Ülkemizde Doğumhane Yapılanmaları ve Doğum Salonu Hizmetleri Maternal Mortalite ve Morbiditeyi Azaltıyor mu?

Transkript

1 Ülkemizde Doğumhane Yapılanmaları ve Doğum Salonu Hizmetleri Maternal Mortalite ve Morbiditeyi Azaltıyor mu? Op. Dr. Semra ÖZER Gebelik Doğum ve Lohusalık Kongresi Ankara 1-3 Aralık 2017

2 Doğum fizyolojik bir olaydır Bazı doğumlarda patolojiler yaġanabilir Peki bu bazı ne kadar?

3 Patoloji içeren doğum oranı % ? The Farm Mormonlar vb CS %3 DSÖ önerdiği CS oranı %5 -%15 Maternal Mortalite %0.2 a 2013 Dünya Ortalaması MMR 210/ = %0.2 Say L ve ark, WHO World Report 2014 Near Miss %1 b -8 c Geliġmiġ ülke Near Miss 10/1000 Geliġmemiġ ülke Near Miss oranı 40-80/1000

4 Tıbbın Görevi: Fizyolojik olanı KORU Patolojiyi TANI, Önleyebiliyorsan ÖNLE, Bulunca TEDAVİ ET

5 Anne Ölümden Ölümü Dönen Ölümcül Tehlike MMR 1 Near Miss 2 + MMR Near Miss Geliġmemiġ Ülke 230 / / / = yüzde 1 Geliġmiġ Ülke 16 / / / = binde 1 1 ) MMR Maternal Mortality Rate Trends in Maternal Mortality: 1990 to 2013 Estimates by WHO, UNICEF, UNFPA, The World Bank and the United Nations Population Division 2) Near Miss = Ölümden Dönen Hasta Say L ve ark, WHO World Report 2014

9 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜMLERİNİN GERÇEKLEĠTİĞİ DÖNEME GÖRE DAĞILIMI İntrapartum %8,9 İlk 48 saat % 25,4 TOPLAM %34,3 Anne Ölümlerinin 1/3 ü Doğum Yapılan Merkezde gerçekleşiyor

10 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜM SEBEPLERİ Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ana sebepleri

11 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜM SEBEPLERİ Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ana sebepleri Ciddi kanama,

12 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜM SEBEPLERİ Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ana sebepleri Ciddi kanama, Enfeksiyon,

13 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜM SEBEPLERİ Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ana sebepleri Ciddi kanama, Enfeksiyon, Hipertansiyon (toksemi),

14 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜM SEBEPLERİ Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ana sebepleri Ciddi kanama, Enfeksiyon, Hipertansiyon (toksemi), Uzamıġ doğum eylemi Obstetrik komplikasyonlar

15 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜM SEBEPLERİ Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ana sebepleri Ciddi kanama, Enfeksiyon, Hipertansiyon (toksemi), Uzamıġ doğum eylemi Obstetrik komplikasyonlar Emboli Maternal hastalıklar Anestezi komplikasyonları

16 2005 UAÖÇ verilerinde ANNE ÖLÜM SEBEPLERİ Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ÖNLEMEK ana sebepleri İÇİN Ciddi kanama, Enfeksiyon, AOB Hijyen, AB kullanımı Hipertansiyon (toksemi), Uzamıġ doğum eylemi Obstetrik komplikasyonlar Riskli gebeliklerin Tespiti Doğru Obsterik takip ve yardım Emboli Maternal hastalıklar Anestezi komplikasyonları

17 Doğum Yapılan Merkezde Anne Ölümlerinin ÖNLEMEK ana sebepleri İÇİN AOB Hijyen, AB kullanımı Riskli gebeliklerin Tespiti Doğru Obsterik takip ve yardım

18 2016 Türkiye Verileri: Doğumların %98i bir sağlık kuruluġunda gerçekleġiyor Gebelerin %98i en az 1 antenatal ziyaret alıyor. Gebelik ve doğum ile ilgili tüm hizmetler ücretsiz. Anne oteli ve doğum için sevk sistemi var TÜRKİYE DE TIBBİ YARDIM ALMAK İSTEYEN GEBENİN BUNA ULAĠIMINDA SORUN YOK

19 Doğumların %53ü sezaryen ile gerçekleġiyor %26,4 Primer CS %47si vajinal doğum

20 %47 vajinal %53 CS Doğumların %53ü sezaryen ile gerçekleġiyor %26,4 Primer CS %47si vajinal doğum HER İKİ DOĞUMDAN BİRİ SEZARYEN DOĞUM

21 %47 vajinal %26,4 Primer CS Re- CS %26,7 Doğumların %53ü sezaryen ile gerçekleġiyor %26,4 Primer CS %26,7 Re CS %47si vajinal doğum HER İKİ SEZARYENDEN BİRİNİN SEBEBİ «GEÇİRİLMİĠ SEZARYEN»

22 DOĞUM HİZMETLERİ İYİLEĠTİRİLİRSE %47 vajinal %26,4 Primer CS Re- CS %26,7 Primer CS oranı azaltılır

23 DOĞUM HİZMETLERİ İYİLEĠTİRİLİRSE Primer CS oranı azaltılır %47 vajinal %26,4 Primer CS Re- CS %26,7 SSVD imkanı artar Uygun koşullar ve uygun vaka seçimi ile Sezaryenli gebelerin %70i vajinal doğum yapabilir. (ACOG,RCOG)

24 DOĞUM HİZMETLERİ İYİLEĠTİRİLİRSE %47 vajinal %26,4 Primer CS sezaryen Morbidite ve Mortalite

25 Dünyada sezaryen oranlarını azaltmak için alınan önlemler CS endikasyonları kılavuzları yenilendi «6 is the new 4» İlerlemeyen eylem sınırları genişletildi Ebelik sistemi güçlendirilmesine önem verildi Travay takibi ve doğumda kadın merkezli ve mahremiyete saygılı müdahalesiz sisteme geçilmeli Doğum ağrısı ile etkin mücadele Doğum kaygısı olan kadınlara perinatal mental sağlık desteği primer sezaryen oranlarını azaltma +SSVD yaygınlaşması

26 «6 is the new 4» Nullipar kadın 6cm %75 aktif fazda 4cm %50 aktif fazda 4cm diye doğumhaneye aldığınızda %50si daha aktif fazda olmadığı için klasik partografa göre «ilerlemeyen eylem» tanısı alıyor

27 Friedman bu eğriyi 1955 kadınlarının doğumlarına göre yapmış ve 4-10cm arası süreyi hesaplamış Zhang ise 2010 da santimler arası süreyi hesaplamış

28 Santim odaklı doğum yardımı

29 Santim odaklı doğum yardımı

30 Santim KADIN odaklı doğum yardımı Anne dostu yaklaşımlar: Her kadının saygılı ve kaliteli doğum yardımı alma hakkı vardır Rutin müdahalelerden kaçın! Endikasyonsuz tıbbi işlem yapma! Gerektiğinde Gerektiği kadar MÜDAHALE ET Gecikmeden

31 Santim KADIN odaklı doğum yardımı Anne dostu yaklaşımlar diyorsunuz da, Biz Anne Düşmanı mıyız?!

32 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Tıbbi yardım hiç yokken: Kadınlar kendi baġlarına doğum yapıyor Ebeler sadece «doğum yapana destek veren kadınlar» Çoğu doğum fizyolojik, ama patolojik doğumlarda yardım imkanı yok Maternal mortalite ve morbidite yüksek Doğum ağrısının çoğunun sebebi patoloji varlığı CS endikasyonu var ama yapan yok: Fistül vb. yaralanma çok

33 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Tıbbi yardım kısıtlı: Kadınlar evde ebelerle doğum yapıyor Ebeler temel eğitim almıġ, hijyene dikkat ediliyor basit müdahaleler yapılıyor çok riskli vakalar doktora/hastaneye yollanıyor Çoğu doğum fizyolojik, ama patolojik doğumlarda yardım imkanı kısıtlı Maternal mortalite ve morbidite düġüyor ama hala yüksek

34 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Tıbbi yardım yaygınlaġıyor: Kadınlar hastanelerde doğum yapıyor Ebeler daha eğitimli, hastanede ebe gözetiminde doğum yapılıyor çok riskli vakalara doktor müdahale ediyor Ancak doktor ve ebe sayısı kısıtlı Çok gebe az ebe/doktor var Koğuġ sisteminde «bir an önce doğurtmak» gerekiyor Anne bebek SAĞ ise doğum «baġarılı»

35 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Tıbbi yardım kalitesi artıyor: Sezaryen daha kolay ve güvenli hale geliyor Kadınlar hastanelerde doğum yapıyor ama Koğuġ sisteminde «bir an önce doğurtuluyor» Vajinal doğum sezaryenin yanında; RİSK ALMAK İLKELLİK UĞRAĠMAK VAJERYEN

36 NORMAL DOĞUM SEZARYEN

37

38 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Sezaryen oranı artıyor: Anne ölümlerini azaltma çabası Sezaryen tekniği geliġti, eskiye göre daha güvenli hale geldi Sezaryenin risksiz doğum imajı, planlanabilir oluġu İnfertile ted. çoğul gebelikler arttı Hareketsiz gebeler İleri yaġ gebeler Defansif tıp

39 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Sezaryen oranı artıyor: İsteğe bağlı sezaryen sosyokültürel değiġim Köyden ġehre göç, kadın yaġam tarzı değiġti Özel hastanede sezaryenle doğum yapmak bir seviye göstergesi oldu Doğum komplikasyonları haber kanallarında abartılarak ve doktor suçlanarak verildi, herkes komplikasyonlardan korkar oldu

40 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Sezaryen oranı artıyor: «Doğum için en güvenli yer hastanedir» söylemi 2000 li yıllarda yerini doğum için en güvenli yöntem sezaryendir e bıraktı

41 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Sezaryen oranı artıyor:

42 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Sezaryen Komplikasyonları artıyor:

43 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Daha güvenli doğum için yöntemler aranıyor Konsultan obstetrik ekıṗlerıṅ olusţurulması Ulusal kılavuzlarımızın hazırlanması Riskli gebeliklerin o nceden tespit edilip bu gebeliklerin nitelikli antenatal takibi Doğumhane durumu tesbit çalıġması Riskli gebelikler sevk zincir atlası çalıġması Perifer devlet hastaneleri üniversite hastaneleri ile afiliye hale getirilmeli Kritik kan stok seviyesi Peripartum kanama egĭtimleri (AOB) DOĞUM ĠEKLİ TERCİHİNİN MULTİDİSİPLİNER İRDELENMESİ ÇALIĠTAYI Şubat 2017 Ankara

44 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Daha güvenli doğum için yöntemler aranıyor

45 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Daha güvenli doğum için yöntemler aranıyor «Doğal doğum» akımı bir moda değildir! Tıbbi bakımın kendisidir! «Widerherstellung der Physiology» «Primum non nocere» Endikasyonu olmayan tıbbi iġlem «adam yaralamadır»

46 Doğum Yardımının Geliġim Çizelgesi Daha güvenli doğum için yöntemler aranıyor «Doğal doğum» akımı bir moda değildir! Tıbbi bakımın kendisidir! OVER-MEDICALISATION a bir tepkidir. Gerektiğinde Gerektiği kadar MÜDAHALE ET Gecikmeden

47 Ülkemizde Doğumhane Yapılanmaları ve Doğum Salonu Hizmetleri Maternal Mortalite ve Morbiditeyi Azaltıyor mu? Op. Dr. Semra ÖZER Gebelik Doğum ve Lohusalık Kongresi Ankara 1-3 Aralık 2017

48 Demek ki, anne ölümlerini azalma çabamızda Doğum Uygulamalarımız diğer aġamalara göre daha az etkili

49 Sistem kaynaklı bir sorun yok Sezaryen yaparlar Kötü davranırlar Mahremiyetim korunmaz Tercihlerime saygı gösterilmez SSVD yaptırmazlar Evde doğum artabilir Ki bizde evde doğum homebirth değildir! KORKU artıyor

50 Doğumhane yapılanmalarının doğum fizyolojisine aykırı olması Koğuġ sistemi, herkes bir arada travay ayrı yerde, doğum operasyon masasında Iġık, ses, ilgilenilme vb yok SDL odası olan yerlerde yeterli sayıda personel yok Birebir ebe bakımı olmuyor, kadın yalnız kalıyor, güvenlikten ödün veriliyor Ağrı ile mücadele zayıf Özel hastanelerde ve taġrada 7/24 hizmet olmaması İcapçı doktor ve anestezi ile doğum olmaz, risk alınamaz sezaryen mesai saatlerine planlanır

51 Overmedikalizasyon yaptığımız konusunda farkındalığın olmaması Defansif tıp yapmaya zorlanırken Sağlıkçıya yönelik ġiddet varken birilerinin gelip sezaryen yapma demesi, Doğuma Hazırlık Anlayıġı yok, hasta grubunun bilinç seviyesi düġük bu nedenle tüm sorumluluğun sağlık çalıġanında olması hasta hakkı nın «olumsuz outcome da hesap sormak» sanılması üstüne bir de baġımıza anne dostu adı altında eġlerin doğumhaneye alınması Defansif tıp uygulamalarının overmedikalizasyona yol açması

52 Doğuma Hazırlık Overmedikalizasyon Korkan kadın Ağrı ile mücadele motivasyon Doğuma Hazırlık Defansif tıp bilinç seviyesi düġük Ama hasta hakkı Bilinçlendirme Güven verme Birebir ebe bakımı Sağlıkçıya yönelik ġiddet anne dostu SDL odası Fizyolojiyi koruyan doğum üniteleri

53 Temelimiz KANıTA DAYALı TıP Overmedikalizasyon Korkan kadın Doğuma Hazırlık Ağrı ile mücadele motivasyon Odağımız KADIN SAĞLIĞI olmalı ki Defansif tıp bilinç seviyesi düġük Ama hasta hakkı Doğuma Hazırlık Bilinçlendirme Güven verme bu kısır döngüden kurtulalım Birebir ebe bakımı Sağlıkçıya yönelik ġiddet anne dostu SDL odası Fizyolojiyi koruyan doğum üniteleri

54 Tıbbın Görevi: Fizyolojik olanı KORU Patolojiyi TANI, Önleyebiliyorsan ÖNLE, Bulunca TEDAVİ ET

55 Doğana (bebeğe) saygı Doğurana(anneye) saygı Doğuma (fizyolojiye) saygı Doğum Ekibine Saygı

59 Gerektiğinde Gerektiği kadar Gecikmeden MÜDAHALE ile FİZYOLOJİYİ BOZMADAN GÜVENLİ SAĞLIKLI DOĞUM

60 Doğuma Götüren Kanıta Dayalı 6 Uygulama 1 Doğum kendi başlamalıdır Gerektiğinde Gerektiği kadar Gecikmeden MÜDAHALE 2 Annelere doğumda hareket özgürlüğü verilmelidir 3 Doğum yapan kadınlara duygusal ve fiziksel destek verilmelidir 4 Doğum eylemi boyunca rutin müdahalelerden kaçınılmalıdır ile FİZYOLOJİYİ BOZMADAN GÜVENLİ SAĞLIKLI DOĞUM 5 Doğumda doğal ve aktif ıkınma teknikleri tercih edilmelidir 6 Doğum sonrasında anne ve bebeği bir arada tutulmalıdır

61 Güller solmasın