Finansal Yatırım ve Portföy Yönetimi. Ders 5

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Finansal Yatırım ve Portföy Yönetimi. Ders 5"

İbrahi̇m Akalın
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Finansal Yatırım ve Portföy Yönetimi Ders 5

2 FİNANSIN TEMEL SORULARI: Riski nasıl tanımlarız ve ölçeriz? Farklı finansal ürünlerin riskleri birbirleri ile nasıl alakalıdır? Riski nasıl fiyatlarız?

3 RİSK Riskin sözlük anlamı, gelecekte beklenmeyen bir durumun ortaya çıkma olasılığı, yaralanma, incinme ve zarara uğrama şansıdır. Risk olarak belirtilen durumlar, gelecekteki olayların alternatif sonuçlarının ortaya çıkma olasılıkları bilinebildiği durumlardır. Belirsizlik durumunda ise, gelecekteki olayın ortaya çıkma olasılığının dağılımı hakkında bilgi bulunmamaktadır. Finansal açıdan risk ise, beklenen getirinin gerçekleşen getiriden sapma olasılığıdır.

4 YATIRIMLARLA İLGİLİ RİSKLER VE TOPLAM RİSKİN KAYNAKLARI Portföy yönetiminin en önemli fonksiyonlarından biri, risk ve getiri arasında ilişki kurmaktır. Çünkü yatırım araçlarının seçimi, büyük ölçüde bu iki unsurun karşılaştırılmasını ve bunlar arasında uygun bir değişimin yapılmasını gerektirir. Genellikle, yatırımcılar, getiri oranı hakkında oldukça fazla bilgiye sahip oldukları halde, risk kavramı hakkında yeterli bir bilgiye sahip değildirler. Bu nedenle, risk türleri ve toplam riskin kaynaklarının neler olduğunun açıklanması, bilinçli yatırım kararlarının alınması açısından çok büyük önem taşımaktadır.

5 Yatırımcıların karşı karşıya kaldığı toplam risk iki bileşenden oluşur.

6 Çeşitlendirme Etkisi Portföy kuramında çeşitlendirme ile portföy riski arasında bir ilişki olduğu varsayılır. Çeşitlendirmede amaç riski azaltabilmektir.

7 Sistematik Risk Genel ekonomik koşullardan kaynaklanan ve dolayısıyla tüm yatırım araçlarını etkileyen, kaçınılamayan riski ifade eder. Sistematik risk, yatay eksene paralel bir doğru ile gösterilmiştir. Bunun anlamı, portföy ne kadar çeşitlendirilirse çeşitlendirilsin, bu risk aynı düzeyde kalacaktır.

8 Sistematik riskin başlıca kaynakları: 1. Satın Alma Gücü(Enflasyon) Riski, 2. Faiz Oranı Riski, 3. Piyasa Riski, 4. Politik Risk, 5. Kur Riski.

9 1.Satın Alma Gücü-Enflasyon Riski Satın alma gücü riski, enflasyon riski olarak da ifade edilebilir. Enflasyon riski, yatırıma tahsis edilen paranın enflasyonun etkisi ile satın alma gücünün azalması olarak kendini göstermektedir. Enflasyonun olduğu bir durumda, nominal oranın reel oranı geçmesi gerekir.

10 ÖRNEK Tasarruf sahibi parasını bir yıllığına %10 nominal faizli devlet tahviline yatırmıştır. Söz konusu dönemde enflasyon oranı %8 olduğuna göre, reel getiri oranı kaç olmuştur?

11 ÖRNEK Tasarruf sahibi parasını bir yıllığına %10 nominal faizli devlet tahviline yatırmıştır. Söz konusu dönemde enflasyon oranı %8 olduğuna göre, reel getiri oranı kaç olmuştur? ÇÖZÜM

12 2.Faiz Oranı Riski Faiz oranı riski, yatırım yapılan menkul kıymetin fiyatının piyasadaki faiz oranlarından olumsuz olarak etkilenmesi durumunu ifade eder. Genelde faiz oranları ile menkul kıymetlerin fiyatları arasında ters yönlü bir etkileşim söz konusudur.

13 3. Piyasa Riski Sermaye piyasasında, zaman zaman belirli bir neden veya nedenlere bağlanabilen, bazen de hiç bir geçerli neden olmadan, finansal varlıkların pazar fiyatlarında büyük düşüşler olabilir. Fiyat düşüşünden kaynaklı yatırımcının getirisinin düşüşüne piyasa riski denir.

14 4. Politik Risk Politik risk, politik koşullardaki değişmelerin menkul kıymetlerin getirilerinde meydana getireceği değişiklikleri tanımlamakta kullanılan bir risk türüdür. Politik riskin artış gösterdiği ülkelerde, işletme faaliyetleri ve ekonomik büyüme yavaşlayarak, hisse senedi getirleri azalmaktadır. Politik risk, piyasa riskinin içerisinde de düşünülebilir.

15 5. Kur Riski Kur riski, yabancı para cinsinden yapılan yatırımlarda paraların değerinin değişmesi durumunda ortaya çıkan bir risktir. Kurlardaki değişkenliğe paralel olarak, yabancı ülkelerde yapılan yatırımların kârlılıkları da değişebilecektir.

16 Sistematik Olmayan Risk Portföy çeşitlendirilmesi ile azaltılabilen, belli bir sektöre yada belirli işletmelere ait risklerdir. Çok iyi çeşitlendirilmiş bir portföyde toplam risk, sistematik risk seviyesine kadar indirilebilir.

17 Sistematik Olmayan Riskin Kaynakları 1. Finansal Risk, 2. İş ve Endüstri Riski, 3. Yönetim Riski.

18 1. Finansal Risk Finansal risk, firma gelirlerinin borçlanma sonucu sürekliliğini kaybetmesi ve başta ekonomik olmak üzere, çevresel koşullarda özel ya da genel bir değişikliğe ayak uyduramayarak, faiz ve kâr payı ödemelerinigerçekleştirecek gelir düzeyinin altına düşmesi tehlikesidir.

19 Finansal Riski Artıran Faktörler 1. İşletmenin borçlarının artması, 2. Satışlarında dalgalanma, 3. Hammadde fiyatlarında artış olasılığı, 4. Grev, 5. Üretimin modasının geçmesi, 6. Rekabetteki artış, 7. Çalışma sermayesi yetersizliği, 8. Yönetim hataları vb.

20 Finansal Riski Azaltan Faktörler 1. Yatırım yaptığı işletmenin teknolojisini yenilemesi, 2. İşletmenin monopolistik patentlere sahip olması, 3. Tüketicilerin işletmenin ürettiği mal ve hizmetleri tercih etmeleri, 4. İşletmenin hammadde kaynaklarını denetleyebilme olasılığının artması, 5. Sermaye artışlarının büyük oranda öz kaynaklarla gerçekleştirilmesi, 6. İşletmenin ihracat potansiyelinin artış eğiliminde olmasıdır.

21 2. İş ve Endüstri Riski Bazen bir veya birkaç iş kolunda faaliyet gösteren firmaların, kârlarında meydana gelen değişmeler, bu firmalara ait hisse senedi fiyatlarında belirgin dalgalanmalara neden olmaktadır. Yatırımcıların iş veya endüstri kolundan kaynaklı fiyat değişmelerinden etkilenmesi riskidir.

22 3. Yönetim Riski İşletme yönetim sürecinde alınan hatalı kararların ve bunların uygulanmasında yapılan hataların, finansal varlığın verimini ve değerini olumsuz yönde etkileme olasılığına yönetim riski denir.

YATIRIM KARARI ve RİSK-GETİRİ İLİŞİSİ ÖRNEK.1 Başlangıç sermayesi 100TL olan bir yatırımın sonucunda iki olası sonuç olduğu varsayalım: 1.

23 YATIRIM KARARI ve RİSK-GETİRİ İLİŞİSİ ÖRNEK.1 Başlangıç sermayesi 100TL olan bir yatırımın sonucunda iki olası sonuç olduğu varsayalım: 1. Birinci olası sonuca göre, yatırımın değeri, birinci yılın sonunda, %70 olasılıkla, 160TL ye çıkacaktır. 2. İkinci olası sonuca göre ise, yatırımın değeri, %30 olasılıkla 60TL olacaktır. Bu örnek aşağıdaki şekilde ifade edebilir. Yatırımcı, yukarıdaki olası sonuçlara sahip bir yatırım fırsatıyla karşı karşıya kaldığında, bu yatırım fırsatını nasıl değerlendirecektir?

24 Yatırımcı Tercihleri Üzerine Temel Varyasımlar: 1. Yüksek beklenen getiri tercih edilir. 2. Yüksek risk istenmez. 3. Yatırımcılar kararlarını sadece beklenen getiri ve riske göre alırlar.

25 Yatırımcıların Getiri ve Risk Tercihleri

26 GETİRİ Riskli finansal ürünlerin getirisi, rastgele değişkenlerin bir fonksiyonu olduğundan bir rastgele değişkendir ve yatırımın tüm olası sonuçları, ve her sonucun gerçekleşme olasılığı (olasılık dağılımları) ile belirlenir.

27 Beklenen Getiri Belli bir dönem getirileri ile bu getirilerin gerçekleşme olasılıklarının çarpımının toplamıdır.

28 Riskin Tanımlanması(Ölçümü) Yatırımcının yatırım kararı verebilmesi için riski bir şekilde numerik olarak ifade edebilmesi gerekmektedir. Riski tanımlamak için uygulanan matematiksel metoda Risk Ölçüsü denir. Riski belirten sayıya Risk Ölçümü denir. Risk Ölçümü, risk ölçüsünün veriye uygulanması ile bulunur.

29 Yaygın Kabul Gören Risk Ölçüleri Volatilite -σ (Standart sapma) Riske Maruz Değer-RMD (VaR) Beklenen Kayıp-ES ( Kuşullu Riske Maruz Değer-CVaR, Beklenen Kuyruk Kaybı-ETL) Biz bu derste risk ölçüsü olarak sadece Standart Sapma yı kullanacağız.

30 Standart Sapma (Volatilite)

31 Çözüm: Örnek.1 Yatırımın getirisi R olsun. r = p 1 r 1 +p 2 r 2 r = ( ) + (0.3 60) r = 130TL Yatırım fırsatının beklenen karı, = 30TL olacaktır. Yatırımın varyansı: σ 2 = 0.7 ( ) (60 130) 2 σ 2 = 2100 olarak elde edilir. Buradan standart sapma, σ = 2100 = 45.83TL olarak bulunur.

32 ÖRNEK.2 Buna göre ortalama dolar getirisini ve volatilitesini bulunuz. ÇÖZÜM: Beklenen(Ortalama) Getiri:

33 ÇÖZÜM: Örnek.2(Devam)

34 ÖRNEK.3 Verilen tabloya göre A ve B hisselerinin beklenen getirilerini ve volatilitelerini bulunuz.

35 ÇÖZÜM:Örnek.3 Beklenen(Ortalama) Getiri: Varyans:

36 ÇÖZÜM:Örnek.3(Devam) Volatilite (Standart Sapma):

37 YATIRIM STRATEJİLERİNİ ARASINDA SEÇİM Yatırımlarda belirli bir risk düzeyinde getiriyi maksimize etmek amaçlanır. Eğer risk artıyorsa bu riski dengeleyecek getiri elde edilmelidir. Çeşitli finansal varlıklar, getiri ve risk özellikleri bir arada ele alınarak karşılaştırılmalıdır. Seçenekler karşılaştırılırken; Aynı beklenen değere sahip finansal varlıklardan en düşük standart sapmalı olanı (riski en düşük), Aynı standart sapmaya sahip finansal varlıklardan en yüksek beklenen değere sahip olanı seçilmelidir. Aynı beklenen değere ya da aynı standart sapmaya sahip olmayan yatırım seçeneklerinin karşılaştırılmasında bir karşılaştırma ölçütü kullanılmalıdır.

38 Biz bu aşamada karşılaştırma ölçüsü olarak değişim katsayısını kullanacağız. Değişim katsayısı: Değişim Katsayısı=DK = σ r Değişim katsayısı birim ortalama getiri başına riski belirtir. İki yatırım tercihi arasından değişim katsayısı küçük olanı tercih edilmelidir.

39 ÖRNEK.4 Örnek.3 de verilen A ve B hisselerinden hangisi daha avantajlı karşılaştırınız. Çözüm: DK A = σ A r A DK B = σ B r B = = = = DK A < DK B olduğundan dolayı A hissesi, B hissesine göre daha avantajlıdır.

Benzer belgeler

Portföy Yönetimi. Yatırım Kumar Adil Oyun

Portföy Yönetimi. Yatırım Kumar Adil Oyun Portföy Yönetimi 1 Yatırım Kumar Adil Oyun 2 1 Risk ve Getiri Kavramı Genel Kural: Getiriyi Sev, Riskten Kaç Faydayı Maksimize Et! 3 Getiri Kavramı Hisse Senedinde getiri iki kaynaktan oluşur. : Sermaye