Lider= Yönetici* 5

6 Liderlerin Güç Kaynakları Güç Kaynakları Yasal Güç Zorlayıcı Güç Karizmatik Güç Uzmanlık Gücü Ödüllendirme Gücü Liderin bulunduğu organizasyon içindeki pozisyonundan kaynaklı formel yetkidir. Maddi ve manevi zorlama; para cezası, kınama, uyarı gibi. Liderin sahip olduğu kişisel özellikleri çerçevesinde şekillenen çekicilik ve benzeşme isteği. Liderin bir konuda sahip olduğu bilgi ve beceriden kaynaklı güçtür. Formel veya informal olmak üzere; prim, terfi veya sözlü takdir gibi. 6

7 Liderlik Tarzları Geleneksel Liderlik Tarzları Çağdaş Liderlik Tarzları Otokratik L. Katılımcı L. Liberal L. Dönüştürücü L. Etkileşimci L. Karizmatik L. 7

8 Geleneksel Liderlik Tarzları Otokratik Liderlik Lider astlarını emirler vererek yönlendirir ve pozisyon gücünü daha çok kullanır. Lider organizasyona diğer üyelerinin duygu ve düşüncelerine önem vermez. Lideri karar alma noktasında daha bağımsız kılar ve hızlı karar almayı kolaylaştırır. Yaratıcılığın gelişmesine engel olur. Kriz anlarında hızlı karar vermek adına etkin bir liderlik tarzıdır. 8

9 Geleneksel Liderlik Tarzları Demokratik-Katılımcı Liderlik Lider birçok konuda izleyenlerin duygu ve düşüncelerine önem verir. Lider plan ve programlarda astlarıyla iş bölümü yapabilmektedir. Lideri uzmanlık gücünü kullanma eğilimlidir. Çalışanlarını motive eden bir liderlik tarzıdır. Nihai kararlarda liderin inisiyatifi kaçınılmazdır. 9

10 Geleneksel Liderlik Tarzları Tam Serbestlik Tanıyan-Liberal Liderlik Lider astlarına tam bir serbestlik sağlayarak herhangi bir yönlendirme gerçekleştirmez. Liderin organizasyon içindeki fonksiyonu çalışanlarına gerekli kaynakları sağlamaktır. Bireysel veya belli grup amaçları ön plana çıktığından organizasyonun bütüncül şekilde misyon ve vizyonlarını gerçekleştirmeleri zorlaşır. Yetki devri en üst seviyededir ve otorite boşluğu(nihai karar alıcı boşluğu) söz konusudur. 10

11 Çağdaş Liderlik Tarzları Dönüştürücü-Transformasyonel Liderlik Lider, içinde bulunduğu çevre şartlarını yeniden şekillendirir. Lider, vizyon sahibidir, karizmatik güce sahip olmaları şart değildir. Lider, dönüşüme açık, daha radikal kararlar alabilir, inisiyatif sahibidir. Lider, değişim konusunda çalışanlarını/izleyenleri ikna eder; önemli işler başarıldığı duygusu uyandırır. Lider, çalışanların kişisel gelişim, başarma isteği gibi kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarının farkına varmalarını sağlar. 11

12 Çağdaş Liderlik Tarzları Etkileşimci-Transaksiyonel Liderlik Lider, değişim dönüşümden çok mevcut işin başarılmasına odaklanır. Lider işin başarılmasında çalışanlarına destek olur ve ödüllendirme gücü aktif olarak kullanır. Lider, geçmiş ile bugün arasında bağlantılar kurarak karar verir. Yaratıcılık ve yenilikçilik öncelikli değildir. Lider sistemsel sorunlara hemen müdahale eder gerektiğinde çalışanlarına zorlayıcı güç uygulayabilir. Lider çalışanlarını işlerini yapma noktasında doğrudan yönlendirmez ve bu yüzden bazı durumlarda sorunların çözümünde pasif kalabilmektedir. 12

13 Çağdaş Liderlik Tarzları Karizmatik Liderlik Lider yüksek özgüvene sahiptir ve liderin olağanüstü yetenekleri olduğu düşünülür. Liderin inançlarının doğruluğuna ikna yeteneği yüksektir. Liderin güçlü hitabet ve imajları vardır. Lider yeteneklerinde süreklilik taşır. Liderlik kişisel özelliklerinden kaynaklanır ve lider insanların olmayı istedikleri kişilerdirler. Bu yüzden alacakları herhangi bir karar kolaylıkla kabul edilir. Çünkü; çalışanlar liderin yerinde olsa aynı kararı verecektir. 13

14 Liderlik Teorileri Liderlik Teorileri Özellikler Teorisi Davranışsal Teoriler Durumsal Liderlik Teorileri 14

15 Özellikler Teorisi Liderin organizasyon içinde kabulü, organizasyonu yönlendirmesi bir takım özelliklere bağlıdır. Buna göre; Fiziksel Özellikler: Yaş, boy, cinsiyet, yakışıklılık/güzellik vb. Düşünsel Özellikler: Zeka, dikkat, kararlılık, inisiyatif, sorumluluk, bilgi birikimi vb. Duygusal Özellikler: Algılama, kendini kontrol etme, yüksek başarma duygusu, güven duygusu Sosyal Özellikler: İletişim becerileri, kendini kabul ettirebilme, dışa dönüklük vb. 15

16 Özellikler Teorisine Eleştirel Bakış Özellikler listesi sonsuzdur, bu açıdan liderliği kapsamı çizilemez. Bu tip özelliklere sahip birçok kişi vardır ancak herkes liderlik rolünü üstlenmezler. Özellikler sadece liderin vasıfları üzerine odaklanmaktadır, halbuki liderliği etkileyen izleyenlerin/çalışanların beceri ve algılamaları rol oynamaktadır. 16

17 Davranışsal Liderlik Teorileri Davranışsal Liderlik Teorileri Ohio State Üniversitesi Liderlik Araştırmaları Michigan Üniversitesi Liderlik Araştırmaları Likertin Sistem 4 Modeli Blake ve Mounton Liderlik Araştırmaları Özellikler teorisinin aksine liderlik; sahada fiilen uygulandığı takdirde söz konusu olabilmektedir. Bu yüzden liderlik davranışlarını ortaya koymak önemlidir. Liderlik davranışlarının izleyiciler üzerindeki etkisinin incelenmesine olanak verir. 17

18 Durumsal Liderlik Teorileri Durumsal Liderlik Teorileri Fred Fiedler Etkin Liderlik Modeli Yol-Amaç Teorisi Vroom ve Yetton Liderlik Teorisi Hersey-Blanchard Durumsal Liderlik Teorisi Durumsal liderlik teorileri, tek bir en iyi liderlik tipi olmadığını, durum ve şartlara göre öne çıkan liderlik tiplerinin farklılaşabileceğini ifade etmektedir. 18

19 Motivasyon Motivasyon kavramı hareket etmek, harekete geçmek anlamına gelen Latince «Movere» kelimesinden türetilmiştir. İngilizce ve Fransızca karşılığı ise «Motive» dir. Motive kelimesinin Türkçe karşılığı «Güdü»dür. Güdü, bir insanı bir amaç için harekete geçiren güç demektir. 19

20 Motivasyon Motivasyonun kaynağını ihtiyaçlar oluşturur. Bir ihtiyaç ortaya çıktığında kişi itici bir güç ile uyarılmaya başlar. Karşılandığında haz, karşılanmadığında üzüntü veren insani olguya ihtiyaç denir. 20

21 İhtiyaç Türleri Fiziksel: Yaşamın idamesi için zorunlu- birincil Ruhsal: Sevgi görme, güven duyma gibi psikolojik- ikincil Toplumsal: Toplumsal gruplara katılmak bir ihtiyaç haline gelebilmekte Örgütsel: En azından geçimini sağlamak için bir işe girme Yönetsel: Ast ve üstlerin görevini yerine getirme ihtiyacı İşlevsel: İş başarma ile ilgili noksanlıkları giderme 21

22 Motivasyonun Özellikleri Kişiseldir. Davranışları şekillendirir. Çok yönlüdür. Davranışın kendisi değil, davranışa iten güçtür. 22

23 Güdüleme Süreci 23

24 Çalışanların Sınıflandırılması Psikologlara göre çalışanlar 6 sınıfa ayrılabilir Emniyet arayan çalışan Mükemmeliyetçi çalışan Kendisine önem verilmesini isteyen çalışan Sorumluluk seven çalışan Prestij arayan çalışan Kabul edilmek isteyen çalışan Her çalışanın psikolojik durumu farklı olacağından motivasyon araçları seçilirken kişilerin psikolojik durumu işverence değerlendirilmelidir. 24

25 Motivasyon Araçları Ekonomik Araçlar Psiko-Sosyal Araçlar Örgütsel- Yönetsel Araçlar 25

26 Motivasyon Araçları Ekonomik Araçlar Prim Artışı Ücret Artışı Ödüller Kar Payı 26

27 Motivasyon Araçları Psiko-Sosyal Araçlar Çalışmada Bağımsızlık Sosyal Katılım Değer ve Statü Gelişme ve Başarı 27

28 Motivasyon Araçları Örgütsel- Yönetsel Araçlar Amaç Birliği Yetki Tanıma veya Sorumluluk Yükseltme Eğitim ve Yükselme Karara Katılma 28

29 Örnek Soru Aşağıdakilerden hangisi ekonomik motivasyon araçları arasında gösterilemez? A. Prim Artışı B. Yetki Tanıma C. Ücret Artışı D. Ödül E. Kar Payı 29

30 Bu sunumdakiler sadece ders notu amaçlı hazırlanmıştır; akademik makalelere kaynak olarak gösterilemez. 30