Deprem Tehlike Yönetimi ( )

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Deprem Tehlike Yönetimi ( )"

Yildiz Yüksel
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Deprem Tehlike Yönetimi ( ) Prof. Dr. Murat UTKUCU Sakarya Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü Murat UTKUCU 1

2 (Adjustment to Hazard) A. Kayıpların kabulü ve paylaģılması 1. Kayıpların kabulü: Hükümettin en az müdahale edeceği en iyi politika kararları verildiği temel alındığında, kiģilere arzuladıkları çevresel risklerin müsaade edildiği teorik bir durum vardır. Yani pasif tutum. Ġnsanlar kararlarının getirilerini kabullenmeye hazır olduktan sonra istedikleri yere yerleģmelerine müsaade edilir (sele maruz bir ovada düģük maliyette ev alınması gibi). Bununla birlikte, bilgi eksikliği ve sermaye eksikliği çok sayıda insanı tehlikeli yerlerde yerleģmeye teģvik eder ve toplumun büyük bir kısmı riske maruz kalır. Ancak bu pasif tutum maliyet-yarar iliģkisi temel alınarak riskin küçük olacağı Ģekilde düzenlenebilir Murat UTKUCU 2

3 2) Kayıpların paylaşılması: a) Afet Yardımı Afet yadımı ciddi bir afetin insani açıdan kaçınılmaz bir çıktısıdır. AFET YARDIMININ ETKĠNLĠĞĠ AFET ÖNCESĠ HAZIRLIKLA YAKINDAN ĠLĠġKĠLĠDĠR. Afet yardımı üç Ģekilde olabilir. Sırasına göre olayın büyüklüğü de artmaktadır. Toplumsal yardım: Küçük afetlerden sonra gönüllü toplumsal katkı ve bağıģlardır. Yerle hükümet yardımı: Her yönetim ciddi bir afetten sonra teknik ve tıbbi yardım yapar. Uluslar arası yardım: yerel hükümetlerin kapasitelerini aģan büyük afetlerden sonra uluslar arası yardıma ihtiyaç duyulur Murat UTKUCU 3

4 b) Sigortalama Sigortalama geliģmiģ ülkelerde anahtar kayıp paylaģımı stratejisidir ve fakir devletlerin bu yönteme tepkisi de geliģmektedir. Bir risk algılandığında ve afet olduğunda belirlenmiģ kayıpların masrafının karģılanacağını taahhüt eden mali bir ortaktan sigorta poliçesi satın alındığında sigortalama iģleme geçer. Sigorta Ģirketi farklı coğrafyalarda bulunan mülkleri sigortalamaya çalıģarak sadece riske maruz toplam değerin küçük bir kısmının tek bir olaydan dolayı tahrip olma olasılığını sağlar. Böylelikle, uygun sigortalama ücretleri ayarlandığı varsayılırsa, kayıplara uğrayan poliçe sahiplerinin ödemeleri tüm poliçe sahiplerine dağıtılır. Sigorta Ģirketi de sigortalamadan elde ettiği parayı yatırımlarda kullanarak kar sağlar. Mali ortak özel bir Ģirketse ticari sigortalama, hükümet ise devlet sigortası söz konusudur Murat UTKUCU 4

5 B. Kayıpların Azaltılması: 1. Olay modifikasyonu a) Çevresel kontrol Olay modifikasyonu insanoğlunun doğanın yıkıcı güçlerine karģı gösterdiği az dereceli kontrol Ģeklinde sınırlı bir tepkidir. Volkanlar, depremler ve tsunami gibi tektonik tehlikeler için bilinen ve güvenilir bir olay kontrol yöntemi yoktur. Kasırgalar, yağmur ve dolu gibi atmosferik tehlikeleri bulut çekirdeklemesi (yağmur bombası) gibi yöntemlerle modifiye etme deneyleri yapılmaktadır Murat UTKUCU 5

6 b) Tehlike direnci (hazard resistance) Mühendislik yapılarının yerel inģa yönetmeliklerine (building codes) uygun yapılması ile tehlike direnci oluģturulur. ĠnĢa yönetmeliği, bir yapı gerek doğal gerekse insan-kaynaklı belli yıkıcı güçlere maruz ise konumunun, tasarımının ve inģasının buna uygun yapılmasını amaçlar ve devamlı güncellenir. Yönetmeliklerde göz önüne alınan en yaygın 2 tehlike depremler ve kuvvetli rüzgarlardır. Var olan yapıların ve içerdiklerinin yeni özelliklere uyarlanması (retrofitting) ile tehlikeden korunması da önemlidir Murat UTKUCU 6

7 2. Ġncinirlik modifikasyonu a) Hazırlıklılık (Preparedness) Afete hazırlık, afetin baģlamasından sonra can ve mal kayıplarını azaltmak için önceden düzenlenmiģ acil durum önlemleri Ģeklinde tanımlanabilir. Tehlike tehditlerine karģı hızlı ve etkin müdahalelerin ayrıntılı planlamaların ve denemelerin yapılması ile ilgilidir. BoĢaltım planlarının, tıbbi malzeme yardımlarının tedariki ve acil yiyecek ve barınma ihtiyaçlarının hazırlanmasını içerir. Gelmekte olan tehdit ile ilgili medya ve toplumun uyarılmalarını da kapsar. Toplumsal ve uluslar arası düzeyde olabilir Murat UTKUCU 7

8 b) Tahmin ve uyarı Tahmin (hava tahmini gibi) bilimdeki ilerlemeden ve uyarı da iletiģim ve bilgi teknolojilerindeki geliģmelere bağlı olarak önemli bir konuma gelmiģtir. Ancak, deprem ve kuraklık gibi tehlikeler rutin olarak tahmin edilebilecek kadar iyi anlaģılmadığından kestirim (prediction) çalıģmaları öne çıkar. Kestirim çalıģmaları istatistik teorilerini temel alır ve olayların geçmiģ kayıtlarını benzer olayların gelecekteki olasılıklarını hesaplamak için kullanır. Depremler için kestirimler onlarca yıl ilerisine uzanabilir ve lokasyon ve magnitüdleri güvenilir belirlenemeyebilir Murat UTKUCU 8

9 Tahmin (forecasting), iyi anlaģılan çevresel süreçler ile geliģen bağımsız olayların taranması ve değerlendirilmesi Ģeklindedir. Yani, bağımsız olayın izlenebilme kolaylığına bağlı olarak gelmekte olan tehlikenin zamanı, lokasyonu ve muhtemelen büyüklüğü belirlenebilir. Kısa dönemli olma eğilimindedirler. Uyarılar (warnings) gelmekte olan bir tehlike ve kayıpları minimize etmek için ne gibi adımlar atılabileceği hakkında riskteki insanlara tavsiyede bulunan mesajlardır. Kestirim veya tahminler üzerine yayınlanabilir. c) Arazi kullanım planları (Land use planning) Ormanlık ya da tarım gibi düģük yoğunluklu kullanılan tehlike eğilimli arazilerin yüksek yoğunluklu yerleģim alanlarına dönüģtürülme süreçlerine müdahaleyi öngören geniģ kapsamlı bir yaklaģımdır Murat UTKUCU 9

10 Temel amacı yeni yerleģimsel, ticari ve endüstriyel geliģmelerin tehlike eğilimli arazilerden uzakta olmalarına rehberlik etmek olmasına rağmen bu daima olası değildir. Ġlave olarak halen yüksek yoğunluklu kullanılan arazilerde kayıpları azaltma rolünü de oynar. Genellikle, yerel yönetimler seviyesinde ele alınır. GeniĢ toplumsal destek gerektirir. Arazi kullanımı için haritalama bölgesel (Macrozonasyon) ve yerel (mikrozonasyonl) ölçekte yapılmaktadır Murat UTKUCU 10

11 Gelecek ders görüşmek üzere TEġEKKÜRLER Dr. Murat UTKUCU

Benzer belgeler

Entegre Acil Durum Yönetimi Sistemine Giriş

İstanbul Teknik Üniversitesi Geomatik Mühendisliği Bölümü CBS & UA ile Afet Yönetimi Entegre Acil Durum Yönetimi Sistemine Giriş Amaçlar (1) Kriz yönetimi kavramının tartışılması Tehlike, acil durum ve