İÇİNDEKİLER BÖLÜM MESLEK DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ...

Transkript

1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM MESLEK DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ... 1 Meslek Seçimine Yardım Hizmetlerinin Gelişimi... 3 Meslek seçiminin dinamiğini açıklama girişimleri... 5 Avrupa Ülkelerinde Meslek Rehberliği... 8 Avrupa Birliği Ülkelerinde Meslek Rehberliği ve Danışmanlığı Hizmetleri.. 9 Meslek rehberliği ve danışmanlığı için Avrupa Birliği politikası Türkiye de Meslek Rehberliğinin Gelişimi Kalkınma planlarında mesleğe yönlendirme konusu Milli eğitim şuralarında mesleğe yöneltme konusu İş arayanlara meslek danışmanlığı Mesleki rehberlik araç ve kaynaklarının geliştirilmesi Türkiye nin Avrupa Birliği ile İlişkilerinde Meslekî Rehberlik Çalışmaları. 20 BÖLÜM MESLEK GELİŞİMİNİ ETKİLEYEN ETMENLER Yetenekler Duyusal Yetenekler Zihinsel Yetenekler Dikkat Bellek Akıl yürütme Psikomotor Yetenekler Duyuşsal Yetenekler Yetenekler ve Meslekler Genel Yetenek Test Bataryası Mesleki Yetenek Örüntüleri Araştırması Bazı Meslek Elemanlarının GATB Kesim Puanları Montaj Hattında Çalışanlar V

2 Yetenekler ve meslekte başarı On bin meslek araştırması Özel yetenekler ve meslekler Yetenekler ve cinsiyet Yeteneklerin meslek ve iş doyumu ile ilişkisi Yetenekler ve Meslek Seçimi İlgiler İlgi Alanları İlgilerin Ölçülmesi İlgilerin envanterle ölçülmesi Strong Mesleki İlgi Envanteri Kuder İlgi Alanları Tercihi Envanteri Kendini Araştırma Envanteri Kendini Değerlendirme Envanteri İlgi envanterlerinin sınırlılıkları Ölçülen ve ifade edilen ilgilerin karşılaştırılması İlgilerin başarıdan çıkarsanması İlgilerde Kararlılık İlgi ve Yetenek İlgi ve Cinsiyet İlgilerin Gelişimi İlgilerin Meslek Seçiminde Rolü İlgi ve Meslekte Başarı İlgi ve Meslekte Doyum Meslek Değerleri İlgi ve Değer Farklı Grupların Meslek Değerleri Meslek Değerlerinin Gelişimi Meslek değerlerinin gelişiminde ailenin rolü Çeşitli Program ve Mesleklerdeki Bireylerin Meslek Değerleri Değerler ve Meslek Seçimi Psikolojik Gereksinmeler Yetkinlik Beklentisi Yetkinlik Beklentisi ve Meslek Seçimi Yetenekler ve yetkinlik beklentisi Risk alma ve yetkinlik beklentisi Yetkinlik Beklentisi ve Meslek Seçiminde Kararsızlık Sosyoekonomik Düzey Değerler ve SED Başarı güdüsü ve SED Cinsiyet Kız ve Erkek Çocukların Psikolojik Özellikleri Cinsel kalıp yargılar Sonuç VI

3 BÖLÜM MESLEK SEÇİMİNİ / GELİŞİMİNİ AÇIKLAYAN KURAMLAR Özellik Faktör Kuramı Holland ın Tipoloji Kuramı Tiplerin gelişimi Tiplerin belirlenmesi Ayrışma Tutarlılık Kişisel Yönelim ve Meslek Seçimi Psikanalitik Kuramlar Özdeşim ROE nun Gereksinim Kuramı Karar Kuramları Gelatt ın karar modeli Vroom un beklenti kuramı Hilton un karar modeli Gati nin modeli Karar Verme Biçimleri Karar Verme Davranışını Etkileyen Etmenler Meslek Seçiminde Kararsızlık Gelişim Kuramları Hayal dönemi (fantasy stage) (7-12 yaş) Deneme dönemi (tentative stage) Gerçeklik dönemi (reality stage) Super ın Yaşam Boyu Meslek Gelişimi Kuramı Belli Başlı Önermeler Yaşam alanı Yaşamın yapısı Rol etkileşimi Yaşamı Yeniden Tasarlama Yaşam Süresi Büyüme Mesleki Kimlik Sistemler Meslek Olgunluğu Meslek olgunluğunun boyutları Mesleki Olgunluk Envanteri Meslek olgunluğu ile ilişkili değişkenler Super in Çocuklukta Kariyer Gelişimi Modeli Super in Öz Kavramı Kuramı Öz kavramının boyutları Öz kavramları sisteminin boyutları Öz kavramı ve meslek seçimi Kendine Saygı ve Meslek Seçimi Tiedeman ve O Hara nın Meslek Gelişimi Kuramı Gottfredson un Daraltma ve Uzlaştırma Kuramı VII

4 Daraltma sürecinin ilkeleri Uzlaşma Sosyal Öğrenme Kuramı Kuramın Meslek Danışmanlığına Katkısı Meslek danışmasının hedefi Değerlendirmenin rolü İşe Uyum Kuramı İşe uyum modelinin meslek danışmanlığında kullanımı İşe uyum Değer Destekli Bütüncül Kariyer ve Yaşam Rolleri Modeli Değer Temelli kariyer seçimi BÖLÜM MESLEK DANIŞMANLIĞININ İLKE VE TEKNİKLERİ Bireysel Özelliklerin Tanınması Ölçme araçlarını kullanırken uyulması gereken kurallar Bireyi tanıma tekniği olarak görüşme ve psikolojik danışma Gereksinmelerin belirlenmesi Meslekler ve Eğitim Olanakları Hakkında Bilgi Verme Grup etkinlikleri Meslekler hakkında bilgi edinmede güdülenmenin önemi Araştırma davranışını geliştiren ve engelleyen etmenler Karar Verme Becerisi Geliştirme Karar verme durumunda olan bir kimsenin yapacağı işlemler Karar vermeyi güçleştiren koşullar Karar vermeye yardım hizmeti olarak psikolojik danışma Yorumlama Destekleme Meslek seçimine yardım konusunda yapılan bazı araştırmalar Kendi kendine yardım tekniklerinin etkisi Meslek Kararı Vermede Yetkinlik Algısını Geliştirme Programları Grupla psikolojik danışmanın etkili olduğu sorunlar Meslek danışmanlığının etkili olma koşulları Bilgisayarların Meslek Rehberliğinde Kullanımı Mesleki Bilgi Sistemi (Career Information System- CIS) Rehberlik Bilgi Sistemi (Guidance Information System GIS) KEŞİF (DISCOVER) Etkileşimli Rehberlik ve Bilgi Sistemi- SIGI (System of Interactive Guidance and Information) SEÇENEKLER-CHOICES Türkiye de Bilgisayarlı Meslek Rehberliği Sistemlerinin Geliştirilmesi BİLDEMER (Ortaöğretim) BİLDEMER-O Bilgisayarlı meslek rehberliği sistemlerinin (BMRS lerin) geçerliliği BMRS ler nasıl Kullanılmalıdır? BMRS lerin yararları BMRS lerin uygulanma şekilleri VIII

5 BÖLÜM ÇAĞIMIZDA ÇALIŞMA YAŞAMI Meslekler değişmektedir Gereken kişilik özellikleri Çağdaş Eğitimin Hedefleri İlköğretimde meslek danışmanlığı Ortaöğretimde Meslek Danışmanlığı İlköğretimden sonra meslek eğitimi Çıraklık eğitimi ve meslek danışmanlığı Yükseköğretim Kurumlarında İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetleri Çalışma Yaşamında Meslek Danışmanlığı İşini Kaybedenlere Danışmanlık Çalışma Yaşamında Kadın İş yerinde kadına ayrımcılık Cinsel taciz Kadınlara meslek danışmanlığı Engelli Bireylere Meslek Danışmanlığı Engelli Bireylerin Psikolojik Özellikleri Engelli bireylerin iş bulmalarını etkileyen etmenler Engelli Bireylere Danışmanlık BÖLÜM MESLEK DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİNİN VERİLDİĞİ YERLER Okullarda Meslek Danışmanlığı Hizmetleri İş Kurumunda Danışmanlık Hizmetleri Meslek ve Eğitim Bilgilerinin Toplanması Meslek Bilgilerinin Toplanması Mesleğin adı Mesleğin tanımı Görevler ve yapılan işler: Meslek Bilgilerinin Edinilebileceği Kaynaklar Bilgilerin Toplanmasında Gözetilecek Hususlar Meslek Danışma Kurulu Meslek Bilgilerinin Kullanıcılara Sunumu Eğitim Bilgilerinin Toplanması İş Kurumunda Meslek Danışmanlığı Hizmetleri İş Tutumu Ölçeği İş Arayanlara Grupla Danışma Hizmeti Grup danışmasının amaçları Gruba kimler alınmalıdır? Grubun oluşturulması Grup üyelerinden beklenen davranışlar Grup görüşmelerinde danışmanın rolü Grubun işleyişi İş Arama Becerileri Eğitimi Nasıl bir iş istediğine karar verme IX

6 Niteliklerini Net ve Doğru Bir Biçimde Değerlendirme İş Olanakları Hakkında Bilgilerin Nerelerden Elde Edileceğini Bilme İşe Nasıl Başvurulacağını Bilme İş Arayanın Yapması Gerekenler Bir tanıtım kartı hazırlama İş Görüşmesine Hazırlanma Görüşmenin amacı Görüşmeye gitmeden önce yapılması gerekenler Görüşmede işverenlerin sordukları sorular Bana kendinizden bahseder misiniz? Ne tür bir iş arıyorsunuz? Neden işsizsiniz? Son işinizden neden ayrıldınız? Neden bu kadar uzun süre işsiz kaldınız? Niçin bu firmada çalışmak istiyorsunuz? Güçlü olduğunuz yönleriniz nelerdir? Zayıf olduğunuz alanlar nelerdir? Ne kadar ücret istiyorsunuz? Görüşmede Sorulabilecek Başka Sorular Görüşme Sırasında Beğenilmeyen Davranışlar Görüşmenin Sona Erdirilmesi Öz geçmiş Yazma Öz geçmiş nasıl yazılır? Bir öz geçmişte bulunması gereken bilgiler Öz geçmiş Türleri Kronolojik öz geçmiş İşlevsel öz geçmiş Kronolojik ve işlevsel öz geçmiş Başvuru Formları Nasıl Doldurulmalı? BÖLÜM MESLEK BİLGİLERİNİN SINIFLANDIRILMASI Meslek ile İlgili Bazı Kavramlar Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması Ana amaçlar Kavramsal çerçeve Tasarım ve yapı Çizelge 1. ISCO-88 in Ana Gruplarındaki Alt Grupların Sayıları ve Beceri Düzeyleri Ana Grupların Özeti Kanun yapıcılar, üst düzey memurlar ve müdürler Profesyonel meslekler Teknisyenler ve yardımcı profesyonel meslekler Büro elemanları ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar Hizmet ve satış elemanları Tarım ve balıkçılık alanında çalışan nitelikli elemanlar Sanatkarlar ve ilgili çalışanlar X

7 Tesis ve makine operatörleri ve montajcıları Nitelik gerektirmeyen meslekler Silahlı kuvvetler ANA GRUP: 2 Profesyonel Meslek Mensupları Alt Ana Grup Bazı Özel Konulara İlişkin Düzenlemeler Eğitim ile ilgili gereksinimlerdeki ulusal farklılıklar Geniş Çapta Görev ve Sorumluluğu Olan Meslekler Teknoloji ve Beceriler Meslekler ve Kadınlar Kayıt Dışı Sektördeki Meslekler Meslekler ve İstihdam Durumları Bazı Özel Meslekler Üzerine Notlar Sınıflama İlkeleri Meslek Adları Sözlüğü Mesleki Kod Numaraları İki Basamaklı Meslek Kategorileri Profesyonel, Teknik ve Yönetimsel Mesleklerde Mesleki Bölüm ve Grup Örneği Kod Numaraları İkinci Grubu Veri İnsan Nesne Kod Numaralarının Son Üç Basamağı Diğer Sınıflama Sistemleri ROE nun Sınıflama Sistemi Holland ın Meslek Sınıflama Sistemi Gerçekçi Kategorinin Diğer Kategorilerle Kombinasyonundan Oluşan Gruplardaki Meslek Elemanlarına Bazı Örnekler Mesleklerin Sosyoekonomik Düzeye Göre Gruplanması Genel Yetenek Yönünden Mesleklerin Sınıflandırılması KAYNAKÇA YAZAR DİZİNİ KAVRAM DİZİNİ XI