Üst başlık hareket. kolu. Üst başlık. Askı yatak. Devir sayısı seçimi. Fener mili yuvası İş tablası. Boyuna hareket volanı Düşey hareket.

Transkript

1 Frezeleme İşlemleri

2 Üst başlık Askı yatak Fener mili yuvası İş tablası Üst başlık hareket kolu Devir sayısı seçimi Boyuna hareket volanı Düşey hareket kolu Konsol desteği

3

4

5

6 Eksenler ve CNC Freze

7 İşlemler Çift Frezeleme Profil Frezeleme Kanal Frezeleme Testere Frezeleme Düzlem Yüzey Frezeleme

8 İşlemler Parmak Frezeleme Kanal ve T kanal Frezeleme

9 İşlemler

10 İşlemler Çevresel Frezeleme Alın Frezeleme

11 Kesiciler Düz dişli silindirik frezeler Silindirik helisel frezeler

12 Kesiciler Alın Freze Kanal frezeler Parmak frezeler

13 Kesiciler Form Frezeler

14 Kesiciler

15 Kesiciler

16 Kesiciler

17 Kesiciler Modül frezeler Testere frezeler

18 Soğutma ve Yağlama Sıvıları

19 Malafa

20 Malafa Montajı

21 Pens Mandreni Pens mandreni ile bağlama

22 Parça Bağlama Basit tezgah mengenesi ile Civata ve pabuçlar ile

23 Parça Bağlama Döner tabla yardımıyla Divizör ve Punta Yardımıyla

24 Kesme Hızı

25 Kesme Hızı 1-Kullanılan kesicinin cinsi 2-İşlenilen malzemenin cinsi 3-Talaş biçimi(ince veya Kaba) 4-Tezgahın gücü ve kapasitesi 5- Soğutma sıvısının kullanılması 6-Kullanılan devir sayısı 7-Kesicinin çapı

26 İlerleme Kesici ağız sayısı u = s zn z İlerleme (mm/dak) Tek bir dişin veya kesici ağzın ilerlemesi (mm/dak) Devir sayısı (dev/dak) Bu değer tablodan alınır

27 Karşıt ve Aynı Yönde Frezeleme

28 Parametreler v= (m/dak) b= /cos (Talaş Genişliği) cos =1- (Kesme Kavrama açısı) h= (Ortalama talaş kalınlığı) =. (Düzeltme Faktörü) =,.. (Tezgah Gücü)

29 = =Tablanın toplam hareket boyu İlerleme Tablanın toplam hareket boyu ise; L=2l c +l Esas İşleme Zamanı =

30 Yüzey Kalitesi Takım tutucuya takılan sert maden uç kesiciler iş yüzeyleri üzerinde bir takım izler bırakır. Bu izlerin belli bir biçimi olmamakla beraber seçilen kesici uca bağlı olarak değişir.

31 Yüzey Kalitesi Slindirik Freze IT8 Rt 30 µm Alın Freze IT6 Rt 10 µm From Freze IT7 Rt 25 µm

32 Örnek-1 Malzemesi St 60, uzunluğu l=500 mm, işlenecek yüzeyin genişliği = 100 mm olan bir plakanın üst yüzeyi, kalınlığı 46 mm den, 40 mm ye kadar frezede işlenecektir. Đşlem için gereken takım, talaş kaldırma faktörleri, güç ve esas işleme zamanı istenmektedir. Freze tezgahının genel özellikleri ; hız kademeleri : n = 35,5 ; 50 ; 71 ; 100 dev/dak ; ilerleme hızı : u= mm/dev ( kademesiz ) verim ( ) = 0,7 olarak verilmektedir.

33 Çözüm : 1- Takım Seçimi : Frezeleme, silindirik freze ile gerçekleştirilecektir. Buna göre malzemesi hız çeliği (SS), çapı D=B= 100 mm, ağız sayısı z= 8, açıları = 6 ; 12 ; = 40 olan N tipi helisel bir freze seçilir. (Cetvel A-7.1, Cetvel A-7.4 ) 2- Talaş kaldırma faktörleri : a.paso kalınlığı a=46-40 = 6 mm b. Cetvel A-7.2 den, St 60 ve SS için v = 22 m/dak; = 0,18 mm/diş şeklinde tayin edilir. Cetvel A-7.2 de kesme hızları esasen a= 8 mm ve a= 1 mm için verilmiştir. a= 6 mm ye karşılık gelen kesme hızı interpolasyon yolu ile tayin edilmiştir. c. Ana milin dönme hızı, n= =. = 70,03 dev/dak bulunur. Buna göre tezgahın hız kademelerinden ;. n=71 dev/dak seçilir. Gerçek kesme hızı ; v= =.. d. Đlerleme hızı, = 22,3 d/dak dır. u=. z. n = 0, = 102,24 mm/dak elde edilir. Tezgah kademesiz bir ilerleme sistemine sahip olduğu için bu değer gerçekleştirilebilir.

34 3.Tezgah gücü a.talaş genişliği b= /cos = B /cos = 100 /cos40 = 130,5 mm b.kesme kavrama açısı cos =1-. = 1- = 0,88 ; = 28,4 c.ortalama talaş kalınlığı h=., d.düzeltme faktörleri : ye ait =.,. = = 0,91 Takım malzemesi ve işlemin özelliğine ait ; =1,56 (Cetvel A-2.2 ) Aşınma faktörü = 1,3 seçilir. 0,18 0,044 mm elde edilir.

35 e.özgül kesme kuvveti z=0,17 ve = 1940 N/ (Cetvel A-2.1) değerleri ile =.. = ,044,. 0,91. 1,56.1,3 = 6088,68 N/ hesaplanır. f. Bir ağıza düşen ortalama kesme kuvveti = b. = 130,5. 0, ,68 = 34961,2 N ; g.parça ile temasta bulunan ağız (diş ) sayısı =z. = 8., = 0,63 ; h.ortalama kesme kuvveti =. = 0, ,2= 22025,5 N i.tezgah gücü =,. =,.,., = 13,4 kw olarak hesaplanır. 1,15 ilerleme için..., gereken gücü temsil etmektedir. 4. Esas işleme zamanı a.đşleme stroku L= l = = 526,74 mm

36 b.esas işleme zamanı =. =.,. = = 5,16 dak bulunur. Parça bir pasoda ( i=1 ) işlenmektedir.. Önemli Not : Schlesinger e göre a/ D 0,2 olduğu durumda, ortalama talaş kalınlığı = bağıntısı ile hesaplanabilir. Problemdeki donelere göre bu bağıntı =0,18 = 0,044 mm yani yukarıda bulunan değeri vermektedir.

37 Örnek-2 Uzunluğu l= 600 m, genişliği =180 mm ve malzemesi GG25 olan bir parçanın yüzeyi; HSS ten yapılan, diş sayısı z= 12 ve çapı D=200 mm olan bir alın freze başlığı ile 3 pasoda işlenmektedir. Kesme hızı v=20 m/dak, ilerleme = 0,2 mm/diş, paso derinliği a= 5 mm olarak verilmektedir.talaş hacmine bağlı kesme gücü ve esas işleme zamanı nedir? Çözüm : 1. Talaş hacmine bağlı kesme gücü a. Dönme hızı : n= =.. = 31,8 dev/dak b.đlerleme hızı : u=.z.n=0, ,8 = 76,3 mm/dak c.talaş hacmi V=...., = = 68,7 /dak d. Talaş gücü (K=25 / kw dak ile ).., =, = 1,92 kw bulunur. Burada f-düzeltme faktörüdür. Silindirik frezeleme için f=1, freze başlığı ile alın frezeleme için f= 0,7 alınır.

38 2-Esas işleme zamanı : a. Đşleme stroku : = 0,5 ( D- ) = 0,5( = 56,5 mm = 3,5 mm ile L= +l + = 56, ,5 = 660 mm ; b.esas işleme zamanı : = =., = 26 dak elde edilir.

39 Örnek-3 Đşlenecek yüzeyin boyutları l= 500 mm, B= 100 mm olan bir parça, D=150 mm lik alın freze ile, 3 kaba ve 1 ince pasoda işlenecektir. Paso kalınlıkları: kaba pasoda = 4,5 mm, ince pasoda = 0,5 mm, ilerleme hızı u= 80 mm/dak olarak verilmektedir. 8 saatte, kaç parçanın işlenebileceği sorulmaktadır. Çözüm : 1. Đşleme stroku : L = l ,5(D- ) = ,5 ( ) = 522,1 mm bulunur. 2.Esas işleme zamanı : a.kaba talaş için ( 3) =.,. = = 19,58 dak b.đnce talaş için ( 1 ) =.,. = = 6,53 dak c.toplam esas işleme zamanı = + = 19,58 + 6,53 = 26,11 30 dak elde edilir.

40 3. 8 saatte işlenecek parça sayısı : m=. =., = 18,38 parça olarak hesaplanır. Not : 1. Tayin edilen parça sayısı teoriktir. Esasen her parçanın işlenmesinde, parçayı yerinden alma-koyma, tezgaha bağlama-çözme, ölçme, ayarlama gibi yardımcı zaman ( ) ve işçinin kişisel ihtiyaçlarını karşılamak için kayıp zaman ( ) dikkate alınmalıdır. Yardımcı zaman, esas işleme zamanının % 10 u ve kayıp zaman efektif zamanının % 15 i olarak alınırsa ; = 0,1 = 3 dak = + = 30+3 = 33 dak = 0,15 = 0, = 4,95 dak ile parça zamanı : + = 33+ 4,95 = 37,95 38 dak bulunur. Bu durumda işlenecek parça sayısı m=. =. = 12,63 yani tam 12 parça ve 13. parçanın % 63 üdür. 2. Burada dikkate alınacak bir başka husus işleme teknolojisi ile ilgilidir. Bu bakımdan her parça kaba ve ince veya tüm parçalar ilkin kaba ve sonra ince olarak işlenebilir. Buna bağlı olarak kaba ve ince işlem için ayar zamanı da zaman hesabına dahil edilmelidir. Ayar zamanı birinci yöntemde daha yüksektir. Bu nedenle pratikte daha çok ikinci yöntem kullanılmaktadır.

41 Delik Delme İşlemleri

42 Delik Delme İşlemleri Kendi ekseni etrafında dönen bir gövdeye takılmış iki tek ağızlı takım olarak düşünülebilir. Matkapucununkesici kısmı, koni şeklindeolanuçkısmıdır; burada iki kesici kenar ve bunlara ait taban yüzleri vardır. Standart mors koniği saplı bir matkap ucu

43 Matkap Ucu

44 Matkap Çeşitleri

45 Delik Açma

46 Çeşitli Delme işlemleri (a) Rayba işlemi (reaming) (b) Kılavuz salma işlemi (tapping) (c) Silindirik havşa açma (counterboring) (d) Konik havşa açma (countersinking) (e) Punta deliği açma (centering)

47 Kesme Açıları

48 Kesme açıları ve kuvvetleri

49 Kuvvetler

50 Örnek 1 Malzemesi C45 olan bir parçanın üzerine, çapı do= 16 H7 mm ve uzunluğu l=20 mm olan delik açılacaktır.đşlenecek parça sayısı 30 olarak verilmektedir.đşlem için gereken: a.takımlar, b.talaş kaldırma faktörleri, c.aşınmanın etkisini dikkate alarak güç, d.esas işleme zamanı istenmektedir. Çözüm : 1. Đşleme yöntemi : Deliğin işleme kalitesi H7 dir; bu nedenle delik, spiral matkapla delik açma ve raybalama olmak üzere iki kademe de işlenecektir.

51 2. Takımların seçimi : a.spiral matkap : Cetvel 6.3 te, sert metal (HM ) rayba ile raybalanan 16 mm bir delik için 0,25 mm bir işleme payı öngörülmektedir. Dolayısıyla delme işleminden sonra deliğin çapı =16-0,25=15,75 mm olması gerekir. Bu çapa uygun olarak : Çapı d= 15,75 mm, sapı DIN 345 e göre konik (Mors konikliği 2) ve Cetvel A.6-1 e göre uç açısı = 118 olan N tipi spiral matkap seçilir. Matkabın açıları Cetvel A-6.2 ye göre, =8 ; =30 olarak tayin edilir. b. Raybanın seçimi: Sert metal plaketlerle donatılmış, DIN 14 e göre çapı 16H7 mm lik bir rayba seçilir. 3. Talaş kaldırma faktörleri : Cetvel A-6.3 ten C45 malzemesi ve d=16 mm delik çapı için ; s= 0,25 mm/dev; n=400 dev/dak ; v= 20 m/dak karşılık gelmektedir.

52 4. Tezgah gücü a. Bir ağıza karşılık gelen ilerleme : sz= s 2 = 0,25 = 0,125 mm/ağız 2 b.talaş kalınlığı h = sz sin = szsin ( / 2 ) = 0,125 sin (118/2) = 0,107 mm d c.talaş genişliği b= 2sin = d 2sin ( / 2 ) = 15,75 = 9,19 mm 2sin (118/2) d.özgül kesme kuvveti z= 0,25 ; ka= 1,3 (aşınma faktörü ) ve ks = 1765 N/mm (Cetvel A-2.1 ) değerleri ile, ks=1,2 ks h z = 1, ,107, 1,3 = 4813,9 N/mm e) Kesme kuvveti, Fs = d s 2 k = 15,75 0, ,9 = 9477,9 N 2 f) Kesme momenti d 15,75 M = F = 9477,9 = 37319,23 Nmm = 37,32 Nm 4 g) Tezgah gücü Pm M sn 9550 ηm = 28, = 2,33 kw olarak hesaplanır. Tezgah verimi 0,7 olarak ,7 alınmıştır.

53 5. Esas işleme zamanı a.đşleme stroku L= = d 15,75 +3+l = 3 b. Esas işleme zamanı ve 30 parça için : t = L sn = 28,25 = 0,283 dak/parça 0, t t 30 = 0, = 8,475 dak elde edilir = 28,25 mm

54 Örnek 2 GG-25 ten yapılan bir gövde üzerine ilkin d = 12 mm lik bir delik açılacak ve sonra genişletme matkabı ile d = 20 mm ye kadar genişletilecektir. Delme işlemi ; uç açısı = 118, malzemesi hız çeliği (HSS) spiral bir matkap ve ilerleme s = 0,4 mm/dev; delik genişletme işlemi: uç açısı = 180, malzemesi HSS delik genişletme matkabı ve ilerleme s=0,2 mm/dev ile gerçekleştirilecektir. Buna göre her iki işlem için kesme momenti istenmektedir. Çözüm : 1.Delik açma : a.talaş kalınlığı, h= sz sin = s 2 sinψ 2 = 0,4 sin 118/2 = 0,17 mm ; elde edilir. 2 b.özgül kesme hızı, Cetvel A-2.1 den interpolasyon ile k sh = 1810 N/mm bulunur ve ks = 1,2 k = 1, = 2172 N/mm olarak hesaplanır. c.kesme kuvveti, Fs = d s 2 k s= 12 0, = 5212,8 N

55 d.kesme momenti, d 12 M = F = 5212,8 = 15638,40 Nmm = 15,6 Nm olarak tayin edilir Delik genişletme : a.talaş kalınlığı, h= sz sin = s sin 2 2 = 0,2 180 sin = 0,1 mm 2 2 b. Özgül kesme kuvveti, Cetvel a-2.1 den k sh = 2074 N/mm ve ks = 1,2 k sh = 1, = 2488,8 N/mm c. Kesme kuvveti, Fs= d d s 2 ks ,2 2488,8 = 1991,04 N 2 d. Kesme momenti, Ms= Fs d 2 d 1 = 1991, = 15928,3 Nmm = 15,9 Nm olarak hesaplanır. 4 4 Her iki işlemi gerçekleştiren tezgah M = 15,9 Nm momentini sağlayacak durumda olmalıdır.