TOKAT İLİ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ İŞLETMELERİNİN YAPISAL VE BİYO-TEKNİK ANALİZİ H. Muhittin GÖREN Yüksek Lisans Tezi Su Ürünleri Mühendisliği

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TOKAT İLİ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ İŞLETMELERİNİN YAPISAL VE BİYO-TEKNİK ANALİZİ H. Muhittin GÖREN Yüksek Lisans Tezi Su Ürünleri Mühendisliği"

Transkript

1 TOKAT İLİ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ İŞLETMELERİNİN YAPISAL VE BİYO-TEKNİK ANALİZİ H. Muhittin GÖREN Yüksek Lisans Tezi Su Ürünleri Mühendisliği Anabilim Dalı Yrd. Doç. Dr. Nihat YEŞİLAYER 2013 Her hakkı saklıdır

2 TC GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ SU ÜRÜNLERİ MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ TOKAT İLİ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ İŞLETMELERİNİN YAPISAL VE BİYO-TEKNİK ANALİZİ H. Muhittin GÖREN TOKAT 2013 Her hakkı saklıdır

3

4 TEZ BEYANI Tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu tezin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, tezin içerdiği yenilik ve sonuçların başka bir yerden alınmadığını, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim. H. Muhittin GÖREN

5 ÖZET Yüksek Lisans Tezi TOKAT İLİ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ İŞLETMELERİNİN YAPISAL VE BİYO-TEKNİK ANALİZİ H. Muhittin GÖREN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Nihat YEŞİLAYER Bu çalışma; Tokat İlinde su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmelerin sahip oldukları teknik imkânlar ile karşılaştıkları problemleri belirlemek ve elde edilecek bilgilere göre sektörün gelişmesini sağlayacak çözüm önerileri ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bölgede ruhsatlı olarak su ürünleri üretim faaliyetinde bulunan toplam 27 adet işletme bulunmaktadır. Fiili kapasiteleri 5 ton/yıl üzerinde olan işletmelerin tamamına gidilerek anket çalışması yapılmış, işletmelerin mevcut durumu ve problemlerinin ortaya konulmasına yönelik veriler toplanmıştır. Bu işletmelerin toplam proje kapasiteleri ton/yıl, toplam üretim kapasiteleri ton/yıl olarak tespit edilmiştir. Kara ve kafes işletmelerinde ortalama yem değerlendirme oranı (FCR) 1,09 olarak bulunmuştur. Havuzların verimli kullanılmadığı, stok yoğunluğunun yüksek olduğu belirlenmiştir. Tokat taki mevcut su ürünleri işletmeleri bilimsel verilere dayalı üretime yönlendirilmelidir. 2013, 75 sayfa Anahtar kelimeler: Alabalık, Alabalık üretim işletmeleri, Yapısal özellikler, Biyo-teknik özellikler i

6 ABSTRACT Ms Thesis STRUCTURAL AND BIO-TECHNICAL ANALYSIS OF AQUACULTURE FARMS IN TOKAT H. Muhittin GÖREN Gaziosmanpasa University Instıtute of Natural and Applied Sciences Department of Fisheries and Aquaculture Supervisor : Asst. Prof. Dr. Nihat YEŞİLAYER This study was carried out by the aim of determining the feasibilities, structural and biotechnical problems of aquaculture facilities in Tokat province. Total 27 licensed fish farms and located in the fresh water were determined. All of them were visited and interviewed with their owner face to face. The data were collected in order to determine present condition of fish farms and their problems. Although total project capacities of farms were tons/year, the actual production was found tons/year. The average feed conversion rate (FCR) as found 1,09. We have figured out that ponds have not been productively used and stock density is very high in Tokat, present aquaculture investments must rearranged considering scientific data. 2013, 75 page Keywords : Trout, Trout farms, Structual feature, Bio-technical feature ii

7 ÖNSÖZ Bu çalışma; Tokat ilinde ağ kafeslerde ve kara tesislerinde üretim faaliyetinde bulunan işletmelerin sahip oldukları imkânlar ile teknik problemlerin belirlenmesi, elde edilen sonuçlara göre işletmelerin daha verimli hale getirilmesi için hazırlanmıştır. Çalışmanın hedefi su ürünleri üretimini arttırmak ve bölgede yatırım yapacak olan müteşebbislere bölge özelliklerini, karşılaşılabilecek olası sorunları önceden bilgi mahiyetinde sunmaktır. Bu çalışmada, böyle bir araştırma yapma fikrini ortaya koyan, gerek anket yapılırken ve gerekse yazım esnasında her an ve her konuda desteğini ve emeğini esirgemeyen sayın danışmanım, Yrd. Doç Dr. Nihat YEŞİLAYER e, Bölüm Başkanı Sayın Prof. Dr. Şenol AKIN a, Yrd. Doç. Dr. Ekrem BUHAN a ve Yrd. Doç. Dr. H. Sibel GÜLSE BAL hocalarıma teşekkürlerimi bir borç bilirim. Bu çalışmada, işletme yetkilileri ile anket yapılırken yanımda bulunan, üniversiteden sınıf arkadaşım, aynı zamanda işletme sahibi olan kardeşim Burhan ÖZBARUTÇU ya, destek olan aileme, mesai arkadaşlarıma ve dostlarıma teşekkür ederim. H. Muhittin GÖREN Nisan iii

8 İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET...i ABSTRACT ii ÖNSÖZ...iii ŞEKİLLER DİZİNİ...vii ÇİZELGELER DİZİNİ.viii 1. GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Dünyada Gökkuşağı Alabalığı Üretimi Türkiye de Gökkuşağı Alabalığı Üretimi Tokat ta Gökkuşağı Alabalığı Üretimi Gökkuşağı Alabalığı Yetiştiriciliğinin Yapısal ve Biyo-teknik Özelliklerine yönelik Çalışmalar Yapısal Özelliklere Yönelik Çalışmalar Biyo-Teknik Özelliklerine Yönelik Çalışmalar MATERYAL VE YÖNTEM Materyal Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss)'nın Biyolojik Özellikleri Yöntem Yapısal Veriler İşletmelerin Yeri İşletme Tipi İşletmenin Alanı Yetiştiricilikte Kullanılan Suyun Özellikleri Suyun İşletmeye Alınış Şekli İşletmeci ile İlgili Bilgiler Kafeslerin ve Havuzların Yapısı, Özellikleri Pazarlama Durumları Biyo-Teknik Veriler Stok Yoğunluğu Sağım Özellikleri Yem ile İlgili Analizler Yem Dönüşüm Oranı (FCR) Yavru ve Yumurta Temini Yetiştirme Ortamında Görülen Hastalıklar ve Kullanılan İlaçlar Kapasite Kullanımı...25 iv

9 4. BULGULAR VE TARTIŞMA BULGULAR Kafeslerde Üretim Yapan İşletmelerin Yapısal Özelliklerine Ait Bulgular İşletmelerin Bulundukları Yer İşletmelerin İl Merkezine Olan Uzaklıkları İşletmelerin Mevcut Yol Durumu İşletmelerin Yapısı İşletmelerin Faaliyet Durumu İşletme Tipi İşletme Alanı İşletmelerin Mülkiyet ve Altyapı Durumları Yetiştiricilikte Kullanılan Suyun Özellikleri İşletmelerin Pazarlama Durumları Kafeslerde Üretim Yapan İşletmelerin Biyo teknik Özelliklerine Ait Bulgular Günlük Yem İhtiyacının Belirlenmesi, Yemleme Şekli ve Sıklığı, Yem içerisine Katılan Katkı Maddeleri Kullanılan Yemin Marka ve Cinsi İşletmelerin Yavru Balık Temini Ağ Kafeslerde Kullanılan Ağların Bakımı Yem Dönüşüm Oranı (FCR) Yetiştirme Ortamında Görülen Hastalıklar ve Kullanılan İlaçlar Kafeslerin Yapısal Özellikleri Kafeslerde ki Hasat Yoğunluğu Kafes İşletmelerinde Kapasite Kullanım Etkinliği Karada Üretim Yapan İşletmelerin Yapısal Özelliklerine İlişkin Bulgular İşletmelerin Bulundukları Yer İşletmelerin Mülkiyet ve Altyapı Durumları İşletmelerin Mevcut Yol Durumları İşletmelerin Yapısı İşletmelerin Faaliyet Durumu İşletme Tipi Yetiştiricilikte Kullanılan Suyun Özellikleri İşletme Alanı Havuzların Yapısal Özellikleri Kuluçkahanelerin Yapısal Özellikleri İşletmelerin Pazarlama Durumları Karada Üretim Yapan İşletmelerin Biyoteknik Özelliklerine Ait Bulgular İşletmelere Ait Anaç Sayıları Sağım Zamanı ve Metodu İşletmelerin Yavru Temini Kullanılan Yemin Markası ve Cinsi Günlük Yem İhtiyacının Nasıl Belirlendiği, Yemleme Şekli ve Sıklığı, Yeme Eklenen Katkı Maddeleri Varlığı ve Yıllık Tüketilen Yem Miktarı İşletmelerin Hasat Yoğunlukları İşletmelerin Kapasite Kullanım Etkinliği İşletmelerin Yem Dönüşüm Oranı (FCR) Kuluçkahanelerin Biyo-teknik Özellikleri v

10 Yetiştiricilik Ortamında Görülen Hastalıklar ve Tedavide Kullanılan İlaçlar TARTIŞMA İşletmelerin Yapısal Özellikleri İşletmelerin Biyo-teknik Özellikleri SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç Öneriler.64 KAYNAKLAR...66 EKLER ÖZGEÇMİŞ...75 vi

11 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Sayfa Şekil yılı ülkelerin ürettikleri Gökkuşağı Alabalığı miktarları.8 Şekil yılı Türkiye yetiştiricilik üretiminin bölgelere göre dağılımı...11 Şekil 3.1. Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhyncus mykiss)...21 Şekil 3.2. Ağ kafeslerde üretim yapan işletmelerin harita üzerindeki konumları..26 Şekil 3.3. Kara tesislerinde üretim yapan işletmelerin harita üzerindeki konumları.27 vii

12 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Sayfa Çizelge yılı ülkelerin su ürünleri yetiştiricilik miktarları(ton/yıl).3 Çizelge yıllarında faaliyette olan iç su işletmelerinin sayısı ve işletme kapasiteleri (ton/yıl) Çizelge yılları arasında yetiştiriciliği yapılan türler ve bu türlerin üretim miktarları (ton/yıl)...10 Çizelge deniz ve içsu yetiştiricilik üretimi (ton/yıl)...11 Çizelge 2.4. Gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliği yapan illerin 2011 yılı üretim miktarları (ton/yıl) Çizelge 4.1. İşletmecilerin öğrenim durumları...28 Çizelge 4.2. İşletmecilerin yaş gruplarına göre dağılımları Çizelge 4.3. İşletmecilerin alabalık tesisi kurma düşünceleri Çizelge 4.4. Ağ kafeslerde üretim yapan işletmelerin kuruluş tarihleri, il merkezine uzaklıkları, yolun yapısı ve bulundukları yer...30 Çizelge 4.5. İşletmelerin yapısı Çizelge 4.6. İşletmelerin proje ve fiili kapasite verileri...31 Çizelge 4.7. İşletmelerin işletme binası durumları, alanları ve il ortalamaları...32 Çizelge 4.8. İşletmelerin günlük yem ihtiyaçlarını belirleme şekilleri, yemleme aralıkları ve yem içerisine eklenen katkı maddeler.34 Çizelge 4.9. İşletmelerin yem dönüşüm (FCR) oranları.. 35 Çizelge İşletmelerin kafes sayıları ve toplam kafes hacimleri (m³) 36 Çizelge İşletmelerin fiili kapasite, kafes alanı ve hasat yoğunlukları (kg/m³) 37 Çizelge İşletmelerin kapasite kullanım oranları (%) Çizelge İşletmecilerin öğrenim durumları...38 Çizelge İşletmecilerin alabalık tesisi kurma düşünceleri.38 Çizelge İşletme tipi ve kapasite miktarları...40 Çizelge İşletmelere ait suyun kaynağı, debisi ve sıcaklık değerleri 40 viii

13 Çizelge İşletmelerin işletme binası durumları, alanları, il ortalamaları (m²)..41 Çizelge İşletmelere ait havuz tipleri ve hacimleri (m³) Çizelge Kuluçkahanelerin yapısal özeliklerine ait veriler Çizelge İşletmelere ait ortalama anaç sayıları Çizelge Günlük yem ihtiyacını belirleme yöntemi, yemleme şekli ve sıklığı yeme eklenen katkı maddeleri ve yıllık tüketilen yem miktarı..45 Çizelge İşletmelerin fiili kapasite, besi alanı ve hasat yoğunlukları (kg/m³) Çizelge İşletmelerin kapasite kullanım oranı (%) Çizelge İşletmelerin yem dönüşüm (FCR) oranları Çizelge Kuluçkahanelerin biyo-teknik verileri Çizelge Dişi damızlık başına düşen yumurta sayıları. 48 ix

14 1 1. GİRİŞ Yeryüzünün yaklaşık olarak %71 ini su alanları kaplar. Bu alanın büyük bir bölümü çok sayıda değişik türdeki su canlılarının yaşamasına elverişli özelliklere sahiptir. Bu canlılar, tek hücrelilerden memelilere kadar bir dağılım gösterir. İnsanlar suda yaşayan canlılardan başta balıklar olmak üzere diğer canlı topluluklarından besin kaynağı olarak yararlanmaktadır. Bu nedenle, tüm ülkeler olanaklarının elverdiği ölçüde, sahip oldukları su kaynaklarını, en rasyonel biçimde kullanmanın, hatta mevcut potansiyellerini olabildiğince arttırmanın çarelerini araştırma uğraşısına girmişlerdir (Tekelioğlu ve ark., 2006). Su ürünleri yetiştiriciliği; akuatik ortamlarda bitki (algler) ve hayvanların (balık, kabuklu, yumuşakça ve eklembacaklılar) biyolojik gelişim evrelerine göre optimum çevresel koşullarını kontrollü ve yarı kontrollü olarak sunarak, su kaynaklarının ekolojik yapılarını ve dengelerini bozmadan, doğal çevrenin ve stokların korunup, doğal stoklardaki av baskısının azaltılmasını, ekonomik prensipleri de dikkate alarak, bir çok bilim dalı ve çeşitli sektörlerle ilişkisi olan önemli bir üretim ve bilim alanıdır (Altun ve Kubilay, 2009). Son 50 yıl içinde su ürünleri yetiştiricilik alanında ki bilimsel ve teknolojik gelişmeler, uygulamalardaki yenilikler sektörün gelişimine önemli katkılar yapmıştır (Bostock, 2011). Su ürünleri üretimi Türkiye de 1960'lı yıllarda konuşulmaya başlanılmış olmakla beraber gerçek uygulaması nerede ise insanlık tarihi kadar eskidir. Dünya su ürünleri yetiştiricilik tarihine kısaca bir göz atacak olursak; M.Ö yılında Çin'de sazan üretimi, Mısır'da tilapia üretimi ile başlamıştır. Bu yetiştiricilik tahmin edilebileceği gibi modern üretim olarak değil, doğadan toplanan yavru balıkların semirtilmesi yöntemi ile gerçekleştirilmekte idi. M.Ö. 600 yılında Yunanistan'da istiridye yetiştiriciliği izlerine rastlanılmaktadır. 15. yüzyılda İtalya'da acı sulara giriş yapan balıkların yakalanarak yetiştirilmesi yolu ile su ürünleri üretimi başlamıştır. M.Ö. 475 yılında Fan Li sazan yetiştiriciliği ile ilgili ilk eseri yazmıştır ( Anonim, 2011a). Aşırı avlanma nedeni ile okyanuslardan ve denizlerden karaya çıkarılan balık miktarı son yıllarda bariz bir azalma göstermiştir. Aynı zamanda deniz balıklarına talep sürekli artmıştır. Doğal olarak balık stoklarında görülen bu azalma, denizlerde ve iç sularda

15 2 akuatik kaynakların değerlendirilmesini gündeme getirmiştir. Bundan dolayı da su ürünleri yetiştiriciliği günümüzde tarımın diğer tiplerinden daha hızlı bir şekilde büyümektedir. Su ürünleri sektörü, ucuz ve kaliteli hayvansal protein sağlaması nedeniyle insan beslenmesinde giderek çok önemli bir konuma gelmiştir den beri ortalama olarak %11 in üzerinde ki büyümeyle, Dünya Gıda Örgütü (FAO) tarafından en hızlı büyüyen gıda sektörü olarak belirlenmiştir (Çavdar, 2009). Dünyada ve Türkiye de su ürünleri yetiştiriciliğinin hızlı bir şekilde gelişmesinde ki temel faktörler; Hızla artan dünya nüfusunun gıda ihtiyacının tarımsal üretimle karşılayamaması durumunda alternatif bir gıda kaynağı olarak kullanılacak olması, Su ürünleri yetiştiriciliği yapılarak, avcılık sureti ile azalan doğal stoklar üzerindeki baskının azaltılıp dengenin ve doğal kaynakların korunmasına katkı sağlaması, Bataklık alanlar, yüksek tuzlu topraklar ve kil oranı yüksek alanların da su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanılabiliyor olması ile tarıma elverişli olmayan arazilerin değerlendirilerek ekonomiye kazandırılması, Ekonomik değerinin yüksek olması nedeniyle tarımsal üretime nazaran getirisinin daha fazla olması, İçerisinde barındırdığı yüksek oranda protein, kalsiyum, fosfor ve demir gibi minerallerce zengin olmasından dolayı kaliteli bir besin kaynağı olması, Tarımsal üretimin diğer bölümleri ile entegre edilebilmesi ve ekonomik gelişmeyi teşvik ederek istihdamın artmasına imkan sağlaması, olarak sayılabilir (Anonim, 2012a). Birleşmiş Milletler verilerine göre yılda ortalama 78 milyon artan dünya nüfusunun 2030 yılına gelindiğinde yaklaşık 8 milyar olacağı varsayımıyla, hayvansal ürün talebinin 20 yılda iki kat artacağı bildirilmektedir (Anonim, 2008). Hayvansal protein ihtiyacının %20 si balıklardan karşılanmaktadır (Deutscha ve ark., 2007). Su ürünleri sektörünün 2012 yılı FAO verilerine göre dünya toplam su ürünleri üretimi 2007 yılında 140,2 milyon ton, 2008 yılında 142,6 milyon ton ve 2011 yılına gelindiğinde 90,4 milyon tonu avcılıktan, 63,6 milyon tonu da yetiştiricilikten olmak üzere toplamda 154 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu miktar avcılık ve yetiştiricilikten elde edilen balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar vb. ürünleri

16 3 kapsamaktadır. Aynı rapora göre toplam üretimin 130,8 milyon tonu insan gıdası olarak tüketilmiştir yılında dünyada ortalama su ürünleri tüketimi kişi başı 18,8 kg olarak gerçekleşmiştir (Yeşilayer ve ark., 2013). FAO nun verilerine göre, dünya su ürünleri toplam üretiminin %89,02 si dünya nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan Asya ülkelerince gerçekleştirilmiştir. Çin toplam su ürünleri üretiminin % 61,35 ini tek başına sağlamıştır (Yeşilayer ve ark.,2013). Çin i takip eden diğer önemli üreticiler ise Hindistan, Vietnam ve Endonezya dır yılında su ürünleri yetiştiriciliğinde en fazla üretim yapan ülkelerin üretim miktarları Çizelge 1.1 de verilmiştir (Anonim, 2012b). Çizelge yılı ülkelerin su ürünleri yetiştiricilik miktarları (ton/yıl) (Anonim, 2012b) Çin Hindistan Vietnam Endonezya Bangladeş Tayland Norveç Mısır Myanmar Filipinler AB 27 Diğerleri Toplam Üretim Miktarı : ton/yıl Dünya çapında 7.sırada yer alan Norveç Avrupa kıtasının en büyük üreticisi konumunda olup bölgedeki diğer önemli üreticiler, Danimarka, Hollanda ve İspanya dır. (Anonim, 2012b). Türkiye su ürünleri yetiştiriciliği son yıllarda Avrupa da ki ekonomik krizin etkisinde kalan İtalya ve Yunanistan ı geçerek ilk 5 içerisinde yer almıştır. Türkiye de içsu kültür balıkçılığı faaliyetleri 1960 larda alabalık yumurtalarının (Oncorhynchus mykiss) Avrupa dan ithali ve ardından Marmara Bölgesinde, Bilecik (Bozöyük) ve Akyazı da ilk özel çiftliklerin kurulmasıyla başlamıştır (Memiş ve ark., 2002). Kamusal alanda da ilk yetiştirme faaliyetleri Sivas ili Gürün ilçesi Gökpınar Gölünde ve Konya Konuklar Devlet üretme çiftliğinde başlamıştır. Türkiye de balık yetiştiriciliğinin geçmişi henüz yeni olmasına rağmen, nispeten hızlı bir gelişme göstermiştir. Örneğin; 1988 yılında yetiştiriciliğin toplam su ürünleri içerisindeki payı %0,6 iken bu pay 2003 yılında %14 olmuştur (Civaner, 2004) yılı verilerine göre de %26,83 olarak gerçekleşmiştir. Aynı hızlı büyüme dünya genelinde de

17 4 görülmektedir. Örneğin; 1990 ların ortalarında yetiştiriciliğin toplam su ürünleri üretimi içindeki payı %11,58 iken bu oran 2001 yılında %34 olmuştur (Aras ve ark.., 1997; Çeliker, 2004). Türkiye nin toplam su ürünleri üretim miktarı 2008 yılında ton, 2009 yılında ton ve 2010 yılında da ton olarak hesaplanmıştır yılında bu rakam ton a ulaşmıştır (Anonim, 2011b). Su ürünleri üretimi, avcılık ve yetiştiricilik olmak üzere iki yolla yapılmaktadır. Türkiye de su ürünleri üretiminin büyük miktarı avcılıktan elde edilmekte olup, 2010 yılında ki bu üretim miktarının ton luk kısmı avcılıktan ve ton luk kısmı yetiştiricilikten elde edilmiştir yılında bir önceki yıla göre % 7,73 oranında artarak ton olarak gerçekleşmiştir (Anonim, 2011b). Türkiye nin üretimi dünya su ürünleri üretiminin %0,43 ünü oluşturmaktadır. Alabalık yetiştiriciliği denildiğinde ilk akla gelen Gökkuşağı Alabalığıdır. Bu balığın yetiştiricilikte tercih edilmesinin başlıca nedenlerini şöyle özetlemek mümkündür; Gökkuşağı Alabalığının çevresel koşullara çok iyi uyum göstermesi, Aktif yem alması nedeniyle kolay yemlenmesi ve iyi yemleme koşulları altında iyi gelişme göstermesi, Diğer alabalıklara nazaran daha kısa kuluçka devresine sahip olması, Sağım, döl alımı, yavruların yapay yemlerle beslenme ve büyütme işlemlerinin kolay olması, dolayısıyla daha ekonomik olası, Yetiştiriciliğinin 100 yılı aşkın bir zamandan beri yapılmış olması nedeniyle pek çok yetiştiricilik sorununun çözümlenmiş olmasıdır (Çelikkale, 1994). Türkiye de Gökkuşağı Alabalıklarının sağım ve yumurtlama dönemi aralık ayının sonları gibi başlayıp mart ayına kadar devam ediyor olsa da, büyük oranda ocak ve şubat aylarında gerçekleşir (Çelikkale ve ark., 1999). Bu durum mevsime dayalı birçok problem ortaya çıkarmaktadır. Bu durum çiftlik popülâsyonları üzerinde önemli sınırlamalar meydana getirir. Çünkü alabalık üretim işletmelerinde yumurta ve yavru, yılın belli aylarında porsiyonluk balık yetiştirmede bir başlangıçtır. Balık yavru iken tank, havuz ve kafes kullanımı, insan gücü ve kullanılabilir su kaynakları gibi imkânların verimli kullanımı sağlanmalıdır. Fakat mevsimsellik nedeniyle stokun çoğu aynı zamanda pazar boyuna ulaşır ve çiftlikler genellikle yüksek stok yoğunluğu altında kalır. Bu durum havalandırma ve pompalama ile aşılabilse de bu sınırlamalar yoğun

18 5 alabalık yetiştiriciliğinin karlılığının azalmasına neden olur. Eğer yumurta ihtiyaçları doğal stokların yumurtlama zamanının dışında sağlanabilir hale getirilebilirse, mevsimsellikle alakalı birçok üretim ve yönetim zorlukları azaltılabilir veya ortadan kaldırılabilir. Günümüzde birçok ülke kendilerinden farklı yumurtlama zamanına sahip ülkelerden gözlenmiş yumurta ihraç ederek bu sorunu çözmektedir. Fakat dikkatle kontrol edilenler hariç kesinlikle her ihracat endemik olmayan hastalık riski taşır. Bu riskler göz önüne alındığında birçok ülke bütün yıl boyunca kendisi için gerekli gökkuşağı alabalığı yumurta ihtiyacını karşılamak için etkili üreme değişimlerini araştırmaktadır. Yumurtaların soğuk suda kuluçkalanması, yavru balıklara hormonsal uygulamalar ve damızlık balıklara foto periyodik uygulamaları içeren birçok metot uygulanabilir (Bromage ve Camaranatunga, 1988). Tokat, İç Anadolu nun geniş ve kuru alanlarından, dağ sıralarıyla kendini doğal olarak ayıran geniş ve sulak vadiler ile bunlar arasındaki geçitlerden oluşan, Karadeniz Bölgesi geçiş iklimine sahip, bereketli alanların orta yerinde bulunmaktadır. Tokat Bölgesi tatlı su kaynakları bakımından oldukça zengin olmasına rağmen bu kaynaklar yıllarca sadece sulama ve içme suyu amaçlı kullanılmıştır (Anonim, 2011c) Tokat ın başlıca akarsuları; Yeşilırmak Nehri ni oluşturan Tozanlı Çayı, Kelkit Çayı ve Çekerek Çayı ile şehir merkezinden geçen Behzat Deresi ve yeraltı suyu rezervleridir. Yeşilırmak ın debisi Almus Baraj çıkışında ortalama 42m³/sn, Tokat çıkışında 5 m³/sn dir. Yerüstü sularının ortalama akımı yaklaşık, 153 milyar m³ ve ilin yıllık güvenilir yeraltı suyu potansiyeli 0,346 milyar m³ tür. Buna göre ilin toplam su potansiyeli 4,498 milyar m³/yıl dır (Anonim, 2011c). Doğal gölleri; Reşadiye İlçesi nin Yolüstü Köyü ne 3 km uzaklıktaki, 1,5 km² lik alanı kaplayan Zinav Gölü, Güllüköy yöresinde 16,5 km² lik alana sahip Güllüköy Gölü ve Pazar-Zile karayolu üzerinde bulunan Üzümören Beldesinde ki da. lık bir alana sahip Kaz Gölü dür (Anonim, 2011c). Bölgedeki durgun su sistemleri; doğal göller, baraj gölleri ve göletlerden oluşmaktadır. Su ürünleri açısından potansiyel oluşturan durgun su sistemleri toplam hektarlık bir yüzey alanına sahip olup, bunların asıl önemli kısmını baraj gölleri oluşturmaktadır. Bölgede; Almus, Belpınar, Boztepe, Bedirkale ve Akbelen olmak üzere 5 adet baraj gölü, Artova, Dutluca, Büyükaköz, Uluöz ve Kızık olmak üzere 5 adet de gölet mevcuttur (Anonim, 2011c). Tokat Yöresi nde balık yetiştiriciliği tek bir tür üzerinde

19 6 olup, Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) üretimi yapılmaktadır. Yörede iki tür yetiştiricilik yöntemi olup, bunlardan birincisi kara tesisleri olarak bilinen, kaynak ya da akarsular üzerine kurulan beton ve toprak havuzlarda alabalık yetiştiriciliği diğeri ise baraj göllerinde yapılan kafeslerde alabalık yetiştiriciliğidir. Türkiye nin değişik bölgelerinde (Karadeniz, Marmara, Ege, Trakya, İç ve Doğu Anadolu) bulunan iller bazında faaliyet gösteren su ürünleri yetiştiriciliği işletmelerinin yapısal ve biyo-teknik analizleriyle ilgili bilimsel çalışmalar (Çetin ve Bilgüven (1991); Zengin ve Tabak (1997); Yıldız ve Şener (2001); Akbulut ve Keten (2001); Rad ve Köksal (2001); Kocaman ve ark.,(2002); Yıldırım ve Okumuş (2004); Büyükçapar ve Sezer (2006); Karataş ve Koç (2008); Büyükçapar ve Kayacı (2008)) yapılmış olmasına rağmen Tokat İli nde faaliyet gösteren Gökkuşağı Alabalığı tesislerinin yapısal ve biyo teknik yönden incelendiği bilimsel bir araştırma bulunmamaktadır yılında Tokat İli nde Alabalık Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi adlı çalışma (Sayılı ve ark., 1999) ve 2004 yılında da Tokat İli nde faaliyet gösteren Alabalık İşletmelerinin Ekonomik Analizi adı altında çalışmalar yürütülmüştür (Adıgüzel, 2004). Bu çalışmada, Tokat İli nde Gökkuşağı Alabalığı üretiminde bulunan, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına kayıtlı 27 adet ruhsatlı işletmenin yapısal ve biyo teknik özellikleri ile performansları anket yöntemiyle incelenmiştir. İşletmelerin sahip olduğu imkânlar ile teknik problemlerin belirlenmesi, elde edilen sonuçlara göre işletmelerin daha verimli hale getirilmesi ve doğal kaynakların daha verimli kullanılması için yapılması gerekenlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmanın hedefi, sahip olunan imkânlarla su ürünleri üretimini olabildiğince arttırmaktır. Bu hedefe ulaşmak için neler yapılacağına karar vermeden önce işletmelerin sahip oldukları imkânlar ile karşılaştıkları problemlerin bilinmesi gerekmektedir. İşletmelerin mevcut durumlarını tespit etmek, karşılaşılan sorunları belirlemek ve bu sorunları çözme konusunda stratejiler geliştirmek temel amaç edinilmiştir.

20 7 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR 2.1. Dünyada Gökkuşağı Alabalığı Üretimi Su ürünleri yetiştiriciliği, dünya besin gereksiniminin önemli kısmını karşılayan temel bir endüstridir. Asya ülkelerinde yüzyıllardır uygulanmaktadır. Özellikle son 50 yılda eğitim merkezleri ve hızlı teknoloji transferi ile şaşırtıcı bir gelişim göstermiştir. Su ürünleri yetiştiriciliği, çok çeşitli aktiviteleri içeren bir terimdir. Örneğin, dünyada tatlı su sistemlerinde ticari veya rekreasyonel balıkçılığı geliştirmek amacıyla yılda 60 milyar balık yavrusu yumurtadan yetiştirilerek doğaya salınmaktadır. Asya da herbivor balıklar pirinç yetiştiriciliği ile kombine edilen düşük teknolojili ekstansif sistemlerde yetiştirilmektedir. Tanklarda, havuzlarda veya kafeslerde gökkuşağı alabalığı entansif olarak üretilmektedir (Davenport ve ark., 2003). Balıkçılık ürünleri, avcılık ve yetiştiricilik olmak üzere başlıca iki yolla elde edilmektedir. Dünya genelinde üretimin büyük kısmı avcılık yoluyla sağlanmakla birlikte, yetiştiriciliğin toplam balıkçılık üretimi içindeki payı son yıllarda sürekli bir artış eğilimi göstermektedir. Dünyada yetiştiricilikle üretilen su ürünleri miktarı 1980 de 7,4 milyon tondan 1990 da 16,8 milyon ton a, 2002 yılında 40 milyon ton iken bu rakamın 2011 yılında Birleşmiş Milletler FAO uzmanlarının tahmini istatistikî verilerine göre; 63,6 milyon ton olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir (Anonim, 2012b). Su ürünleri yetiştiriciliği, dünya balıkçılık üretiminin yaklaşık %40 ını karşılamaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliği Avrupa Birliği ndeki önemli ekonomik faaliyetler arasında yer almaktadır yılı toplam su ürünleri üretim miktarı Türkiye ve Norveç inde katılımıyla ton olarak gerçekleşmiştir. Bu üretim miktarı ile Çin ve Hindistan ın ardından dünyanın en büyük su ürünleri yetiştiricilik bölgesi konumuna gelmiştir (Yeşilayer ve ark., 2013). Dünya Gökkuşağı Alabalığı üretiminin 2000 yılında ton olarak gerçekleştiği, 2005 yılında ton seviyelerine ve 2010 yılına gelindiğinde de toplamda ton üretim miktarına ulaşıldığı görülmektedir (Anonim, 2012b) yılı su ürünleri istatistik verilerini incelediğimizde dünya alabalık üretiminde ilk sırayı ton/yıl kapasite ile Şili almaktadır ton luk üretimi ile İran ikinci sırayı ve ton a

21 8 ulaşan üretimi ile Türkiye 3.sırada bulunmaktadır. Ülkelerin 2010 yılı alabalık üretimlerini gösteren veriler Şekil 2.1 de verilmiştir (Anonim, 2012b) Yılı Ülkelere Göre Üretilen Gökkuşağı Alabalık Miktarı ŞİLİ İRAN TÜRKİYE NORVEÇ DANİMARKA İTALYA FRANSA ALMANYA İSPANYA ÇİN ABD Üretim Miktarı (ton) Şekil yılı ülkelerin ürettikleri Gökkuşağı Alabalık miktarları (ton/yıl) (Anonim, 2012b) Türkiye de Gökkuşağı Alabalığı Üretimi Su ürünleri, Türkiye ekonomisine belirli bir yatırım, bilimsel ve teknik çaba karşılığında sürekli girdi sağlayan, önemli doğal canlı kaynaklardandır. Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada konumunda olan Türkiye nin km.lik kıyı şeridi ve km uzunluğunda nehirleri bulunmaktadır. Birçok göl ve göletleri ile su ürünleri konusunda büyük bir potansiyele sahiptir. Türkiye deki su ürünlerinin üretim alanı 25 milyon hektarın üzerindedir, bu rakam toplam tarım alanlarına yakındır (Şahin, 2011). Ekolojik özellikleri farklı olan denizlerimizde, bu farklı özelliklere uyum sağlamış, ekonomik değeri yüksek ya da daha az, değişik türler barınmaktadır. Deniz ve iç sularımızda yaşadığı rapor edilen yaklaşık tür hayvan ve kadar deniz bitkisinin tamamı ekonomik olarak kullanılmamaktadır. Bunlardan ticari olarak avcılığı yapılan türlerin başında balıklar gelmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından veri toplanan canlılar listesine göre, 56 tür balık, 8 tür kabuklu, 4 tür çift kabuklu yumuşakça, 3 tür kafadanbacaklı yumuşakça, 1 tür denizanası ve süngerler ile

22 9 deniz salyangozları, toplam 100 civarında türle balıkçılığımızda değerlendirilen su ürünleridir (Anonim, 2007). Türkiye de iç sularda ağırlıklı olarak alabalık yetiştiriciliği, denizlerde ise çipura ve levrek yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yetiştiricilikte çeşitliliğin artırılması amacıyla potansiyel yeni türler incelenmektedir. Bir diğer önemli potansiyelde baraj gölleridir yılında baraj göllerinde etkin halde ton/yıl kapasiteli tesis bulunmakta iken bu rakam 2011 yılına gelindiğinde ton/yıl kapasiteli üretim tesisine ulaşmıştır (Anonim, 2011b). Türkiye de su ürünleri yetiştiricilik üretimi; 2001 yılında yaşanan ekonomik kriz sonrası yükselen maliyetler sebebiyle 2002 yılında 61 bin ton a düşmüştür. Birleşmiş Milletler FAO verilerine göre, sonraki 8 yılda artan teknik kapasite, sektöre kamu tarafından verilen destekler, kura bağlı olarak düşen yem fiyatları gibi olumlu gelişmelerle yaklaşık %148 oranında artarak 2010 yılında ton a ulaşmıştır (Anonim, 2010). Türkiye kültür balığı üretimini Çin ve Hindistan'ın ardından en hızlı artıran 3. ülke olmuştur. Türkiye kültür balığı üretiminde; - 27 Avrupa Birliği ülkesi arasında, yetiştiricilik de 5.sıraya, - Alabalık üretiminde Avrupa Birliğine üye ülkeler arasında 1.sıraya, - GFCM ( Akdeniz Genel Balıkçılık Komisyonu) ve FAO tarafından yapılan bir çalışmada AB ülkeleri arasında çipura-levrek pazarında %25 lik paya ulaştığı tespit edilmiştir (Şahin, 2011). Tüm yaşanan bu olumlu gelişmelere paralel olarak artan yatırımlar neticesinde 2002 senesinde ton kapasiteli iç sularda üretim yapan adet işletme bulunurken, 2011 yılına gelindiğinde toplam kapasitesi ton u bulan adet işletme üretim faaliyetinde bulunmaktadır. Çizelge 2.1 de 2002 senesinden 2011 senesine kadar iç sularda üretim yapan işletmelerin sayısı ve bu işletmelerin üretim kapasiteleri verilmiştir (Anonim, 2011b).

23 10 Çizelge yıllarında faaliyette olan iç su işletmelerinin sayısı ve işletme kapasiteleri (ton/yıl) (Anonim, 2011b) Yıllar İşletme Adedi Artış (%) Kapasite (ton/yıl) Artış (%) , , , , , , , , , , , , , , , , ,56 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının TÜİK su ürünleri istatistik verilerine dayanarak hazırladığı rapora göre, su ürünleri üretimi 2011 yılında bir önceki yıla göre %7,73 artarak ton olarak gerçekleşmiştir. Üretimin %61,44 ü deniz balıklarından, %6,45 i diğer deniz ürünlerinden, %5,27 si içsu ürünlerinden ve %26,83 ü yetiştiricilikten elde edilmiştir. Yetiştiricilik değerlerine baktığımızda iç sularımızda üretimi yapılan alabalık miktarı 100 bin ton u geçmiştir (Anonim, 2011b). Çizelge 2.2 de yılları arasında yetiştiriciliği yapılan türler ve üretim miktarları verilmiştir. Çizelge yılları arasında yetiştiriciliği yapılan türler ve bu türlerin üretim miktarları (ton/yıl) (Anonim, 2011b) Yıllar Sazan Alabalık ( İçsu) Alabalık ( Deniz ) Çipura Levrek Midye Diğer Yetiştiricilikten sağlanan su ürünleri üretim miktarına bölgesel olarak baktığımızda üretimin %60 lık pay ile en çok Ege Bölgesinde gerçekleştiği, %12 lik bir pay ile Akdeniz Bölgesinin takip ettiği, en az üretiminde %3 ile Güneydoğu Anadolu

24 11 Bölgesinden sağlandığı görülmüştür. Yetiştiriciliğin bölgelere göre dağılımı Şekil 2.2 de verilmiştir (Anonim, 2010). Şekil yılı Türkiye yetiştiricilik üretiminin bölgelere göre dağılımı (%) (Anonim, 2010) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının TÜİK istatistik verilerine dayanarak hazırladığı rapora göre 2002 yılından 2011 yılına kadar ki olan denizlerde ve iç sularda elde edilen yetiştiricilik üretim miktarlarının toplam üretimdeki payları Çizelge 2.3 de verilmiştir (Anonim, 2011b). Çizelge deniz ve içsu yetiştiricilik üretimi (ton/yıl) (Anonim, 2011b) Yıllar Denizlerde yetiştiricilik üretimi (ton) Pay (%) İç sularda yetiştiricilik üretimi (ton) Pay (%) Toplam (ton) Gökkuşağı Alabalığı Türkiye nin hemen her bölgesinde irili ufaklı işletmeler tarafından yetiştiriciliği yapılmakta olan bir türdür. Önceki yıllarda daha yoğun olarak kara

25 12 tesislerinde beton veya toprak havuzlarda yetiştiriciliği yapılmakta iken, gerek doğal durgun su sistemlerinde ve gerekse yeni kurulan baraj göletlerinde ve akarsularda üretimin yaygınlaşmasıyla üretim maliyetleri azalmıştır. Üretim maliyetlerinin azalması yatırımları daha cazip bir hale getirmiş ve Gökkuşağı Alabalığı üretim miktarının hızlı bir şekilde artmasına neden olmuştur yılı il bazında üretim miktarlarını incelediğimizde, Gökkuşağı Alabalığı üretiminin akarsu sistemlerinin, baraj göllerinin ve doğal durgun su sistemlerinin nispeten daha fazla olduğu bölgelerde yoğun olduğu görülmektedir yılı TÜİK istatistik verilerine göre, Gökkuşağı Alabalığı üretiminde ilk sırayı ton/yıl ile Elazığ İli almaktadır. Elazığ ı ton/yıl ile Muğla ve ton/yıl ile Kayseri İlleri takip etmektedir de ton/yıl üretim miktarına ulaşan Tokat İli ise iller arasında 14.sırada bulunmaktadır. Alabalık yetiştiriciliği yapan iller ve üretim kapasiteleri Çizelge 2.4 de verilmiştir (Anonim, 2011b). Çizelge 2.4. Gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliği yapan illerin 2011 yılı üretim miktarları (ton/yıl) ( Anonim, 2011b) Elazığ Muğla Kayseri Burdur Isparta Malatya Sivas Ş.Urfa Denizli Aydın K.Maraş Afyon Samsun Tokat Antalya Trabzon Tokat ta Gökkuşağı Alabalığı Üretimi Tokat, bulunduğu konum itibariyle zengin su kaynaklarına sahip olmasına karşın, su ürünleri işletmeleri açısından yatırımlara geç başlanmış bir şehirdir. Tokat ta ilk su ürünleri tesisi 1990 yılında Almus İlçesinde ve Pazar Kasabasında kurulmuştur (Anonim, 2011c) yılına gelindiğinde faaliyette bulunan 26 adet alabalık tesisinin 8 adedi Almus baraj gölünde, 18 adedi ise karada beton havuzlarda yapılmakta idi (Anonim, 2011c) yılı üretim miktarı 131 ton, satılan balık miktarı ise 106 ton olarak gerçekleşmiştir yılında toplam proje kapasitesi 343 ton/yıl, üretim miktarı 196 ton/yıl ve satılan balık miktarı ise 176 ton olarak gerçekleşmiştir yılı verilerine göre toplam proje kapasitesi ton/yıl, üretim miktarı ise ton/yıl alarak gerçekleşmiştir yılı

26 13 içerisinde projelendirilmiş işletmelerin de üretime geçmesi ile bu rakamın daha da yükselmesi beklenmektedir (Anonim, 2011c) Gökkuşağı Alabalığı Yetiştiriciliğinin Yapısal ve Biyo-Teknik Özelliklerine Yönelik Çalışmalar Yapısal Özelliklere Yönelik Çalışmalar Çetin ve Bilgüven (1991), Güney Marmara Bölgesinde Gökkuşağı Alabalığı üretimi yapan işletmelerin yapısal ve ekonomik analizi üzerine yaptıkları çalışmada, işletmelerin %50 sinin dere suyu, %30 unun kaynak suyu, %10 unun artezyen suyu ve geri kalan %10 unun ise hem kaynak hem de dere suyu kullandığından bahsetmişlerdir. Yavuz ve ark.,(1995), Erzurum da alabalık yetiştiriciliği yapan işletmeleri incelediği çalışmalarında, işletmeleri yapısal ve ekonomik yönden ele almış ve analizini yapmışlardır. Çalışmada, işletmeler ortalamasında, aktif sermaye içinde en büyük payın % 53,2 lik değer ile balık ve % 35,4 lük değer ile bina ve havuz sermayesinin oluşturduğu tespit edilmiştir. İşletme masrafları içinde en büyük payın % 63,4 ile yem masraflarının oluşturduğu ve rantabilitenin % 24,7 olduğu saptanmıştır. Ayrıca mevcut sorunların çözümlenmesinde kooperatifçiliğin önemi ve gereği vurgulanmıştır. Zengin ve Tabak (1997), yaptıkları çalışmada, Doğu Karadeniz Bölgesi nde tatlı suda üretim yapan işletmelerin ortalama kapasitesini 10 ton/yıl, denizde ağ kafeste ise 29,6 ton/yıl olarak bildirmişlerdir. Tatlı su ve denizde yetiştiricilik yapan işletmelerin kapasite kullanım oranlarının da sırasıyla %76,8 ve %87,3 olduğu bildirilmiştir. Sayılı ve ark., (1999), Tokat İli nde alabalık yetiştiriciliği yapan işlemeleri yapısal ve ekonomik yönden inceledikleri çalışmada, 11 adet işletme ile tam sayım yöntemini kullanarak anket yapmışlardır. Araştırma kapsamında ki işletmelerde aktif sermaye içindeki en büyük payı, %31,7 ile balık sermayesinin oluşturduğunu, işletme masrafları içerisinde en büyük payı %32,7 ile yem giderlerinin oluşturduğunu ve rantabilitenin de %37,89 olarak gerçekleştiğini tespit etmişlerdir. Üstündağ ve ark., (2000), Karadeniz Bölgesinde yaptıkları çalışmada, 17 ilde su ürünleri üretimi yapan 478 adet işletmenin %95 inin Gökkuşağı Alabalığı ürettiğini bildirmişlerdir. Gökkuşağı Alabalığı üreten işletmelerin %49 unun 5 ton/yıl kapasitede olduğu, geri kalan %51 i ise 5 ton/yıl ve üzerinde olduğu tespit edilmiştir. İşletmelerin %69 unun işletme arazisinin mülkiyetinin kendi arazisi olduğu vurgulanmıştır.

27 14 Akbulut ve Keten (2001), Düzce İli nin alabalık üreticiliği ve yetiştiriciliği için uygun iklim, ekolojik ve teknik özellikleri taşımakta olup, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının yeterli düzeyde olması, alabalık üretme ve yetiştirme potansiyelinin arttırılmasının mümkün olabileceğinden bahsetmişlerdir. Yapılan incelemelerde, birçok alabalık üretim ve yetiştirme tesisinin istenilen düzeyde teknik olanaklara sahip olmadığı belirlenmiştir. Tesislerde en çok görülen eksiklik hizmet binalarının (kuluçkahane, yem deposu, soğuk hava deposu, satış yeri, büro vb.) ve su dinlendirme havuzlarının yeterli düzeyde olmaması tespit edilmiştir. Bu eksikliklerin giderilmesi ile alabalık üretiminin daha verimli bir duruma gelebileceği bildirilmiştir. Kocaman ve ark., (2002), Erzurum da yapılan araştırmaya göre alabalık işletmelerinin 17 si (%81) vadi arasında, 3 ü (%14,2) dağ eteğinde ve 1 tanesi de (%4,8) açık arazide faaliyet göstermektedir. Bunların 9 tanesi (%42,9) dere, 7 tanesi (%33,3) kaynak ve 5 tanesi ise (%23,8) hem dere hem de kaynak suyu kullanıldığından bahsedilmiştir. Alabalık işletmeleri kuruluş yeri bakımından incelendiğinde ise 17 si (%81,0 i) vadi arasında, 3 ü (%14,2 si) dağ eteğinde bulunurken bir işletme ise (%4,8 i) açık arazide yer almaktadır. İşletmelerin %42,9 u akarsudan, %33,3 ü yeraltından,%23,8 i de hem akarsu hem de yeraltından temin ettikleri suları kullandıklarını saptamışlardır. Havuz suyu sıcaklıkları yazın en yüksek 16 C, en düşük 14 C, kışın en düşük 8 C, en yüksek ise 11 C olduğu saptanmıştır. Yapılan bu araştırmada suların ortalama ph derecesinin 7 ile 8,5 arasında değiştiği, suların çözünmüş oksijen değerinin ise 7,5 mg/lt ile 9,0 mg/lt arasında olduğu saptanmıştır. İşletmelerdeki havuzların %79,0 u beton, %19,9 u toprak ve %1,1 i de karışık (taş-toprak beton) yapıda olduğu ve havuzların ortalama uzunluğunun 10,6m, ortalama genişliğinin ise 2,9m olduğunu bildirmişlerdir. İşletmelerin %28,6 sında su birden fazla havuzda kullanılmakta iken %71,4 ünde ise her havuzun suyu ayrı olduğu ve havuzlara suyun genellikle pvc borularla getirildiği saptanmıştır. Ancak az sayıda işletmede, suyun beton kanal ya da toprak kanalla getirildiğinden bahsedilmiştir. İncelenen işletmelerde bulunan havuzlarda genel olarak yavru, geliştirme ve anaç havuzları olarak bir ayrım yapılmadığı saptanmıştır. TAGEM tarafından, Karadeniz Bölgesinde su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmelerin yapısal analizi ve verimliliğinin belirlenmesine yönelik yapılan araştırmaya göre, bölgede ruhsatlı ve ruhsatsız olarak su ürünleri üretim faaliyetinde bulunan toplam 478 adet işletme tespit edilmiştir. Bunlardan 316 işletmeye gidilerek, yüz yüze görüşülüp

28 15 anket çalışmaları yapılmış, işletmelerin mevcut durumu ve problemlerini ortaya koymaya yönelik veriler toplanmıştır. Bu bağlamda araştırma sonunda bölgede özellikle 1990 yılından sonra işletmelerin sayı ve kapasitelerinde önemli artışlar olduğunu tespit etmişlerdir. Aynı çalışmada işletmelerin % 88 nin çalışır durumda olduğu, %95 inin tatlı su kaynağı üzerinde kurulduğu, %94 ünde sadece Gökkuşağı Alabalığı üretildiği, %92 sinin 30 ton/yıl ve altı kapasiteye sahip olduğu, %79 unun ise şahıs işletmesi olduğu tespit edilmiştir. İşletmelerde görülen aksaklıklar, karşılaştıkları problemler, ileriye yönelik düşünceleri ve istekleri belirlendiğinden bahsedilmiştir (Anonim, 2004). Adıgüzel (2004), Tokat İli ndeki alabalık işletmelerini ekonomik yönden analiz ettiği çalışmasında, aktif sermaye içinde bina ve havuz payının % 40,91 ve balık sermaye payının da %26,45 olduğunu tespit etmiştir. Yem masraflarının %27,98 ile ilk sırada olduğunu ve işletme rantabilitesinin de %13,03 olarak gerçekleştiğini belirlemiştir. Uçar (2005), Mersin sınırları içerisinde yer alan ruhsatlı 21 Gökkuşağı Alabalığı işletmesi bulunmaktadır. Bunların 2 si orta ölçekli, geri kalan 16 işletme ise küçük ölçeklidir. Bu işletmelerin en yakın yerleşim yerine olan uzaklıklarına bakıldığında %19 unun 20 km den daha yakın, %69 unun 20-50km arasında olduğu ve kalan %12 sinin ise 50 km den daha uzak mesafede olduğu bulunmuştur. Mersin deki küçük işletmelerden %92,9 u işletme sahibinin kendi mülkü, orta ölçekli işletmeler ise kiralanmış arazi üzerinde kurulu bulunmaktadır. İldeki alabalık işletmelerinin, işletme olarak %50 si kombine, %50 si sadece besi işletmesidir. Ortalama fiili kapasite küçük işletmelerde 12,79 ton/yıl ve orta ölçekli işletmelerde 57,5 ton/yıl dır. İl geneli ortalamalarına göre besi havuzlarının %89 u beton, %11 i ise toprak+beton; yavru havuzlarının %87,5 i beton, %12,5 i ise toprak+beton ve anaç havuzlarının %87,2 i beton, %12,8 i toprak+beton olduğundan bahsetmiştir. Koç (2007), Sivas İli genelinde ki Gökkuşağı Alabalığı üretimi yapan işletmeleri incelediği çalışmasında, incelenen işletmelerin %14,28 i dağ eteğinde, %35,71 i açık arazide ve %50,01 inin de vadi arasında üretim yaptıklarını, işletmelerin %85,72 inin şahıs, %7,14 ünün adi ortaklık ve %7,14 ünün ise kamu kuruluşu olduğunu belirlemiştir. Kayacı (2008), Kahramanmaraş İli nde faaliyet gösteren Gökkuşağı Alabalığı üretimi yapan işletmeleri incelediği çalışmasında, karada üretim yapan işletmelere ait ortalama bina alanları incelendiğinde il genelinde kuluçkahanelerin ortalama 122,68 m², işletme

29 16 bina alanı ortalama 127,62 m², depoların alanının ortalama 31,74 m² olduğu tespit edilmiştir. Bekçi kulübesinin ortalama 20 m² olduğu hesaplanmıştır. İl genelindeki işletmelerin toplam bina alanı ise m² ve ortalama bina alanı 342,41 m² olduğu tespit edilmiştir. Kahramanmaraş sınırları içerisinde ağ kafeslerde Gökkuşağı Alabalığı üretimi yapan işletmelerin kurulduğu alanlar ve bu alanların kullanım kapasiteleri incelenmiştir. Bu bağlamda il genelindeki işletmelerin toplam alanı ortalama m², prodüktif alan m² olarak hesaplanmıştır Biyo-Teknik Özelliklerine Yönelik Çalışmalar Elbek (1983), Ege Bölgesindeki yapmış olduğu bir çalışmada bölgedeki on ilde bulunan sekiz adet alabalık ve yedi adet sazan balığı olmak üzere 15 işletmede incelemeler yapmışlardır. Bu bölgede bulunan alabalık işletmelerinde hasat yoğunluğu 21 kg/m³ olarak saptandığı bildirilmiştir. Strobakken ve Austreng (1987), tarafından yürütülen çalışmada alabalıklarda yem dönüşüm oranı araştırılmış, deneme sonucunda 1,0 kg Gökkuşağı Alabalığının yem dönüşüm oranının 1,0 olarak saptadıkları bildirilmiştir. Bromage ve Camaranatunga (1988), balık yetiştiriciliğinde tank, havuz ve kafes, insan gücü, kullanılabilir su kaynakları gibi imkânların verimli kullanımının sağlanması gerektiğini vurgulamıştır. Alabalıklar yaklaşık olarak aynı mevsimde yumurtlaması nedeniyle bir üretim sezonundaki balık stokunun çoğu aynı zamanda pazar boyuna ulaşmadığı ve arz-talep dengesizliği sebebiyle balıklar zamanında ve istenilen gramajda satılamadığından işletmeler için önemli sorun oluşturacağı tespit edilmiştir. Bu durumunda da pazar boyuna ulaşma; balıkların yüksek stok yoğunluğu altında havuzlarda bakım yapılmasını, havalandırma ve pompalama işlemleri gibi maliyeti artıran ilave uygulamaları gerektirebileceğinden, bu uygulamalar yoğun alabalık yetiştiriciliğinin karlılığının azalmasına neden olacağına dikkati çekmişlerdir. Günümüzde birçok ülke farklı alabalık yumurtlama zamanına sahip ülkelerden, gözlenmiş yumurta ithal ederek bu sorunu aşmaktadır. Fakat dikkatle kontrol edilenler hariç kesinlikle her ithalat endemik olmayan hastalık riski taşıyabileceğini de bildirmiştir. Bu riskler göz önüne alındığında birçok ülke bütün yıl boyunca kendisi için gerekli Gökkuşağı Alabalığı yumurta ihtiyacını karşılamak için etkili üreme

30 17 değişimlerini araştırması gerekliliğini vurgulamıştır. Yumurtaların soğuk suda inkübasyonu, hormonal uygulamalar ve foto periyodik uygulamaları içeren birçok metot uygulanmakta olduğundan bahsetmiştir. Çelikkale (1994), yaptığı çalışmada, alabalıkların yaşamlarını soğuk suda geçirdiklerinden ve bunlar 10 C ve altındaki sularda yumurtlayıp döl verdiklerinden larva ve küçük yavruların büyüyüp gelişebilmeleri için soğuk sulara gereksinim duydukları için bunlara Soğuksu Balıkları denildiğinden bahsetmiştir. Soylu (1995), Kırklareli Balkaya Yene Deresi üzerinde faaliyet gösteren alabalık işletmelerinin ekonomik analizini yaptığı çalışmada işletmelerin ton/yıl kapasiteli aile tipi işletme özelliğine sahip oldukları, Toplam fiili kapasitelerin 73 ton/yıl olduğu hesaplanmıştır. Bu işletmelerdeki havuzların ortalama hasat yoğunluğu 21,19 kg/m³ olarak saptanmıştır. Balıkların ortalama yaşama oranı % 40, yem dönüşüm oranı ise 1,25 olarak belirlenmiştir. Yıldız ve Şener (2001), Karadeniz Bölgesinde ki Gökkuşağı Alabalığı yetiştiriciliği yapan işletmeleri biyo-teknik özellikleri bakımından inceledikleri çalışmada, balıklardaki performans değerlerinin ölçülmesinde, yumurtadan çıktıktan porsiyonluk boya ulaşıncaya kadar geçen sürede balıkların yaşama oranlarını, işletmelerdeki su kullanım etkinliklerini (kg/l/sn), kullanılan su ile ilgili parametreleri, su sıcaklığı ( C), çözünmüş oksijen miktarı (mg/l) ve ph periyodik olarak kaydetmişlerdir. Yıllık ortalama hasat miktarı (kg/m³) ve balıkların yemden yararlanma oranı (tüketilen yem (kg)/canlı ağırlık artışı (kg)) gibi parametrelerini de hesaplamışlardır. Karadeniz Bölgesi nde gökkuşağı alabalığı ve deniz levreği yetiştiriciliğinin yapıldığı işletmelerin projelendirilme aşamasında yapısal ve biyo-teknik özellikler ile kapasite belirlenmesi bakımından yeterli ölçülerde değerlendirilmediği rapor edilmiştir. Rad ve Köksal (2001), Türkiye genelinde işletmelerin %93,0 ü kombine, %7,0 si besi işletmesidir. İşletme başına düşen ortalama anaç sayısı 573 adet, anaçların ortalama yumurta verimi ise adet/anaç olarak saptanmıştır. Çalışmada hasat yoğunluğu ve yem dönüşüm oranı ise küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerde sırasıyla 15,8 kg/m³, 16,3 kg/m³ ve 21,8 kg/m³ ile 1,60, 1,45 ve 1,42 olarak belirlenmiştir. Türkiye geneli için bu ölçütler sırasıyla 159,0 kg/l/sn, 16,0 kg/m³ ve 1,57 olarak bulunmuştur. Biyo-teknik performansının artmasının işletmelerin mali performansını da olumlu yönde etkilediği bildirilmiştir. Bu nedenle orta ve büyük ölçekli isletmelere su ürünleri mühendisi

31 18 çalıştırma zorunluluğu getirilmesi ayrıca işletmecilerin teknik bilgi ve becerilerinin yayım faaliyetleri ile artırılması işletmelerin daha rasyonel ve etkin bir şekilde yönetimini ve planlamasını mümkün kılacağı belirtilmiştir. Kocaman ve ark.,(2002), incelenen işletmelerde iki farklı üretim şekli saptanmıştır. İşletmelerin 9 u (%42,9 u) sahip oldukları anaç balıklarından yumurta almakta ve yavrudan pazarlama boyuna dek bunları kullanmakta iken, 12 işletme (%57,1 i) ise yavru balık teminini diğer işletmelerden sağlandığından bahsedilmiştir. Hastalıkların önüne geçilebilmesi için yüksek kaliteli yem kullanılmasından, yemlerin uygun koşullarda ve kısa süreli korunması gerektiğinden, stok miktarının iyi ayarlanmasından, balıkların gereksinim duydukları sağlıklı ortam ile bakım ve beslenme sağlanması, bulaşıcı hastalıkların işletmeye girişinin önlenmesinin gerekliliğine işaret etmişlerdir. Kayıplara neden olabilen hastalık etkenlerinin işletmeler arasında yayılmasının engellenebilmesi için sertifikasız yumurta ve yavru alımının durdurulması gerektiği vurgulanmıştır. Uçar (2005), Mersin İlindeki Gökkuşağı Alabalığı üreten işletmelerden kuluçkahaneye sahip işletmelere ait anaç sayısı 561 adet/işletme dir. Alabalık üretimi yapan işletmelerin sağım zamanın kasım-mart ayları arasında olduğu ancak daha yoğun olarak ocak ayında yapıldığı belirtilmektedir. Büyükçapar ve Sezer (2006), Rize Yöresinde yaptıkları çalışmada, üretim faaliyetinde bulunan 8 adet alabalık işletmesinin biyo-teknik özelliklerini anket yöntemiyle incelemişlerdir. Bu işletmelerin toplam proje kapasitelilerinin 362 ton/yıl, toplam üretim kapasitelerini ise 253 ton/yıl olarak belirlemişlerdir. Ortalama yem değerlendirme oranının 1,4 yıllık yumurta üretim miktarının adet, yavru üretim miktarının ise (5-9 g) adet olduğunu, yumurtadan 5-9 gr lık evreye kadar yaşama oranı ise %28,40 olarak tespit etmişlerdir. Kayacı (2008), Kahramanmaraş İlinde karada ve ağ kafeslerde su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmelerin yapısal ve biyo-teknik analizi adı ile yayınlanan çalışmasında; bölge de faaliyet gösteren 15 işletme incelenmiş, İşletmelerin toplam proje kapasiteleri ton/yıl iken toplam üretim kapasiteleri ton/yıl olarak saptanmıştır. Ortalama yem değerlendirme oranı (FCR) 1,28 olarak bulunmuştur. Havuzların verimli kullanılmadığı, stok yoğunluğunun düşük olduğu ve Kahramanmaraş taki su ürünleri yatırım projelerinin bilimsel verilere uygun olarak hazırlanması gerektiği rapor edilmiştir.

Tokat ta Alabalık Yetiştiriciliği Yapan Karasal İşletmelerin Yapısal ve Biyo-Teknik Analizi

Tokat ta Alabalık Yetiştiriciliği Yapan Karasal İşletmelerin Yapısal ve Biyo-Teknik Analizi Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpasa University http://ziraatdergi.gop.edu.tr/ Araştırma Makalesi/Research Article JAFAG ISSN: 1300-2910

Detaylı

Tokat ta Alabalık Yetiştiriciliği Yapan Karasal İşletmelerin Yapısal ve Biyo-Teknik Analizi

Tokat ta Alabalık Yetiştiriciliği Yapan Karasal İşletmelerin Yapısal ve Biyo-Teknik Analizi Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpasa University http://ziraatdergi.gop.edu.tr/ Araştırma Makalesi/Research Article JAFAG ISSN: 1300-2910

Detaylı

Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları

Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları Balık Yemleri ve Teknolojisi Ders Notları Giriş Balık, insanoğlunun varoluşundan itibaren değerli bir besin kaynağı olmuştur. Günümüzde ise kaliteli ve yüksek oranda vitamin, mineral ve protein yapısının

Detaylı

BALIKÇILIK ve SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

BALIKÇILIK ve SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BALIKÇILIK ve SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ III. SU ÜRÜNLERİ ÇALIŞTAYI 25.02.2015 ANTALYA 1 POTANSİYEL 2 SU ÜRÜNLERİ POTANSİYELİ Kaynak Sayı Alan (ha) Deniz 4 24 607 200 Doğal Göl 200 906 118 Baraj Gölü

Detaylı

Rize Yöresi Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Biyo-teknik Özellikleri

Rize Yöresi Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Biyo-teknik Özellikleri KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), 2006 77 KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 2006 Rize Yöresi Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Biyo-teknik Özellikleri Hakan Murat BÜYÜKÇAPAR 1, Özgür

Detaylı

Kahramanmaraş İlinde Karada Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Yapısal ve Biyoteknik Analizi

Kahramanmaraş İlinde Karada Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Yapısal ve Biyoteknik Analizi KSÜ Doğa Bil. Derg., 14(4), 2011 1 Kahramanmaraş İlinde Karada Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Yapısal ve Biyoteknik Analizi Ali KAYACI 1, H. Murat BÜYÜKÇAPAR 2 1 Mustafa Kemal Üniversitesi,

Detaylı

ATATÜRK BARAJ GÖLÜNDE ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELERİN YAPISAL VE EKONOMİK ANALİZİ. Doç. Dr. Bahri KARLI 1

ATATÜRK BARAJ GÖLÜNDE ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELERİN YAPISAL VE EKONOMİK ANALİZİ. Doç. Dr. Bahri KARLI 1 ATATÜRK BARAJ GÖLÜNDE ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELERİN YAPISAL VE EKONOMİK ANALİZİ Doç. Dr. Bahri KARLI 1 1. GİRİŞ Su ürünlerinin proteince zengin bir besin kaynağı olması, insan sağlığı için

Detaylı

ISSN: El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi Cilt: 3, No: 2, 2016 ( )

ISSN: El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi Cilt: 3, No: 2, 2016 ( ) www.tubiad.org ISSN:2148-3736 El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi Cilt: 3, No: 2, 2016 (229-237) El-Cezerî Journal of Science and Engineering Vol: 3, No: 2, 2016 (229-237) ECJSE Makale / Research Paper

Detaylı

TÜRKİYE DE SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ VE ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİ

TÜRKİYE DE SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ VE ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİ TÜRKİYE DE SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ VE ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİ Nadir USLU Deniz Balıkları Grup Sorumlusu BSGM - Yetiştiricilik Daire Başkanlığı GFCM Paydaş Platformu İzmir, 10-14 Aralık 2013 1 TÜRKİYE DE SU ÜRÜNLERİ

Detaylı

TÜRKİYE Su Ürünleri Üretimi

TÜRKİYE Su Ürünleri Üretimi AKDENİZ GENEL BALIKÇILIK KOMİSYONU TOPLANTISI HOŞ GELDİNİZ TÜRKİYE Su Ürünleri Üretimi Yıllar Avcılık Yetiştiricilik Toplam (Ton) Miktar Oran Miktar Oran Ton % Ton % 2002 566.682 90,3 61.195 9,7 627.847

Detaylı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya da 400-450 un değirmeni olduğu biliniyor. Bu değirmenlerin yıllık toplam kapasiteleri 6 milyon tonun üzerine. Günde 100 tonun üzerinde üretim gerçekleştirebilen

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE EKONOMİYE KATKISI

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE EKONOMİYE KATKISI SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE EKONOMİYE KATKISI Şebnem BORAN Günümüzde artan nüfus, sağlıklı beslenmeye olan ilginin her geçen gün artması ve deniz mahsullerinin sağladığı faydalarla birlikte gerek dünyada

Detaylı

KAFES BALIKÇILIĞI Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana

KAFES BALIKÇILIĞI Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana 1 2 Doç.DR.Suat DİKEL 2005 Ç.Ü.Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No:18 Lotus Yayıncılık Adana 3 4 Doç.DR.Suat DİKEL

Detaylı

Gayri Safi Katma Değer

Gayri Safi Katma Değer Artıyor Ekonomik birimlerin belli bir dönemde bir bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (çıktı) değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kullandıkları mal ve hizmetler

Detaylı

Kılıç Genel Bakış. Türkiye ve Avrupanın Lider Aquakültür firması 2. Tam entegre üretim yapısı. Sektörün uluslararası en önemli oyuncusu 3

Kılıç Genel Bakış. Türkiye ve Avrupanın Lider Aquakültür firması 2. Tam entegre üretim yapısı. Sektörün uluslararası en önemli oyuncusu 3 Kılıç Sunum Bodrum Kılıç Genel Bakış 1 Türkiye ve Avrupanın Lider Aquakültür firması 2 Tam entegre üretim yapısı 8 Sektörün uluslararası en önemli oyuncusu 3 Geniş ürün yelpazesi 7 Sürekli ve uygulanabilir

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ VE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI

SU ÜRÜNLERİ VE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI SU ÜRÜNLERİ VE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI Türkiye kültür balıkçılığı için uygun iç sulara, tatlı sulara ve denizlere sahiptir. Kültür balıkçılığının geleceği tahminlerin ötesinde bir önem arz etmektedir. Dünyanın

Detaylı

Türkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi

Türkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi PROJE Türkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi Cennet ÜSTÜNDAĞ -SUMAE Birinci Dönem Ülkemiz, 6. beş yıllık kalkınma planında (1990-1994) balık üretiminin geliştirilmesi yolu ile iç tüketim

Detaylı

Biyosistem Mühendisliğine Giriş

Biyosistem Mühendisliğine Giriş Biyosistem Mühendisliğine Giriş TARIM Nedir? Yeryüzünde insan yaşamının sürdürülmesi ve iyileştirilmesi için gerekli olan gıda, lif, biyoyakıt, ilaç vb. diğer ürünlerin sağlanması için hayvanlar, bitkiler,

Detaylı

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) DESTEKLERİ

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) DESTEKLERİ BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) DESTEKLERİ Selin ŞEN Eylül 2012 SUNUM PLANI I. SÜT ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELERE YATIRIM II. ET ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELERE

Detaylı

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi TARIMSAL FAALİYETİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ Toprak işleme (Organik madde miktarında azalma) Sulama (Taban suyu yükselmesi

Detaylı

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Bakliyat üretiminde artış trendi sonraki yıllarda da devam etmiş, 2013 yılında 77,2 milyon tona, 2014 yılında da 77,6 milyon tona çıkmıştır. Bu artışta hem ekim

Detaylı

Su Ürünlerinin Dünyada ve Türkiye deki Durumu. Özet. The Situation of Fishery at Turkiye and The World

Su Ürünlerinin Dünyada ve Türkiye deki Durumu. Özet. The Situation of Fishery at Turkiye and The World Su Ürünlerinin Dünyada ve Türkiye deki Durumu Mevlüt Murat ÇELİK Erzincan Üniversitesi, Tercan Meslek Yüksekokulu Su Ürünleri Programı, 24800, Erzincan, Türkiye e-mail: birkirim@hotmail.com Özet Bu çalışmada

Detaylı

TKDK DESTEKLERİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ

TKDK DESTEKLERİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ ARALIK 2014 101-1 Süt Üreten Tarımsal İşletmelere Yönelik Destekler Tarımsal işletmelerin sürdürülebilirliklerini ve birincil ürünlerin üretiminde genel performanslarını geliştirmek,

Detaylı

SUMAE YUNUS Araştırma Bülteni, 4:3, Eylül 2004

SUMAE YUNUS Araştırma Bülteni, 4:3, Eylül 2004 HABERLER HABERLER Tarımsal Üretimi Geliştirme Genel Müdürlüğünün isteği üzerine Ordu İli Perşembe İlçesinde bulunan ağ kafeslerde alabalık ve levrek yetiştiren tesislerin sorunlarının giderilmesi amacıyla

Detaylı

EGE SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANSAL MAMULLER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ EGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ

EGE SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANSAL MAMULLER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ EGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ EGE SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANSAL MAMULLER İHRACATÇILARI BİRLB RLİĞİ EGE İHRACATÇI I BİRLB RLİKLERİ Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği, i, Ege İhracatçı Birlikleri bünyesinde yer alan

Detaylı

ÇALIŞTAY V. OTURUM Oturum başkanı: Prof. Dr. Recep BİRCAN - Sinop Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi

ÇALIŞTAY V. OTURUM Oturum başkanı: Prof. Dr. Recep BİRCAN - Sinop Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi ÇALIŞTAY V. OTURUM Oturum başkanı: Prof. Dr. Recep BİRCAN - Sinop Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi SİBİRYA MERSİN BALIĞI (Acipenser baeri) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE KULUÇKA VE YAVRU ÜRETİM TEKNİKLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Detaylı

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3 Dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyar km3 tür. Bu suyun % 97'si denizlerde ve okyanuslardaki tuzlu sulardan oluşmaktadır. Geriye kalan yalnızca % 2'si tatlı su kaynağı olup çeşitli amaçlar için kullanılabilir

Detaylı

Geliş Tarihi:19/10/2013 Kabul Tarihi:20/12/2013

Geliş Tarihi:19/10/2013 Kabul Tarihi:20/12/2013 Menba Su Ürünleri Fakültesi Dergisi Menba Journal of Fisheries Faculty Araştırma/Research Article Antalya ve Isparta İllerindeki Alabalık İşletmelerinin Yapısal Analizi Ahmet AYDIN 1*, Vedat DAĞDEMİR 2,

Detaylı

KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU

KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU TÜRKİYE DE ÜRETİM VE TÜKETİM Sağlıklı beslenme konusunda her geçen gün daha da duyarlı davranmaya başlayan tüketiciler kırmızı ete alternatif olarak, daha az yağlı ve daha ucuz

Detaylı

KARADENİZ BÖLGESİ NDE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELERİN YAPISAL ANALİZİ ve VERİMLİLİĞİNİN BELİRLENMESİ

KARADENİZ BÖLGESİ NDE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELERİN YAPISAL ANALİZİ ve VERİMLİLİĞİNİN BELİRLENMESİ T.C. TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI TARIMSAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KARADENİZ BÖLGESİ NDE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELERİN YAPISAL ANALİZİ ve VERİMLİLİĞİNİN BELİRLENMESİ SONUÇ RAPORU

Detaylı

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Günümüzde çok amaçlı bir kullanım alanına sahip olan Mısır, Amerika Kıtası keşfedilene kadar dünya tarafından bilinmemekteydi. Amerika Kıtasının 15. yüzyıl sonlarında keşfedilmesiyle

Detaylı

AR&GE BÜLTEN 2012 EYLÜL SEKTÖREL TARIM KENTİ İZMİR

AR&GE BÜLTEN 2012 EYLÜL SEKTÖREL TARIM KENTİ İZMİR TARIM KENTİ İZMİR Şebnem BORAN Gözde SEVİLMİŞ Küresel iklim değişikliği, gıda fiyatlarındaki yükseliş, dünya nüfusundaki hızlı artış gibi gelişmelerin etkisiyle tarım sektörünün son derece stratejik bir

Detaylı

TÜRKİYE VE DÜNYADA KANATLI SEKTÖRÜNÜN GENEL DURUMU

TÜRKİYE VE DÜNYADA KANATLI SEKTÖRÜNÜN GENEL DURUMU TÜRKİYE VE DÜNYADA KANATLI SEKTÖRÜNÜN GENEL DURUMU Resim 1: Bakanlığımızca Geliştirilen Yerli Hibritlerimiz (ATAK S). 1. Kanatlı sektörü ile ilgili üretim, tüketim ve istihdam Bakanlığımız, 1930 lu yıllarda

Detaylı

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI Avusturya da un üretimi sağlayan 180 civarında değirmen olduğu tahmin edilmektedir. Yüzde 80 kapasiteyle çalışan bu değirmenlerin ürettiği un miktarı 500 bin

Detaylı

Mutlu Yaşam Bölgesi Batı Akdeniz SU ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU

Mutlu Yaşam Bölgesi Batı Akdeniz SU ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU Mutlu Yaşam Bölgesi Batı Akdeniz SU ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU Aralık, 2012 ÖNSÖZ Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) Antalya, Isparta ve Burdur illerinin ekonomik kalkınmasını sağlamak amacıyla kurulmuş bir

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE DESTEKLEMELER. Fatma Tuğba ÇÖTELİ Ziraat Yük.Mühendisi Elazığ Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE DESTEKLEMELER. Fatma Tuğba ÇÖTELİ Ziraat Yük.Mühendisi Elazığ Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE DESTEKLEMELER Fatma Tuğba ÇÖTELİ Ziraat Yük.Mühendisi Elazığ Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Dünyada En Hızlı Büyüyen Gıda Sektörü SU ÜRÜNLERİ Sektörüdür Su Ürünleri Sektöründe;

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan beri insanlar tarafından kültürü yapılarak

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan beri insanlar tarafından kültürü yapılarak

Detaylı

Değirmenciliğin gelişmiş olduğu ülkelerden olan Belçika da ise hali hazırda 100 ile 150 arasında değirmenin bulunduğu tahmin ediliyor.

Değirmenciliğin gelişmiş olduğu ülkelerden olan Belçika da ise hali hazırda 100 ile 150 arasında değirmenin bulunduğu tahmin ediliyor. ABD de tarım sektörü, küresel ölçekte değerlendirildiğinde önemli bir üretim potansiyeline sahiptir. Bugün dünyanın en büyük buğday, mısır ve sorgum ihracatçısı olan ülkede, 170 civarında değirmen bulunduğu

Detaylı

Büyük baş hayvancılık

Büyük baş hayvancılık Büyük baş hayvancılık hayvancılık faaliyetleri özellikle dağlık bir araziye sahip kırsal kesimlerde ön plana geçerek, birinci derecede etkili ekonomik Yakın yıllara kadar bir tarım ülkesi olarak kabul

Detaylı

Türkiye de hayvancılık sektörünün önündeki sorunları iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar;

Türkiye de hayvancılık sektörünün önündeki sorunları iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar; Tarımı gelişmiş ülkelerin çoğunda hayvancılığın tarımsal üretim içerisindeki payı % 50 civarındadır. Türkiye de hayvansal üretim bitkisel üretimden sonra gelmekte olup, tarımsal üretim değerinin yaklaşık

Detaylı

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler DÜNYA TAHIL PAZARI Dünyanın her yerinde bulunan ve yaygın olarak tüketilen tahıllar, ekmek ve un gibi insan beslenmesinde son derece önemli temel gıda maddelerinin yapımında kullanılmaktadır. Genel olarak

Detaylı

Tilapia Yetiştiriciliğine Giriş

Tilapia Yetiştiriciliğine Giriş Tilapia Yetiştiriciliği Giriş Tilapia nın Tanıtımı Taksonomik sınıflandırma Tilapia nın Biyolojisi Anatomik özellikleri Genetik özellikleri Tilapia Yetiştiriciliğine Giriş Yetiştiriciliğinin Yayılışı-Gelişimi

Detaylı

Samsun İlinde Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Ekonomik Analizi* Structural and Economic Analysis of Trout Breeding Farms in Samsun Province

Samsun İlinde Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Ekonomik Analizi* Structural and Economic Analysis of Trout Breeding Farms in Samsun Province GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2009, 26(2), 97- Samsun İlinde Alabalık İşletmelerinin Yapısal ve Ekonomik Analizi* Oğuz Aydın 1 Murat Sayılı 2 1- Adnan Menderes Üniversitesi, Nazilli Meslek Yüksekokulu,

Detaylı

2015 Ayçiçeği Raporu

2015 Ayçiçeği Raporu 2015 Ayçiçeği Raporu İçindekiler 1.AYÇİÇEĞİ EKİM ALANI... 2 1.1. Türkiye de Ayçiçeği Ekim Alanı... 2 1.2. TR83 Bölgesinde Ayçiçeği Ekim Alanı... 5 1.3. Samsun da Ayçiçeği Ekim Alanı... 6 1.3.1. Samsun

Detaylı

KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU

KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU TÜRKİYE DE ÜRETİM VE TÜKETİM Sağlıklı beslenme konusunda her geçen gün daha da duyarlı davranmaya başlayan tüketiciler kırmızı ete alternatif olarak, daha az yağlı ve daha ucuz

Detaylı

TÜRKİYE DE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI POTANSİYELİ VE AKUAKÜLTÜR SEKTÖRÜNÜN EKONOMİYE KATKISI. Doç. Dr. Hamdi Aydın

TÜRKİYE DE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI POTANSİYELİ VE AKUAKÜLTÜR SEKTÖRÜNÜN EKONOMİYE KATKISI. Doç. Dr. Hamdi Aydın ICOMEP 2016 International Congress of Management Economy and Policy Proceedings Book TÜRKİYE DE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI POTANSİYELİ VE AKUAKÜLTÜR SEKTÖRÜNÜN EKONOMİYE KATKISI Doç. Dr. Hamdi Aydın Kocaeli Üniversitesi

Detaylı

ÜLKEMİZDE KALKAN BALIĞI ÜRETİMİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ

ÜLKEMİZDE KALKAN BALIĞI ÜRETİMİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ MAKALE ÜLKEMİZDE KALKAN BALIĞI ÜRETİMİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ Binnur CEYLAN, SUMAE Türkiye de yetiştiricilik yoluyla balık üretimi son yıllarda hızlı bir artış göstermiştir. Yetiştiriciliği yapılan türler çoğunlukla

Detaylı

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,

Detaylı

ÇELTİK DOSYASI TÜRKİYE ÇELTİK EKİLİŞ ÜRETİM TÜKETİM VERİM

ÇELTİK DOSYASI TÜRKİYE ÇELTİK EKİLİŞ ÜRETİM TÜKETİM VERİM ÇELTİK DOSYASI Bileşiminde az miktarda protein bulundurmasına karşın beslenme için gerekli amino asitlerce zengin olması nedeniyle çeltik, insan beslenmesinde buğdaydan sonra en çok kullanılan tahıl ürünüdür.

Detaylı

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Prof. Dr. Necmi İŞLER M.K.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Antakya/HATAY Güney Amerika kökenli bir bitki olan patates

Detaylı

BARAJ GÖLLERİNDE AĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ Doç. Dr. Şükrü YILDIRIM. Ege Üniversitesi, Su ürünleri Fakültesi, Yetiştiricilik Bölümü LOGO

BARAJ GÖLLERİNDE AĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ Doç. Dr. Şükrü YILDIRIM. Ege Üniversitesi, Su ürünleri Fakültesi, Yetiştiricilik Bölümü LOGO BARAJ GÖLLERİNDE AĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ Doç. Dr. Şükrü YILDIRIM Ege Üniversitesi, Su ürünleri Fakültesi, Yetiştiricilik Bölümü İçerik 1 Üretim Sahasının Seçimi 2 Yetiştiricilik Yapılan Sistemler

Detaylı

Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi

Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi Halim İbrahim ERBAŞ Nadir BAŞÇINAR Mehmet KOCABAŞ Şebnem ATASARAL

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2017 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan itibaren ekimi yapılarak üretilen besin grubudur.

Detaylı

ZEYTİNYAĞI SEKTÖR RAPORU-2013

ZEYTİNYAĞI SEKTÖR RAPORU-2013 Türkiye de Üretim Zeytin ağacında periyodisiteden dolayı zeytin üretimi yıllara göre inişli çıkışlı bir grafik izlemekte ve üretime bağlı olarak bir yıl düşük (yok yılı) bir yıl yüksek (var yılı) ürün

Detaylı

ELAZIĞ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ

ELAZIĞ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ELAZIĞ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ELAZIĞ İLİNDEKİ ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN MEVCUT DURUMU VE 2023 VİZYONU Cevat YILMAZ Su. Ürn. Müh. ELAZIĞ İL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE DE SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ Su

Detaylı

Dicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma

Dicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma Dicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma Abdullah SESSİZ 1, M. Murat TURGUT 2, F. Göksel PEKİTKAN 3 1 Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,

Detaylı

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri ÜLKE Dünya Seramik Kaplama Malzemeleri Üretiminde İlk 1 Ülke 29 21 211 212 212 Dünya /212 Üretiminden Aldığı Pay Değişim (%) (%) 1 ÇİN

Detaylı

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİERİ ÜRETİCİ MERKEZ BİRLİĞİ. Ayşegül METİN Su Ürünleri Yüksek Mühendisi

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİERİ ÜRETİCİ MERKEZ BİRLİĞİ. Ayşegül METİN Su Ürünleri Yüksek Mühendisi SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİERİ ÜRETİCİ MERKEZ BİRLİĞİ Ayşegül METİN Su Ürünleri Yüksek Mühendisi Antalya 2015 ÜRETİCİ BİRLİKLERİNİN KURULMASI Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Desteği ile; 2004 yılında

Detaylı

Comperative Cost Analysis of the Cage Farms and Land Based Farms of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss L.) Abstract

Comperative Cost Analysis of the Cage Farms and Land Based Farms of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss L.) Abstract Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 4 (1): 129-133, 2011 ISSN: 1308-3961, E-ISSN 1308-0261, www.nobel.gen.tr Kafes ve Karasal Tabanlı Alabalık (Oncorhynchus mykiss L.) Yetiştiriciliğinde Karşılaştırmalı

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Tarım, Tarıma Dayalı Sanayi ve Ormancılık İhtisas Komisyonu Çalışmaları 07 Mayıs 2013 ESKİŞEHİR

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Tarım, Tarıma Dayalı Sanayi ve Ormancılık İhtisas Komisyonu Çalışmaları 07 Mayıs 2013 ESKİŞEHİR 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Tarım, Tarıma Dayalı Sanayi ve Ormancılık İhtisas Komisyonu Çalışmaları 07 Mayıs 2013 ESKİŞEHİR İklim değişikliği Biyoçeşitliliğin Korunması Biyoyakıt Odun Dışı Orman

Detaylı

EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt-Sayı: 4-1 Yıl: 2011 23-30

EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt-Sayı: 4-1 Yıl: 2011 23-30 23 GÜMÜŞHANE VE ERZİNCAN İLLERİNDE SU KAYNAKLARI VE SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ WATER RESOURCES AND AQUCULTURE PRODUCTION IN GÜMÜŞHANE AND ERZİNCAN PROVINCES Hamdi AYDIN * Kocaeli Üniversitesi, Gazanfer Bilge

Detaylı

T.C. Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü Ankara 08.01.2013

T.C. Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü Ankara 08.01.2013 T.C. Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü Ankara 08.01.2013 Konu : 390319000000 GTİP no lu GPPS ve HIPS ithalatına % 3 oranında gümrük vergisi uygulanmasının kaldırılma talebi Sayın Bakanlığınızın,

Detaylı

10 m. Su Seviyesi ----------------------------------- 1 adet balık 0,25 kg (250 g) ise = 15700 kg balık = 62800 adet balık yapar.

10 m. Su Seviyesi ----------------------------------- 1 adet balık 0,25 kg (250 g) ise = 15700 kg balık = 62800 adet balık yapar. YUVARLAK AĞ KAFES = Çap: 10 m Su derinliği : 10 m 10 m 10 m Su Seviyesi ----------------------------------- HACİM: r 2 h : = 3,14 x 5 2 x 10 = 785 m 3 1 m 3 hacimden 20 kg balık elde edilecekse = 785 m

Detaylı

AĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN SU

AĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN SU AĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN SU KALİTESİNE ETKİSİ Gelişmiş ülkelerde bir taraftan su ürünleri yetiştiriciliğinin sağladığı sosyo-ekonomik yararlar dikkate alınırken bir taraftan da çevrenin korunması

Detaylı

Ayakkabı Sektör Profili

Ayakkabı Sektör Profili Ayakkabı Sektör Profili Elif UĞUR Ayakkabı, çok eski çağlarda insanların zorlu coğrafya ve iklim koşullarında ayaklarını muhafaza etmek ve zarar görmelerini engellemek amacıyla kullanılırken günümüzde

Detaylı

AR&GE BÜLTEN. İl nüfusunun % 17 si aile olarak ifade edildiğinde ise 151 bin aile geçimini tarım sektöründen sağlamaktadır.

AR&GE BÜLTEN. İl nüfusunun % 17 si aile olarak ifade edildiğinde ise 151 bin aile geçimini tarım sektöründen sağlamaktadır. İzmir İlinin Son 5 Yıllık Dönemde Tarımsal Yapısı Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ İzmir, sahip olduğu tarım potansiyeli ve üretimi ile ülkemiz tarımında önemli bir yere sahiptir. Halen Türkiye de üretilen; enginarın

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KİRAZ RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KASIM, 2018 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ 1.1 DÜNYA KİRAZ ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA KİRAZ İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA KİRAZ

Detaylı

Kahramanmaraş taki Ağ Kafes Gökkuşağı Alabalık Çiftliklerinin Yapısal ve Biyoteknik Analizi

Kahramanmaraş taki Ağ Kafes Gökkuşağı Alabalık Çiftliklerinin Yapısal ve Biyoteknik Analizi KSÜ Doğa Bil. Derg., 15(3), 2012 57 Kahramanmaraş taki Ağ Kafes Gökkuşağı Çiftliklerinin Yapısal ve Biyoteknik Analizi Ali KAYACI 1, H. Murat BÜYÜKÇAPAR 2 1 MKÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri A.B.D,

Detaylı

YENE DERESİ (BALKAYA-KIRKLARELİ) ÜZERİNDE BULUNAN SU ÜRÜNLERİ İŞLETMELERİNİN EKONOMİK ANALİZİ

YENE DERESİ (BALKAYA-KIRKLARELİ) ÜZERİNDE BULUNAN SU ÜRÜNLERİ İŞLETMELERİNİN EKONOMİK ANALİZİ 2(2): 164-173 (2008) DOI: 10.3153/jfscom.2008018 Journal of FisheriesSciences.com ISSN 1307-234X 2008 www.fisheriessciences.com RESEARCH ARTICLE ARAŞTIRMA MAKALESİ YENE DERESİ (BALKAYA-KIRKLARELİ) ÜZERİNDE

Detaylı

İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ

İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ Karada bir su ürünleri işletmesi kurulacaksa, su kaynağı olarak kaynak suyu, dere, ırmak, akarsu, göl, baraj suları veya yeraltı suları kullanılabilir. Yetiştiriciliğin

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tatlı su ve tuzlu su biyomları

Detaylı

İZMİR İN SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDEKİ YERİ, SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

İZMİR İN SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDEKİ YERİ, SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 2012 MART SEKTÖREL&BÖLGESEL İZMİR İN SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDEKİ YERİ, SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Şebnem BORAN Su ürünleri sektörü, gerek istihdama olan katkısı gerekse de yarattığı katma değer ile stratejik

Detaylı

MANİSA TİCARET BORSASI

MANİSA TİCARET BORSASI MANİSA TİCARET BORSASI KANATLI SEKTÖR RAPORU 2015 EĞİTİM ARAŞTIRMA BİRİMİ TÜRKİYE VE DÜNYADA KANATLI SEKTÖRÜNÜN GENEL DURUMU T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nca Geliştirilen Yerli Hibritler (ATAK

Detaylı

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2010 yılı verilerine göre; dünyada Antep fıstığı üretiminde lider durumda bulunan ülke İran dır. Ancak

Detaylı

Elazığ ve Çevre İllerde Su Ürünlerinin Mevcut Durumu ve Geleceği

Elazığ ve Çevre İllerde Su Ürünlerinin Mevcut Durumu ve Geleceği E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2006 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2006 Cilt/Volume 23, Sayı/Issue (1-2): 239 244 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Derleme / Review Elazığ

Detaylı

Gümüşhane Đlinde Su Ürünlerinin Mevcut Durumu ve Potansiyeli

Gümüşhane Đlinde Su Ürünlerinin Mevcut Durumu ve Potansiyeli Đl Oluşunun 85. Yılında Gümüşhane Tarihi ve Ekonomisi Sempozyumu 25-26 Mayıs 2010 Gümüşhane Gümüşhane Đlinde Su Ürünlerinin Mevcut Durumu ve Potansiyeli Hamdi AYDIN *1 Özet: Gümüşhane ili sahip olduğu

Detaylı

ÇİMENTO SEKTÖRÜ 10.04.2014

ÇİMENTO SEKTÖRÜ 10.04.2014 ÇİMENTO SEKTÖRÜ TABLO 1: EN ÇOK ÜRETİM YAPAN 15 ÜLKE (2012) TABLO 2: EN ÇOK TÜKETİM YAPAN 15 ÜLKE (2012) SEKTÖRÜN GENEL DURUMU Dünyada çimento üretim artışı hızlanarak devam ederken 2012 yılında dünya

Detaylı

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tuzlu su ve tatlı su biyomları olmak üzere iki kısımda incelenir.

Detaylı

FINDIK VE FINDIK MAMULLERİ SEKTÖRÜ

FINDIK VE FINDIK MAMULLERİ SEKTÖRÜ FINDIK VE FINDIK MAMULLERİ SEKTÖRÜ DÜNYA ÜRETİMİ Dünya Fındık Üretimi Dünya fındık üretimine ilişkin veriler incelendiğinde, son 15 yıllık süreçte dünya üretimi ortalama 800 bin ton civarında gerçekleştiği

Detaylı

PİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

PİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI PROJE PİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI İlhan AYDIN, SUMAE Pisi balığı Karadeniz ve Akdeniz den Beyaz denize kadar bir alanda dağılım göstermektedir. Eurohalin ve eurotermal olan pisi

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ KİRAZ RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ TEMMUZ, 2017 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA İHRACATI...

Detaylı

Zeytin ağacı (Olea europaea L.) en iyi yetişme şartlarını Akdeniz iklim kuşağında bulmuş ve bu bölgeye zeytin medeniyeti adı verilmiştir.

Zeytin ağacı (Olea europaea L.) en iyi yetişme şartlarını Akdeniz iklim kuşağında bulmuş ve bu bölgeye zeytin medeniyeti adı verilmiştir. 3. ZEYTİN İSTATİSTİKLERİ 4 ağacı (Olea europaea L.) en iyi yetişme şartlarını Akdeniz iklim kuşağında bulmuş ve bu bölgeye zeytin medeniyeti adı verilmiştir. Akdeniz ülkelerinde milyonlarca insanın geçim

Detaylı

Türkiye Balıkları ve Temel Morfolojisi

Türkiye Balıkları ve Temel Morfolojisi Türkiye Balıkları ve Temel Morfolojisi Balıkların Sistematiği Regnum Animalia (Hayvanlar alemi) Subregnum Metazoa (Çok hücreliler alt alemi) Filum Subfilum Chordata (Omurgalılar şubesi) Vertebrata (Gelişmiş

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ TEMMUZ, 2017 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA İTHALATI... 4 1.3 DÜNYA İHRACATI...

Detaylı

KABUKLU SU ÜRÜNLERİ ve ÜRETİM TEKNİĞİ

KABUKLU SU ÜRÜNLERİ ve ÜRETİM TEKNİĞİ KABUKLU SU ÜRÜNLERİ ve ÜRETİM TEKNİĞİ 1 Su ÜRÜNLERİNE GENEL BAKIŞ 2011 yılında, du nyada su u ru nleri u retimi icşularda 11.5, denizlerde 78.9, yetis tiricilikte 63.6 milyon tona ve toplamda 154 milyon

Detaylı

2 KTÜ Su Ürünleri Fakültesi-Rize. *e-mail: birolbaki@hotmail.com. Geliş Tarihi: 11.01.2008 Kabul Tarihi: 19.11.2008

2 KTÜ Su Ürünleri Fakültesi-Rize. *e-mail: birolbaki@hotmail.com. Geliş Tarihi: 11.01.2008 Kabul Tarihi: 19.11.2008 Andolu Tarım Bilim. Derg., 2009,24(1):8-12 Anadolu J. Agric. Sci., 2009,24(1):8-12 Araştırma Research ORDU ĐLĐ PERŞEMBE ĐLÇESĐ DE LEVREK (Dicentrarchus labrax L., 1758) YETĐŞTĐRĐCĐLĐĞĐ YAPA ĐŞLETMELERĐ

Detaylı

TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI

TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI MART 2011 Tohumculuk Sanayisi Nedir? Tohumculuk Hangi İş ve Aşamalardan Oluşur? Tohumculuk İçin AR-GE

Detaylı

DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT

DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT YÖNETİCİ ÖZETİ Düzce Valiliği ve Düzce Üniversitesi nin birlikte düzenlemiş olduğu

Detaylı

TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA DEVEKUŞU YETİŞTİRİCİLİĞİ

TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA DEVEKUŞU YETİŞTİRİCİLİĞİ TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA DEVEKUŞU YETİŞTİRİCİLİĞİ Dünya da genelde hayvansal üretim ticari işletmeler tarafından yapılmaktadır. Dünyadaki hayvansal gıda eksikliliğini gidermek, daha ekonomik ürün elde etmek

Detaylı

KİMYEVİ MADDELER, PLASTİKLER VE MAMULLERİ

KİMYEVİ MADDELER, PLASTİKLER VE MAMULLERİ KİMYEVİ MADDELER, PLASTİKLER VE MAMULLERİ SEKTÖR RAPORU EYLÜL 2015 TÜRKİYE DE KİMYA VE PLASTİK SEKTÖRÜ Türk kimya endüstrisi, ağırlıklı olarak petrokimya, sabun, deterjan, gübre, ilaç, boya-vernik, sentetik

Detaylı

Tablo : 2013 Yılı Dünya Su Ürünleri Üretimi (Milyon ton)

Tablo : 2013 Yılı Dünya Su Ürünleri Üretimi (Milyon ton) Tablo : 2013 Yılı Dünya Su Ürünleri Üretimi (Milyon ton) FAALİYET İÇSU DENİZ TOPLAM Avcılık 11.7 80.9 92.6 Yetiştiricilik 44.7 25.5 70.2 Toplam 56.4 106.4 162.8 Kaynak: FAO, TheState of World FisheriesandAquaculture

Detaylı

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF Kolayaöf.com

Detaylı

ÜLKEMİZDE (TÜRKİYE) SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELER, ÜRETİM KAPASİTELERİ, İLLERE GÖRE DAĞILIMLARI VE EKONOMİK ANALİZLERİ

ÜLKEMİZDE (TÜRKİYE) SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELER, ÜRETİM KAPASİTELERİ, İLLERE GÖRE DAĞILIMLARI VE EKONOMİK ANALİZLERİ Bu Makale Su Ürünleri Mühendisleri Derneği Dergisi (SÜMDER) de Yayınlanmıştır. Sayı / Temmuz 00 (8) ÜLKEMİZDE (TÜRKİYE) SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPAN İŞLETMELER, ÜRETİM KAPASİTELERİ, İLLERE GÖRE DAĞILIMLARI

Detaylı

Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ

Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Memeli hayvanlardan elde edilen süt, bileşimi türden türe farklılık gösteren ve yavrunun ihtiyaç duyduğu bütün besin unsurlarını içeren

Detaylı

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ

ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ÇİLEK RAPORU ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ AR&GE ŞUBESİ ARALIK, 2018 1 İçindekiler 1. DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ VE TİCARETİ... 3 1.1 DÜNYA ÇİLEK ÜRETİMİ... 3 1.2 DÜNYA ÇİLEK İTHALATI... 4 1.3

Detaylı

Turkuaz Ege de Yemden Balığa

Turkuaz Ege de Yemden Balığa Turkuaz Ege de Yemden Balığa UZANAN yolculuk... Denİz dostu olduğumuzu DÜNYA BİLİYOR! Türkiye nin en güçlü ve büyük topluluklarından biri olan Yaşar Grubu nun tam entegrasyon felsefesi ile 1983 yılında

Detaylı

ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR

ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR ÖDEMİŞ İLÇESİNDE PATATES ÜRETİMİ, KOŞULLAR ve SORUNLAR GİRİŞ Solanaceae familyasına ait olduğu bilinen patatesin Güney Amerika`nın And Dağları nda doğal olarak yetiştiği; 16. yüzyılın ikinci yarısında

Detaylı

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Temmuz 2014 1 Milyar $ I. Cam Sektörü Hakkında 80 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Cam Sanayii, bugün camın ana gruplarını oluşturan düzcam (işlenmiş camlar dahil),

Detaylı

Ekonomik Rapor Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 307

Ekonomik Rapor Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği /  307 2.9 Bölgesel Düzeyde Seçilmiş Özet Göstergeler Bu bölümde gerek İBBS Düzey-2, gerekse İBBS Düzey-3 e göre seçilmiş olan özet göstergeleri çok daha yalın bir şekilde yorumlayabilmek üzere, sınıf sayısı

Detaylı