1. Validasyon ve Verifikasyon Kavramları

Transkript

1 1. Validasyon ve Verifikasyon Kavramları Kyoto Protokolü kapsamında ortaya çıkan sera gazı beyanlarının validasyonu (onaylama) proje alanına bağlı olarak hazırlanmış sera gazı azaltımı projelerinin belirlenmiş onay kriterlerine göre sistematik, bağımsız ve dökümante edilmiş bir şekilde değerlendirilmesini içerirken; sera gazı beyanlarının verifikasyonu (doğrulama) ise proje planına bağlı olarak hazırlanmış sera gazı azaltımı projelerinin belirlenmiş doğrulama kriterlerine göre sistematik, bağımsız ve dökümante edilmiş bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

2 * Bu doğrultuda, uluslar arası standartlar olarak ISO serisi standartlar ve ISO standardı mevcuttur. ISO organizasyonel seviyede emisyon envanterlerinin hazırlanması ve raporlanması için temel oluştururken ISO ise proje bazında emisyon azaltımlarının hesaplanması, izlenmesi ve raporlanması hususlarında temel ilkeleri belirlemektedir. ISO standartı validasyon ve verifikasyon kuruluşlarının akreditasyonu için gereklilikleri tanımlarken ISO ise sera gazı azaltım beyanlarının validasyonu ve verifikasyonuna yönelik kılavuz doküman olarak hazırlanmıştır.

3 2. Validasyon ve Verifikasyon Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar Sera gazı azaltım projelerinin veya envanterlerinin validasyonu/verifikasyonu süreçleri için ortak prensipler şunlardır: Bağımsızlık Validasyon ve verifikasyon faaliyetinden bağımsız kalınması ve tarafsızlığın sağlanması ile çıkar çatışmasından uzak kalınması anlamına gelir ve validasyon/verifikasyon faaliyetleri sırasında elde edilen tarafsız delile dayalı bulguları ve kararları sağlamak amacıyla validasyon/verifikasyon süresince tarafsızlığın sürdürülmesini ifade eder. Etik Davranış Validasyon ve verifikasyon boyunca güven, dürüstlük, gizlilik ve ayırt edebilme ilkelerine bağlı kalarak etik davranış gösterilmesi anlamına gelir.

4 Adil Olma Validasyon/verifikasyon faaliyetlerinin, bulgularının, kararlarının ve raporlarının gerçek ve doğru bir şekilde yansıtılmasını ve validasyon/verifikasyon denetçileri, müşteri ve üçüncü taraflar arasında ortaya çıkan olası anlaşmazlıklar ve engellerin tam olarak yansıtılmasını içerir. Profesyonellik Validasyon/verifikasyon faaliyetlerinin müşteri ve hedef kullanıcıların atfettiği öneme paralel olarak profesyonel yaklaşımla yerine getirilmesi ve sonuca ulaşılmasını ifade eder. Bu doğrultuda, validasyon/verifikasyon faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için gerekli beceri ve uzmanlığa sahip olunması gerekliliğini de kapsar.

5 Validasyon/verifikasyon süreçleri arasındaki temel farklar tabloda özetlenmiştir. Farklılıklar Validasyon Verifikasyon Zamanlama Program öncesi Program sonrası Amaç Gelecek odaklı, tahmin ve iyi niyete dayalı tahminler Geçmiş odaklı, performansa yönelik ifadeler Konu Temel senaryolar, uyum için kapasite Emisyon verileri, proje planı doğrultusunda uygulama Odak Nokta Gerekçeler ve varsayımlar Veri bütünlüğü ve sürekliliği Sıklık Genelde bir kez Periyodik Yeterlilik Endüstri ve teknik bilgi Denetim becerileri ve yetkinlikleri Kesinlik Seviyesi Gelecek performans için olduğu için düşük Yüksek

6 3. Validasyon/Verifikasyon Aşamaları Sera gazı beyanlarının validasyon/verifikasyonu temel olarak üç aşamada gerçekleştirilir: Planlama Aşaması Validasyon/verifikasyon planlama aşaması, validasyon/verifikasyon denetimi sırasında gerçekleştirilmesi hedeflenen faaliyetlerin, bu faaliyetlerin kim tarafından ve hangi içerik ve sırayla nasıl gerçekleştirileceğinin belirlendiği aşamayı ifade eder. Uygulama (denetim) Aşaması Validasyon/verifikasyon uyguluma aşaması, validasyon/verifikasyon denetimi için gerekli olan faaliyetlerin yerine getirildiği ve denetim sonrası elde edilen bulguların kayıt altına alındığı aşamayı ifade eder.

7 * Validasyon/verifikasyon denetimi üç adımda gerçekleştirilir: Sera gazı veri ve bilgilerinin değerlendirilmesi Sera gazı bilgi sistemi ve kontrollerinin değerlenmesi Validasyon/verifikasyon kriterlerine yönelik değerlendirme Bu değerlendirme süreçleri sonrasında tespit edilen uygunsuzluklar varsa uygunsuzluk türüne bağlı olarak validasyon/verifikasyon denetim ekibi, düzeltici faaliyet talebi, açıklayıcı faaliyet talebi, ileriye yönelik aksiyon talebi ve iyileştirici faaliyet talebinde bulunur ya da herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmemişse faaliyet uygun olarak değerlendirilir.

8 Tamamlama (raporlama) Aşaması Validasyon/verifikasyon saha denetim çalışmalarının tamamlanmasını takiben validasyon/verifikasyon planlama aşamasında belirlenen gereklilikler doğrultusunda denetim ekibi tarafından validasyon/verifikasyon raporu hazırlanır. Validasyon/verifikasyon denetimi sonrasında denetim sırasında elde edilen bulguların projenin sera gazı azaltımına yönelik iddiasını veya sera gazı bilgi ve verilerini destekleyip desteklemediği incelenir ve bu doğrultuda hedef kullanıcılar için validsayon/verifikasyon beyanı hazırlanır. Validasyon/verifikasyon beyanı hazırlaandıktan sonra validasyon/verifikasyon raporu nihai hale gelir, onay kuruluşuna (CDM Yönetim Kurulu, VCS Komitesi, Gold Standart Komitesi vb.) gönderilir ve validasyon/verifikasyon tamamlanır.

9 4. Sonuç Validasyon/verifikasyonun tarafsız bağımsız bir şekilde gerçekleştirilmesi proje ve envanter bazlı sera gazı bilgi ve verilerinin güvenirliği ve doğruluğu açısından son derece önemlidir. Bu doğrultuda, validasyon/verifikasyon ekibi aşağıdaki konularda gerekli eğitim ve yeterli tecrübeye sahip olmalıdır: Sera gazı emisyon kaynaklarının belirlenmesi, Sera gazı emisyonlarının hesaplanması, izlenmesi ve raporlanması, Sera gazı emisyon azaltım ve/veya tutma teknikleri, Risk analizi ve örnekleme yöntemleri, Temel istatistiksel yöntemler, Denetim tecrübesi ve yetkinlikleri, Validasyon/verifikasyona özel kavramlar (Maddi hata, özgün katkı vb.), Proje finansmanı ve finansal yeterlilik, Varsa ilgili sera gazı programı gereklilikleri.