Hastane Yönetimi-Ders 8 Hastanelerde İstatistiksel Karar Verme

Transkript

1 Hastane Yönetimi-Ders 8 Hastanelerde İstatistiksel Karar Verme Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

2 Hastane Yönetiminde İstatistiksel Karar Vermenin Önemi Hastane yönetiminde hata yapmamak için rasyonel karar vermek şarttır. Bu bakımdan istatistiksel olarak doğrulanmış sonuçlar üzerinden kararlar almak gerekmektedir. Bize nereden başlayacağımız, nerede olduğumuz ve nihai olarak ne kadar başarılı olduğumuz konusunda açık bilgi sağlayacak istatistiksel yöntemleri bilmek önem arz etmektedir. Özellikle hastanelerde hatalı proseslerin tespit edilmesinde, hizmet üretim sürecinin kontrol edilmesi konusunda vereceğimiz kararlar da istatistiksel yöntemler önemli bir araçtır. 2 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

3 Biyoistatistik Tıp, Biyoloji ve diğer sağlık bilimlerinde; Araştırma düzeninin oluşturulması, Verilerin elde edilmesi ve Değerlendirilmesi İle uğraşan bilim dalıdır. 3 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

4 Biyoistatistiğin Hastanelerde Uygulama Alanları Hizmet Planlamasında (ileride ne kadar tıbbi sarf malzemeye ihtiyacımız olacak) Müşteri Porföyündeki Değişimlerin İncelenmesinde (algılanan kalite düzeyimiz yıl içinde ne kadar değişti?) Hizmet Göstergesi Olarak (enfeksiyon oranlarımız nedir?) 4 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

5 Biyoistatistik Türleri Tanımlayıcı Sınıflama (cinsiyet, tıbbi branşlar, bir tıbbi branştaki ameliyatların sınıflandırılması gibi) Frekans ve Yüzde (%55 i memnun, günde 752 hastaya bakılmıştır, %85 inde komplikasyon olmaksızın taburcu edilmiş) Aritmetik Ortalama (günde ortalama çocuk polikliniğine 147 çocuk hasta gelir) Medyan Mod Standart Sapma Analitik İstatistik Veriler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark veya ilişki durumunu incelenmesidir. 5 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

6 Bazı Sorular Acaba genel yönetim giderlerindeki bir birimlik artış karlılık oranı mı ne kadar etkiliyor? Acaba hastanemin algılanan kalitesi ile müşteri sadakati arasındaki ilişki var mı, varsa ne kadar etkilemekte? Acaba hatalı fatura kesimi sonucu ortalama % de kaç kaybediyoruz? Hastane enfeksiyon oranlarının artışı maliyetlerde artışa ne kadar etki yapıyor? Hangi dönemlerde daha fazla hastane enfeksiyonu oluyor? Gibi sorulara verdiğimiz cevaplar hangi sorunları çözmek gerektiği konusunda önceliklendirme şansı verir. 6 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

7 Hipotez Az önce sormuş olduğumuz soruları sınamak birer varsayım olan hipotezlere dönüştürmemiz gerekmektedir. H1/H0: Hastanemin algılanan kalitesi ile müşteri sadakati arasındaki ilişki vardır/yoktur. 7 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

8 Ölçümsel ve Kategorik Veri Kavramları Sayılabilen(numerik) veriler ölçümsel veya nicel veri olarak isimlendirilir. Sayılabilen veriler sürekli (kesikli) ve süreksiz (kesiksiz) olarak ayrılır. Sürekli Ölçümsel Veri: 1.87 cm, 78.2 kg gibi Süreksiz Ölçümsel Veri: 1 adet yumurta, 5 araba gibi Sayılamayan, veriler ise kategorik veri olarak isimlendirilir. Kategorik Veriler: renkler, markalar, meslek ve branşları, sigara kullanma veya kullanmama, eğitim düzeyleri gibi KULLANILACAK İSTATİSTİKSEL YÖNTEMİN BELİRLENMESİNE ÇOK ÖNEMLİDİR!

9 Bağımlı ve Bağımsız Değişken Kavramları Bağımsız Değişken: Kurulan bir hipotezde olası ilişki veya farkı etkileyen değişkendir. Bağımlı Değişken: Kurulan bir hipotezde bağımsız değişken tarafından etkilenen değişkendir. Bağımlı veya bağımsız değişkenler, ölçümsel veya kategorik veriler olabilirler.

10 Bağımlı ve Bağımsız Değişken Kavramları h1/h0=sağlık yönetimi öğrencilerinin sağlık yönetimi bilgileri sınıflara(1.,2.,3. sınıf) göre farklılık gösterir/göstermez. Sağlık yönetimi bilgileri: bağımlı değişken Sınıf: bağımsız değişken Ölçümsel veri Kesikli ve kesiksiz ölçümsel veri nedir? Eğer sağlık yönetimi bilgi düzeyi olarak hipotez ifade edilseydi ne olurdu? Kategorik veri

11 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= İş performansı X ve Y tipi sağlık çalışanları bakımından farklılık gösterir/göstermez. Bağımlı değişken: Bağımsız değişken: Bağımlı değişkenin veri türü: Bağımsız değişkenin veri türü:

12 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= İş performansı X ve Y tipi sağlık çalışanları bakımından farklılık gösterir/göstermez. Bağımlı değişken: iş performansı Bağımsız değişken: X ve Y durumu Bağımlı değişkenin veri türü: ölçümsel Bağımsız değişkenin veri türü: kategorik

13 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= Çalışanların iş doyumu ile örgütsel bağlılığı arasında ilişki vardır/yoktur. Bağımlı değişken: Bağımsız değişken: Bağımlı değişkenin veri türü: Bağımsız değişkenin veri türü:

14 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= Çalışanların iş doyumu ile örgütsel bağlılığı arasında ilişki vardır/yoktur. Bağımlı değişken: iş doyumu Bağımsız değişken: örgütsel bağlılık Bağımlı değişkenin veri türü: ölçümsel Bağımsız değişkenin veri türü: ölçümsel

15 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= Hastanelerin özel/kamu ayrımına göre dış yararlandıkları alanlar farklılık göstermektedir/göstermemektedir. Bağımlı değişken: Bağımsız değişken: Bağımlı değişkenin veri türü: Bağımsız değişkenin veri türü:

16 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= Hastanelerin özel/kamu ayrımına göre dış kaynaklardan yararlandıkları alanlar farklılık göstermektedir/göstermemektedir. Bağımlı değişken: dış kaynak yararlanma alanları Bağımsız değişken: hastanelerin mülkiyeti Bağımlı değişkenin veri türü: kategorik Bağımsız değişkenin veri türü: kategorik

17 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= Hastanelerin özel/kamu ayrımına göre dış kaynaklardan sağladıkları mal/hizmetlerin süre ortalamaları farklılık göstermektedir. Bağımlı değişken: Bağımsız değişken: Bağımlı değişkenin veri türü: Bağımsız değişkenin veri türü:

18 Bağımlı ve Bağımsız Değişken h1/h0= Hastanelerin özel/kamu ayrımına göre dış kaynaklardan sağladıkları mal/hizmetlerin süre ortalamaları farklılık göstermektedir. Bağımlı değişken: süre ortalamaları Bağımsız değişken: hastanelerin mülkiyeti Bağımlı değişkenin veri türü: ölçümsel Bağımsız değişkenin veri türü: kategorik

19 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER SPSS PROGRAMI KULLANACAKTIR. 19 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

20 Basit Tanımlayıcı İstatistikler 20 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

21 21 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

22 Seçilen veriler kategoriktir. 22 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

25 Seçilen Liderlik verisi Ölçümseldir. 25 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

26 Acaba Cinsiyet ile Liderlik Davranışı arasında bir fark var mı? 1 Bağımlı değişken: ölçümsel (liderlik) İse ve bağımlı ölçümsel veri normal dağılıyorsa Bağımsız Gruplarda T-testi yapılır. Bağımsız değişken: ikili kategorik (cinsiyet) 2 Bağımlı değişken: ölçümsel (liderlik) İse ve bağımlı ölçümsel veri normal dağılıyorsa Tek Yönlü Anova Testi yapılır. Bağımsız değişken: üçlü kategorik (eğitim durumu) 3 Bağımlı değişken: ölçümsel (liderlik) İse ve bağımlı ölçümsel veri normal dağılıyorsa Korelasyon Testi yapılır. Bağımsız değişken: ölçümsel (yaş) YUKARIDAKİ ANALİZLER TEMEL ANALİZLER BİRÇOK ANALİZ BULUNMAKTADIR. ANCAK BİR HASTANE YÖNETİCİSİ BUNLARI KESİNLİKLE BİLMELİDİR. 26 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği

27 Verinin Normal Dağılıp Dağılmaması Verinin normal dağılıp dağılmaması ölçümsel(nicel) veriler için söz konusudur. Kurulan bir hipotezde bağımlı-ölçümsel değişkenin normal dağılıp dağılmadığı incelenir. Verinin normal dağılıp dağılmamasına göre kullanılacak olan istatistiksel anlamlılık testi farklılık gösterecektir.

28 Dağılım Örnekleri Ortalama: Ölçümsel değerlerin aritmetik ortalamasını ifade eder. Mod: Ölçümsel değerlerin içinden en çok tekrarlayan seriyi ifade eder. Medyan: Ölçümsel değerler içerisinden ortanca değeri ifade eder.

29 Verilerin Dağılımı: Kolmogorov-Smirnov Testi

30 Kolmogorov-Smirnov Testi Kolmogorov-Smirnov bir istatistiksel anlamlılık testi değildir! Sadece verinin normal dağılıp dağılmadığını gösterir!

31 Kolmogorov-Smirnov Testi P=0.087>0.05 olmak üzere ölçümsel veri normal dağılmaktadır. P değeri 0.05 den küçük olsaydı verinin normal dağılmadığına karar verilecekti.

32 Kolmogorov-Smirnov Testi Eğer verilerimiz normal dağılım gösteriyorsa parametrik istatistik anlamlılık testleri hipoteze uygun olarak seçilecektir. Aksi halde ise non-parametrik istatistik anlamlılık testleri hipoteze uygun olarak seçilecektir. Ancak, örneklem sayımız 30 ve altındaysa verinin (ölçümsel olanın) normal dağılıp dağılmadığına bakılmaksızın non-parametrik istatistik anlamlılık testleri seçilir!

33 Kolmogorov-Smirnov Testine Göre Normal Dağılıyorsa (p>0.05) Tek Grupta T-testi Bağımsız Gruplarda T-testi Bağımlı Gruplarda T-testi Normal Dağılmıyorsa (p<0.05) Tek İşaret Testi veya Binom Testi Mann Whitney U Testi Wilcoxon Testi

34 Bağımsız Gruplarda T-testi

35 Bağımsız Gruplarda T-testi

36 Bağımsız Gruplarda T-testi Verinin normal dağılıp dağılmadığını buradan da kontrol edebiliriz. Fark var ama istatistiksel olarak anlamlı değildir. H1 ret, H0 kabul edilir.

37 Bağımlı Gruplarda T-testi Öncesi, sonrası şeklinde tasarımlanmış ve ilgili değişimin aynı araştırma grubu(örneklem) üzerinde farklılık oluşturup oluşturmadığı ölçmeye yöneliktir. H1 hipotezi: 2010 yılında Marmara Üniversitesine giriş yapan SYB öğrencilerinin eğitime başlamadan önceki Sağlık Yönetimi bilgileriyle eğitimi tamamladıktan sonraki SY bilgileri arasında fark vardır. H0 hipotezi: 2010 yılında Marmara Üniversitesine giriş yapan SYB öğrencilerinin eğitime başlamadan önceki Sağlık Yönetimi bilgileriyle eğitimi tamamladıktan sonraki SY bilgileri arasında fark yoktur.

38 Bağımlı Gruplarda T-testi

39 Bağımlı Gruplarda T-testi

40 Bağımlı Gruplarda T-testi Fark var ama istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur. H1 ret, H0 kabul.

41 Korelasyon Testleri Korelasyon testleri iki ölçümsel değişken arasında sebepsonuç veya etkileyen-etkilenen açısından bir ilişki olup olmadığını belirlemeye yöneliktir. Ortalamalar arasında bir farklılık olup olmadığını ölçmez.

42 Korelasyon Testleri H1 hipotezi: Müşteri sadakati ile algılanan kalite arasında bir ilişki vardır. H0 hipotezi: Müşteri sadakati ile algılanan kalite arasında bir ilişki yoktur.

43 Önce Normal Dağılıp Dağılmadığına Bakalım

44

45 Korelasyon

46 Pearson Korelasyon

47 Pearson Korelasyon

48 Bu sunumdakiler sadece ders notu amaçlı hazırlanmıştır; akademik makalelere kaynak olarak gösterilemez. 48 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği