OKAY TEKİNSOY İDARE HUKUKU

Transkript

1 Prof. Dr. Turan YILDIRIM Yrd. Doç. Dr. H. Eyüp ÖZDEMİR Doç. Dr. Melikşah YASİN Yrd. Doç. Dr. Gül ÜSTÜN Yrd. Doç. Dr. Nur KARAN Dr. Özge OKAY TEKİNSOY İDARE HUKUKU

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vii KISALTMALAR... xxix Birinci Kısım TÜRKİYE NİN İDARİ TEŞKİLATI Birinci Bölüm Genel Kuramlar ve Anayasal İlkeler I. Kanuni İdare...3 II. Kamu Tüzelkişiliği...14 III. İdarenin Bütünlüğü A. Hiyerarşi B. İdari Vesayet...27 IV. Merkezden Yönetim...35 V. Yerinden Yönetim...37 VI. Merkezden Yönetim ve Yerinden Yönetimin Faydalı ve Sakıncalı Yönleri...39

3 viii İkinci Bölüm Merkezden Yönetim Teşkilatı I. Merkez Teşkilatı...45 A. Cumhurbaşkanı Seçimi Görev ve Yetkileri a. Cumhurbaşkanının Yasama ile İlgili Görev ve Yetkileri...51 b. Cumhurbaşkanının Yürütme Alanına İlişkin Görev ve Yetkileri...52 c. Cumhurbaşkanının Yargı ile İlgili Görevleri Cumhurbaşkanının Kararnameleri İmzalaması...55 a. Olağan Dönemlerde...55 b. Olağanüstü Dönemlerde Cumhurbaşkanının Tek Başına Yapabileceği İşlemler...61 a maddede Yasama ile İlgili Olanlar Başlığı Altında Belirtilen İşlemler b. Yargı ile İlgili Olanlar c Maddede Yürütme Alanına İlişkin Olanlar Başlığı Altında Belirtilen İşlemler Cumhurbaşkanının Sorumluluğu...65 a. Cezai Sorumluluk...65 b. Hukuki Sorumluluk Devlet Denetleme Kurulu...74 B. Bakanlar Kurulu ve Başbakanlık Bakanlar Kurulu Sorumluluk Başbakan ve Bakanlar...81 C. Bakanlıklar II. Merkezdeki Yardımcı Kuruluşlar... 90

4 III. Türk Silahlı Kuvvetleri IV. Taşra Teşkilatı A. Genel Esaslar B. İl İdaresi Vali İl İdare Şube Başkanları İl İdare Kurulu C. İlçe İdaresi Kaymakam İlçe İdare Başkanları İlçe İdare Kurulu D. Bölge Kuruluşları ix Üçüncü Bölüm Yerinden Yönetim Teşkilatı I. Yer Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri A. Mahalli İdareler Tarihi Gelişim a. Osmanlı İmparatorluğunda mahalli idareler b Anayasası dönemi c. Cumhuriyet dönemi İdari Özerklik Yerel Yönetimlerin Görev Alanı B. İl Özel İdaresi Genel Açıklamalar Görevleri Yetkiler ve İmtiyazlar Teşkilat ve Personel Cezalar

5 x 6. İl Özel İdarelerinin Denetimi Mali Yapı a. Gelirler b. Giderler c. Bütçe d. Borçlanma ve İktisadi Girişimler İl Genel Meclisi a. Oluşumu b. Görev ve Yetkileri c. Meclis Çalışmaları d. Komisyonlar e. Meclis Üyeliğinin Sona Ermesi Meclisin Feshi ve Görevden Uzaklaştırma İl Encümeni Vali C. Belediye Genel Açıklamalar Belediye Kurulması a. Kuruluş b. Belediye Sınırlarının Tespiti c. Birleşme ve Katılma d. Belediye Tüzelkişiliğinin Sona Erdirilmesi Belediyenin Görevleri Yetki ve İmtiyazlar Belediye Hizmetlerine Katılım ve Kent Konseyleri Belediye Teşkilatı ve Personeli a. Teşkilat b. Belediye Personeli Belediyelerin Denetimi a. Mali Denetim b. İdari Denetim...200

6 8. Belediye Meclisi a. Seçimi b. Meclisin Görev ve Yetkileri c. Meclis Toplantıları d. Meclis Kararlarının Kesinleşmesi e. Komisyonlar f. Meclisin Başkanı Denetlemesi g. Meclisin Feshi h. Meclis Üyeliğinin Sona Ermesi Belediye Encümeni a. Oluşumu b. Encümenin Görev ve Yetkileri c. Encümen Toplantısı Belediye Başkanı a. Seçimi b. Görev ve Yetkileri c. Belediye Başkanlığının Sona Ermesi Görevden Uzaklaştırma D. Büyükşehir Belediyesi Kuruluşu Büyükşehir Belediyesinin Görevleri İlçe ve İlk Kademe Belediyelerinin Görev ve Yetkileri Ulaştırma ve Alt Yapı Hizmetleri Büyükşehir Belediyesinin Organları a. Büyükşehir Belediye Meclisi b. Büyükşehir Belediye Encümeni c. Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir Belediyesi Teşkilatı ve Personeli Belediyeler arası Hizmet İlişkileri ve Koordinasyon Büyükşehir Belediyesinin Bütçesi xi

7 xii II. E. Köy İdaresi Köy Derneği İhtiyar Meclisi Muhtar Köy Bütçesi ve Gelirler F. Mahalle Muhtarlığı G. Yerel Yönetim Birlikleri Kuruluş Birliğin Organları a. Birlik Meclisi b. Birlik Encümeni c. Birlik Başkanı Örgüt Yapısı Mali Esaslar Köylere Hizmet Götürme Birlikleri Sulama Birlikleri Ülke Düzeyinde Birlik Kurulması Denetim Hizmet Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri A. Kamu Kurumları Özellikleri Türleri B. Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları

8 xiii İkinci Kısım KAMU PERSONEL HUKUKU GİRİŞ KAMU PERSONEL REJİMİNDEKİ DEĞİŞİM I. Kamu Yönetimi Anlayışındaki Değişim II. Yeni Kamu Yönetimi III. Kamu Personel Rejiminde Değişim Birinci Bölüm KAMU GÖREVLİLERİ I. Kamu Görevlisi Kavramı II. Devlet Memurları Kanununa Göre Kamu Görevlilerinin Türleri A. Memurlar B. Sözleşmeli Personel C. Geçici Personel D. İşçiler İkinci Bölüm DEVLET MEMURLUĞU I. Temel İlkeler II. Devlet Memurluğuna Giriş A. Kamu Hizmetine Girme Hakkı B. Güvenlik Soruşturması C. Devlet Memurluğuna Girişte Sınav Şartı...317

9 xiv D. Devlet Memuru Olabilmek İçin Aranan Şartlar Genel Şartlar a. Türk Vatandaşı Olmak b. Yaş Şartı c. Öğrenim Şartı d. Kamu Haklarından Mahrum Bulunmamak e. Memuriyete Engel Teşkil Eden Ceza Mahkumiyeti Bulunmamak f. Askerlik g. Sağlık Özel Şartlar E. Aday Memurluk F. Atama G. İstisnai Memurluklar Üçüncü Bölüm DEVLET MEMURLARININ ÖDEV ve SORUMLULUKLARI, HAKLARI ve TABİ OLDUKLARI YASAKLAR I. Devlet Memurlarının Ödev ve Sorumlulukları A. Sadakat Ödevi B. Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık Ödevi C. Davranışlarda Özen ve İşbirliği Ödevi D. Amir Durumda Olan Devlet Memurlarının Ödev ve Yükümlülükleri E. Emirlere Uyma Yükümlülüğü ve Kanunsuz Emir F. Devlet Memurlarının Mali Sorumlulukları Devlet Memurlarının İdareye Verdikleri Zararlardan Dolayı Mali Sorumlulukları

10 2. Devlet Memurlarının Kişilere Verdikleri Zararlardan Dolayı Mali Sorumlulukları G. Mal Bildirimi H. Kılık Kıyafet I. Görev Yerinde İkamet Etme J. Resmi Belge, Araç ve Gereçlerin Yetki Verilen Mahaller Dışına Çıkarılmaması ve İadesi II. Devlet Memurlarının Hakları A. Güvenlik ve Uygulamayı İsteme Hakkı B. İlerleme ve Yükselme Hakkı C. Devlet Memurluğundan Ayrılma Hakkı D. Müracaat, Şikayet ve Dava Açma Hakkı E. Sendika Kurma Hakkı F. İzin Hakkı G. Kovuşturma ve Yargılamada Özel Kurallara Tabi Olma Hakkı H. İsnat ve İftiralara Karşı Korunma Hakkı I. Aylık Hakkı J. Yolluk Hakkı K. Dernek Kurma ve Derneklere Üye Olma Hakkı L. Diğer Sosyal Hak ve Yardımlar III. Devlet Memurlarının Tabi Olduğu Yasaklar A. Toplu Eylem ve Hareketlerde Bulunma Yasağı B. Grev Yasağı C. Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı D. Hediye Alma ve Menfaat Sağlama Yasağı E. Siyasi Partilere Girme Yasağı F. Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı G. Basına Bilgi veya Demeç Verme Yasağı H. Denetimindeki Teşebbüsten Menfaat Sağlama Yasağı xv

11 xvi Dördüncü Bölüm DEVLET MEMURLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ I. Sicil Amirleri II. Sicil Raporları III. Olumsuz Sicilin Sonuçları IV. Memurlara Takdirname Verilmesi ve Ödüllendirme Beşinci Bölüm DİSİPLİN SORUŞTURMASI, CEZA SORUŞTURMASI ve GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA I. Disiplin Soruşturması A. Genel Olarak Disiplin Suç ve Cezaları B. Disiplin Cezası Türleri C. Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amir ve Kurullar D. Zamanaşımı E. Karar Süresi F. Karar Usulü ve İspat G. Savunma Hakkı H. Yargı Yolu I. İtiraz J. Disiplin Cezalarının Sicile İşlenmesi, Sicilden Silinmesi ve Cezaların Tekerrürü K. Disiplin Cezalarında Kanunilik İlkesi L. Af M. Devlet Memurluğundan Ayrılanlar Hakkında Disiplin Cezası Uygulaması II. Ceza Kovuşturması

12 xvii A sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun Kapsamı Kişi Bakımından Suç Bakımından sayılı Kanunun İstisnaları B. Ön İnceleme C. İtiraz D. Hazırlık Soruşturması III. Görevden Uzaklaştırma Altıncı Bölüm DEVLET MEMURLUĞUNUN SONA ERMESİ I. Devlet Memurluğuna Alınma Şartlarının Yokluğu veya Kaybedilmesi Nedeniyle Devlet Memurluğunun Sona Ermesi A. Genel Şartlar ve Bunların Yokluğu veya Kaybedilmesi Nedeniyle Memurluğun Sona Ermesi Türk Vatandaşı Olmak Yaş Şartı Öğrenim Şartı Kamu Haklarından Mahrum Bulunmamak Memuriyete Engel Teşkil Eden Ceza Mahkumiyeti Bulunmamak Askerlik Sağlık B. Özel Şartlar II. Devlet Memurluğundan Çekilme A. Çekilme B. Çekilmiş Sayılma Görev Yerinin Terki Nedeniyle Çekilmiş Sayılma...469

13 xviii III. 2. Bilgilerini Artırmak Üzere Yabancı Memleketlere Gönderilenlerin Çekilmiş Sayılması Başka Yerde Göreve Atananların İşe Başlamamaları Nedeniyle Çekilmiş Sayılmaları Terhis Edilenlerin Görevlerine Dönmemeleri Nedeniyle Çekilmiş Sayılmaları Muvazzaf Askerliğe Ayrılan Memurların Terhislerinde Göreve Başlamamaları Halinde Çekilmiş Sayılma Kadrosu Kaldırılan Devlet Memurlarının Çekilmiş Sayılması Aylıksız İzin Bitiminde Görevine Dönmeyenlerin Çekilmiş Sayılması Devlet Memurluğundan Çıkarılmayı Gerektiren Disiplin Suçları A. İdeolojik veya Siyasi Amaçlı Faaliyetler Nedeniyle Devlet Memurluğundan Çıkarılma İdeolojik veya Siyasi Amaçlarla Kurumların Huzur, Sükun ve Çalışma Düzenini Bozmak İdeolojik veya Siyasi Amaçlarla Boykot, İşgal, Engelleme, İşi Yavaşlatma ve Grev gibi Eylemlere Katılmak veya Bu Amaçlarla Toplu Olarak Göreve Gelmemek, Bunları Tahrik ve Teşvik Etmek veya Yardımda Bulunmak Yasaklanmış Her Türlü Yayını veya Siyasi veya İdeolojik Amaçlı Bildiri, Afiş, Pankart, Bant ve Benzerlerini Basmak, Çoğaltmak, Dağıtmak veya Bunları Kurumların Herhangi Bir Yerine Asmak veya Teşhir Etmek Siyasi Partiye Girmek B. Devlet Memurluğundan Çıkarılmayı Gerektiren Diğer Nedenler Özürsüz Olarak Bir Yılda Toplam 20 Gün Göreve Gelmemek

14 xix 2. Savaş, Olağanüstü Hal veya Genel Afetlere İlişkin Konularda Amirlerin Verdiği Görev ve Emirleri Yapmamak Amirine ve Maiyetindekilere Fiili Tecavüzde Bulunmak Memurluk Sıfatı ile Bağdaşmayacak Nitelik ve Derecede Yüz Kızartıcı ve Utanç Verici Hareketlerde Bulunmak Yetki Almadan Gizli Bilgileri Açıklamak Siyasi ve İdeolojik Eylemlerden Arananları Görev Mahallinde Gizlemek Yurt Dışında Devletin İtibarını Düşürecek veya Görev Haysiyetini Zedeleyecek Tutum ve Davranışlarda Bulunmak Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna Aykırı Fiilleri İşlemek Üçüncü Kısım KAMU MALLARI Giriş I. Kamu Mallarının Tanımı II. Kamu Mallarının Türleri A. Genel Olarak Kamu Hukukuna Tabi Olan Kamu Malları Orta Malları Hizmet Malları Sahipsiz Mallar B. Genel Olarak Özel Hukuka Tabi Kamu Malları (Kamunun Özel Malları) III. Kamu Malı Niteliğinin Kazanılması ve Kaybı IV. Kamu Mallarının Hukuki Rejimi...514

15 xx A. Kamu Malları ve Özel Hukuk İşlemleri Kamu Malları ve Mülkiyet Hakkının Özel Hukuk Kişilerine Devri Kamu Malları ve Özel Hukuk Kişileri Lehine Sınırlı Ayni Hak Tesisi Kamu Malları ve Kira Benzeri Özel Hukuk Sözleşmeleri Kamu Malları ve Haciz Yasağı Kamu Malları ve Kazandırıcı Zamanaşımı ile İktisap B. Kamu Malları ve Tapu Siciline Tescil C. Kamu Malları ve Özel Koruma V. Kamu Mallarından Yararlanma Usulleri A. Genel Yararlanma B. Özel Yararlanma Dördüncü Kısım İDARİ İŞLEMLER I. Hukuki İşlem Kavramı II. İdari İşlemler A. Tanım İdare İşlevi Yasama İşlevi Yargı İşlevi Yürütme İşlevi B. İdari İşlemlerin Nitelik ve Özellikleri C. İdarenin Özel Hukuk İşlemleri D. Özel Hukuk Kişilerinin İdari İşlemleri E. İdari İşlemlerin Türleri İki Yanlı-Tek Yanlı İdari İşlemler Etkili-Etkisiz İdari İşlemler

16 xxi 3. Genel-Birel İdari İşlemler F. Düzenleyici İşlemler İdarenin düzenleme yetkisi Düzenleyici İşlem Yapılmasında Uyulması Gereken Esaslar Düzenleyici İşlem Türleri a. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi b. Tüzük c. Yönetmelik d. Diğer Düzenleyici İşlemler G. İdari İşlemlerin İptali ve Geri Alınması III. İdari Sözleşmeler A. İdari Sözleşmelerin Ölçütleri B. İdari Sözleşme Türleri Beşinci Kısım KAMU HİZMETİ I. Kamu Hizmeti Kavramı A. Tanım B. Kamu Hizmetinin Unsurları II. Kamu Hizmetlerinin Kurulması ve Kaldırılması A. Kamu Hizmetlerinin Kurulması B. Kamu Hizmetlerinin Kaldırılması III. Evrensel Kamu Hizmeti IV. Virtüel Kamu Hizmeti V. Kamu Hizmetlerinin Türleri A. Tekelli Tekelsiz Kamu Hizmetleri B. Yürütüldükleri Alana Göre Kamu Hizmetleri C. Yararlanma Yöntemlerine Göre Kamu Hizmetleri

17 xxii D. Konusuna Göre Kamu Hizmetleri VI. Kamu Hizmetlerine İlişkin Temel İlkeler A. Eşitlik B. Tarafsızlık (Nesnellik/Yansızlık) C. Süreklilik (Devamlılık/Düzenlilik) D. Uyarlanma (Değişebilirlik) E. Meccanilik VII. Kamu Hizmetlerinin Görülüş Usulleri A. Kamu Hizmetlerinin Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Görülmesi Emanet Usulü B. Kamu Hizmetlerinin Özel Hukuk Tüzel Kişileri Tarafından Görülme Usulleri Müşterek Emanet İltizam Ruhsat (İzin) İmtiyaz İmtiyaz Sahibinin Hakları ve Yükümlülükleri a. İdarenin Hak ve Yükümlülükleri b. İmtiyaz Sözleşmesinin Sona Ermesi c. İmtiyaz Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıkların Yargısal Denetimi C. Yeni Yöntemler sayılı Kanun Sayılı Kanun Sayılı Kanun D. Özel Hukuk Kişilerinin Faaliyetlerinin Desteklenmesi ve Özendirilmesi VIII. Kamu Hizmetlerinin Özelleştirilmesi

18 xxiii Altıncı Kısım KOLLUK I. Giriş II. Kolluk Faaliyetinin Amacı Olarak Kamu Düzeni A. Kamu Düzeninin Unsurları Dirlik ve Esenlik Güvenlik Sağlık B. Kamu Düzeninin İçeriğindeki Genişleme III. İdari Kolluk-Adli Kolluk Ayrımı A. Ayrımın Konusu B. Ayrımın Güçlükleri C. Ayrımın Önemi IV. Genel İdari Kolluk-Özel İdari Kolluk V. Kolluk Görevlileri A. Kolluk Makamları B. Kolluk Personeli Merkezi İdare Kolluk Personeli Belediye ve Köy Kolluk Personeli Özel İdari Kolluk Personeli VI. Özel Hukuk Kişileri ve Kolluk Faaliyeti A. Özel İdari Kolluk Alanında Faaliyette Bulunan Özel Hukuk Kişileri B. Genel İdari Kolluk ve Güvenlik Hizmeti VII. Kolluk İşlem ve Usulleri A. Kolluk İşlemleri B. Kolluk Usulleri Yasaklama Usulü İzin Usulü Bildirim Usulü

19 xxiv VIII. Kolluk Tedbirlerinin Uygulanması A. Re sen İcra ve Zor Kullanma Yetkisi B. Kolluk Tedbirlerine Uyulmamasının Yaptırımları IX. Kolluk Yetkisinin Sınırları A. Ölçülülük İlkesi Ölçülülük İlkesinin Unsurları İdari Yargı Denetiminde Ölçülülük İlkesinin Uygulanması Yer ve Zaman Bakımından Ölçülülük B. Özgürlükler Arasındaki Hiyerarşi Açısından Kolluk Yetkisinin Sınırları X. Kolluk Yetkilerinin Yarışması A. Genel Kolluk Makamları Arasında Yetki Yarışması B. Genel Kolluk Özel Kolluk Arasında Yetki Yarışması C. Özel Kolluklar Arasında Yetki Yarışması XI. Kolluk Yetkilerinin Genişlemesi A. Anayasal Dayanak B. Olağanüstü Halin Uygulanması C. Sıkıyönetimin Uygulanması D. Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hal İlanına İlişkin İşlemlerin Yargısal Denetimi E. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Tedbirlerinin Yargısal Denetimi

20 xxv Yedinci Kısım İDARİ USULLER Birinci Bölüm İDARİ USUL I. İdari Usulün Tanımı ve Kavram II. İdari Usulün İlkeleri A. Aleniyet İlkesi B. Katılım İlkesi C. Dürüstlük ve İçtenlik İlkesi D. Denge İlkesi E. İnceleme ve Araştırma İlkesi F. İdari İşlemin Gerekçeli Olması G. İdari İşlemlerde İstikrar İlkesi H. Usulde Paralellik İlkesi III. İdari Usulün Kapsamı IV. İdari Usul Kanunu nun Önemi V. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu VI. Genel İdari Usul Kanunu Tasarısı İkinci Bölüm AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ I. Amme Alacağının Tanımı II. Amme Alacağının Borçlusu III. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü A. Amme Alacaklarının Korunması Teminat

21 xxvi 2. İhtiyati Haciz İhtiyati Tahakkuk Diğer Korunma Hükümleri B. Amme Alacağının Tahsili Ödeme a. Ödeme Zamanı b. Ödeme Yeri c. Ödeme Şekilleri d. Ödemenin İspatı Cebren Tahsil a. Ödeme Emri b. Teminatlı Alacaklıların Takibinde Bildirim c. Haciz ca. Haczedilemeyecek Mallar ve Özel Düzenlemelere Tabi Olan Mallar cb. Üçüncü Kişiye Ait Mallar cc. Hacze İştirak cd. Haciz Uygulamasının Sonuçları ce. Aciz Hali d. Satış İflas Yoluyla Takip C. Amme Alacaklarının Düşmesi Ödeme Zamanaşımı Terkin

22 xxvii Üçüncü Bölüm İHALE KAMU İHALE KANUNU NA GÖRE İHALE USULÜ I. İhale Kavramı II. Kamu İhale Kanunu na Göre Temel İlkeler III. Kamu İhale Kanunu nda Düzenlenen İhale Usulleri A. Açık İhale Usulü B. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü C. Pazarlık Usulü IV. Kamu İhale Kanunu nda Düzenlenen İhale Usulleri Dışındaki Alım Yöntemleri A. Doğrudan Temin B. Tasarım Yarışmaları V. İhale Sürecinde Verilen Tekliflerin Değerlendirilmesi ve İhalenin Sonuçlandırılması VI. İhale İşlemlerine Karşı Başvuru Yolları A. Şikayet Başvurusu B. İtirazen Şikayet Başvurusu C. Yargısal Başvuru Dördüncü Bölüm KAMULAŞTIRMA I. Kamulaştırma Kavramı II. Kamulaştırma Usulünün Aşamaları A. Kamulaştırma Öncesi İşlemler Kamulaştırma İçin Yeterli Ödeneğin Temin Edilmesi Kamu Yararı Kararı

23 xxviii 3. Kamulaştırılacak Taşınmazın Tespiti ve İdari Şerh B. Kamulaştırma Aşaması Satın Alma Usulü Kamulaştırma Bedelinin Mahkemece Tespiti ve Taşınmaz Malın İdare Adına Tescili Trampa Yolu İle Kamulaştırma Acele Kamulaştırma Hakların Sınırlandırılması ve Mülkiyetin İdareye Geçmesi C. Dava Hakkı D. Bir İdareye Ait Taşınmaz Malın Diğer İdareye Devri E. Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Geri Alma İdarenin Tek Taraflı Vazgeçmesi Tarafların Anlaşmasıyla Vazgeçme ve Devir Mal Sahibinin Geri Alma Hakkı Kaynakça