Açıklama Araştırmacı: yok. Danışman: yok. Konuşmacı: yok 46. ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ 5 9 EKİM İZMİR

Transkript

1 Açıklama Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok 46. ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ 5 9 EKİM İZMİR 1

2 Dr. Nazmiye Kocaman Yıldırım Psikiyatri Hemşiresi/Özel Dal Danışman Hemşire İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri AD. Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi BD ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ 5 9 EKİM İZMİR 2

3 HEMŞİRELİK Hastalıkla değil, hasta ile uğraşma Sağlıklı/hasta insanın ihtiyaçlarını karşılamasına yardım İnsanın biyopsikososyal, spiritual bütün olduğu ANA ya göre hemşirelik, sağlık problemlerine kişinin tepkilerinin tanınması ve tedavisidir. Hasta Merkezli Bütüncül Bak m TEDAVİ VE BAKIM NİTELİĞİ ARTAR 3

4 HEMŞİRELİK KANUNU Kanun Numarası : 6283 Kabul Tarihi : 25/2/1954 Yayımlandığı Resmi Gazete : Tarih : 2/3/1954 Sayı : 8647 HEMŞİRELİK KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN Kanun Numarası: 5634 Kabul Tarihi: 25/4/2007 Yayımlandığı Resmi Gazete : Tarih: 2/5/2007 Sayı: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı:

5 KONSÜLTASYON LİYEZON PSİKİYATRİSİ HEMŞİRELİĞİ (KLPH) Psikiyatri Hemşireleri Derneği aracılığıyla Sağlık Bakanlığına bildirdiğimiz KLP Hemşireliği tanımı şöyle; Fiziksel/tıbbi hastalığı yada yakınması nedeniyle hastaneye başvuran hastaların ve ailelerinin sağlığını geliştiren, primer korumadan rehabilitasyona kadar uzanan yelpazede ortaya çıkan bilişsel, psikolojik, davranışsal tepkilerini, psikososyal sorunlarını tanımlayan ve psikososyal bakımı doğrudan planlayan, uygulayan, değerlendiren ve hemşireye, ekibe, bireye, aileye danışmanlık yapan, eğitim veren, kurumda psikososyal bakımın kurumsallaşması için yönetime danışmanlık hizmeti veren ve alanıyla ilgili araştırmalar yapan özelleşmiş psikiyatri hemşiresidir. (Ekim 2007) 5

6 KLPH EĞİTİMİ KLP hemşiresi, ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği alanında yüksek lisans eğitimini tamamlamış olmalıdır. Ayrıca hem psikiyatri servisinde deneyimli, hem de genel hastane kliniklerinden birinde (Dahili, Cerrahi yada Onkoloji yataklı servislerinde) 2 yıl klinik deneyimi olmalıdır. Kurs ve Sertifika Programları Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Hemşireliği Yüksek Lisans Programı 6

7 KONSÜLTASYON LİYEZON PSİKİYATRİSİ HEMŞİRESİ Hastaya Aileye Sağlık çalışanına yardım amaçlı çalışır Psikososyal destek Danışmanlık Psikoterapi Eğitim Araştırma işlevi görür. 7

8 KLPH ROLLERİ C (CLINICAL) A (ADMINISTRATE) R (RESEARCH) E (EDUCATION) KLİNİK Konsültasyon Liyezon Poliklinik Yataklı servis İDARİ/YÖNETİM ARAŞTIRMA EĞİTİM 8

9 KONSÜLTASYON Konsültasyon liyezon psikiyatrisinde konsültasyon hizmeti diğer kliniklerden istenen konsültasyonlardan faklıdır. HİZMETİN MULTİDİSİPLİNER + İNTERDİSİPLİNER sunulması anlayışı hakimdir.. 9

10 KLP HEMŞİRESİ, KLP PSİKİYATRİSTİ İŞBİRLİĞİ İÇİNDE ÇALIŞIR Konsültasyon ve liyezon modellerinin yararlarını ve genel amaçlarını paylaşırlar, bazı bilgi kaynakları ortaktır. Konsültasyon istek nedenlerinde, danışılan konularda, müdahale amaçlarında ve yöntemlerinde farklılıklar vardır. KLP psikiyatristleri teşhis ve tedavi yaparlar. KLP hemşireleri ise daha yaygın olarak hastalar, aileleri ve sağlık elemanları için psikososyal destek sunarlar. Liyezon psikiyatrisi hemşireleri ruh sağlığı desteği gereken hastaların ve sağlık elemanların problemlerinin daha fazla içindedirler ve farkındadırlar. Hastaların üzerinde hastalıkların emosyonel etkilerini azaltmak için primer bakım verme rolüne sahiptirler. (Robinson 1987, 1991, Tunmore 1990, Cristopher 1995, Gerety 1992, Luna Raines 1989) 10

11

12

13 LİYEZON (ÖZEL BİR ÇALIŞMA MODELİ) Tıp ile psikiyatri arasında kavramsal ve klinik bir köprü sağlar Eş güdüm ve eş zamanlı bütüncül hizmet sunumu Fiziksel bakım ile psikososyal bakımı bütünleştirme Ortak hasta izlenmesi Psikopatolojinin erken saptanması LİYEZON UYGULAMASI İÇİN ÖNCELİKLER Psikiyatrik morbidite ve psikososyal sorunların en fazla olduğu Acil psikiyatrik müdahale gereken Genel hastanede hastaların ve çalışanların ihtiyaçları Servisin yapısal ve işlevsel düzeyi Elemanların eğitim ihtiyacı 13

14

15 KLPH GELİŞİMİ Hemşirelik konsültasyonları ilk kez 1963 yılında Kuzey Carolina daki Duke Üniversitesi nde danışman hemşire olarak çalışan Betty Sue Johnson tarafından uygulamaya konulmuştur. İlk zamanlar konsültan psikiyatri hemşireleri hastalar ile direkt çalışmamış, hemşire hasta hasta arasındaki ilişkileri kuvvetlendirmede, hastaların emosyonel durumuna hemşirelerin duyarlılığını arttırmada, hastaların hastalıkları ve iyileşmeleriyle ilgili yaşadıkları endişelerin etkilerini tanımlamada, klinik hemşirelerin hastaları için uygun psikolojik müdahaleleri planlamalarında yardım etmişlerdir. Zamanla hastaların ve ailelerin ruhsal problemlerini uygun biçimde değerlendirmek için doğrudan müdahalenin gerekli olduğu görülmüş ve bu yıllarda farklı çalışma modelleri tanımlanmıştır. 15

16 Lipowski, psikiyatri konsültasyonlarının en yaygın olarak hasta ve bakım veren arasındaki bozuk iletişim nedeniyle istendiğini, bunun da liyezon hemşirelerinin rolünü ortaya çıkardığını ifade etmiştir. Lipowski, liyezon psikiyatrisi hemşiresinin psikososyal hasta bakım standartlarını yükseltmeye yardım ettiğini, dahili ve cerrahi servislerde çalışan hemşirelere danışmanlık yaptığını, bu alanlardaki hemşirelerin, hastaların psikolojik gereksinimlerine duyarlılığını arttırdığını bildirmiştir (Lipowski ZJ 1981). 16

17 KLİNİK Yatan ve ayaktan hastalarda psikososyal değerlendirme Psikopatoloji varlığını tespit ederek hastayı ve/veya klinik hemşiresini yönlendirme Konsültasyonda psikiyatrist tarafından değerlendirilen, vizitte sunulan hastanın ihtiyacına göre yakın takibi, psikolojik bakımı Tüm konsültasyonların arşivlenmesi, aylık ve yıllık dökümlerinin yapılması Genel hastanede çalışan hemşirelere danışmanlık verilmesi Liyezon modeliyle çalışılan servislerde hastaların değerlendirilmesi, psikolojik bakımı, hemşirelerin bilgilendirilmesi 17

18 HEDEF PSİKOLOJİK BAKIM HASTAYA VE AİLESİNE HOLİSTİK BAKIM Düzey I Düzey II Düzey III Düzey IV Genel hastanede çalışan hemşireler İndirekt KLPH Direkt 18

19 Psikolojik Bakım Düzeyleri Düzey I: Temel iletişim ve tanılama becerileri Düzey II: Rutin koruyucu psikolojik bakım Düzey III: Özelleşmiş psikolojik girişimler Düzey IV: Psikoterapi 19

20 EĞİTİM ROLÜ KLP elemanlarına Genel hastanede çalışan hemşirelere Hemşirelik öğrencilerine Hastalara Hasta ailelerine 20

21 ARAŞTIRMA ROLÜ Veri Toplamak Toplanan Bilgileri Muhafaza Etmek Meslektaşlarını Teşvik Etmek Destek Olmak 21

22 YATAN HASTA KONSÜLTASYON SAYILARI 22

23 AYAKTAN HASTA (KLP POLİKLİNİĞİ) SAYILARI 23

24 KONSÜLTASYON İÜ İTF KLP BD nın kuruluşundan itibaren 15 yıllık süreçte konsültasyonlarda niteliksel ve niceliksel gelişmeler nelerdir? Konsültasyon oranları, demografik özellikler, konsültasyon isteyen klinik, istek nedeni, psikiyatrik tanılar ve önerilen tedavi modaliteleri açısından değerlendirdik. *Özkan S, Turgay M, Yücel B, Günel Y, Çam M. İstanbul Tıp Fakültesi nde Psikiyatrik Tıp Hizmetlerinin gelişimi ve Liyezon Psikiyatrisi Birimimizin Klinik Etkinliklerinin genel değerlendirilmesi. Nöro Psikiyatri Arşivi 1993; 30(4): *Ozkan S, Yücel B, Turgay M, Gürel Y. The development of psychiatric medicine at Istanbul Faculty of Medicine and Evaluation of 889 psychiatric referrals. Gen Hosp Psychiatry 1995 May; 17(3): *Ozkan M, Özkan S, Kaçmaz N, Akkaş S. Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı ndan yıllarında istenen konsültasyonların değerlendirilmesi. Nöropsikiyatri Arşivi 1998; 35(2): *Kulaksızoğlu IB, Kaçmaz N, Akkaş HS, Özkan S. İ.T.F. Psikiyatri ABD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı nca yıllarında verilen konsültasyon hizmetlerinin değerlendirilmesi: 1837 olgu. Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi , (Düzenleyen Özkan S), Novartis AŞ, İstanbul, 2000, sf: *Ozkan M, Ozkan S, Kocaman N. Evaluation of the development of psychosomatic medicine in a large university hospital in Turkey. Collegium Antropologicum 2006;30(4):

25 %1.18 KONSÜLTASYON ORANI % %4.70 Konsültasyon oranında sayısal artış Çalışılan hastaneye ve ülkeye bağlı olarak oran % (Hengeveld et al1984, Rothenhausler et al 2001, Hales et al 1984, Zuo et al 1985, Malhotra et al 1984, Schofield et al 1986, Brown et al 1987, Loewenstein et al 1983, Wallen et al 1987, Huyse et al 2000). Yıllık konsültasyon oranı Avrupa ortalaması %1.4 (Huyse et al 2001, Rigatelli et al 2004) te saptanan konsültasyon oranımız Avrupa daki en yüksek bildirilen düzey 25

26 DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER %52,6 kadın Yaş ort. 39, % kadın Yaş ort %51,8 erkek Yaş ort. 53 Kadın/erkek oranı birbirine yakın Yaş ortalaması, ülkedeki yaş dağılımındaki değişikliği yansıtmaktadır. Literatürde hastaların demografik özelliklerinin stabil kaldığı bildirilmektedir. (Hengeveld et al 1984, Rothenhausler et al 2001, Schofield et al 1986, Wallen et al 1987, Ries et al 1980) 26

27 KONSÜLTASYON İSTEYEN KLİNİK İç hastalıkları AD Cerrahi AD İç hastalıkları AD Cerrahi AD 2003 İç hastalıkları AD Cerrahi AD Birçok çalışmada en yüksek konsültasyon isteyen klinik iç hastalıkları olarak bildirilmektedir. (Herzog et al 1993, Diefenbacher et al 2002, Lipowski et al 1981, Perez et al 1983, Grant et al 2001). Genel olarak istekte bulunan kliniklerde statik özellik rapor edilmiştir. (Lipowski et al 1981, Grant et al 2001 ) Kronik hastalıklar, uzun hastane yatışı, tedavi yöntemleri, psikiyatriye yönelik tutum ve liyezon modeliyle çalışma etkili olmaktadır. 27

28 KONSÜLTASYON İSTEK NEDENİ isteyen hekimin tanı koymadaki zorluğu ve öyküde psikiyatrik bozukluk varlığı fiziksel hastalığın psikiyatrik sonuçları 2003 fiziksel hastalığın psikiyatrik sonuçları Bu gelinen durum, AYIRICI TANIDAN fiziksel ve psikolojik bozuklukların birlikte varolabildiği anlayışının gelişmesini yansıtmaktadır. Hizmetlerin kalitesi arttıkça ve hizmet alanının işlev ve potansiyeli anlaşıldıkça işbirliği alanımız genişlemiştir. Konsültasyon isteklerinin daha önceki yıllara oranla nitelikli ve yerinde olduğu dikkat çekicidir. 28

29 Depresif boz., uyum boz., OBS PSİKİYATRİK TANI Depresif boz., uyum boz., major psikiyatrik bozukluk saptanmadı 2003 Uyum boz., depresif boz., major psikiyatrik bozukluk saptanmadı Uyum bozuklukları ve depresyon genel hastanede en sık konulan tanı olarak bildirilmektedir. Genel tıp uygulamasında psikiyatrik yardım ile hızla düzelen ancak psikiyatrik tanı kategorilerine girmeyen bir çok davranış, duygu durum ve iletişim bozukluğu sorunu vardır. "tanı almayan" grubun ön plana çıkması, konsültasyon gereksiniminin major psikiyatrik bozukluk ile sınırlı olmadığı anlayışının yerleştiğinin bir göstergesidir. sorunların daha çabuk farkedildiğini, psikiyatrik sendromları daha iyi tanımladıklarını, daha ileri tetkiklere girişmeden zamanında konsültasyon istedindiğini akla getirmektedir. 29

30 PSİKİYATRİK TEDAVİ Hastaların%80 ninde psikiyatrik özgeçmiş yok. Tedavide psikotrop kullanımı, takip psikolojik destek, bilgilendirme ve ilişki problemlerine yönelik müdahaleler, konsültasyon, ayaktan takip, psikoterapi, psikiyatri servisine yatış olarak sıralanmaktadır. Son yıllardaki çalışmalar öncesi çalışmalar ile karşılaştırıldığında, psikotropların kullanımının arttığını göstermektedir (Lipowski et al 1981, Rothenhausler et al 2001). Tedavide sıklık sırasıyla SSRI, anksiyolitikler ve düşük doz antipsikotikler en fazla verilen ilaçlardır. 30

31 Konsültan psikiyatristlerin önerdiği tedaviye uyumu inceleyen 18 çalışmanın gözden geçirildiği bir çalışmada; Hastayla veya danışanla ilgili değişkenlerin uyumla ilişkili olmadığı, Konsültanın/Danışmanın Profesyonel uzmanlık düzeyi Liyezon aktivitelerin organize edilmesi İlk konsültasyon sonrası hastaların takibi Konsültasyon sırasında danışmanın medikasyonu reçete etmesi (Leentjensa ET AL. Journal of Psychosomatic Research 2010; 68: )

32 SONUÇTA Psikolojik duruma farkındalık artar Konsültasyon nitelik ve nicelik Hemşirelerin becerileri iyileşir Hasta bakım süreci ve sonucu iyileşir Hasta bakım standartları artar Hasta ve aile memnuniyeti artar Hemşirelerin emosyonel gerginliği İş memnuniyeti artar Maliyet etkinliği sağlanır 32