YÖNETİCİNİN OYUN ALANI VE ARACI OLARAK ORGANİZASYON

Transkript

1 YÖNETİCİNİN OYUN ALANI VE ARACI OLARAK ORGANİZASYON Dr. M. Savaş Turhan, Çukurova Üniversitesi, İşletme Bölümü

2 Yönetim ve organizasyon 2 Yöneticilik, belli bir organizasyon yapısı içinde gerçekleştirilen bir iştir. Dolayısı ile organizasyonlar, yöneticilerin, kendilerine verilen amaçları ve hedefleri kovaladıkları oyun alanları olarak tanımlanabilir.

3 Yönetim ve organizasyon 3 Yönetici verdiği kararlarla, organizasyonu oluşturan tüm görevler, bunların yapılış tarzları ve beşeri güç arasındaki ilişkileri değiştirebilir. Dolayısı ile organizasyonlar, yöneticilerin, kendilerine verilen amaçları ve hedefleri gerçekleştirmek için sahip oldukları araçlar olarak da tanımlanabilir.

4 Organizasyon nedir? 4 Organizasyon bir düzeni veya düzenlemeyi ifade eder. İş İş İş İnsan İnsan İnsan

5 Organizasyon nedir? 5 Organizasyon belirli amaçlar doğrultusunda kişilerin gayretlerini birleştirdikleri yapılandırılmış bir süreçtir. Organizasyon bir yönetim fonksiyonudur. Organizasyon insan-iş-teknoloji faktörlerini birleştiren bir sistemdir. Organizasyon sosyal bir varlık, sosyal bir sistemdir.

6 Organizasyon nedir? 6 Organizasyon teknik ve sosyal faktörlerle ilgili bir düzenlemedir. Organizasyon bir kuruluştaki işleri, mevkileri, iş görenleri ve aralarındaki otorite ve haberleşme ilişkilerini gösteren bir yapıdır. Organizasyonlar, değer yaratmak üzere entelektüel sermayesini kullanan yapılardır.

7 Organizasyon nedir? 7 Organizasyon, değişen çevre koşullarına uyum sağlamada temel yönetim enstrümanıdır. Organizasyon kişilerin tek başlarına gerçekleştiremeyecekleri amaçları, başkaları ile bir araya gelerek bir grup halinde gayret, bilgi ve yeteneklerini birleştirerek gerçekleştirmelerini sağlayan bir işbölümü koordinasyon sistemidir. Organizasyon, bilgi işleyen bir sistemdir.

8 Organizasyon Yapılarını Belirleyen 8 Unsurlar Amaç Ulaşılmak istenen amaçların ve bu amaçlara ulaştıracak faaliyetlerin niteliğine göre organizasyon yapısı değişik olacaktır. İşbölümü ve uzmanlık derecesi Organizasyonda her şahıs belirli bazı işleri yerine getirmek üzere görevlendirilmelidir. Bu unsur işlerin dizaynı ile ilgilidir.

9 Organizasyon Yapılarını Belirleyen 9 Unsurlar Formalleşme derecesi Formalleşme derecesi, bir organizasyonda işler görülürken belirli spesifik ilke ve yöntemlerin izlenmesi konusuna verilen ağırlığı ifade eder. Neyin, ne zaman, nerede, nasıl ve kim tarafından yapılacağı önceden ayrıntılı olarak belirlenmiş ve bunlara uyulması zorunlu hale getirilmiş ise formalleşme derecesi yüksek olacaktır.

10 Organizasyon Yapılarını Belirleyen 10 Unsurlar Kontrol alanı Organizasyonda bir üste kaç sayıda ast bağlanacağı ile ilgilidir. Organizasyondaki kademe sayısı Kontrol alanı ile ilişkili olan bu faktör organizasyonun basık veya sivri olması ile sonuçlanacaktır.

11 11 Organizasyon Yapılarını Belirleyen Unsurlar Merkezileşme derecesi Organizasyonda karar verme yetkisinin kademeler arası dağıtımı ile ilgilidir. Eğer yetki alt kademelere doğru kaydırılırsa ademimerkezi, eğer karar yetkisi üst kademelerde toplanırsa merkezi bir organizasyondan söz edilir. Çapraşıklık derecesi Çapraşıklık, organizasyonun dikey, yatay ve coğrafi olarak yayılma derecesini ifade eder.

12 12 Organizasyon Yapılarını Belirleyen Unsurlar Departmanlaşma İşbölümü ve uzmanlaşma derecesine göre, belirli görevler bir araya getirilerek işler, belirli işler bir araya getirilerek pozisyonlar ve belirli pozisyonlar bir araya getirilerek departmanlar oluşturulacaktır. Emir-komuta ve kurmay organlarının oluşturulması Bir organizasyonda emir-komuta organı olarak görev yapacak birimler ile kurmay organ olarak görev yapacak birimlerin ve aralarındaki ilişkilerin belirlenmesi, organizasyon dizaynında önemli bir konudur.

13 13 Organizasyon Yapılarını Belirleyen Unsurlar Komite ve gruplar Organizasyonlarda bazen çeşitli konularda komitelerden ve formel olarak oluşturulan gruplardan yararlanılır. Bu tür birimler karar verme yetkisini kullanabileceği gibi yöneticiye yardımcı olma gibi görevler de yapabilirler. İletişim kanalları ve şekli Bazı organizasyonlarda haberleşme ilişkileri dikey olarak işlemesine karşılık, bazılarında dikey, yatay ve köşelemesine haberleşme ilişkisi mevcuttur.

14 Yönetim ve unvanlar 14

15 Ücret mi? Unvan mı? 15 Ücret Satış asistanı (2.300 TL maaş + Primler) Satış direktörü (2.050 TL maaş + Primler) Satış temsilcisi (1.600 TL maaş + Primler) Unvan

16 Ücret mi? Unvan mı? 16 Ücret Memur (2.300 TL maaş + Primler) Bankacılık uzman yrd. (2.050 TL maaş + Primler) Gişe görevlisi (1.600 TL maaş + Primler) Unvan

17 Maslow un İhtiyaçlar Hiyerarşisi 17 İnsanlarda bir hiyerarşi düzeninde beş temel ihtiyaç bulunmaktadır. Bunlardan biri büyük ölçüde tatmin edildiğinde bir üst basamaktaki güdü baskın hale gelmektedir. Yüksek Düzeyli İçsel Düşük Düzeyli Dışsal Kendini gerçekleştirme İtibar Sosyal Güvenlik Fiziksel Varsayımlar: Bir basamaktaki ihtiyaçlar karşılanmadığı sürece bir üst basamağa geçilemez. İhtiyaçlar arasında hiyerarşik sıraya göre hareket edilmelidir. Kaynak: Boone, Louis E. ve David L. Kurtz (2013), Çağdaş İşletme, Nobel Akademik Yayıncılık.

18 Herzberg in Çift Faktör Teorisi 18 Hijyen faktörleri Motive ediciler İş koşulları Başarı Dışsal Ücret Sorumluluk İçsel Şirket politikaları Gelişim Kaynak: Boone, Louis E. ve David L. Kurtz (2013), Çağdaş İşletme, Nobel Akademik Yayıncılık.

19 Unvanlar 19 Mesleki unvanlar Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Yeminli Mali Müşavir Örgütsel unvanlar Pazarlama Şefliği İnsan Kaynakları Koordinatörlüğü Kadro unvanları Memurluktaki derece-kademe esası

20 Trendy unvanlar 20 Manager Fiilen işi yöneten, iş yapan kişileri direkt olarak kontrol eden yöneticileri ifade etmektedir. Executive Üst kademede yönetici anlamında kullanılmaktadır. Executive, Manager ın üzerinde bir kişidir. CEO (Chief Executive Officer) Bir işletmenin aktif olarak yönetiminde bulunan en üst kademe yöneticiyi ifade etmektedir.

21 Trendy unvanlar 21 COO (Chief Operating Officer) CEO ile birlikte çalışan bir yöneticiyi ifade etmektedir. President Yönetim kuruluna karşı tüm işletmenin sorumluluğunu taşıyan yöneticiyi ifade etmektedir. Vice President / Executive Vice President Başkan yardımcısını ifade etmektedir.

22 Trendy unvanlar 22 Director Genel müdüre bağlı üst kademe departman sorumlusu anlamında kullanılmaktadır (İK Direktörü, Pazarlama Direktörü gibi). Coordinator Belirli bir fonksiyona ilişkin faaliyetlerin uyumlaştırılmasından sorumlu kişi anlamında kullanılmaktadır (Pazarlama Koordinatörü gibi) C-level Officers CEO (Chief Executive Officer), COO (Chief Operating Officer), CFO (Chief Financial Officer), CMO (Chief Marketing Officer), CIO (Chief Information Officer), vb.