Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarında Solunum Sistemi Semptomlu Hastalarda Atopi Ne Zaman Araştırılmalı?

Transkript

1 Araştırma/Research Article Kor Hek. 2008; 7 (2): Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarında Solunum Sistemi Semptomlu Hastalarda Atopi Ne Zaman Araştırılmalı? [When Atopic Research must be Done in Respiratory System Diseases in Primary Health Care?] ÖZET AMAÇ: Atopik hastalıklar IgE aracılı bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Kronik solunum sistemi lu hastalarda atopik inceleme önemlidir. YÖNTEM: GATA Allerjik hastalıklar polikliniğine 2006 yılında alt solunum (ASY) ve üst solunum (ÜSY) şikayetleri ile müracat eden atopi araştırması yapılmamış 92 hastada atopik incelemesi yapıldı. BULGULAR: Çalışmamızda deri prick testlerinde bir veya daha fazla allerjene pozitiflik 62 hastada (%67) saptandı. ÜSY u olarak 4/yıl ve az atak geçiren 31 hastanın 18 inde (%58), 4 ten fazla geçiren 33 hastanın 24 ünde (%73) atopi saptandı. ÜSY süresi 4 haftadan kısa 16 hastanın 5 inde (%31), 4 haftadan uzun süren 48 hastanın 30 unda (%63) atopi saptandı. ASY u olarak 4/yıl ve az atak geçiren 24 hastanın 6 sında (%25), 4 ten fazla geçiren 12 hastanın 4 ünde (%33) atopi saptandı. ASY süresi 4 hafta/atak ve az süren 14 hastanın 3 ünde (%21), 4 hafta/atak tan fazla süren 22 hastanın 16 sında (%73) atopi saptandı. SONUÇ: Yıllık üst ve/veya alt solunum enfeksiyonu 4 ten fazla, süreleri 4 haftadan uzun süren hastalarda atopi araştırmasının yapılmasını önermekteyiz. SUMMARY AIM/BACKGROUND: Atopic diseases are conditions related to IgE-mediated hypersensitivity. Atopic research is important in patients who have chronic respiratory disease symptoms. METHODS: Ninety-two patients with symptoms of respiratory system diseases, which were evaluated at GATA Allergy Clinic, were studied. All patients were researched as atopy respects. RESULTS: Cutaneous reactivity to one or more allergens was detected in 18 subjects of 31 patients (%58), who had upper respiratory symptoms in 4 and less attack/ year and 24 subjects of 33 patients (%73), who had more than 4 attack in a year. Atopy was detected in 5 subjects of 16 patients (%31), who had upper respiratory symptom duration 4 and less week / year, 30 subjects of 48 patients (%63), who had more than 4/ year. Atopy was detected in 3 subjects of 14 patients (%21), who had a lower respiratory symptom duration 4 and less week/year and 16 subjects of 22 patients (%73), who had more than 4 week/year. CONCLUSION: We recommend evaluation of atopy for patients who have upper and/or lower respiratory system infections more than 4 attacks in a year, and symptoms duration time more than 4 weeks. Sami Öztürk 1, Fuat Erel 2, Zafer Çalişkaner 2, Mehmet Karaayvaz 2, Mustafa Güleç 2, Özgür Kartal 2, Ali Kutlu 1. 1 GATA Haydarpaşa Allerjik Hastalıklar Servisi, İstanbul, 2 GATA Allerjik Hastalıklar BD, Ankara. Anahtar kelimeler: Deri prick testi, solunum sistemi enfeksiyonları. Key words: Skin prick test, respiratory infections. Sorumlu yazar/ Corresponding author: Sami Öztürk, GATA Allerjik Hast. Servisi, İstanbul, Türkiye. samiozturkiz@hotmail.com GİRİŞ Allerjik hastalıklar, üzerinde en çok araştırma yapılan hastalıklar arasında yer almaktadır. Allerjik hastalıkların fizyopatolojisindeki bilgilerimizin artmasına ve kullanılan ilaçlarda görülen büyük ilerlemelere rağmen bu grup hastalıklar hala tam olarak anlaşılabilmiş ve kesin olarak tedavi edilebilir bir hastalık kabul edilmemektedir. Atopik hastalıklar IgE aracılı bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Atopinin yanında genetik ve çevresel faktörler de allerjik hastalık gelişmesinde önemli yere sahiptir. Solunum sistemi larına sahip hastalar da atopik inceleme önemlidir. Çünkü; tedavinin planlanması ve tedavi sonuçlarından alınacak olumlu sonuçlar, hastalıkların ve ların etyolojilerinin doğru belirlenmesi ile sağlanır (1,2). Alt ve üst solunum enfeksiyonları geçirme veya hastalık belirtilerine sahip olma sıklığı bireylerin yerleşim yerleri, sosyo ekonomik durumu, sigara kullanımı, immünolojik yapısı ve atopik durumu gibi birçok faktör ile yakından ilişkilidir. Ülkemizde TÜBİTAK ın desteğiyle yapılan bir geniş katılımlı bir çalışmada astımlılarda atopi oranı %42, kontrol grubunda ise %26 oranında tespit edilmiştir. Deniz kenarı yerleşim yerlerinde yaşayan astımlıların %40 ında, iç ve Orta Anadolu bölgelerinde yaşayan astımlıların ise %20 sinde ev tozu akarlarına 153

2 duyarlılık tespit edilmiştir. Bu gruptaki hastaların %34 ünde perennial rinit saptanması ise alt ve üst solunum nın birbirleri ile sıkı ilişkide olduğunu göstermektedir (3). İnsan sağlığını olumsuz yönde etkileyen çok sayıda allerjen vardır. Solunum sistemini etkileyen allerjenler arasında ev içi allerjen olarak; ev tozu akarı, hamam böceği, mantar sporu ev hayvanları ile ev dışı allerjenlerden; polenler, mantar sporları başlıcalarıdır. Özellikle inhalasyon yolu ile organizmaya giren bu allerjenler alt ve üst solunum nda rinit, sinüzit, otit ve astım gibi değişik solunum sistemi hastalıkların oluşmasında rol oynamaktadırlar (4,5). Ülkemizde aile hekimliği pilot bölge uygulamaları başlatılmış ve tüm ülkeye bu sistem kurulmaya çalışılmaktadır. Bu planlamaya göre hastalar ilk olarak bu basamaklarda incelenip ileri tetkik için bir üst basamağa gidip gitmeyeceğine karar verilecektir. Günümüzde pek çok merkez aslında primer basamak gibi çalışmaktadır. Bu merkezlerde çalışan doktorlara aslında çok iş düşmektedir. Öncelikle hastalığın tesbiti ve uzmanlık gerektiren bir durumda ise ilgili üst makamlara hastaların sevkedilmesi çok önemlidir. Toplu yaşanılan yerlerde en çok gözlenen hastalıklar ise solunum sistemi ve gastrointestinal sistem hastalıkları gelmektedir. Çalışmamızda, özellikle aile hekimliği uygulaması başlatılan merkezler ile primer basamak gibi hizmet veren sağlık kuruluşlarına sık solunum sistemi yakınmaları ile müracat eden hastalarda Atopi ne zaman araştırılmalı? sorusuna yanıt vermeyi hedefledik. GEREÇ VE YÖNTEM Kesitsel tipte planlanan bu araştırmada, Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı Başkanlığı Polikliniği ne 2006 yılında üst solunum (ÜSY) ve alt solunum (ASY) şikayetleri ile müracat eden ve daha önce atopi araştırması yapılmamış 92 hastanın atopik incelemesi yapıldı. Hastaların anamnez, fizik muayene ve biyokimyasal testlerinden sonra akciğer grafisi, inhalen allerjenlerle deri prick testleri (DPT) ve total IgE testleri yapıldı. Hastalardan daha önceden bilinen genetik, konjenital bir alt veya üst solunum hastalığı olanlar ile akciğer tüberkülozu gibi akciğer parankiminde hasar yaparak kronik solunum sistemi yakınmaları oluşturabilecek hastalar çalışmaya alınmadı. ÜSY ve ASY ları olan hastalar arasında atopi sıklığının karşılaştırılması Ki-kare testiyle yapıldı. 154 BULGULAR Çalışma grubumuzda DPT de bir veya daha fazla allerjene pozitiflik 62 hastada (%67) saptandı. DPT uygulama sonucunda 92 hastanın %30 unda (n:28) ev tozu akarı, %21 inde (n:19) polen, %14 ünde (n:15) hamam böceği, %7 sinde (n:6) mantar sporu ve %2 sinde (n:2) ise hayvan epiteli allerjisi tespit edilmiştir (Tablo 1). Tablo 1. Solunum sistemi lu hastaların klinik, laboratuar ve demografik özellikleri Çalışma grubu Hasta sayısı Ortalama yaş (yıl) n = Kadın n= 28 %30 Erkek n= 64 %70 İnhalen allerjen DPT pozitifliği n= 62 %67 Inhalen allerjenler Ev tozu akarı n=28 %30 Polen n=19 %21 Mantar sporu n=6 %7 Hayvan epiteli n=2 %2 Hamam böceği n=14 %15 Tablo 2. Üst solunum hastalık sıklığı ve süresine göre hastaların özellikleri Atopi oranı Üst solunum sıklığı Üst solunum süresi * p = /yıl ve az atak (n=31) 4/yıl dan fazla atak (n=33) 4 hafta/atak ve az (n=16) 4 hafta/atak tan fazla (n=48) 18 (%58) 24 (%73) 5 (%31)* 30 (%63)* Hastalar üst solunum hastalık sıklığı ve süresine göre incelendiğinde; üst solunum sıklığı 4/yıl ve az atak geçiren 31 hastanın %58 inde (n=18), 4/yıl dan fazla atak geçiren 33 hastanın %73 ünde (n=24) atopi tespit edildi. Ancak aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı

3 değildi (p>0.05). ÜSY süresi 4 haftadan uzun süren hastalarda (30/48; %63), 4 haftadan daha kısa sürenlere göre (5/16; %31) istatistiksel olarak anlamlı düzeyde (p=0.03) daha sık atopi saptandı (Tablo 2). Hastalar alt solunum hastalık sıklığı ve süresine göre incelendiğinde atopi açısından anlamlı fark yoktu. Alt solunum sıklığı 4/yıl ve az atak geçiren 24 hastanın %25 inde (n=6), 4/yıl dan fazla atak geçiren 12 hastanın %33 ünde (n=6) atopi tespit edildi. Bunun yanı sıra ÜSY süresi 4 haftadan uzun olan hastalardakine benzer şekilde ASY süresi 4 haftadan uzun olan olgularda, 4 haftadan kısa olanlara göre daha sık atopi saptandı. ASY süresi 4 haftadan kısa süren 14 hastanın %21 inde (n=3), 4 haftadan uzun süren 22 hastanın %73 ünde (n=16) atopi tespit edildi (Tablo 3). Tablo 3. Alt solunum hastalık sıklığı ve süresine göre hastaların özellikleri Alt solunum sıklığı Alt solunum süresi * p = TARTIŞMA 4/yıl ve az atak (n=24) 4/yıl dan fazla atak (n=12) 4 hafta/atak ve az (n=14) 4 hafta/atak tan fazla (n=22) Atopi oranı 6 (%25) 4 (%33) 3 (%21) * 16 (%73) * Solunum sistemi hastalıklarında birçok faktör rol oynamaktadır. Enfeksiyöz nedenli olmayan solunum sistemi hastalıklarında, genetik faktörlerden fizyolojik ve çevresel nedenlere kadar bir çok etken göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle kronik yakınmaları bulunan ve belli ortam veya mevsimlerde yakınmaların tekrarladığı tespit edilen solunum sistemi larına sahip hastalarda atopik inceleme çok önemlidir. Tanının doğruluğu, tedavinin sağlanmasını, lüzumsuz ilaç kullanımının azalmasını, uygunsuz tedavi ile hastalara reçete edilen ilaçlara bağlı yan etkilerin gözlenmemesini, en önemlisi de uygun tedavilere bağlı hastalığın kronikleşmesinin önlenmesinin veya hastalık şiddeti ile ilaç kullanma oranının ve süresinin azalmasını sağlar. Bu konuların hepsi de gerek toplum sağlığı, gerekse ekonomik yönden çok önemlidir. Solunum sisteminin en çok gözlenen hastalığı olarak kabul edilen astım hastalığında da bir çok çevresel faktörün patogenezde rol oynadığı gösterilmiştir (4,5). Son yıllarda yapılan allerjik hastalıkların fizyopatolojisindeki yapılan ilerlemeler ve çok etkili ilaçların geliştirilmesine rağmen morbidite ve mortalitedeki artışlar sürmektedir. Özellikle allerjik astımda bölgelere göre değişmekle birlikte ev tozu akar allerjisinin %50-90 lar civarında gözlendiğinin tespit edilmesi kronik hastalıklarda atopinin rolünü açıkça ortaya koymaktadır. Ayrıca atopi tespit edilen hastalarda allerjen eliminasyonunun hastalık şiddeti ve klinik seyrindeki küçümsenmeyecek orandaki etkileri, allerjik hastalıklardaki veya allerji ile ilişkili bazı kronik hastalıklardaki atopinin önemini ortaya koymaktadır (6-8). Çalışmamızda ÜSY ve ASY larının atak sıklığından çok süresinin atopi sıklığıyla ilişkili olduğu ortaya konmuştur. Tüm olgularda ÜSY veya ASY larının atak sıklığı yılda 4 defadan fazla olan olgularla, yılda 4 defadan daha seyrek olan olgular arasında atopi sıklığı açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı. Buna karşın hem ÜSY hem de ASY süresi 4 haftadan daha fazla olan olgularda, 4 haftadan daha kısa olanlara göre istatistiksel açıdan anlamlı derecede daha sık atopi saptandı. ÜSY süresi 4 haftadan daha kısa süren 16 hastanın 5 inde (%31), 4 haftadan daha uzun süren 48 hastanın 30 unda (%63) atopi saptanmıştır. Aradaki fark istatistiksel açıdan anlamlı olmamakla beraber, ASY u süresi 4 hafta/yıl ve az süren 14 hastanın 3 ünde (%21), 4 hafta/yıl dan fazla süren 22 hastanın 16 sında (%73) atopi saptandı. Ancak bu sonuçlar bir üçüncü basamak sağlık merkezinin allerjik hastalıklar polikliniğindeki verilere dayanmaktadır. Bizim çalışma populasyonumuzda bir kısmı hiçbir sağlık merkezine uğramadan gelen olgular bulunmakla beraber, bir kısmı da birinci ve ikinci basamak sağlık merkezinde değerlendirilip atopi veya allerji düşünülen olgulardan oluşmaktaydı. Bu durum bizim sonuçlarımızı etkilemiş olabilir ve çalışmamız için bir limitasyon oluşturmaktadır. Çalışmaya katılan hastalarımızın bir kısmına total IgE değişik nedenlerle yapılamamıştır. Yazımızın ilerleyen bölümlerinde görüleceği gibi total IgE nin tek başına 155

4 allerji tanısı koymadaki güvenirliliği, IgE yi yükselten allerji dışındaki pek çok nedenden dolayı sınırlıdır. Bu nedenle total IgE sonuçlarını çalışmamızda kullanmadık. Çalışmamızdaki bu veriler göstermektedir ki, tekrarlayan lar ve uzun süreli alt ve üst solunum yakınmaları olan hastalarda, hastalık seyrini atopi büyük oranda etkilemektedir. Gerek süresinin uzunluğu, gerekse de larda tekrarlamaların hastalarda gözlenmesi hastaların allerjik hastalıklar yönünden incelenmesini, yapılabiliyor ise allerji deri testlerinin uygulanmasını gerekli kılmaktadır. Toplumda gerek sağlık personeli, gerekse de hastalar açısından olmak üzere allerjik hastalıklarda bilinen veya yapılan pek çok yanlışlık vardır. Genel olarak Atopi düşünülen hastaya genel yaklaşım şekli nasıl olmalıdır? ve Kronik hastalarda atopik araştırmada yapılan yanlışlıklar nelerdir?, sorularını burada açıklayarak bilgilendirmek gerekli diye düşünmekteyiz. ATOPİ DÜŞÜNÜLEN HASTALARA GENEL YAKLAŞIM 1. Anamnez: Kronik solunum sistemi hastalarında allerjeni tespit etmede en önemli yol gösterici etken iyi bir anamnezdir. Polen allerjisi olan bireylerde göz, burun, üst ve alt solunum ları çok büyük oranda polen mevsiminde görülmektedir. Ev tozu akarı, hamam böceği ve ev hayvanı gibi ev içi allerjenler ise kış aylarında daha yoğun olmak üzere yılın her ayında gözlenmektedir. Bahar mevsimi ve kış aylarında yakınmaları yoğun olarak seyreden bireylerde ise hem pollen, hem de ev içi allerjenlerin kronik hastalıklarda rol almaları muhtemeldir. İyi bir anamnez ve yorumlama ile allerjen tespiti üzerine yorumlar yapılabilir. Farklı allerji uzmanlarının aynı hastalarla ilgili atopik yorumlarında %86 gibi çok yüksek bir oranda uyumlu karar verdikleri gözlenmiştir. Yine anamneze göre allerjik olduğu düşünülen olgularda deri testlerinde %25, radioallergosorbent testi (RAST) ile %35 oranında negatiflik bulunmuştur. Bu oranlar iyi bir anamnez ile özellikle allerjik solunum ları olan bireylerde olası allerjen tespitinin ve pozitifliğinin oldukça yüksek olduğunu göstermektedir (9). 2. Deri prick testleri: DPT, allerjeni tespit etmede en sık kullanılan, pratik, ucuz, özgün ve duyarlı bir metottur. DPT ile spesifik IgE yi göstermede deride meydana gelen ödem ve eritem reaksiyonundan yararlanılır. Pratikte prick test ve intrakutan test şeklinde kullanılmaktadır. Deri testlerinin eğitimli personel tarafından uygulanması ve yorumlanması olası yalancı pozitiflik ve negatiflik durumlarını ortadan kaldırmaktadır (6,10). Toplumda DPT pozitifliği %15-30 kadardır. Ancak bunların sadece yarısında vardır. Yani allerji deri testinde pozitif sonuç alınması durumunda klinik yakınmalar yok ise tedavi gerektirmeyebilir. Her DPT pozitifliği olan hastaya da immünoterapi düşünülmesi gerekmemektedir (6). 3. Eozinofil sayımı: Kanda eozinofili çoğu kez IgE ye bağlı allerjik hastalıklarda görülür. Spesifikliği olmamasına rağmen yol gösterici bir tetkik olarak kabul edilebilir. Allerjik rinit ve astımda eozinofil yüzdesi sık olarak yüksek saptanır (6). 4. Total IgE: Total IgE ölçümünün allerji konusunda verdiği bilgi oldukça sınırlıdır. Serum IgE oranı birçok hastalıkta artış gösterebilir. Bunlardan başlıcaları; paraziter hastalıklar, myelom, allerjik bronkopulmoner aspergillozis tir. Ayrıca sigara içenlerde de total IgE yüksekliği gözlenebilmektedir. Total IgE si artmış hastalarda deri testlerinde birçok maddeye karşı allerji saptanabilir. Tek bir etkene bağlı spesifik IgE yüksekliğinde total IgE çoğu zaman normal sınırlardadır. Total IgE si yüksek olup allerji testleri negatif olan hastalarda başka nedenler araştırılmalıdır. Ancak son yıllarda sadece total IgE sonucu ile tanı veya tedavi gören hastalara da sık rastlanmaktadır. Hastalar belli zaman aralıklarında sadece total IgE sonucunu öğrenmek için polikliniklere müracat edebilmektedir. Hatta hastalar arasında benim IgE sonucum bu, senin ki kaç? gibi konuşmalara da rastlanılmaktadır. Total IgE allerjik hastalıkların sadece ufak bir kısmında tanı ve tedavide yol göstericidir. Tek başına IgE ye göre yaklaşım şekli sıklıkla yanlışlıklara neden olmaktadır (6,11,12). 5. Spesifik IgE: DPT e göre duyarlılığı daha düşüktür. Maliyeti yüksek olan testin duyarlılığının düşük olması nedeniyle eşik değerinin düşürülmesi hatalı pozitif sonuçlara neden olabilmektedir. DPT i negatif olan hastalarda RAST uygulanmasının klinik yararı vardır. RAST, özellikle arı allerjisi ve penisilin allerjisi düşünülen hastalarda ilk tanı yöntemi olmalıdır. İnfeksiyonlar ve allerjenlerle karşılaşma IgE seviyesinde artışa neden olabilir. Birçok çalışmada allerjene temas dönemlerinde spesifik IgE oranlarında artış gözlendiği, temasın kesildiği dönemlerde ise seviyelerinde önemli derecelerde düşüşler olduğu gözlenmektedir (13)

5 Kronik hastalarda atopik araştırmada yapılan yanlışlıklar: 1. Hasta atopiktir, ancak DPT yapılmadığı için tedavi tam olarak yapılamamaktadır. Allerjenler bilinmediği için tedavi tam değildir. 2. Hasta atopiktir ve DPT yapılmamıştır. Rinit, sinüzit, otit, bronşiyal hiperreaktivite veya astım gibi hastalık yakınmaları vardır. Hasta kronik hastalığı, önceden muayene olduğu doktor ve ilaçlarından fayda görmediği gibi değişik nedenlerle sürekli doktor değiştirmektedir. İlgili uzman muayenesi yapılmamıştır. Hasta kutularca antibiyotik vs. kullanmaktadır. Kronik ilaç kulanımı, ilaçlardan fayda görmeme, hastalarda memnuniyetsizlik oluşturmakta ve hastalığın kronikleşmesi sözkonusudur. 3. Hasta atopiktir. Hastaya DPT yapılmıştır. Hastalar genellikle allerjisi tespit edildikten sonra 1 veya 2 kutu gibi ilaç kullanmakla allerjik hastalığının tamamen düzeleceğine inanmaktadır. Bu inanç hastaları tedaviden uzaklaştırmakta, tedavi ve doktor uyumsuzluğu vardır. 4. Hasta atopiktir. Hastaya DPT yapılmıştır. Ancak hasta önlenebilir allerjen eliminasyonu (ev tozu akarı gibi) yapmadığı için sürekli allerjenlerle temasta ve kullanılan ilaçlara rağmen tedavisi yeterli değildir. 5. Hasta atopiktir. DPT yapılmış ve allerjen tespit edilmiştir. Hasta ilaçlarının kullanım şekillerini bilmediği için yanlış kullanmakta ve tedaviden yarar görmemektedir (bazı astım ilaçları gibi). 6. Hasta atopiktir. DPT yapılmış ve allerjen tespit edilmiştir. Ancak uzun süreli ilaç kullanımı (antihistaminikler vs.) gerekmesine rağmen hasta tedavi süresine yan etkileri veya değişik nedenlerle uymamakta ve tedavisi yeterli değildir. 7. Hasta atopiktir. DPT yapılmıştır. Ancak toplumda %30 gibi yüksek oranlarda klinik yakınma olmadan test pozitifliği görülebilmektedir. Hastanın allerjik yakınması olmamasına rağmen hasta sadece DPT pozitifliği olduğu için allerji hastası gibi tedavi görmekte ve gereksiz tedavi yapılmaktadır. 8. Hasta atopik değildir. Yakınmaları konjenital veya doğumsal nedenlere bağlıdır. Hastanın atopisi çıkmamasına rağmen hastalığının kronik olması nedeniyle allerjik olduğu kabul edilmektedir. 9. Hasta atopik değildir. Astım benzeri yakınmaları vardır. Ancak hastalık yapan diğer etkenler araştırılmadığı için kronik yakınmalar nedeniyle allerjik hasta gibi kabul edilmektedir. Solunum sistemi dışındaki sistem hastalıklarına bağlı hastalıkları mevcuttur (reflü gibi). 10. Hasta atopik değildir. Kronik solunum sistemi yakınmaları vardır. Hastalık belirtileri kronik olduğu için hasta allerjik kabul edilmektedir. Fizik muayene ve sistemik muayene tam olmadığı için tanı yanlış konabilmektedir (nazal ve bronşiyal yabancı cisim gibi.) 11. Total IgE ölçümü allerji konusunda oldukça sınırlı bilgiler vermektedir. Hastalara DPT yapılmadan sadece total IgE veya spesifik IgE yapılıp tanı ve tedavi uygulanabilmektedir. Serum total IgE oranı birçok hastalığın yanısıra sigara içenlerde de artış gösterebilmektedir. Tek başına total IgE ye göre hastaya yaklaşım şekli tanı ve tedavi de yanlışlıklara neden olabilmekte ve total IgE yüksekliği yapan diğer nedenler atlanabilmektedir. Tekrarlayan ve uzun süre devam eden üst ve alt solunum belirtileri ve hastalıkları olan hastalarda atopik araştırma, tanının irdelenmesi ve tedavi maliyeti ile hasta konforunun düzenlenmesi açısından çok önemlidir. Ayrıca allerjiye bağlı komorbit hastalıklarında uygun tedavi ile belirgin oranda sıklık ve sürelerinin azaltılması hastalar ve milli ekonomimiz açısından da çok önemlidir. Gerek üst solunum, gerekse de alt solunum hastalık belirtileri 4 haftadan uzun süren hastalar ile üst veya alt solunum hastalık sıklığı yılda 4 defadan fazla olan hastalarda atopi araştırılmasını önermekteyiz. KAYNAKLAR 1. Rosi E, Stendardi L, Binazzi B, Scano G. Perception of airway obstruction and airway inflammation in asthma: a review. Lung. 2006; 184 (5): Lambrecht BN, van Rijt LS. Infections and asthma pathogenesis: a critical role for dendritic cells? Novartis Found Symp. 2006;279: ; discussion 200-5, Kalyoncu AF, Coplu L, Selcuk ZT, Emri AS, Kolacan B, Kocabas A, Akkoclu A, Erkan L, Sahin AA, Baris YI. Survey of the allergic status of patients with bronchial asthma in Turkey: a multicenter study. Allergy. 1995; 50 (5): D'Amato G, Liccardi G, D'Amato M, Holgate S. Environmental risk factors and allergic bronchial asthma. Clin Exp Allergy. 2005; 35 (9): Langley SJ, Goldthorpe S, Craven M, Morris J, Woodcock A, Custovic A. Exposure and 157

6 sensitization to indoor allergens: association with lung function, bronchial reactivity, and exhaled nitric oxide measures in asthma. J Allergy Clin Immunol. 2003; 112 (2): Barcan F. Solunum allerjenlerinde tanı. Galenos Aylık Tıp Dergisi. 1998; 23: Zhong NS. New insights into risk factors of asthma. Respirology. 1996; 1 (3): Ponikau JU, Sherris DA, Kephart GM, Kern EB, Gaffey TA, Tarara JE, Kita H. Features of airway remodeling and eosinophilic inflammation in chronic rhinosinusitis: is the histopathology similar to asthma? J Allergy Clin Immunol. 2003; 112 (5): Beasley R, Roche Wr, Roberts JA, Holgate ST. Cellular events in the bronchi in mild asthma and after bronchial provocation. Am Rev Respir Dis. 1989; 139 (3): Borghesan F, Bernardi D, Plebani M. In vivo and in vitro allergy diagnostics: it's time to re-appraise the costs. Clin Chem Lab Med. 2007; 45 (3): Johansson SG, Berglund A, Kjellman NI. Comparison of IgE values as determined by different solid phase radioimmunoassay methods. Clin Allergy Jan;6 (1): Smith SF: Allergy test in clinical ptactise. Ann Allergy. 1989; 62: Council on Scientific Affairs AMA. In Vitro Testing for Allergy. JAMA. 1987; 258: