ŞANTİYEDE YAPI DENETİMİ

Transkript

1 ŞANTİYEDE YAPI DENETİMİ Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 1 Yapı Denetiminin Amacı Denetim, bir faaliyetin planlandığı gibi gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yürütülen izleme ve yönlendirme çabasıdır. İzleme Saptama Geri bildirim Tekrarını önleme Bu tanım kapsamında yapı denetiminin amacı, Can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve imalat denetimini sağlamaktır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 2 1

2 Yapı Denetiminin Gerekliliği - Ülkemiz topraklarının büyük bir bölümünün üst derece deprem bölgesi olması, - Hızlı nüfus artışı ve göçlerin, kaçak yapılaşmanın ve sık sık gündeme gelen imar aflarının afet risklerini arttırması, -Gerçekleşen afetlerin milli servetimizde büyük boyutlu kayıplara yol açması yanında, bu kayıpla kıyaslanamayacak oranda can kayıplarına yol açması, yapı denetiminin, konusunda uzman personele sahip kurum yada organizasyonlar eliyle yürütülmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 3 Ülkemizde Yapı Denetimi Ülkemizde yapı denetim sistemini kamu ve özel sektör olmak üzere iki ana başlık altında incelemek mümkündür. Kamu Sektöründe Denetim Özel & Yap Sat Sektöründe Denetim Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği 3194 sayılı İmar Kanunu 4708 sayılı Yapı Denetimi Yüklenici Kontrol teşkilatı Müteahhit Yapı Denetim Firması T.U.S. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 4 2

3 Müşavir firma Kamu İnşaatlarında Denetim Ülkemizde kamuya ait inşaatların denetimi Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği ile belirlenen genel esaslar çerçevesinde yürütülmektedir. İdare Müteahhit Kontrol Amiri Kontrol Şefi Kontrol Mühendisi Kontrol Örgütü Kontrol Yardımcısı Sürveyan Şantiye Teşkilatı Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 5 Kamu İnşaatlarında Denetim Kontrol örgütü, genel anlamda uygulamanın proje ve sözleşmeye uygun olarak yapılmasından sorumludur. Aynı zamanda uygulamada ortaya çıkacak sorunların çözümüne yardımcı olur; proje üzerinde gerekli değişiklikleri yapar ve idarenin izniyle onaylar. İşin yapımında yüklenici tarafından kullanılan her türlü malzemeyi denetler, gerek görürse malzemeden örnekler alarak laboratuar deneylerini yaptırır. Kusurlu uygulamalar saptarsa yükleniciyi uyarır. Yüklenici hakedişlerini hazırlar, idareye işin yürütülmesiyle ilgili düzenli olarak rapor sunar. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 6 3

4 Denetim İhale Kamu İnşaatlarında Denetim Son dönemde, kamu kurumlarının bünyesinde kontrol görevini yürütecek nitelik ve sayıda teknik personel olmadığından, denetim işlevi, ihaleyle belirlenen ve yüklenicinin performansı üzerinden ücret ödemesi esasıyla sözleşme yapılan müşavir firmalar eliyle sağlanmaktadır. İdare Kontrol Amiri Müşavir Firma Yüklenici Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 7 Kamu İnşaatlarında Denetim Kontrol Örgütü : İşveren makam veya vekili ile kontrol amiri, işin büyüklük ve önemine göre yeterli sayıda kontrol şefleri, kontrol mühendisleri, kontrol yardımcıları ve sürveyanlar ile diğer yardımcı elemanlardan oluşur. Kontrol Amiri :Yönetim ve denetimi kendisine verilen işlerin; sözleşme ve eklerine, şartnamelere, fen ve sanat kurallarına uygun olarak ve iş programı gereğince iyi bir biçimde yapılıp süresinde bitirilmesini sağlamakla görevli ve sonuçlarından sorumludur. Kontrol Şefi : Kontrol Amirinin yardımcısı olup; kendisine bağlı olan kontrol mühendislerinin her türlü görevlerini sözleşme şartname ve usulüne göre zamanında yapıp yapmadıklarını denetlemekle görevli ve sorumludur. Kontrol Mühendisi: Kendisine verilen işleri, ;sözleşme ve eklerine, şartnamelere uygulama projelerine, fen ve sanat kurallarına ve iş programlarına uygun olarak yürütüp süresinde bitirilmesini sağlamak için kendisi çalışarak; işin büyüklük ve önemine göre emrine verilen kontrol yardımcıları, sürveyanlar ile diğer personelin hizmetlerinden de yararlanarak yapmakla görevli ve sorumludur. Kontrol Yardımcısı : Kontrol mühendisinin yardımcısı olup kontrol mühendisi tarafından kendisine verilen ölçme, hesap, proje ve denetim işlerini kontrol mühendisinin sorumluluğu altında yapar. Sürveyanların çalışmalarını izler ve kontrol eder. Sürveyan : Görevlendirildiği şantiyede (işyeri ve mahallerde) sürekli olarak bulunup inşaat, tesisat, imalat, ameliyat ve her türlü ihzaratın kontrol mühendisinin tarif ve direktiflerine göre şartname, fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmasını gözetleyerek sağlar. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 8 4

5 Özel İnşaatlarda Denetim Ülkemizde, özel sektöre ait inşaatlar ile yap&sat türündeki inşaatların denetimi 3194 sayılı İmar Kanunu ile 4708 sayılı Yapı Denetimi hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir sayılı Yapı Denetimi ilk önce 19 pilot ilde uygulanmış ve daha sonra tüm ülke genelinde uygulanmaya başlamıştır sayılı Kanunun istisnası olan yapıların denetiminde ise, halen 3194 sayılı İmar Kanunu nun öngördüğü denetim biçimi (4 lü TUS) uygulanmaktadır sayılı Yapı Denetimi, 3194 sayılı İmar Kanununun ilgili maddelerinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler ile ruhsata tâbi olmayan yapılar hariç, (köy yerleşik alanlarında yapılacak yapılar) belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 9 Özel İnşaatlarda Denetim-İmar Kanunu Fenni Mesuliyet - Teknik Uygulama Sorumluluğu (TUS) : İmar Kanunu nun 38. maddesinde, (Değişik fıkra: 26/04/ /2 md.) Yapıların, mimari, statik ve her türlü plan, proje, resim ve hesaplarının hazırlanmasını ve bunların uygulanmasıyla ilgili fenni mesuliyetleri, uzmanlık konularına ve ilgili Kanunlarına göre mühendisler, mimarlar ile görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelikle düzenlenecek olan fen adamları deruhte ederler Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği nin 28. maddesinde ise Fenni mesul (Teknik Uygulama Sorumlusu-TUS): Proje müellifleri kendileri olsun veya olmasın, yapının yürürlükteki kanun, imar planı, ilgili yönetmelik hükümleri, Türk standartları, teknik şartnameler, 11/1/1974 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ile fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olarak düzenlenen ruhsat eki projelerine göre gerçekleştirilmesinde ilgili idarelere karşı sorumlu olan ilgili meslek mensuplarıdır. tanımı yapılmıştır. (Genel olarak 4 lü TUS uygulaması şeklinde bilinmektedir.) Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 10 5

6 Özel İnşaatlarda Denetim Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, mevcut yasal düzenlemeler etkili bir yapı denetimi sağlamadığından, 3194 sayılı İmar Kanunu ile öngörülen denetim prensiplerine ilgili idarelerce uyulmaması; projelerin %91 inde tasarım, hesap ve çizim hatalarının bulunması; beton mukavemetinin projesinde öngörülenden ortalama %40 daha az olması ve Teknik Uygulama Sorumluları tarafından uygulamanın kesinlikle denetlenmediği gerçeği v.b. muhtemel afetlerde can ve mal güvenliğini sağlamak, kaynak israfına neden olan plansız kalitesiz yapılaşmayı önlemek, gelişmiş ülkelerin norm ve standartlarını yakalamak, denetim eksikliğinden ve diğer sebeplerden ötürü zarara uğrayan üçüncü şahısların haklarını korumak, yapı üretiminde kusur, ihmal ve yetersizliği tespit edilen yapı sorumlularına karşı gerekli tedbirleri almak maksadıyla bir dizi önlemler ortaya koymuştur. Bunlardan birisi de tarihinde yürürlüğe giren 4708 sayılı Yapı Denetimi dur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa Sayılı Yapı Denetim da, yapı denetim sistemi içinde yeni kurumsal araçlara ihtiyaç olduğu gerçeği de dikkate alınmış ve yapıların etkili denetimi için bağımsız, deneyimli, yetkili ve sorumlu kuruluşlar oluşturulması; yapı proje ve uygulama denetiminin aynı kuruluşlar eliyle yürütülmesi sağlanmıştır. Yeni Kanunun uygulanması ile yapıların projelendirilmesi ve yapımında; Can ve mal emniyetinin korunması, Tabii, çevreye saygılı, sağlıklı ve güvenli yaşam çevresini koruma ve geliştirme, Deprem ve yangın gibi afetlere karşı güvenlik, enerjinin korunması ve verimli kullanımı, tabii aydınlatma, iklimlendirme, ısı, ses ve su yalıtımı da dahil olmak üzere kaynakların sağlıklı ve verimli kullanılması ve ulaşılabilirlik, Yapının inşa edileceği bölgenin ve yerin tarihi ve kültürel şartları ve planla Öngörülen şartlar ilim, fen, sanat ve sağlık kuralları çerçevesinde, en az maliyet ile en fazla faydanın temini, Kusur derecesine göre sorumluluk ve tanzim ilkeleri gözetilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 12 6

7 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa yılı DİE verilerine göre Türkiye genelindeki toplam 67 milyon metrekare yapının, 5 milyon metrekaresinin denetimi kamu tarafından yürütülmüş olup; bunun 25 milyon metrekaresinin (yaklaşık %40) denetimi, yapı denetimi uygulanan 19 pilot ilde gerçekleştirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 14 7

8 Denetim, yapı denetim kuruluşu tarafından proje aşaması ve yapım aşaması olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmektedir. Proje aşamasında, yapı denetim kuruluşunun denetçi mimar ve denetçi mühendisleri, yapının inşa edileceği arsanın zemin ve temel raporlarını, proje sorumluları tarafından düzenlenen uygulama projelerini ilgili yasa, yönetmelik ve standartlara, imar planına uygun olarak inceleyip onaylar; projeler yapı denetim kuruluşu ilgilisi tarafından da imzalanarak ilgili İdarelere verilir. Yapım aşamasında ise, yapı denetim kuruluşunun denetçi mimar ve denetçi mühendisleri imar mevzuatı gereğince yapının fenni mesuliyetini üstlenirler ve yapı ruhsatını imzalayarak yapım işinin başlaması sağlanır. Yapım işinin başlamasıyla birlikte denetçi mühendislerin yanında inşaat, makine ve elektrik mühendisi statüsündeki yardımcı kontrol elemanları da yapı denetiminde görev alırlar. Sistemde yer alan tüm denetçi ve yardımcıları, yapıda kullanılan malzemeler ile imalatın ruhsat ve eki projelere, teknik şartname ve standartlara uygun olarak yapılmasını; zemin, malzeme ve imalatlara ilişkin (beton, demir vs gibi) deneylerin, şartname ve standartlara uygun olarak yetkili laboratuarlarda yapılmasını sağlarlar. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 15 Yapı denetim kuruluşları aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür: a) Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek. b) Yapı denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahhütname vermek, yapı ruhsatının ilgili bölümünü imzalamak, bu yapıya ilişkin bilgileri yapı ruhsatı düzenleme tarihinden itibaren yedi gün içinde Bakanlığa bildirmek. c) Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek. d) Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak. e) Yapılan tüm denetim hizmetlerine ilişkin belgelerin bir nüshasını ilgili idareye vermek, denetimleri sırasında yapıda kullanılan malzeme ve imalatın teknik şartname ve standartlara aykırı olduklarını belirledikleri takdirde, durumu bir rapor ile ilgili idareye ve il sanayi ve/veya ticaret müdürlüklerine bildirmek. f) İş yerinde, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili bölge çalışma müdürlüğüne bildirmek. g) Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek. h) Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair ilgili idareye rapor vermek. ı) Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 16 8