Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Etkinliğinin Değerlendirilmesi* The Evaluation of Interest Rate Channel in Turkey

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Faiz Oranı Kanalının 2001 2008 Döneminde Türkiye de Etkinliğinin Değerlendirilmesi* The Evaluation of Interest Rate Channel in Turkey 2001 2008"

Transkript

1 Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi* The Evaluaion of Ineres Rae Channel in Turkey Yrd. Doç. Dr. Özer Arabacı - Arş. Grv. Meryem Filiz Başürk Öz Parasal akarım mekanizması içerisinde en emel kanal faiz oranı kanalıdır. Ancak bu kanalın Türkiye gibi gelişmeke olan ülkelerde ve özelliklede enflasyon hedeflemesi rejimi alında çalışması mali baskınlığın ne ölçüde olduğuna bağlıdır. Türkiye ekonomisi özelinde mali baskınlık 2004 yılına kadar oldukça yüksekir. Bu çalışma, son iki IMF anlaşmasının geçerli olduğu, 200: : 05 döneminde faiz oranı kanalının ekinliğini değerlendirmeyi amaçlamakadır. Analizler sonucunda ulaşılan bulgular, faiz oranı kanalının ekinliğinin döneminde ek bir örneklem olarak değerlendirilemeyeceği, 2004 öncesi ve sonrası dönemlerin yapısal olarak farklılık göserdiği yönündedir. Ayrıca, 2004 sonrası dönemde faiz oranı kanalı 2004 öncesi döneme göre çok daha ekin bir şekilde çalışmakadır. Bu ekinliğin arışında mali baskınlık probleminin oradan kalkmış olması önem arz emekedir. Anahar Kelimeler: Faiz Oranı Kanalı, Mali Baskınlık, Fiya Paradoksu, VAR, Ayrık Örneklem Chow Tesi Absrac The basic channel wihin moneary ransmission mechanism is he ineres rae channel. However, he praxis of his channel in developing counries like Turkey and paricularly under he regime of inflaion argeing depends on he level of fiscal dominaion. Paricularly fiscal dominaion wihin he Turkish economy had been high unil This sudy aims o evaluae he effeciveness of he ineres rae channel in he 200: :05 erm during which he las wo Sandby agreemens are valid. The findings reached a he end of he analysis are in he direcion ha he effeciveness of ineres rae channel can no be evaluaed as an only sample during erm and ha he pre and pos 2004 erms show srucural differences. Moreover, he pos 2004 erm ineres rae channel works much more effecively han pre 2004 erm. The disappearence of fiscal dominaion problem is of vial imporance hrough he increase in his efficiency. Keywords: Ineres Rae Channel, Fiscal Dominance, Price Puzzle, VAR, Sample Spli Chow Tes Giriş Parasal akarım mekanizması, en emel anlamda poliika aracı olarak kullanılan nominal para arzı veya kısa vadeli faiz oranlarındaki değişikliklerin reel değişkenler üzerindeki ekisini inceler (Ireland, 2005, s. ; Taylor, 995, s. ; Gerlach ve Smes, 995, s. 3) Akarım mekanizması aracılığıyla çalışan kanallar, geleneksel faiz oranı kanalı, diğer varlık fiyaları kanalı, döviz kuru ve kredi kanallarıdır. Merkez bankalarının faiz oranlarını düşürerek genişleici bir poliika uygulamaları bankaların verdiği kredileri arırıcı eki yapar, bu kanal kredi kanalı olarak adlandırılır. Bu poliikanın uzun dönemli faizlerin düşmesine neden olup bu yolla yaırım ve ükeim harcamalarını * Bu çalışmada Türkiye de Parasal Geçiş Mekanizmalarının Ekinliği Üzerine Teorik ve Ampirik Bir İnceleme başlıklı dokora ezinden yararlanılmışır. Uludağ Üniversiesi İİBF Ekonomeri Bölümü, ozerarabaci@uludag.edu.r Uludağ Üniversiesi İİBF İkisa Bölümü, meryemfiliz@uludag.edu.r sbd.anadolu.edu.r 5

2 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi uyararak oplam alep üzerinden oplam hasıla ve sonuça da enflasyonu ekilemesi, faiz oranı kanalı adını alır. Ayrıca, bu süreçen hisse senedi fiyalarının da ekilenmesi varlık fiyaları kanalını işare eder. Büün bu mekanizmanın, yerli paranın değeri üzerindeki ekisi ise döviz kuru kanalı çerçevesinde ele alınır (Özaay, 2009, s. 3). Para poliikasını uygulayan oorienin başarısı bu akarım kanallarının ekilerinin bilinmesine ve gerek görüldüğünde kullanılarak sonuç alınmasına bağlıdır. Akarım mekanizması içerisinde en emel kanalı oluşuran faiz oranı kanalı Keynesyen IS-LM modeline dayanır. Bu kanal kısa vadeli faiz oranlarındaki bir değişikliğin uzun vadeli faiz oranlarını ekilemesi yoluyla çalışmakadır. Uzun vadeli faizlerdeki değişiklikler de yaırım ve dayanıklı ükeim malı kararları üzerinde esirde bulunarak oplam alebi ve bu yolla oplam hasıla ve enflasyonu değişirir. Ancak mali baskınlık, bu kanalın Türkiye gibi gelişmeke olan ülkelerde, özelliklede enflasyon hedeflemesi rejimi alında çalışmasında mekanizmaya ilişkin belirsizlikleri arıran ve para poliikasının ekinliğini sınırlayan en önemli unsurlardan biridir. Kısa vadeli faiz oranlarındaki bir arış, normal koşullar alında açık bir ekonomide, yerli paranın değerlenmesine ve enflasyonun düşmesine yol açar. Ancak kamu borcunun yüksek ve vadesinin kısa olduğu bir durumda, kısa vadeli faiz oranları arışı, risk primini arırarak sermaye çıkışlarına neden olup, yerli paranın değer kaybemesine yol açarak, enflasyonu yükselmeke, ya da daha eknik bir ifade ile fiya paradoksuna neden olabilmekedir (Blanchard, 2004, s. 32 ; Kara ve Orak, 2008, s. 25-6). Niekim Türkiye de de yılları arasında mali baskınlık oranları yüksek seviyede seyremişir (Ersel ve Özaay, 2007, s. 4 ; Özaay, 2005, s. 36). Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisi için son iki IMF anlaşmasının geçerli olduğu ve enflasyon hedeflemesi rejiminin uygulamaya koyulduğu 200: :05 arihleri arasında faiz oranı kanalının ekinliğini değerlendirmekir. Bu amaçla, faiz kanalı içerisinde ele alınan değişkenlerin para poliikasına epkileri Vekör Ooregresyon (VAR) modeli çerçevesinde analiz edilmekedir. Lieraürde sadece faiz kanalını inceleyen çalışmaların sayısı azdır. Tüm kanallar ya da spesifik olarak banka kredi kanalı yaygın bir biçimde incelenmişir. Angeloni vd. (2003) çalışmalarında Euro bölgesinde faiz kanalını incelemişlerdir. Bu kanalın Euro bölgesinde bir büün olarak en emel kanal olmasa da, akarımın önemli bir kanalı olduğunu belirmişlerdir. Mojon (2000) Euro bölgesinde finansal yapının akarım sürecini ekileyen fakörlerden biri olduğunu belirmişir. Çalışmada ek bir paraya geçilmesi ile birlike ülkeler arasında, para poliikası faiz oranlarının bankaların faiz oranlarını ekileme farklılıklarının azaldığını oraya koymuşur. Ayrıca Almanya, İalya, İspanya ve Fransa nın şirke ve hane halkı bilançoları karşılaşırılarak İalya da gelir ekisinde ulusal asimerinin kuveli olduğu, serve ekisinin de diğer ülkelerden iki ka güçlü olabileceği sonucuna ulaşmışır. Mirdala (2009), çalışmasında Çek Cumhuriyei, Slovakya, Macarisan ve Polonya da döneminde belirli makro ekonomik değişkenler üzerinde para poliikasının ekilerini incelemişir. Bu değişkenlerin varyans ayrışırma sonuçları faiz oranı kanalının ekinliği hakkında kesin bir sonuç vermemekedir. Cheong ve Boodoo (2008) yapıkları analizlerinde Trinidad Tobago da dönemi için faiz kanalını incelemişler ve bu kanalının zayıf çalışığını belirmişlerdir. Mukherjee ve Bhaacharya (20), enflasyon hedeflemesi rejimi uygulayan on dör yükselen piyasa ekonomisinde ve enflasyon hedeflemesi rejimini uygulamaya aday MENA bölgesindeki beş ülkede faiz oranı kanalını incelemişlerdir. Enflasyon Tüm kanalları inceleyen çalışmalara örnek olarak Leeper, vd. (996), Chrisiano, Eichenbaum ve Evans (999), Mojon ve Peersman (200), Peersman ve Smes (200), Arnosova ve Hurnik (2005), Berben, vd.(2004), Bogeic, Mladenovic (2006), Samkharadze (2008), Boughrara (2008), Charoenseang, Manaki (2007), Al-Masha ve Billmeier (2007), verilebilir. Türkiye için üm kanalları inceleyen çalışmalar Çiçek (2005), Örnek (2009) şeklindedir. Banka kredi kanalını inceleyen çalışmalara örnek olarak Bernanke ve Bilnder (992), Bernanke ve Gerler (995), Hubbard (995), Oliner ve Rudebusch (996), Valerie (993), Kashyap.ve Sein (994), Thornon (994), Kishan ve Opiela (2000) verilebilir. Türkiye için banka kredi kanalını inceleyen çalışmalar Gündüz (200), Şengönül ve Thorbecke (2005), Özürkler ve Çermikli (2007), Cengiz ve Duman (2008), Aklan ve Nargeleçekenler (2008), Erdoğan ve Beşballı (2009) şeklindedir. 6

3 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) hedeflemesi rejiminin uygulanmasının bu ülkelerde faiz kanalının işleyiş şeklini değişirmediğini ve MENA bölgesindeki ülkelerde enflasyon hedeflemesi rejiminin faiz kanlı zayıf olduğu için çalışmayacağı şeklinde bir sonuca ulaşmadıklarını belirmişlerdir. Sadece faiz kanalı yerine faiz kanalı ile kredi kanalı birlike ele alan çalışmalar daha yaygındır. Bunlara örnek olarak Wrobel ve Pawlowska (2002), Chrinko ve Kalckreuh (2003) ve Buzen vd. (200) verilebilir. Türkiye özelinde de yalnızca faiz kanalını inceleyen çalışmaların sayısı kısılıdır. Erdoğan ve Yıldırım (2009) çalışmalarında dönemini incelemişlerdir. Ele aldıkları dönemde Türkiye de faiz kanalının çalışığı sonucuna ulaşmışlardır. Büyükakın vd. (2009) dönemini ele alarak faiz kanalını Granger Nedensellik ve Toda-Yamamoa yönemleri ile analiz emişlerdir. İki analiz yöneminden de benzer sonuçlar elde edilmiş ve faiz kanalının çalışığı belirilmişir. Bu çalışma ele aldığı dönemin farklı olması yanında, incelediği dönem içerisinde yapısal bir değişimin olup olmadığını es emesiyle de lieraürdeki diğer çalışmalardan farklılık gösermekedir. Tahmin edilen VAR sisemine, özçıkarım (Boosrap) meoduyla uygulanan Ayrık Örneklem (Sample Spli) Chow esi, 2004 öncesi ve sonrası dönemin farklılık arz eiğini oraya koymuşur. Bu anlamda, çalışmanın lieraüre kakısı, mali baskınlığın yüksek ve düşük olduğu dönemlerde faiz oranı kanalının ekinliğinin değişimini ampirik olarak oraya koymasıdır. Çalışmanın geriye kalan kısmı şu şekilde organize edilmişir. 2. bölümde faiz oranı kanalının eorik çerçevesi ele alınmışır. 3. bölümde çalışmanın yönemi, 4. bölümde de uygulama sonuçları sunulmuşur. Son bölümde ise genel bir değerlendirmeye yer verilmişir. Faiz Oranı Kanalı, Teorik Çerçeve Para görüşü olarak da ifade edilen faiz kanalının emelleri Keynes arafından Genel eoride aılmışır. IS-LM modeline dayanan bu kanal para ve ahvil Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi olmak üzere iki akifen oluşur. Burada ahvil para dışındaki üm varlıkları içerir ve bunlar birbirini am olarak ikame eder. Faiz kanalı akarım mekanizmasının en yalın halini ifade eder. Bu kanalda piyasaların mükemmel işlediği varsayımı geçerlidir (Neumann, 995, s. 39). Para ve ahvil dışındaki akiflerin dikkae alınmadığı bu kanalda bankalar pasif bir rol oynarlar. Akarım mekanizmasının en basi hailini sunan bu kanal Hubbard a (995, s. 64) göre belirli varsayımlara dayanır. İlk olarak, merkez bankası dışsal paranın (ouside money ) arzını konrol edebilmelidir. İkinci olarak, merkez bankası nominal faiz oranları ve reel faiz oranlarını ekileyebilmelidir. Üçüncü olarak, kısa vadeli faiz oranındaki değişiklikler hane halkı ve işlemelerin yaırımlarını belirleyen uzun vadeli faiz oranlarını üzerinde esirde bulunmalıdır. Kısa ve uzun vadeli faiz oranları arasındaki ilişkiyi bekleyişler eorisi açıklar. Bu eoriye göre, uzun vadeli faiz oranları bugün ve geleceke beklenen kısa vadeli faiz oranlarına bağlıdır (Eger ve MacDonald, 2009, s. 28). Son olarak faize duyarlı harcamalarla çıkı arasında poliika değişikliğine karşı benzer epki olmalıdır. Mishkin (995) faiz kanalının çalışma mekanizmasını aşağıdaki gibi gösermekedir. M i r I Y Bu ifade de M para arzını, i r reel faiz oranını, I yaırımları Y oplam alebi ifade eder. Burada daralıcı bir para poliikası reel faiz oranlarını yükselir. Faiz oranlarındaki bu yükseliş borçlanmanın yani sermayenin maliyeini arırır ve yaırımları düşürür. Yaırımlardaki düşüş de oplam alebi ve böylece çıkıyı azalır 2 (Mishkin, 995, s. 4). Ancak günümüzde para poliikası birçok ülkede enflasyon hedeflemesi rejimi alında yaygın olarak kısa vadeli faiz oranları aracılığı ile yürüüldüğünden (Mukherjee ve Bhaacharya, 20, s. 3, ; Başcı vd. 2007, s. 2 ; Kara ve Orak, 2008, s. 24 ; Sarıkaya vd. 2005, s. 2) mekanizmayı aşağıdaki şekilde gösermek akarım sürecinin anlaşılmasında daha açıklayıcı olmakadır. Faiz kanalının aşağıdaki şekilde göseriminde TCMB,.y: 9 referans alınmışır. O/N faizler Uzun Vadeli Faizler Tükeim Harcamaları Yaırım Harcamaları Toplam Talep Enflasyon 2 Genişleici bir para poliikası uygulanması durumunda süreç ersine işler. Genişleici para poliikasının ekileri için (Mishkin, 2004, s.67 ; Mishkin, 996, s.2 ye) bakılabilir. sbd.anadolu.edu.r 7

4 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi Merkez bankasının daralıcı bir para poliikası uygulayarak kısa vadeli faiz oranlarını arırması, yapışkan fiyalar ve bekleyişler eorisi vasıası ile uzun vadeli faizleri arırır. Bu da yaırım harcamalarını ve dayanıklı ükeim harcamalarını azalarak oplam alebi düşürür. Sonuça oplam alepeki azalma da çıkıya ve dolayısıyla fiyalara yansır (Loayza ve Hebbel, 2002, s. 4; Özaay, 20, s. 29, Ireland, 2005, s. 3 ; Angeloni vd. 2003, s. 4 ). Bu çalışmada faiz kanalı üç aşamalı olarak ele alınmakadır. İlk olarak para poliikası aracı olarak kullanılan kısa vadeli faizler piyasa faizleri aracılığıyla uzun vadeli faizleri yönlendirir. 3 İkinci aşama uzun vadeli faizler ile oplam alep arasındaki ilişkiyi kapsar. Burada uzun vadeli faizler ükeim ve yaırım harcamalarını ekileyerek oplam alep üzerinde esirde bulunur. Kanalın son aşamasını oplam alep ile enflasyon arasındaki ilişki oluşurur (Kara ve Orak, 2008, s , ; Mukherjee ve Bhaacharya, 20, s. 3 ). Niekim, Türkiye ekonomisi için Sarıkaya vd. (2005) arafından yapılan çalışmada çıkı açığının enflasyonu ekilediği ve aralarındaki ilişkinin 200 sonrasında güçlendiği belirilmişir. Tüm bu sürecin arkasında sermayenin maliyei, ikame ve gelir ekisi yer almakadır. Yukarıda da belirildiği gibi faiz oranları ile sermayenin maliyei arasındaki ilişki yaımları düşürür. Ayrıca, ükeiciler faiz oranlarındaki arış sonucu geleceke ükeim yapmayı ercih ederler. Böylece gelecekeki ükeim bugünkü ükeimi ikame emiş olur. Faiz oranları harcanabilir geliri de faiz ve kar payı ödemeleri vasıası ile ekiler. Bu gelir ekisi, firma ve hane halkının ne varlık bilançosuna bağlıdır (De Bon, 997, s. 3). Tükeicilerin ve firmaların kararlarında reel faiz oranın ekili olması faiz oranı kanalının ayır edici bir özelliğidir (Mishkin, 996, s. 2). Bu da parasal akarım mekanizmasında reel ve nominal faiz ayırımının önemine işare eder. İkisi arasındaki ilişkiyi analizde bekleyişler ve ücre yapışkanlıkları öne çıkar (Taylor, 995, s. 3). Merkez bankası kısa dönemli faiz oranı aracılığıyla para poliikasını yürüür. Ancak harcamalar üzerinde asıl ekiye sahip olan faiz oranı uzun vadeli reel faiz oranıdır, bu ilk eapa şaşırıcı görülebilir (Bernanke ve Gerler, 995, s. 28). Bu durum 3 Akarımın sadece bu ilk aşamasını inceleyen bir lieraür mevcuur. Bunun için Cook ve Hanh (988), Roley ve Sellon (995), Kuner (200), Ellingsen ve Södersröm (200), Edelberg ve Marshall (996) örnek verilebilir. Türkiye de söz konusu ilişkiyi inceleyen çalışmalara örnek olarak da İnal (2006), Aklan ve Nargeleçekenler (2008), Duran vd. (200) verilebilir. şu şekilde izah edilebilir. Merkez bankasının poliika aracı olarak kullandığı kısa vadeli nominal faiz oranları yapışkan fiyalar aracılığıyla kısa ve uzun dönemli reel faiz oranlarına ekide bulunur. Kısa vadeli nominal faiz oranını düşüren genişleici bir para poliikası aynı zamanda kısa vadeli reel faiz oranını da düşürür. Bekleyişler hipoezine göre de, uzun vadeli faiz oranı geleceke beklenen kısa vadeli reel faiz oranlarının oralaması olduğu için, kısa vadeli faiz oranlarındaki bir azalma uzun vadeli reel faiz oranlarını da düşürür (Mishkin, 996, s. 3). Böylece para poliikası uzun dönemli reel faiz oranına duyarlı olan konu yaırımı ve dayanıklı ükeim malları harcamaları üzerinde de ekili olur (Mishkin, 995, s. 4; Mishkin, 996, s. 2). Öe yandan, faiz kanalı en emel akarım kanalı olmasına rağmen, ek bir faiz oranına odaklanması hem bazı Keynesyen hem de bazı Monearsi ikisaçıların iirazlarını ve beraberinde de diğer kanallar üzerine araşırmaları kaçınılmaz hale geirmişir. Örneğin, Tobin(969) hisse senedi fiyalarının ekonomiyi nasıl ekilediğini incelemiş, Modigliani (97) serve ekilerini analize dahil emişir. Hubbard (995) arafından da belirildiği gibi bu kanal poliika sonuçlarının oplulaşırılmış ekileri üzerinde durur. Bu doğruluda faiz kanalının akarım mekanizmasının makro kısmını oluşurduğunu söylemek yanlış olmaz. Ancak bu kanal bazı eksiklikleri içinde barındırır. İlk olarak, varlık soklarının sermaye birikimine yeni yaırım olarak eklenmesi dikkae alınmamakadır. İkinci olarak, faiz oranının, para alebi ile ilgili kısa vadeli faiz oranları arafından mı, yoksa yaırım ve sermaye birikimiyle ilgili uzun vadeli faiz oranları arafından mı belirlendiğini am olarak açıklayamamakadır. Üçüncü olarak, finansal aracıların herhangi bir rolü yokur. Dördüncü olarak, para dışındaki varlıklar birbirini am ikame eder. Son olarak da kısa vadeli faiz oranlarındaki değişiklikler geçici ekiler yaraığı için harcama kararını ekilemez (Melzer, 995, s. 52). Bu sayılan eksikliklere ek olarak, bir büün şeklinde para poliikasının işleyişinde, para poliikasının sadece kendi başına uarlı olması yeerli olmayabilmeke, bu durumun uarlı mali poliikalarla da deseklenmesi gerekmekedir (Woodford, 200, s. 3). Bu açıdan, faiz oranı kanalının ekin bir şekilde çalışmasında, mali baskınlığın ne ölçüde olduğu, iki büyük öneme sahipir. İlk olarak, merkez bankasının kısa vadeli faiz oranlarını yükselmesinde beklenen sonuç, bu uygulamanın enflasyonda bir düşüşe ne- 8

5 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) den olacağıdır. Ancak kamu borcunun yüksek, dövize endeksli ve kısa vadeli olduğu bir durumda, böyle bir uygulama risk priminin yükselmesi sonucunda, ikisadi akörlerin borcun sürdürülebilirliğine dair kaygılanmasına yol açıp, sermaye çıkışlarına neden olabilmekedir. Böylece yerli para değer kaybemeke ve enflasyon yükselmekedir (Blanchard, 2004, s. 32). İkinci olarak, merkez bankasının kısa vadeli faiz oranlarını yükselmesinde işleyecek mekanizma, bu faiz arırımından piyasadaki ora ve uzun vadeli faiz oranlarının da ekilenmesi şeklindedir. Ancak yine mali baskınlıkan dolayı, risk primine endekslenmiş piyasa bekleyişleri kısa ve uzun vadeli faizler arasındaki bu işleyişi bozmaka ve uzun vadeli faiz oranları, maliye poliikasına ilişkin bekleyişlere bağımlı hale gelmekedir (Kara ve Orak, 2008, s. 26). Sonuça mali baskınlığın söz konusu olduğu bir ekonomide, faiz arırımına gidilmesi, risk primi yükselişi sonucunda ya fiya paradoksuna ya da kısa ve uzun vadeli faiz oranları arasındaki ilişkinin zayıflamasıyla beraber para poliikasının ekinliğinin azalmasına yol açmakadır. Sonuça faiz oranı kanalının ekin bir şekilde çalışması, poliika değişkeni olarak kullanılan kısa vadeli faiz oranları ile uzun vadeli faiz oranları arasındaki ilişkinin güçlü olmasına, oplam alebin belirleyicileri olan ükeim ve yaırım harcamalarını ekilemesine ve bu yolla da oplam alep üzerinden çıkıyı ve fiyalar genel düzeyini değişirmesine bağlıdır. Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Yönem Ampirik çalışmalarda makroekonomik değişkenlerin para poliikasına epkileri VAR analizi kullanılarak değerlendirilmekedir. Bu analizle, parasal şoklara ilgili değişkenlerin epkisi dinamik bir şekilde ele alınabilmekedir. Sims (980), ekonomik modelde kullanılacak değişkenler arasında eş zamanlılık söz konusuysa bu değişkenlerin içsel mi dışsal mı olduğu konusunda ayrışırma yapılmaması gerekiğini belirmeke ve modelde kullanılacak üm değişkenlerin içsel olarak ele alınması gerekiğini ileri sürmekedir. Değişkenlerin amamının içsel olarak ele alınabilmesi ve yönemin uygulamasının basi olması VAR modellerinin en önemli avanajı olmakadır (Gujarai, 200, s. 747). Öe yandan VAR modelinde ele alınacak değişkenlerin hepsinin durağan olması ve modelin ahmininden önce doğru gecikme yapısına karar verilmesi gerekmekedir. Ayrıca, analizde elde edilen kasayıları yorumlama güçlüğünden dolayı, değişkenler arasındaki dinamik yapıyı açık bir şekilde oraya koyan ve değişkenin kendisindeki ve diğer üm içsel değişkenlerdeki şoklara karşı epkisini oraya koyan eki epki fonksiyonlarının değerlendirilmesi önem kazanmışır. K ve L gibi durağan iki değişkenin kendilerinin bir önceki, birbirlerinin ise cari ve bir önceki değerlerinden ekilendiklerini varsayalım. Bu durumda, Sims (980) ve Enders (2004) den harekele, K L K L K L K K L L () (2) olacakır. Öe yandan bu yapısal denklemler maris formu yardımıyla sandar bir VAR olarak, BY Y 0 şeklinde ifade edilebilir. Burada, (3) B β ; 2 = β2 Y K ; = L Γ 0 = β0 β ; 20 γ γ 2 Γ = γ2 γ22 K ; = L olarak ele alınmışır. ile çarpıldı- (3) numaralı eşiliğin her iki arafı ğında, sandar form, 0 B Y = A + AY + e (4) olarak ele alınabilir. Burada, B B e A 0 B 0 = Γ, A = Γ ve e = olarak emsil edilmişir. (4) numaralı denklem daha açık bir ifade ile, sbd.anadolu.edu.r 9

6 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi K L ya da, = a 0 a 20 + a a 2 a 2 a (5) K = a + a K + a L + e (6) L = a + a K + a L + e (7) şeklinde göserilebilir. Ayrıca, (6). ve (7). denklemlerin haa erimleri, ve şoklarını içermekedir. e e 2 K ve (8) (9) nin beyaz gürülü süreci olması, e ve e 2 nin de beyaz gürülü süreci olmasını sağlar. Öe yandan, e ve e 2 haa erimleri sıfır oralamalı, sabi varyanslıdır ve aralarında serisel korelasyon bulunmamakadır. Her bir eşiliğin ahmininde en küçük kareler yöneminin kullanılması uarlı sonuçlar verecekir. Ayrıca, birden daha uzun gecikme yapısıyla çalışılması durumunda, (4) numaralı denklem, L gecikme operaörünü, µ Y ALY ( ) e şeklinde de ifade edilebilir. 2 2 K L ( K 2 ) L ( ) ( L 2 ) K ( ) L K L kesme vekörünü belirmek üzere, (0) Çalışmada modelde yer alan değişkenlerin durağanlığının es edilmesi için Genişleilmiş Dickey-Fuller (ADF) birim kök esi ve Phillips Peron birim kök esi kullanılmışır. Tes için uygun gecikme yapısının belirlenmesinde Akaike (AIC) ve Schwarz (SIC) bilgi krierlerine başvurulmuşur. VAR modelinin doğru e e 2 gecikme yapısının belirlenmesi için ise bu konuda kullanımı sandarlaşmış bilgi krierlerinden dör anesi, Son Tahmin Haası (FPE), AIC, SIC ve Hannan- Quinn (HQ) krierleri kullanılmış ve ilgili krierlerin minimum değeri almasını sağlayan gecikme uzunluğu VAR modelinin doğru gecikme yapısı olarak seçilmişir. VAR modelinde Varyans Ayrışırmasının önemi, öngörü haa varyans ayrışırması ile bir serideki değişimin kaynağının kendi şoklarından mı yoksa diğer değişkenlerin şoklarından mı oraya çıkığının oransal olarak oraya koyulmasından gelmekedir. Eğer bir seriye verilen şok, ele alınan öngörü dönemleri için, diğer serilerin öngörü haa varyansını açıklayamıyor ise, şok verilen seri dışsal olarak kabul edilmekedir. Bunun anlamı, ilgili dönemde, ele alınan serilerin birbirlerinin şoklarından ve dolayısıyla da birbirlerinden bağımsız olduklarıdır (Enders, 2004). Bir VAR modelindeki denklemlerin Vekör Harekeli Oralamaya dönüşürülmesiyle değişkenlerin birinde meydana gelen şokun diğer değişkenler üzerindeki ekisi ve o değişkenlerin bu ekiye epkisi, eki-epki fonksiyonuyla analiz edilmekedir. Bu amaçla, (4) numaralı eşilik Vekör Harekeli Oralama olarak, Y i0 Ae i i () şeklinde ifade edilebilir. Bu durumda, sandar VAR modelinin (5) numaralı eşilikeki maris formundaki ifadesi, i K K a a2 e i L L i0 a2 a 22 e 2i (2) şeklinde olacakır. Böylece (8) ve (9) numaralı eşilikler ışığında, haa erimleri vekörü, e 2 K e ( ) L (3) olarak yazılabilir. () ve (2) numaralı eşiliklerin birleşirilerek kullanılmasıyla, i K K a a2 2 K i L L ( 22) i0 a2 a 22 2 el i (4) e 20

7 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) eşiliği yazılabilir. Burada, A i 2 i (5) dönüşümüyle, () ve (2) numaralı denklemlerin harekeli oralamaları, olarak ifade edilebilir. Denklemdeki L üze- K ve şoklarının zaman boyunca K ve L rindeki ekisini oraya koymakadır. (6) kasayıları Çalışmada durağanlığı sınanmış değişkenlerle, uygun gecikme uzunluğu belirlenmiş VAR modelinin ahmin edilip eki epki fonksiyonlarının değerlendirilmesinin yanında ayrıca, ele alınan dönem içerisinde VAR modelinin yapısal bir isikrara sahip olup olmadığı da es edilmişir. Bu amaçla, sandar Chow esinin özçıkarım versiyonu olan Ayrık Örneklem Chow esi kullanılmışır. Diebold ve Chen (996) dinamik modellerde ve özellikle de ufak örneklemlerde Chow esi isaisiğinin dağılımının varsayılan dağılımından ciddi boyularda farklı olduğunu belirlemişlerdir. Candelon ve Lükepohl (200) arafından özellikle VAR modelleri için önerilen Ayrık Örneklem Chow esi her bir eşiliğe ayrı ayrı değil üm siseme uygulanır. Bu es, kalınıların kovaryans marisinin ele alınan dönem boyunca sabi olduğu varsayımını, VAR modelindeki kasayıların ele alınan dönem içerisinde değişkenlik göserebileceği alernaifine karşı es eder (Candelon ve Lükepohl, 200, s. 56). Tes isaisiği, K K () i () i L i i 2 2 Ki L i0 2() 22() Li φ i ss ( )log ˆ log ˆ log ˆ ss T T T T 2, (7) şeklinde elde edilip, k serbeslik derecesiyle dağılımına uyar. T gözlem sayısı, T B kırılma dönemi, T ilk gözlemden kırılma dönemine kadar ve T 2 kırılma döneminden son gözleme kadar olan al örneklemleri u () (2) û u, ve sırasıyla T gözlem, ilk T ve ikinci T 2 gözlem üzerinden ahmin edilen modellerin kalınılarını gösermek üzere, Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi T T ˆ,2 T ˆˆ ˆˆ T2 uu uu TT2 ( ) ( ) T () () T u u ˆ ( ˆ ˆ ) T (2) (2) 2 T2 u u TT2 ˆ ( ˆ ˆ ) (8) (9) (20) elde edilir. k serbeslik derecesi ise, T ve T 2 gözlemler üzerinden elde edilen modellerin oplam paramere sayısının, T gözlem üzerinden elde edilen modelin paramere sayısından farkı olarak belirlenir. Spesifik bir nokanın bir kırılma nokası olup olmadığı ek başına es edilebileceği gibi, belirli bir zaman aralığındaki üm nokaların birer kırılma arihi olabileceği yaklaşımıyla da es uygulanabilir (Weber, vd. 200, ss s. 3). es isaisiği, merkezileşirilmiş kalınılar kullanılarak elde edilmiş özçıkarım kalınıları emel * ss alınarak oluşurulan kriik değer ( ) ile karşılaşırılır. Tes için p değerleri, orijinal örneklemden elde edilmiş es isaisiğini aşan özçıkarım isaisik değerlerinin sayısının, o noka için hesaplanmış üm özçıkarım isaisik değerlerinin sayısına oranı olarak hesaplanır (Candelon ve Lükepohl, 200, s. 57). Uygulama Bu bölümde 200: :05 arihleri arasında, Türkiye de faiz oranı kanalının ekinliği VAR modeli kullanılarak es edilmekedir. Çalışmada kullanılan değişkenler ve bu değişkenler için kullanılan kısalmalar aşağıda Tablo de sunulmuşur 4. İlk aşamada, Yaırım, Tükeim ve Gayri Safi Yuriçi Hasıla değişkenlerinin, enflasyonis ekilerden arındırılması için bu değişkenler Tükeici Fiya endeksi (2003 = 00) kullanılarak deflee edilmiş ve reel olarak analize alınmışır. Ayrıca, değişkenlerin aynı düzeye geirilmesi için yüzdelik faiz oranını göseren 2 değişken (Gecelik Faiz Oranları, R, çalışmadaki kısa dönemli faiz oranı ve Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranları, I, çalışmadaki uzun dönemli faiz oranı) dışındaki üm diğer değişkenlerin logariması alınmışır. 4 Mevsimselliğin söz konusu olduğu değişkenler ( Sabi Sermaye Oluşumu, Yerleşik Hane Halkları Yuriçi Tükeimi, Gayri Safi Yuriçi Hasıla ve Tükeici Fiya Endeksi), X2 yönemi ile mevsimselliken arındırılmışır. sbd.anadolu.edu.r 2

8 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi Tablo. Analizde Kullanılan Değişkenler R Gecelik Faiz Oranı (%) Merkez Bankası I Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranı (%) Hazine Müseşarlığı LRYAT Sabi Sermaye Oluşumu (Logarimik Reel) Merkez Bankası LRTUK Yerleşik Hane Halklarının Yuriçi Tükeimi (Logarimik Reel) Merkez Bankası LRGDP Gayri Safi Yuriçi Hasıla (Logarimik Reel) Merkez Bankası LTUFE Tükeici Fiya Endeksi (Logarimik, 2003=00) Merkez Bankası VAR modeline üm değişkenlerin durağan olarak girmesi gerekmekedir. Bu nedenle, modelin kapsadığı üm değişkenlerin durağan olup olmadığının belirlenmesinde ADF birim kök esi ve Phillips Peron birim kök esi kullanılmışır. Teslerde, değişkenlerin opimal gecikme uzunluğu AIC kullanılarak belirlenmişir. Tablo 2 ADF birim kök esi ve Tablo 3 ise Phillips Perron birim kök esi sonuçlarını gösermekedir. Tablo 2. ADF Birim Kök Tes Sonuçları SERİLER Gecikme Tes İsaisiği Model Kriik Değer (%5) R Uzunluğu Kesmeli I Kesmeli LRYAT Kesmeli LRTUK Kesmeli LRGDP Kesmesiz ve Trendsiz -.95 LTUFE Kesmeli ve Trendli Tablo2 ve Tablo3 incelendiğinde, Phillips Peron esi sonuçları, ADF esi sonuçlarını deseklemekedir. Buna göre, üm değişkenler seviyede durağan olarak belirlenmişir. Faiz kanalı için kullanılan eorik model: Y 22 Tablo 3. Phillips Perron Birim Kök Tes Sonuçları SERİLER Tes İsaisiği Kriik Değer (%5) R I LRYAT LRTUK LRGDP LTUFE = [ LTUFE, LRGDPSA, LRYAT, LRTUK, I, R] şeklindedir. Değişkenlerin sıralaması amamen ekonomi eorisine göre belirlenmiş ve lieraürdeki yaklaşıma uyularak, poliika değişkenine Gerler ve Gilchris (993, s ), Garresen ve Swank (998, s. 33), Gündüz, (997: s. 2), Bernanke ve Gerler (995, s. 30), ve Çiçeğ i (2005, s. 90-9) akiben en son sonda yani en içe yer verilmişir. Bir VAR modelinin ahmininden önce modelin en uygun gecikme uzunluğunun belirlenmesi gerekmekedir. Uygun gecikme derecesinin belirlenmesinde FPE, AIC, SIC ve HQ krierleri kullanılmışır. Söz konusu krierlere göre elde edilen değerler Tablo 4 de sunulmuşur. Ayrıca, koyu yazılmış değerler, ilgili krier için uygun gecikme uzunluğunu gösermekedir. Buna göre, FPE, AIC ve HQ krierlerinin deseklediği 4 gecikme, VAR modeli için uygun gecikme uzunluğu olarak belirlenmişir. Bu aşamadan sonra, Faiz Oranı Kanalı için kullanılan model, daha önce Yönem bölümünde verilen 4 ve 5 numaralı denklemler şeklinde, ancak her bir değişken için Tablo 4 de sunulan krierlerin deseklediği 4 gecikme uzunluğu kullanılarak ahmin edilmişir. Tahmin edilen VAR modeli çerçevesinde, Kısa Vadeli Faiz Oranı değişkenine verilen bir birimlik poziif şok sonucunda elde edilen Eki Tepki fonksiyonları aşağıda şekil de sunulmuşur.

9 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Tablo 4. Model İçin Uygun Gecikme Uzunluğunun Belirlenmesi Gecikme FPE AIC SIC HQ 0.38e e e e e e e e e e e e e Şekil Dönemi Eki-Tepki Fonksiyonları sbd.anadolu.edu.r 23

10 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi Daha öncede belirildiği gibi, faiz oranı kanalı kısa vadeli faiz oranlarının uzun vadeli faiz oranlarını ekilemesi yoluyla çalışır. Eki-epki fonksiyonlarında da görüldüğü üzere, kısa vadeli faiz oranlarına verilen poziif bir şokun ardından uzun vadeli faiz oranlarını emsilen kullanılan devle iç borçlanma seneleri arış gösermişir sonrasında bu eki hızla azalmışır. R deki poziif bir şoka karşılık ükeimin azaldığı ve bu azalışın dokuzuncu dönemde maksimuma ulaşığı sonrasında ise ekinin giderek azaldığı görülmekedir. Daralıcı para poliikası şokunun ardından yaırımların da azaldığı gözlenmekedir. Yaırımlardaki azalışın yedinci dönemde maksimuma ulaşığı görülmeke ve sonrasında bu eki hızlı bir şekilde azalmakadır. GSYİH da daralıcı para poliikası şokuna azalış ile cevap vermiş, bu epki on birinci dönemde maksimuma ulaşmış ve ardından oldukça zayıflamışır. TÜFE ise daralıcı para poliikası şokuna arışla cevap vermişir. TÜFE deki bu arışı fiya paradoksu ile açıklamak mümkündür. Modelin haa erimlerinin ookorelasyonlu olup olmadığının espii için Lagrange Çarpanları (LM) esi, haa erimlerinin kendi geçmiş değerlerinin değişen varyansa yol açıp açmadığının espii için, Çok Değişkenli ARCH LM esi uygulanmışır. Tes sonuçları sırasıyla Ek-.a ve Ek-.b de sunulmuşur. LMF esi için marjinal anlamlılık düzeyi p değerinin dördüncü gecikme için 0.05 en büyük olması sebebiyle, ookorelasyonun olmadığını ifade eden H0 hipoezi reddedilememekedir. Çok Değişkenli ARCH LM esi içinde aynı şekilde çok değişkenli ARCH yapısı olmadığını ifade eden H 0 hipoezi reddedilmemekedir. Daralıcı para poliikası şokuna karşılık eki epki fonksiyonlarıyla elde edilen bulgulara dayanarak 200: :05 döneminde faiz oranı kanalının çalışığı ancak fiya paradoksu nedeniyle TÜFE nin beklenenin aksine arış göserdiği sonucuna ulaşılmışır. Öe yandan, ele alınan üm dönem boyunca fiya paradoksunun varlığı şüphelidir. Aşağıda şekil 2 mali baskınlık gösergesi olarak Ne Kamu Borcunun GSYİH ya oranını gösermekedir. Şekil 2. Mali Baskınlık (Ne Kamu Borcu / GSYİH) Şekil 2 den de açıkça görüldüğü gibi Mali baskınlık problemi Türkiye ekonomisi için döneminde belirgin bir öneme sahipir yılı ile birlike Ne Kamu Borcunun GSYİH ya oranı hızla düşmüşür. Kısa vadeli faiz oranlarındaki bir arışın, risk primini arırarak sermaye çıkışlarına neden olup, yerli paranın değer kaybemesine yola açıp, enflasyonu yükselmesi ya da bir başka ifade ile fiya paradoksuna neden olması, 2004 yılı sonrası için beklenen bir sonuç olmamalıdır. Bu nedenle, ele alınan dönem içerisinde VAR modelinin yapısal bir isikrara sahip olup olmadığının es edilmesi gerekmekedir. Bu amaçla, ikinci bölümde anıılan Ayrık Örneklem Chow esi kullanılmışır. Şekil 3 den de açıkça görülmekedir ki p değerleri 2003 yılı sonuna kadar %5 in alında seyremeke, daha sonrasında ise modelin üm örneklem boyunca isikrarını gölgeleyecek derecede yükselmekedir. Bu durumda, ayrık örneklem Chow esine göre, VAR modelinin paramerelerin ele alınan dönem boyunca isikrarlı olduğu boş hipoezi reddedilmelidir. 24

11 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Şekil 3. Bin(000) Tekrara Dayalı Ayrık Örneklem Chow Tesi p Değerleri Ayrık Örneklem Chow esi ve ne kamu borcunun GSYİH ya oranı değerlerinin birlike işare eikleri orak noka ve dönemlerinin ayrı olarak ele alınması gerekliliğidir. Bu nedenle, ele alınan dönem yine VAR yönemiyle, aynı gecikme uzunluğunda faka iki yeni kukla değişken ile birlike ekrar ahmin edilmişir. Bu kukla değişkenler d ve d 2, < d = d2 = <2004 şeklinde olup, ahmin edilen VAR modeli ise (0) numaralı eşiliğe benzer şekilde, Y ALdY BLdY e ( ) ( ) 2 (2) formundadır. Burada, gecikmeli içsel değişkenlerin 200: :2 dönemi için kasayıları A(L), 2004:0 2008:05 dönemi için ise B(L) olarak elde edilir. A(L)+B(L) ise üm örneklem için gecikmeli içsel değişkenlerin kasayılarını ifade ediyor olup, bir önceki modelde elde edilen sonuçları verir dönemi için elde edilen eki epki fonksiyonu grafikleri, şekil 4 de sunulmuşur. Buna göre, ele alınan dönemin ek bir örneklem olarak değerlen- 5 Kullanılan bu kukla değişkenler ile üm örneklem ve al örneklemlere ilişkin ahminlerin ayrı ayrı elde edilebileceğine dair bir çalışma için Weber vd. (200) örnek göserilebilir. dirilmesinden farklı olarak bu al örneklemde, göze çarpan sonuçlar şu şekilde belirilebilir. Kısa vadeli faiz oranlarına verilen poziif bir şokun ardından uzun vadeli faiz oranlarını emsilen kullanılan devle iç borçlanma senelerindeki arış bu al örneklemde daha yavaş oraya çıkmaka faka ekisi hızla azalmamakadır. R deki poziif bir şoka karşılık ükeimin azaldığı ve bu azalışın yine dokuzuncu dönemde maksimuma ulaşığı faka sonrasında ise ekinin azalmadığı görülmekedir. Daralıcı para poliikası şokunun ardından yaırımların da azaldığı gözlenmekedir. Yaırımlardaki azalış bu sefer çok daha erken, üçüncü dönemde maksimuma ulaşmaka ve sonrasında bu eki hızlı bir şekilde azalmakadır. GSYİH da yine daralıcı para poliikası şokuna azalış ile cevap vermiş, bu epki dokuzuncu dönemde maksimuma ulaşmış, daha sonrasında oldukça zayıflamışır. TÜFE ise daralıcı para poliikası şokuna yine arışla cevap vermişir. TÜFE deki bu arışı, fiya paradoksu ile açıklamak mümkündür, bunun nedeni mali baskınlığın ele alınan dönemde yüksek olmasıdır dönemi için elde edilen eki epki fonksiyonu grafikleri ise, şekil 5 de sunulmuşur. sbd.anadolu.edu.r 25

12 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi Şekil Dönemi Eki Tepki Fonksiyonları 26

13 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Şekil Dönemi Eki Tepki Fonksiyonları Şekil 5 e göre ele alınan dönemin ek bir örneklem olarak değerlendirilmesinden ve al örnekleminden farklı olarak bu al örneklemde göze çarpan sonuçlar ise şu şekilde belirilebilir. Kısa vadeli faiz oranlarına verilen poziif bir şokun ardında uzun vadeli faiz oranlarını emsilen kullanılan devle iç borçlanma senelerindeki arış bu al örneklemde çok daha erken oraya çıkmakadır. R deki poziif bir şoka karşılık ükeimin azaldığı ve bu azalışın on üçüncü dönemde maksimuma ulaşığı ve sonrasında ekinin kalıcı olduğu görülmekedir. Daralıcı para poliikası şokunun ardından yaırımların da azaldığı gözlenmekedir. Yaırımlardaki azalış bu sefer on üçüncü dönemde maksimuma ulaşmaka ve sonrasında al örnekleminden farklı olarak bu eki hızlı bir şekilde azalmamaka aksine kalıcı olmakadır. Benzer bir şekilde GSYİH da yine daralıcı para poliikası şokuna azalış ile cevap vermiş, bu sbd.anadolu.edu.r 27

14 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi epki bu sefer beşinci dönemde maksimuma ulaşmışır döneminden farklı olarak, GSYİH nın döneminde daralıcı para poliikasına epkisinde kısmi de olsa kalıcılıkan söz edilebilir. İki dönem arasındaki en büyük farklılık ise daralıcı para poliikası şokuna TÜFE nin al örnekleminde azalış ile cevap vermesidir. Bu durumun olası en güçlü açıklaması mali baskınlığın azalması ile birlike fiya paradoksunun oradan kalkmasıdır ve dönemleri için elde edilen Varyans Ayrışırması abloları sırasıyla Ek ve Ek 2 de sunulmuşur. Buna göre dönemi için, TÜFE deki değişimin emel kaynağı kendi şokları (%47) ve yaırım (%32) iken, döneminde TÜFE deki değişimin emel kaynağı kendi şokları (%73) ve Gecelik Faiz şoklarıdır (%4), yaırımların ekisi ise üçüncü plana düşmüşür (%8). GSYİH daki değişimin emel kaynağı dönemi için, kendi şokları (%73) ve Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranı (%2) iken, döneminde kendi şokları (%46), TÜFE (%7) ve Gecelik Faiz şoklarıdır (%6). Yaırımlardaki değişimin emel kaynağı dönemi için GSYİH (%58), kendi şokları (%8) ve Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranı (%2) iken, döneminde kendi şokları (%56), GSYİH (%6) ve Gecelik Faiz şoklarıdır (%3) döneminde Tükeimdeki değişimin emel kaynağı GSYİH (%52), kendi şokları (%4), Yaırım (%3) ve Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranı (%2) iken, döneminde kendi şokları (%28), GSYİH (%20), TÜFE (%9) ve Gecelik Faiz şoklarıdır (%6). Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranındaki değişimin emel kaynağı döneminde kendi şokları (%60) ve TÜFE (%3) iken, döneminde Gecelik Faizler (%32), TÜFE (%24) ve kendi şoklarıdır (%0). Son olarak Gecelik Faiz Oranlarındaki değişimin emel kaynağı dönemi için Yaırım (%27), kendi şokları (%20), GSYİH (%7), ve Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranı (%6), TÜFE (%4) şeklinde iken, döneminde kendi şokları (%46), TÜFE (%22) ve Yaırım (%2) olarak elde edilmişir. Genel olarak poliika değişkenin, diğer değişkenlerin değişimindeki önemi dönemine göre, döneminde ciddi bir arış gösermişir. Ayrıca, varyans ayrışırması sonuçlarından da görüldüğü gibi bu değişkenin Devle İç Borçlanma Seneleri Faiz Oranındaki değişimin emel kaynağının belirlenmesindeki payı döneminde %7 lerden, döneminde %32 lere yükselmişir. Bu sonuç, daha öncede belirildiği gibi, mali baskınlığın yüksek olduğu dönemde kısa ve uzun vadeli faiz oranları arasındaki ilişkinin zayıf olduğu, faka mali baskınlığın oradan kalkmasıyla bu ilişkinin kuvvelendiği yönünde Türkiye ekonomisi özelinde bir kanı eşkil emekedir. Analizler sonucunda ulaşılan en çarpıcı noka, faiz oranı kanalının ekinliğinin döneminde ek bir örneklem olarak değerlendirilemeyeceğidir. Mali baskınlığın yüksek olduğu döneminde fiya paradoksu ekisi bulunmaka ve ayrıca eki epki fonksiyonlarında poliika değişkenine verilen bir şok sonrası, Yaırım, Tükeim ve GSYİH değişkenlerinde kalıcı ekiler gözlenememekedir döneminde ise eki epki fonksiyonları incelendiğinde faiz oranı kanalının ekin bir şekilde çalışığı ya da diğer bir ifade ile poliika değişkenine verilen bir şokun, Tükeim, Yaırım ve GSYİH üzerinde dönemine kıyasla daha kalıcı ekiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmakadır. Ayrıca, mali baskınlığın azalmış olması sebebiyle, fiya paradoksu ekisinin olmadığı, döneminin aksine poliika değişkenindeki bir birimlik poziif bir şoka, TÜFE nin azalışla cevap verdiği eki epki fonksiyonlarında açıkça görülmekedir. Sonuç Akarım mekanizması içerisinde en emel kanalı oluşuran faiz oranı kanalının, gelişmeke olan ülkelerdeki ekinliği, mali baskınlığın ne ölçüde olduğuna bağlıdır. Özellikle yüksek ve kısa vadeye sahip kamu borçlarının bulunduğu bir ekonomide daralıcı bir para poliikası uygulaması olarak, poliika faizlerinde bir arışa gidilmesi ilgili ülkenin risk primini arırarak ülkeden sermaye çıkışlarına neden olabilmekedir. Bu durum ise yerli paranın değer kaybemesi ve enflasyonun yükselmesi, ya da daha eknik bir ifade ile fiya paradoksuyla sonuçlanmakadır. Türkiye ekonomisi özelinde arası dönem, mali baskınlığın yüksek olduğu dönem olarak ifade edilmekedir. Bu bağlamda, Türkiye ekonomisi için son iki IMF anlaşmasının geçerli olduğu ve enflasyon hedeflemesi rejiminin uygulanmaya başladığı 200: :05 arihleri arasında faiz oranı kanalının ekinliğini değerlendirmeyi amaçlayan bu çalışmada, ahmin edilen VAR sisemine Ayrık Örneklem Chow esinin özçıkarım versiyonu uygulanmışır. Tes sonucunda, VAR modelinin paramerelerin ele alınan dönem boyunca isikrarlı olduğu boş hipoe- 28

15 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) zi reddedilmiş ve 2004 öncesi ve sonrası dönemlerin yapısal olarak farklılık göserdiği sonucuna ulaşılmışır. Ayrıca, es sonucunda varılan sonuç ile mali baskınlık gösergesi olarak kullanılan ne kamu borcu GSYİH rasyosu ciddi bir paralellik gösermekedir. Bu sonuçan harekele, ahmin edilen VAR modeli, kukla değişkenler yardımıyla, ve dönemlerinin eki epki fonksiyonlarını ayrı ayrı ele alabilecek şekilde ekrar düzenlenmişir. Eki epki fonksiyonlarına göre, 2004 öncesi ve sonrası dönem arasındaki en büyük farklılık döneminde gözlenen fiya paradoksunun, döneminde oradan kalkmış olmasıdır. Bunun yanında faiz oranı kanalı, Tükeim, Yaırım ve GSYİH üzerinde dönemine göre 2004 sonrası dönemde daha kalıcı ekilere sahipir. Ayrıca, kısa ve uzun vadeli faiz oranları arasındaki ilişki 2004 öncesi döneme nazaran 2004 sonrası dönemde hem çok daha erken oraya çıkmaka hem de daha yüksek bir seviyede seyremekedir. Eki epki fonksiyonlarında iki dönemin ayrı ayrı ele alınmasıyla gözlemlenen ve faiz oranı kanalının ekinliğinin arığına işare eden bu farklılıklara ek olarak, varyans ayrışırma ablolarında da Gecelik Faiz Oranlarının diğer değişkenlerin değişimindeki önemi, dönemine göre, döneminde ciddi bir arış gösermişir. Genel olarak analizler sonucunda ulaşılan üm bu bulgular, Türkiye ekonomisi için, mali baskınlığın büyük ölçüde azaldığı 2004 sonrası dönemde faiz oranı kanalının daha ekin bir şekilde çalışığı anlamına gelmekedir. Kaynakça Angeloni, I., Kashyap, A., Mojon, B. ve Terlizzese, D. (2003). Moneary Transmission in he Euro Area: Does he Ineres Rae Channel Explain i All?. NBER Working Paper, No.9984, Cambridge, (erişim arihi 08 Kasım 200) hp:// papers/w9984.pdf. Başçı, E., Özel, Ö. ve Sarıkaya, Ç. (2007). The Moneary Transmission Mechanism in Turkey: New Developmens. Research and Moneary Policy Deparmen Working Paper No. 07/04, The Cenral Bank of he Republic of Turkey. Bernanke, B. S. ve Gerler, M. (995). Inside he Black Box: he Credi Channel of Moneary Policy Transmission. Journal of Economic Perspecive, 9(4), Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Blanchard, O. (2004). Fiscal Dominance and Inflaion Targeing: Lessons From Brezil. NBER Working Paper 0389, Cambridge, (erişim arihi 6 Ekim 200) hp:// Buzen, P., Fuss, C. ve Vermeulen, P. (200). The Ineres Rae and Credi Channels in Belgium: An Invesigaion wih Micro Level Firm Daa. The Naional Bank of Belgium Working Paper, 8, -43. Büyükakın, F., Bozkur, H. ve Cengiz, V. (2009). Türkiye de Parasal Akarımın Faiz Kanalının Granger Nedensellik ve Toda-Yamamoa Yönemleri ile Analizi. Erciyes Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi, 33, 0-8. Candelon, B. ve Lükepohl, H. (200). On The Reliabiliy of Chow-ype Tess for Parameer Consancy in Mulivariae Dynamic Models. Economics Leers, 73, Cheong, D. ve Boodoo, E. (2008). The Moneary Transmission Mechanism: A Closer Look a he Ineres Rae Channel in Trinidad and Tobago. 29h Annual Review Seminar Research Deparmen Cenral Bank of Barbados. (erişim arihi 8 Kasım 200) hp:// WEBCBB.nsf/vwPublicaions/33084A F2005E7CDC/$FILE/Moneary_Transmission_Mechanism_A_CloserLook_a_he_Ineres_Rae_Channe_in_TT.pdf. Chrinko, R. ve Kalckreuh, U.V. (2003). On he German Moneary Transmission Mechanism: Ineres Rae and Credi Channels for Invesemen Spending. Cesifo Working Paper, 838, -49. Çiçek, M. (2005). Türkiye de Parasal Akarım Mekanizması: VAR (vekör ooregresyon) Yaklaşımıyla Bir Analiz. İkisa İşleme ve Finans, 20(233), Ağusos, Ek, De Bond, G.J. (997). Moneary Transmission in Six EU-Counries: an inroducion and overview. Research Memorandum WO&E nr 527/9742. Diebold, F. X. ve Chen, C. (996). Tesing Srucural Sabiliy wih Endogenous Breakpoin, A size Comparison of Analyic and Boosrap Procedures. Journal of Economerics, 70(), Eger, B. ve MacDonald, R. (2009). Moneary Transmission Mechanism in Cenral and Easern Europe: Surveying he Surveyable. Journal of Economic Surveys, 23(2), sbd.anadolu.edu.r 29

16 Faiz Oranı Kanalının Döneminde Türkiye de Ekinliğinin Değerlendirilmesi Enders, W. (2004). Applied Economeric Time Series. 2. Ediion, John willey and Sons, New Jersey. Erdoğan, S. ve Yıldırım, D. (2009). Türkiye de Faiz Kanalı ile Parasal Akarım Mekanizması. Eskişehir Osmangazi Üniversiesi İİBF Dergisi, 4(2), Ersel, H. ve Özaay, F. (2007). Fiscal Dominance and Inflaion Targeing: Lessons from Turkey. (erişim arihi 4 Aralık 200) hp://faih.ozaay.eu.edu.r/ ersel_ozaay.pdf. Garresen, H. ve Swank, J. (998). The Transmission of Ineres Rae Changes and he Role of Bank Balance Shees: A VAR-Analysis for he Neherlands. Journal of Macroeconomics, 20(2), Gerlach, S. ve Smes, F. (995). The Moneary Transmission Mechanism: Evidence from he G-7 Counries. BIS Working Paper, No.26, (erişim arihi 6 Temmuz 200) hp:// Gerler, M. ve Gilchris, S. (993). The Role of Credi Marke Imperfecions in he Moneary Transmission Mechanism: Argumens and Evidence. The Scandinavian Journal of Economics, 95(), Gujarai, D. N. (200). Temel Ekonomeri. (cev. U. Senesen ve G. Gunluk Senesen). (İsanbul: Lieraur Yayıncılık). Gündüz, L. (200). Türkiye de Parasal Akarım Mekanizması ve Banka Kredi Kanalı. İMKB Dergisi, Cil.5, Sayı.8, Nisan/Mayıs/Haziran, ss Hubbard, G. R. (995). Is There a Credi Channel for Moneary Policy. Federal Reserve Bank of S Louis Review, 77(3), Ireland, P. N. (2005). The Moneary Transmission Mechanism. FRRB Working Papers 06-, (erişim arihi 7 Aralık 2009) hp:// Kara, H.A. ve Orak, M. (2008). Enflasyon Hedeflemesi. Ekonomik Tarışmalar Konferansı, İsanbul, (erişim arihi 4 Kasım 200) hp:// com/doc/ /enflasyon-hedeflemesi- Hakan-Kara-Musa-Orak-TCMB. Loayza, N. ve Hebbel, K.S. (2002). Moneary Policy Funcions and Transmission Mechanisms: An Overview. (erişim arihi 3 Temmuz 2009) hp://bcenral.cl/esudios/banca-cenral/pdf/ v4/00_020gallego.pdf. Melzer, H.A. (995). Moneary, Credi and (Oher) Transmission Processes: A Monearis Perspecive. The Journal of Economic Perspecives, 9(4), Mirdala, R. (2009). Ineres Rae Transmission Mechanism of he Moneary Policy in he Seleced EMU Candidae Counries (SVAR approach). MPRA Paper No.4072, (erişim arihi 6 Temmuz 200) hp://mpra.ub.uni-muenchen.de/4072/. Mishkin, F. S. (995). Symposium on he Moneary Transmission Mechanism. The Journal of Economic Perspecives, 9(4), 3-0. Mishkin, F.S. (996). The Channels of Moneary Transmission: Lessons for Moneary Policy. NBER Working Paper 5464, Cambridge, (erişim arihi 6 Ekim 2009) hp:// Mishkin, F.S. (2004). The Economics of Money Banking and Financial Markes. Sevenh Ediion, Addison Wesley. Modigliani, F. (97). Moneary Policy and Consumpion, in Consumer Spending and Moneary Policy: The Linkages. Boson:Federal Reserve Bank of Boson. Mojon, B. (2000). Financial Srucure and he Ineres Rae Channel of ECB Moneary Policy. Working Paper Series, No.40, European Cenral Bank, (erişim arihi 2 Kasım 200) hp://papers.ssrn.com/ sol3/papers.cfm?absrac_id= Mukherjee, S. ve Bhaacharya, R. (20). Inflaion Targeing and Moneary Policy Transmission Mechanisms in Emerging Marke Economies. IMF Working Paper, WP//229, (erişim arihi 6 Kasım 20) hp:// wp/20/wp229.pdf. Neumann, M. (995). A Conference Panel Discussion: Wha Do We Know Abou How Moneary Policy Affecs he Economy. Review, May/June, Federal Reserve Bank of S.Louis. pp

17 Cil/Vol.: 3 - Sayı/No: 2 (5-34) Özaay, F. (2005). Moneary Policy Challenges for Turkey in European Union Accession Process. Research Deparmen Working Paper, No:05/, The Cenral Bank of he Republic of Turkey. Özaay, F. (2009). Enflasyon ve Para Poliikası, Türkiye Ekonomisi: Yeni Yapı ( ). (eds. N.Özkaramee Coşkun), Ankara: İmaj Kiabevi, -34. Özaay, F. (20). Parasal İkisa Kuram ve Poliika. Efil Yayınevi, Ankara. Sarıkaya, Ç., Öğünç, F., Ece, D., Kara, H. ve Özlale, Ü. (2005). Esimaing Oupu Gap for he Turkish Economy. Research Deparmen Working Paper, No: 05/03, The Cenral Bank of he Republic of Turkey. Sims, C.A. (980). Macroeconomics and Realiy. Economerica, 48(), -48. Taylor, J.B. (995). The Moneary Transmission Mechanism: An Empirical Framework. The Journal of Economic Perspecives, 9(4), -26. Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi TCMB.y. Para Poliikası Akarım Mekanizması. (erişim arihi 7 Temmuz 200) hp://kamag.eu. edu.r/tcmbparasalaktarim.pdf. Tobin, J. (969). A General Equilibrium Approach o Moneary Theory. Journal of Money, Credi and Banking, (), Wrobel, E. ve Pawlowska, M. (2002). Moneary Transmission in Poland: Some Evidence on Ineres Rae and Credi Channels. Naional Bank of Poland, Maerialy I Sudia, (erişim arihi 2 Kasım 200) hp://papers.ssrn.com/sol3/papers. cfm?absrac_id= Weber A., Gerke R. ve Worms A. (200). Changes in Euro Area Moneary Transmission?. Applied Financial Economics, 2(3), -5. Woodford, M. (200). Fiscal Requiremens for Price Sabiliy. NBER Working Paper 8072, Cambridge, (erişim arihi 8 Mar 200) hp:// papers/w8072.pdf. Ek a.ookorelasyon Tes Sonuçları Gecikme Uzunluğu LMF isaisiği Marjinal Anlamlılık Düzeyi Ek b. Ooregresif Koşullu Çok Değişkenli Lagrange Çarpanı Tes Sonuçları VARCH-LM isaisiği Marjinal Anlamlılık Düzeyi χ 2 (4) sbd.anadolu.edu.r 3

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALI: 2002-2008 DÖNEMİ 1 EXCHANGE RATE CHANNEL IN TURKEY: 2002-2008 PERIOD

TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALI: 2002-2008 DÖNEMİ 1 EXCHANGE RATE CHANNEL IN TURKEY: 2002-2008 PERIOD Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, Cil 9, Sayı 18, 2013 In. Journal of Managemen Economics and Business, Vol. 9, No. 18, 2013 TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALI: 2002-2008 DÖNEMİ 1 Yrd. Doç. Dr. Özer

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

Türkiye de Faiz Kanalı İle Parasal Aktarım Mekanizması

Türkiye de Faiz Kanalı İle Parasal Aktarım Mekanizması Türkiye de Faiz Kanalı İle Parasal Akarım Mekanizması Seyfein ERDOĞAN Doç Dr., Kocaeli Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü serdogan@kou.edu.r Durmuş Çağrı YILDIRIM Arş. Gör., Kocaeli Üniversiesi, SBE cagri.yildirim@kocaeli.edu.r

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALININ İŞLEYİŞİ: VAR MODELİ İLE BİR ANALİZ. Seyfettin ERDOĞAN * Durmuş Çağrı YILDIRIM **

TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALININ İŞLEYİŞİ: VAR MODELİ İLE BİR ANALİZ. Seyfettin ERDOĞAN * Durmuş Çağrı YILDIRIM ** 95 İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakülesi Dergisi No:39 (Ekim 2008) TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALININ İŞLEYİŞİ: VAR MODELİ İLE BİR ANALİZ Seyfein ERDOĞAN * Durmuş Çağrı YILDIRIM ** Öze Para poliikası kararlarındaki

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 1950-1995 1

RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 1950-1995 1 RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 950-995 Rahmi YAMAK * Yakup KÜÇÜKKALE ** ÖZET Bu çalımada, Rasyonel Bekleniler Doal Oran Hipoezinin, Çıkı (ya da isizliin) alep (ya

Detaylı

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

PARA POLİTİKASININ FİYAT BİLEŞENLERİ ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ: 1988-2009

PARA POLİTİKASININ FİYAT BİLEŞENLERİ ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ: 1988-2009 Gazi Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi 11 / 3 (29). 113-126 PARA POLİİKASININ FİYA BİLEŞENLERİ ÜZERİNE EKİSİ: ÜRKİYE ÖRNEĞİ: 1988-29 Yeliz YALÇIN * Ferhan ÇEVİK Öz: Bu çalışmada, CMB

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXII, SAYI 1 TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Araş. Gör. Burcu KIRAN * Öze Bu çalışmada, reel döviz kuru

Detaylı

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Bölüm HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME ÖNTEMLERİ Bu bölümde üç basi öngörü yönemi incelenecekir. 1) Naive, 2)Oralama )Düzleşirme Geçmiş Dönemler Şu An Gelecek Dönemler * - -2-1 +1 +2 + Öngörü yönemi

Detaylı

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Öze Bu çalışmada Türkiye de devle iç borçlanma seneleri,

Detaylı

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal

Detaylı

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ 45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı

Detaylı

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER Eşanlı denklem siseminde, Y den X e ve X den Y ye karşılıklı iki yönlü eki vardır. Y ile X arasındaki karşılıklı ilişki nedeniyle ek denklemli bir model

Detaylı

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY

Detaylı

Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5

Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5 Araşırma ve Para Poliikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5 Para Poliikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler K. Azim ÖZDEMİR Temmuz 2009 Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası

Detaylı

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: )

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: ) SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN:2587-1587) Economics and Adminisraion, Tourism and Tourism Managemen, Hisory, Culure, Religion, Psychology, Sociology, Fine Ars, Engineering, Archiecure,

Detaylı

BANKA KREDİ PORTFÖYLERİNİN YÖNETİMİNDE ÖDEMEME RİSKİ ANALİZİ: KALMAN FİLTRESİNE DAYANAN ALTERNATİF BİR YÖNTEM ÖNERİSİ

BANKA KREDİ PORTFÖYLERİNİN YÖNETİMİNDE ÖDEMEME RİSKİ ANALİZİ: KALMAN FİLTRESİNE DAYANAN ALTERNATİF BİR YÖNTEM ÖNERİSİ BANKA KREDİ PORTFÖLERİNİN ÖNETİMİNDE ÖDEMEME RİSKİ ANALİZİ: KALMAN FİLTRESİNE DAANAN ALTERNATİF BİR ÖNTEM ÖNERİSİ K. Bau TUNA * ÖZ Ödememe riski banka kredilerini ve bankaların kredi porföylerini ekiler.

Detaylı

ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ

ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ Şenkan ALDEMİR (*) Öze: Döviz kuru değişimlerinin TÜFE ve ÜFE bazlı yuriçi fiyalara geçiş süreci, son yıllarda üzerinde önemle durulan konulardan

Detaylı

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU?

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? Doç. Dr. Harun TERZİ Karadeniz Teknik Üniversiesi İİBF İkisa Bölümü Öğreim Üyesi 618 Trabzon Tel : (462) 3773311 Fax : (462) 3257281 e-mail : herzi@ku.edu.r

Detaylı

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ Leven ERDOĞAN ÖZET. Bu çalışmada verimliliğin devrevi harekei, ekonomik faaliyelerle ilişkisi ve verimliliği nelerin belirlediği açıklanmaya

Detaylı

Türkiye de Tüketim Eğilimi ve Maliye Politikası

Türkiye de Tüketim Eğilimi ve Maliye Politikası Türkiye de Tükeim Eğilimi ve Maliye Poliikası Oya S. Erdogdu * Leven Özbek ** *Ankara Üniversiesi Siyasal Bilgiler Fakülesi İkisa Bölümü, Cebeci, Ankara ** Ankara Üniversiesi Fen Fakülesi İsaisik Bölümü,

Detaylı

Enflasyon Hedeflemesi, Büyüme ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

Enflasyon Hedeflemesi, Büyüme ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bankacılar Dergisi, Sayı 68, 2009 Enflasyon Hedeflemesi, Büyüme ve Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Doç. Dr. Haydar Akyazı * - Ayku Ekinci ** Bu çalışma, enflasyon hedeflemesi (EH) döneminde ilk defa ciddi

Detaylı

FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ

FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ Yrd. Doç. Dr. Hülya Kanalıcı Akay Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Mehme Nargeleçekenler Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141 C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve

Detaylı

Türkiye de İktisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürprizler Gerçekten Kaçınılmaz mı?

Türkiye de İktisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürprizler Gerçekten Kaçınılmaz mı? Türkiye de İkisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürrizler Gerçeken Kaçınılmaz mı? Hazırlayan ve Sunan: Eren Ocakverdi* eren.ocakverdi@yaikredi.com.r Boğaziçi Üniversiesi Finans Mühendisliği 26 Ekim

Detaylı

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 Bülen DOĞRU* Musafa UYSAL** ÖZET Bu çalışmanın amacı 2000:1-2012:09 döneminde Türkiye

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Sosyal Bilimler Dergisi 2010, (4), 25-32 İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Özlem YORULMAZ - Oya EKİCİ İsanbul Üniversiesi İkisa Fakülesi Ekonomeri Bölümü

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ Dr. Burcu GÜVENEK Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F. Đkisa Bölümü Dr. Volkan ALPTEKĐN Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F.

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN NAIRU TAHMİNİ

TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN NAIRU TAHMİNİ Ekonomik Yaklaşım, Cil : 23, Sayı : 83, ss.69-91 TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN NAIRU TAHMİNİ Özlem YİĞİT * Ailla GÖKÇE ** Öze Bu çalışmanın emel amacı, Türkiye ekonomisi için Yapısal VAR yönemi kullanılarak NAIRU

Detaylı

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)

Detaylı

Türkiye de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi

Türkiye de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi Türkiye de Büçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi Asuman OKTAYER * Öze Geleneksel yaklaşıma göre enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olgudur. Bununla birlike yapılan araşırmaların çok bir

Detaylı

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi 8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi SPSS Projec: Airline Passengers daa se is used for various analyses in his online raining workshop, which includes: Times series analysis [building ARIMA models] Proje:

Detaylı

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01) June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH- YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ ÖZET Yard.Doç. Dr. Tülin ATAKAN İsanbul Üniversiesi, İşleme Fakülesi, Finans Anabilim Dalı Bu çalışmada,

Detaylı

YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI TC. Pamukkale Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Yüksek Lisans Tezi Ekonomeri Anabilim Dalı Abdullah Emre ÇAĞLAR

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Saik Model Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.) Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden

Detaylı

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Çift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile)

Çift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile) Tahmin Yönemleri Çif Üsel Düzelme (Hol Meodu ile) Hol meodu, zaman serilerinin, doğrusal rend ile izlenmesi için asarlanmış bir yönemdir. Yönem (seri için) ve (rend için) olmak üzere iki düzelme kasayısının

Detaylı

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac

Detaylı

Para Politikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler. K. Azim Özdemir

Para Politikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler. K. Azim Özdemir Cenral Bank Review ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2009 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ Para Poliikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası

Detaylı

A nonlinear estimation of monetary policy reaction function for Turkey

A nonlinear estimation of monetary policy reaction function for Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive A nonlinear esimaion of moneary policy reacion funcion for Turkey Tolga Omay Omay and Mubariz Hasanov Çankaya Üniversiesi 6. July 006 Online a hp://mpra.ub.uni-muenchen.de/054/

Detaylı

OPTIMAL PARA POLITIKASI ÇERÇEVESINDE TAYLOR TIPI FAIZ ORANI REAKSIYON FONKSIYONUN TAHMINI: TÜRKIYE ÖRNEĞI

OPTIMAL PARA POLITIKASI ÇERÇEVESINDE TAYLOR TIPI FAIZ ORANI REAKSIYON FONKSIYONUN TAHMINI: TÜRKIYE ÖRNEĞI Öze Bilgi Ekonomisi ve Yöneimi Dergisi / 2014 Cil: IX Sayı: I OPTIMAL PARA POLITIKASI ÇERÇEVESINDE TAYLOR TIPI FAIZ ORANI REAKSIYON FONKSIYONUN TAHMINI: TÜRKIYE ÖRNEĞI Ferha PEHLİVANOĞLU * Bu çalışmada

Detaylı

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının

Detaylı

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case FİNANSAL FAKTÖRLERİN REEL PARA TALEBİ ÜZERİNDEKİ ROLÜ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ The Roles of Financial Facors on he Real Money Demand: Turkey Case Musafa SEVÜKTEKİN * Mehme NARGELEÇEKENLER * BAÜ 8() 45 ÖZ Araşırmanın

Detaylı

İMKB 100 endeksindeki kaldıraç etkisinin ARCH modelleriyle iki alt dönemde incelenmesi

İMKB 100 endeksindeki kaldıraç etkisinin ARCH modelleriyle iki alt dönemde incelenmesi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:41, Sayı/No:, 1, 14-6 ISSN: 133-173 www.ifdergisi.org 1 İMKB 1 endeksindeki kaldıraç

Detaylı

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı In. Journal of Managemen Economics and Business, ICAFR 16 Special Issue KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:17 Sayı:1 Haziran 2013 ss.17-35 Rasyonel Bekleniler Hipoezinin Tesi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Tes of he Raional Expecaions Hypohesis: Inflaion, Ineres Rae and Exchange

Detaylı

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sekörü İçin Ekonomerik Bir Analiz Kuruluş BOZKURT Yrd. Doç. Dr., Adnan Menderes Üniversiesi Söke İşleme Fakülesi, Bankacılık ve Finans Bölümü kuriboz_48@homail.com

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

TAYLOR KURALI: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

TAYLOR KURALI: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME TAYLOR KURALI: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME Yrd. Doç. Dr. Nejla Adanur Aklan Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Mehme Nargeleçekenler Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler

Detaylı

Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT

Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2018, C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, s.831-844. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive

Detaylı

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive Crude Oil Impor and Economic Growh: Turkey Erginbay Ugurlu and Aydın Ünsal Isanbul Aydın Universiy, Gazi Universiy 28 May 2009 Online a hps://mpra.ub.uni-muenchen.de/69923/

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma

Detaylı

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA Mura ASLAN Eskişehir Osmangazi Üniversiesi H. Kürşad ASLAN Ken Sae Üniversiesi Öze İskandinav ücre modelinden hareke

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu

Detaylı

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Makro İktisat II Örnek Sorular 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Tüketim harcamaları = 85 İhracat = 6 İthalat = 4 Hükümet harcamaları = 14 Dolaylı vergiler = 12

Detaylı

ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK

ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK Nuray ERGÜL ÖZET Son yıllarda, Türk Sermaye Piyasalarında hukuk, muhasebe ve deneim alanlarında, uluslararası kuralların uygulanması için büyük değişiklikler

Detaylı

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi

Detaylı

TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI

TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI Tayfur BAYAT ÖZ Bu çalışmada 2002M-20M5 dönemine ai aylık verilerle alernaif nominal vadeli mevdua faiz oranları ile ükeici

Detaylı

YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU?

YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU? YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU? Yrd. Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Yrd. Doç. Dr. Feride Özürk

Detaylı

GÖRÜNMEZ AMA HĐSSEDĐLMEZ DEĞĐL: TÜRKĐYE'DE ÇIKTI AÇIĞI

GÖRÜNMEZ AMA HĐSSEDĐLMEZ DEĞĐL: TÜRKĐYE'DE ÇIKTI AÇIĞI Cenral Bank Review Vol. 11 (July 211), pp.15-28 ISSN 133-71 prin / 135-88 online 211 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ GÖRÜNMEZ AMA HĐSSEDĐLMEZ DEĞĐL: TÜRKĐYE'DE

Detaylı

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi 259-284 Saın Alma Gücü Pariesinin Azerbaycan, Kazakisan ve Kırgızisan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbüünleşme Analizi Turhan Korkmaz Emrah İsmail Çevik ** Nüke Kırcı Çevik *** Öz Bu çalışmada Azerbaycan,

Detaylı

Kamu Borçlanması, Sermaye Stoku ve Tüketim İlişkisinin Belirlenmesi: Bir Ardışık Nesiller Modeli

Kamu Borçlanması, Sermaye Stoku ve Tüketim İlişkisinin Belirlenmesi: Bir Ardışık Nesiller Modeli Kamu Borçlanması, Sermaye Soku ve Tükeim İlişkisinin Belirlenmesi: Bir Ardışık Nesiller Modeli Kamu Borçlanması, Sermaye Soku ve Tükeim İlişkisinin Belirlenmesi: Bir Ardışık Nesiller Modeli İler ÜNLÜKAPLAN

Detaylı

TURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ

TURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ T.C. KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI TURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ UZMANLIK TEZİ Selim DAĞLIOĞLU EKİM - 010 ANKARA T.C. KÜLTÜR

Detaylı

FARKLI BELİRSİZLİK DÜZEYLERİNDE FAİZ ORANININ MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLERE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLEŞİMLİ VEKTÖR OTOREGRESİF MODELİ UYGULAMASI

FARKLI BELİRSİZLİK DÜZEYLERİNDE FAİZ ORANININ MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLERE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLEŞİMLİ VEKTÖR OTOREGRESİF MODELİ UYGULAMASI Cenral Bank Review Vol. 15 (January 215), pp.65-93 ISSN 133-71 prin 135-88 online 215 Cenral Bank of he Republic of Turkey hps://www3.cmb.gov.r/cbr/ FARKLI BELİRSİZLİK DÜZEYLERİNDE FAİZ ORANININ MAKROEKONOMİK

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOK DEĞİŞKENLİ EŞİKSEL OTOREGRESİF MODELLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Ümran Münire KAHRAMAN DOKTORA TEZİ İsaisik Anabilim Dalı 2012 KONYA Her Hakkı Saklıdır TEZ

Detaylı

Zekeriya Yıldırım ENFLASYON REJİMLERİ VE ÜRETİCİ ENFLASYONUNDAN TÜKETİCİ ENFLASYONUNA GEÇİŞKENLİK

Zekeriya Yıldırım ENFLASYON REJİMLERİ VE ÜRETİCİ ENFLASYONUNDAN TÜKETİCİ ENFLASYONUNA GEÇİŞKENLİK Cenral Bank Review Forhcoming, pp.1-26 ISSN 1303-0701 prin 1305-8800 online 2015 Cenral Bank of he Republic of Turkey hps://www3.cmb.gov.r/cbr/ ENFLASYON REJİMLERİ VE ÜRETİCİ ENFLASYONUNDAN TÜKETİCİ ENFLASYONUNA

Detaylı

Yaz Saati Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Getirisine Etkisinin Test Edilmesi

Yaz Saati Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Getirisine Etkisinin Test Edilmesi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 10 Sayı: 4 Ekim 2010 ss. 1139-1153 Yaz Saai Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Geirisine Ekisinin Tes Edilmesi Tesing he Effec of he Dayligh Saving Time

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006)

REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006) REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006) Ahme AY * Şerife ŞAYLAN ** İsmail KOÇAK *** Öze Bu çalışma, reel döviz kuru ile çıkı düzeyi arasındaki nedensellik ilişkisini

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Yıl: 24 Sayı:88 Temmuz 2010 97 İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Ebru Yüksel* - Güldal Güleryüz** 32 Öze Bu makale, İsanbul Menkul Kıymeler Borsası na (İMKB) ai

Detaylı