Toplam çevrim oranının kademelere paylaştırılması

Transkript

1 Toplam çevrim oranının kademelere paylaştırılması Normalde alın dişli çarklarda bir kademe çevrim oranının 8 den küçük olması önerilir. Bu nedenle toplam çevrim oranınız ten küçük ise mekanizmanızı iki kademeli olarak, toplam çevrim oranınız ten büyük ise mekanizmanızı üç kademeli olarak, toplam çevrim oranınız 200 den büyük ise mekanizmanızı dört ve/veya üstü kademeli olarak tasarlamanız gerekir. Dişli çevrim oranlarının tam sayı olmamasına da dikkat etmek gerekir. Bu durumda hep aynı dişler birbiri ile temas edeceği için hasar aynı noktalarda oluşur (Örneğin 40/20 yerine 40/19 çevrim oranını oluşturacak şekilde diş sayılarının seçilmesi tercih edilmelidir.). Kademe çevrim oranlarını belirlemek için aşağıdaki diyagramdan faydalanabilirsiniz. Diyagram Minimum hacim ve eş diş dibi gerilmesi veya eşit aks aralığından eş güç aktarımı şeklinde iki yaklaşımı dikkate alan eğrilerden oluşmaktadır. Bölgenin ortasından geçen noktalı kesik çizgi dikkate alınarak seçim yapılırsa ortalama bir durum seçilmiş olur. Diyagramda çevrim oranı u ile ifade edilmiştir. 2, 3, 4 ve 5 kademeli redüktörler için kademe çevrim oranları gösterilmekte olup u i i. kademenin çevrim oranını ifade etmektedir (u 2 2. kademenin çevrim oranı gibi). Helis açısı ve yönünün seçilmesi Helis açısının büyüklüğü için belirli bir değerden hemen söz edilemez. Bu değer koşullara göre değişir, ancak helis etkisi ile ortaya çıkan atlama kavrama oranı ε at = b.sin β πm n 1 şartını gerçekleştirecek büyüklükte olmalıdır. β için izin verilen en büyük değer normal şartlarda 20 dir. Ancak özel durumlarda (örneğin taşıt mekanizmalarında çok dar dişli çarklar için) 30 ve üstüne çıkılabilir. Helis açısı büyüdükçe çalışma sırasında dişlilerde ortaya çıkan gürültü azalacağı için genellikle basit dişli mekanizmalarında kullanılan helisel dişliler için helis açısının değeri arasında değişmelidir. Helis açısının seçiminde yuvarlak bir değer (en azından 10' ya yuvarlatılmış değer) almaya çalışılmalıdır. Bu yuvarlatma nedeni ile çarkların eksenler arası mesafesinde ortaya çıkan fark genellikle çok küçük değerlerde profil öteleme ile dengelenir. Helis açısı eksenel kuvvetin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Helis açısının büyük seçilmesi eksenel kuvveti arttıracak dolayısı ile bu kuvveti karşılayabilecek yataklar da büyüyecektir. Kuvvet, moment ile değişen bir büyüklüktür ve dişli kutularında giriş kademesinden çıkış kademesine doğru moment gittikçe artar. Kuvvetin moment nedeni ile artmasına helis açısının etkisini azaltabilmek için helis açısı seçiminde 1. kademeden sonuncu kademeye doğru değerin küçültülmesi gereği gözden uzak tutulmamalıdır.

2

3 Helis açısının büyüklüğünün yanısıra yönü de önemlidir. Yön eksenel kuvvetin yönünü belirleyeceği bu da sistemde zorlanan elemanları ve yataklama şeklini belirleyeceği için planlanan konstrüksiyonla uyumu önem taşımaktadır (bir başka deyişle yataklama buna göre şekillendirilmelidir). Helisel dişli çarkların dış çaplarının ve aks aralığının yuvarlak boyutlara getirilmesi resmin okunmasında olduğu gibi hazırlanan parçaların ölçülmesinde de kolaylık sağlar. Bütün düzeltmeler ve ortaya çıkabilecek diğer istekler sonuçta öteleme yapılmasını gerektirir. Öteleme kaçınılacak bir kusur değil gereksinimleri sağlamak, uygun dişli çiftleri elde etmek vb. için önemli bir teknik seçenektir. Zaman zaman öğrenciler hesaplama zorluğu ıkartacağı düşüncesi ile kaçınmak için olmayacak yöntemleri deneyerek hem zamanlarını boşa harcamakta hem de hata yapmaktadırlar. Motorlu redüktörler örnek şekillerde görüldüğü gibi elektrik motoru ile birleşik (monteli) olarak üretilirler. Bunun yapılabilmesi için motorun değiştirilmesi gerekmektedir. Motor kapağı diğer taraftan redüktörün kapağı olmalı veya motor flanşlı kapağı redüktör kapağına monte edilmelidir. Her iki durum için motor, motor flanşlı kapağı ölçülerine gereksinim vardır. Bu ölçüler tasarımımızın bir tarafını boyutlandırmamızı da kolaylaştıracaktır. Motor kapakları B3, B5 ve B14 olarak isimlendirilen tiplerde standardize edilmişlerdir. B5 ve B14 flanşlı kapaklardır. Kapaklar gövdeye merkezi merkezleme ile toleranslı olarak monte edilirler. Merkezi merkezleme kapağın gövdeye her zaman aynı konumda takılmasını garanti altına almaktadır. Motorun arka tarafında da B3 formunda bir kapak vardır. Bu kapağın merkezleme, rulmanlı yatak konumu, boyutu vb. motor iç yapısı ile ilgili ölçüleri flanşlı kapakların içe bakan kısımlarının ölçüleri ile aynıdır. En son olarak kapaksız motor gövde ölçüleri de motor içindeki rulmanlı yatakların konumlarını belirleyebilmeniz için verilmiştir. Tasarım yaparken standart ölçülere uyma zorunluluğunuz var. Elektrik motoru firmaları kendi konstrüksiyonları ile ilgili detayları vermedikleri için sizlere ekte bir firma ile ilgili işinize yarayacak tasarımınızın bazı bölgelerini belirli hale getirecek ölçüler verilmiştir.

4 ÖRNEK REDÜKTÖR KONSTRÜKSİYONLARI

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19