İSTEK ÖZEL BİLGE KAĞAN ANAOKULU KASIM AYI BÜLTENİ ÇOCUĞUMU GERÇEKTEN DUYMAK VE KENDİMİ ONA DUYURMAK

Transkript

1 İSTEK ÖZEL BİLGE KAĞAN ANAOKULU KASIM AYI BÜLTENİ ÇOCUĞUMU GERÇEKTEN DUYMAK VE KENDİMİ ONA DUYURMAK Ebeveynlerin en büyük arzusu; sağlıklı, başarılı, sorumluluk duygusu kazanmış ve bu hayatta mutlu olmayı bilen bir çocuk yetiştirmektir. Bunun için ellerinden gelen gayreti gösterirler. Ve tüm anne babalar bilir ki çocuk; temel bilgilerini ve becerilerini öncelikle ailesinden alır ve alışkanlıklarını ailesiyle kazanır. Çocuğunuzun diğer insanlarla olan ilişkisinin nasıl olacağı, hayatının ilk yıllarındaki öğrenmelerine bağlıdır. Bebeklik döneminde anne-baba tarafından gösterilen sevgi, ilgi ve bakım çocuğun temel güven duygusunu geliştirir. Bu yıllarda anne ve babayla içten, sıcak, olumlu ilişkisi varsa onu çevreleyecek diğer ilişkiler içinde kendini mutlu hissedecektir, başkalarına karşı da anne babasının kendisine davrandığına benzer şekilde davranacaktır. Çocuk aile içinde tanık olduğu, yaşadığı davranışları yansıtır. Özellikle temel hayat eğitimini aldığı okul öncesi yaşlarında, çevresinde olup bitenleri içselleştirir. Bu yüzden çocuğunuza zaman ayırın, birlikte olduğunuz zamanlarda tüm dikkatinizi ona verin. Onun söylediklerini duymaya istekli olduğunuzu hissettirin. Çocuk dinlenildiğini ve onu anlamaya çalışan birilerinin olduğunu bildiğinde kendisin önemli olduğunu hisseder. Bu onun kendine saygı duyması ve güven duygusu geliştirmesi için önemlidir. Çocuğunuzla başarılı bir iletişim kurmanın temel koşulları; - Çocuklarla iletişimde ön koşul, kabul etmek, önemli ve değerli olduklarını hissettirmektir. Çocuğunuzla kurulan iletişim de onu olduğu gibi kabul etmeli, sevginizi şartsız sunmalısınız. Üstünü kirletirken, görevini eksik yapmışken, tuvaletini kaçırmışken hatalı davrandığını bilsin ama sevgisiz kalmasın, reddedilmesin. Çocuğa eğitim verirken ondan cesaretini almamaya, kendi hakkındaki olumlu duyguları yıkmamaya özen göstermeliyiz. -Gerçekçi ve doğal davranmalıyız. -İletişimin belki de en önemli öğesi empatidir. Empati, bir anlamda dış dünyayı karşımızdaki kişinin penceresinden görmeye çalışmaktır. Kurulan bu duygu ortaklığı, iletişimi güçlü kılar. -İletişim sadece konuşma değildir.

2 İletişim aynı zamanda, Ne söyleyeceğimizi bilmek, Bunu ne zaman söylemenin daha uygun olacağına, Nerede söylemenin doğru olduğuna karar vermek, En iyi nasıl söyleneceği konusunda fikir yürütmek, Olayları basite indirgeyerek sunabilmek Akıcı bir dille ve göz kontağı kurarak konuşabilmek Dikkati yoğunlaştırabilmek ve verilen mesajı anlayıp anlayamadığını kontrol edebilmektedir. Çocuk anne babadan ayrı birey olma yolunda ilerlemektedir.. Çocuğun kendine özgü bağımsız bir birey olarak kabul edilmesi psikolojik sağlığının temelini oluşturur. Onun adına karar vermek, Sen bilmezsin ben bilirim. demenin başka yoludur. Oysa çocuk yaşam yolculuğunda var olabilmesi, hayatı doyumlu yaşayabilmesi için karar verebilen, verdiği kararların sorumluluğunu alan, aklına güvenen, kendini yeterli hisseden biri olmalı. Unutulmamalı ki, çocuğa ne olduğunu söylersen o olur. Üstelik bu küçük yaşlarında onu çevreleyen büyüklerinin bakışlarıyla, sözcükleriyle, elleriyle biçimlenmektedir. Duygularını ifade etmede çocuğa yardım. -Dertlerinizi sizi gerçekten dinleyen birine anlatmak çok daha kolaydır. Bazen ebeveynin bir şey söylemesine bile gerek yoktur. Çoğu kez, bir çocuğun ihtiyacı olan tek şey, ona duygularının anlaşıldığını hissettiren, sıcak sessiz bir ortamdır. - Duyguyu reddetmek yerine. Duyguyu isimlendirin. Ebeveyn duyguya bir anlam verdiğinde çocuğu daha kötü etkileyeceğinden korktuğu için, genellikle bu tür bir yaklaşımda bulunmaz. Çocuğu kötü duygusundan uzaklaştırmaya çalıştığımızda tüm sevecenliğimize rağmen- o daha çok üzülür. Duyguyu reddetmek yerine Çocuk: Balığım ölmüş. Ebeveyn: Bu kadar üzülme tatlım. Çocuk: üüüü (ağlama) Ebeveyn: Ağlama, sana başka bir balık alırım. Çocuk: Başka bir tane istemiyorum. Ebeveyn: Çok mantıksız davranıyorsun. Duyguyu İsimlendirin Çocuk: Balığım ölmüş. Ebeveyn: Yoo, olamaz ne kadar kötü Çocuk: O benim arkadaşımdı. Ebeveyn: Bir arkadaşı kaybetmek çok acı verebilir. Çocuk: Onu her gün beslerdim. Ebeveyn: O balığı gerçekten çok seviyordun.

3 Açıklama ve mantık yerine Çocuğa isteklerini bir hayal dünyasında sunun. Çocuklar elde edemeyecekleri bir şey istedikleri zaman, yetişkinler çoğunlukla, çocukların isteklerine ulaşamamalarına mantıklı açıklamalar getirerek karşılık verirler. Ama çocuklar çoğu kez, ne kadar çok açıklama yaparsak o kadar isyankar davranırlar. Açıklama ve mantık yerine Çocuk:Çikolata istiyorum. Ebeveyn: Hiç kalmadı hayatım. Çocuk: İstiyorum işte! Ebeveyn: Evde kalmadığını söyledim. Çikolatalı süt vermemi ister misin? Çocuk : Hayır. Üüüüü (ağlama) Ebeveyn: Tam bir bebek gibi davranıyorsun Çocuğa isteklerini bir hayal dünyasında sunun.. Çocuk: Çikolata istiyorum. Ebeveyn: Keşke senin için evde birazcık kalmış olsaydı. Çocuk:İstiyorum ama.. Ebeveyn:Ne kadar çok istediğini duyuyorum.. Şöyle kocaman çikolata kutusunun belirmesini sağlayacak sihirli gücüm olmasını isterdim Çocuk: keşke şimdi olsaydı Ebeveyn: Keşke olsaydı. Sorular ve öğütler yerine.. Bir sözcükle onaylayın (Öyle mi?.. Hımm). Herhangi biri tarafından sorgulandığında, suçlandığı veya öğüt verildiği zaman, çocuğun yapıcı ve olumlu düşünmesi zordur. Basit bir YAA,, Hımm.. Anlıyorum bile bazen çok işe yarar. Bu tür onaylamalar, anlayışlı, sıcak bir hıhım la da pekiştirildiğinde, çocuğa kendi düşünce ve duygularını keşfetmesi için ortam hazırlar ve kendi çözümlerine ulaşmasını sağlar. Sorular ve öğütler yerine Çocuk:Biri yeni kalemimi almış. Ebeveyn: Kaybetmediğine emin misin? Çocuk: Hayır kaybetmedim, tuvalete giderken sıramın üzerindeydi. Ebeveyn: Eğer eşyalarını orada burada bırakırsan ne olacağını bekliyorsun ki? Önceden de eşyaların başkaları tarafından alınmıştı. Bu ilk değil. Sana her zaman söylüyorum. Değerli eşyalarını çantanın içine koy! Çocuk: üffff Bir sözcükle onaylayın Çocuk: Biri yeni kalemimi almış. Ebeveyn: Öyle mi? Çocuk: Tuvalete giderken sıramın üzerine bırakmıştım, döndüğümde yoktu. Ebeveyn: Hımm Çocuk:Bu izinsiz alınan üçüncü kalemim oldu Ebeveyn: Yaaa Çocuk: Biliyorum bundan sonra sınıftan çıkarken kalemimi çantama koymalıyım. Ebeveyn: Evet tatlım, anlıyorum, haklısın

4 - Günlük yaşamda anne- baba- çocuk üçgeninde yer yer mücadele yaşanır. Anne babanın ellerini yıka elbiselerini as- ödevini bitirdin mipijamalarını giy- yatağa gir- şeklindeki komutları zaman zaman çocuğun ben ne istersem onu yaparım şeklindeki olumsuz tepkisine neden olabilir. Ebeveynin benim dediğimi yapacaksın yanıtıyla savaş başlar. Burada anne ve baba suçlarken, tehdit ederken, emir verirken, uyarırken, şu soruya kafasında yanıt bulmalıdır: Çocuk olsaydım bu durumda ben neler hissederdim? Burada önemli olan ebeveynin gördüğünü söyleyerek, sorunu dile getirerek, gerektiğinde çocuğu bilgilendirerek ve kendi duygularını yansıtarak işbirliği içine girmesidir. - Anne- babanın kendisini çocuğun yerine koyduğunda yapacağı yaklaşım, suçlama ve tehdit içermeyeceğinden çocuğa karşısında olmak yerine onun yanında olduğu mesajını verecektir. - İnsanlar size nerede hatalı olduğunuzu söylerken, gerekeni yapmak zordur. Biri size sadece, sorunun ne olduğunu anlattığı zaman, o konu üzerinde dikkatinizi toplamanız daha kolaydır. - Yetişkinlerin sorunu dile getirip, açıklık kazandırmaları, çocukların o anda yapmaları gerekeni, kendi kendilerine bulmalarına yardımcı bir ortam hazırlar. - Bilgi verilmesini kabullenmek, suçlamaya katlanmaktan daha kolaydır. Çocuklar, olup biten hakkında bilgilendirildikleri zaman, çoğunlukla, yapılması gerekeni anlarlar. - Ayrıntılardan arındırılmış mesajlar, çocuğun sorunun çözüme yönelik davranmasını hızlandırır. - Çocuklar azar işitmekten, uzun, sıkıcı öğüt ve açıklamalar duymaktan hoşlanmazlar. Verilen uyarı ne kadar kısa olursa, çocuğun üzerindeki etkisi o kadar fazla olur. - Çocuklar, anne ve babalarının gerçek duygularını bilme hakkına sahiptirler. Ne hissettiğimizi açıklayarak, kırıcı olmadan içten olabiliriz. - Olumlu yaklaşım içindeki anne ve babalar, sadece kendi duygularından bahsederler. Ben şöyle hissediyorum sözlerini kullanırlar. sen mesajı yerine ben mesajını tercih ederler.

5 Öneriler - Çocuk için anne-babasının davranışlarının tutarlılığı önemlidir ve fark edilir. Kendinizle veya eşinizle çelişkili davranışlarda bulunmanız, çocuğu doğruyu bulması konusunda zorlar. Ayrıca tutarsızlık onun hayatına güvensizlik olarak yansır. - Çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamanın, onun gelişimine yararı olmadığı gibi zararı olduğunu da bilin. İnsan biriciktir. Bu yüzden ancak kendisinin öncesi ve sonrası yan yana getirilebilir. - Yeteneklerine ve gelişimine uygun görevler verin. Ama dikkat edin yaşının üstünde sorumluluk yüklemeyin. Bu onun başarısızlığı öğrenmesine neden olabilir. Sadece daha erken olduğu için yapamadığı işlerden ben yetersizim sonucunu çıkarabilir. - Davranışlarını, tercihlerinin sonuçlarına katlanmasına izin verin. Bu onun sorumluluk duygusunu geliştirmesine imkân verecektir. Bu yüzden çocuğunuza seçme şansı tanıyın. Büyükler çocuklarla iletişim kurarken genelde hatalı davranışı yakalar, olumsuzlukları hemen eleştirirler. Elbette yanlış davranışı göreceğiz ve geri bildirimde bulunacağız ve olumlu davranışları da görüp dile getireceğiz. Ailenizin kurallarından haberdar olsun. Kuralların ne olduğunu bilsin ve sınırların çizgilerini net görsün. Nedenleri hakkında bilgi verin. Beklentilerinizi dile getirin. Onun ve sizlerin hayatını kolaylaştıracak yararlı kuralların neler olacağı konusunda düşünün, yazın, çizin. Çocuğunuzun da kurallara katkı yapmasına izin verin ki daha kolay benimsesin. - Çocuklarla kurduğumuz iletişim, onun anne karnındayken, göbek kordonuyla beslenmesine benzer. İletişimimiz önemlidir, hayatidir. Çocuğumuzla korkutmadan, suçlu hissettirmeden, hayallerini kırmadan; yüreklendirerek, girişimlerini destekleyerek, sevgiyle iletişim kuralım. Bakiye NERGİZ İSTEK Özel Bilge Kağan Anaokulu Psikoloğu Kaynak: Haluk YAVUZER, Çocuk Eğitimi El Kitabı Remzi Kitabevi

6 KÜÇÜK BİR NOT Çocuklarımıza olan ilgimizin yanına bilgimiz gelmeden eksik kalıyoruz. Kendi yaşantımızı da bu bilgilerle zenginleştiriyoruz. Bu yüzden okumanın yararı hesaplanamayacak kadar çoktur. Çocuğunuz büyürken kitaplığınızda bulunmasını önerdiğimiz kitaplardan biri daha. GERÇEKTEN BENİ DUYUYORMUSUN? (Sevdiklerinizi Gerçekten Duyun, Kendinizi Daha İçtenlikle Duyurun) Leyla Navaro Acı deneyimlere yol açan pek çok sorunun kökeninde, insanların birbirini gerçekten duymaması, duyamaması yatmaktadır. Çünkü sadece söylenen 'sözcükleri' duymak, sözcüklerin ardındaki duygu olan mesajları alamamak, yanıtların da yüzeyde kalmasına yol açar; bu durum ise iletişimin engellenmesi anlamına gelir. Önem verdiğimiz insanlarla ilişkilerimizin onarılmaz yaralar almasını engellemenin tek yolu, doğru iletişim kurmayı bilmektir. Doğru iletişim kurmanın yolları öğrenilebilir. İşte, Leyla Navaro'nun bu yapıtı, sevdiklerimizi ve önemsediklerimizi 'gerçekten' duyup kendimizi de daha içten bir biçimde duyurabilmemiz yolunda, bize önemli ipuçları vermektedir.