Radyasyon. İnsan kendi ürettiği ve kullanmaya başladığı cihazlar nedeniyle, tabiatta var olan normal ışınım ortamının dengesini bozmuştur.

Transkript

1 RADYASYON

2 Radyasyon İnsan kendi ürettiği ve kullanmaya başladığı cihazlar nedeniyle, tabiatta var olan normal ışınım ortamının dengesini bozmuştur.

3 Radyasyon Genel anlamda ışınım, enerjinin herhangi bir ortamda yayılmasıdır. Elektromanyetik radyasyon ise dalga ve tanecik özellikleri ile iki farklı görüşle açıklanabilir.

4 Radyasyon İnsan sinir sistemi km uzunluğu, 25 milyar sinir hücresi ile dev bir elektriksel donanıma sahip muazzam bir elektronik sistemdir. Bedeni fonksiyonların hepsi µv arası çok küçük gerilimli elektrik uyarıları ile devam eder. Elektromanyetik alanın dışarıdan bu hassas sisteme tesir etmesi durumunda tabii sirkülasyon etkilenebilir.

5 Radyasyon Elektromanyetik kuvvetler canlı organizmada atomlardan moleküllere, hücrelerden organlara kadar tüm yapıları bir arada tutan kuvvetlerdir. Canlı yapıları elektronik hassas aletler gibi düşünürsek vücut dışından gelebilecek elektromanyetik alanların ve bunların oluşturduğu kuvvetlerin, elektronik aletlerin işleyişini bozduğu gibi biyolojik yapıları da etkilediği bilinmektedir.

6 Radyasyon Radyasyon sözcüğü madde içine nüfuz edebilen ışınlar anlamında kullanılmıştır. Radyasyon iki gruba ayrılır: İyonlaştırmayan radyasyon İyonlaştıran radyasyon

7 Radyasyon İyonlaştırmayan radyasyon Maddeleri iyonize edecek kadar enerjisi olmayan daha çok ısıl etkilere neden olan ışınımlardır. Elektromanyetik radyasyon bu gruba girer.

8 Radyasyon İyonlaştıran radyasyon Atom ve moleküllerden elektron koparabilecek seviyede enerjiye sahip olan ışınımlardır. Bu durum molekül yapıda değişikliklere neden olur ve biyolojik yapıda ve DNA nın yapısında bozulmalara neden olabilir. Bu tür ışımaya örnek olarak nötron, proton, alfa, beta ve gama tanecikleri verilebilir.

9 Radyasyon İyonlaştıran radyasyon kaynakları Tıbbi ve bazı endüstriyel uygulamalarda kullanılan hızlandırıcılar çalıştığı sürece radyasyon üretir. Uranyum gibi radyoaktif malzemeler, alfa, beta ve gama olmak üzere enerjileri ve nüfuz etme özellikleri farklı üç tür radyasyon üretir. Ayrıca uzaydan yeryüzüne kozmik radyasyon (daha çok güneşten kaynaklanan) etkimektedir. Bu radyasyonun önemli bir kısmı ozon tabakası tarafından ekranlanmaktadır.

10 Radyasyon İyonlaştıran radyasyonun etkileri İyonlaştıran radyasyon birçok biyolojik ve kimyasal etkiye sahiptir. Zarar, tek bir molekülde onarılabilecek değişiklikten hücre ölümüne kadar değişiklik gösterebilir.

11 Radyasyon İyonlaştıran radyasyonun etkileri İyonlaştıran radyasyonun bedensel ve genetik etkileri söz konusudur. Bu etkiler alınan radyasyon dozuna ve süresine bağlıdır. Yüksek radyasyon dozuna maruz kalmış bireylerde görülebilecek bazı rahatsızlıklar: Kan ve kan yapan organlarda tahribat Kısırlık Gözde katarakt Ciltte yaralar Kanser gibi kötü tümörler Kalıtımsal hastalıklar Ölüm

12 Yüksek frekans, Düşük dalgaboyu Düşük frekans, yüksek dalgaboyu Kozmik ışıma Beta x-ışınları Mikrodalga Rf ELF Gamma Alfa UV IR Cep tlf TV GÖRÜNÜR IŞIK

13 DOĞAL ELEKTROMANYETİK KAYNAKLAR Güneş Bazı Uzak Yıldızlar Atmosferik Deşarjlar (yıldırım vb) İnsan Vücudu

14 DOĞAL OLMAYAN ELEKTROMANYETİK KAYNAKLAR Elektrik akımı taşıyan kablolar, TV ve Bilgisayarlar, Elektrikli ev aletleri, Radyo ve TV vericileri. Cep telefonları Hücresel telefon sistemleri (GSM Baz istasyonları ve telefon cihazları.)

15 ELEKTROMANYETİK ALANLARIN İNSAN SAĞLIGI ÜZERİNE ETKİLERİ Kısa Zamanda Hissedilen Etkileri Uzun Zamanda Hissedilen Etkileri

16 Baş ağrıları Göz yanmaları Yorgunluk Halsizlik Baş dönmeleri Gece uykusuzlukları

17 UZUN ZAMANDA HİSSEDİLEN ETKİLERİ Moleküler ve Kimyasal Bağlara Hücre Yapısına Bağışıklık Sistemine

18 Elektromanyetik Radyasyon Fiziksel olaylar Fizikokimyasal olaylar (Radikallerin oluşumu) Baş ağrısı, uykusuzluk, halsizlik, yorgunluk Doğrudan ve dolaylı etki Hücresel zararlar Akut etki Genetik mutasyonlar Kronik etki Lösemi Kanser

19 Elektromanyetik Alanların Etkileri İle İlgili Yapılmış Çalışmaların Sonuçları Epidemiyolojik çalışmaların sonuçları Deneysel çalışmaların sonuçları

20 1) Epidemiyolojik Çalışmaların Sonuçları Çalışma Konusu Sonuç Elektrik iletim hatlarının yakınında yaşayan çocuklar 40 m Kan kanseri riskinde 2 kat diğer kanser türlerinde 1,5 kat artış Elektrik işçileri Diğer insanlara göre kanser riskinde 3 kat, beyin tümörü olasılığında 12 kat artış Telefon kablo bağlantısı yapan işçiler Diğer insanlara göre; kolon kanserinde % 11, kan kanserinde % 165, beyin kanserinde % 100, prostat kanserinde % 145 daha fazla yakalandıkları açıklanmıştır. Elektrikli dikiş makinesi işçilerinde, marangozlarda, Alzheimer görülme sıklığı %10 daha fazla bulunmuştur.

21 CEP TELEFONLARI VE SAĞLIĞIMIZA ETKİLERİ

22 DENEYSEL ÇALIŞMALARIN SONUÇLARI 1993 de Belçikalı bilim adamları P53 geninde hasar oluştuğunu, 1995 de Washington Üniversitesi farelerde beyin lezyonu oluştuğunu, WHO EMA nın farelerde lenfomaya neden olduğunu tespit etmiş, Fransa da son bir yılda %31 beyin tümöründe artış görülmüştür.

23 KISA VADELİ ETKİLERİ (24 Saat) Görüş alanında daralma Yoğun stres ve yorgunluk hissi Konsantrasyon ve dikkat bozulması Kulak çınlaması ve kulaklarda ısınma İşitmede geçici aksaklıklar oluşması Baş ağrıları ve sersemleme

24 UZUN VADELİ ETKİLERİ (10 Yıl) Kalıcı işitme bozuklukları Embriyo gelişiminin zarar görmesi Kadınlarda düşük riskinin artması Kan beyin bariyerinin zedelenmesi Kalp rahatsızlıkları Hafıza zayıflaması Lenfoma kanseri Genetik yapısının bozulması

25 CEP TELEFONUNUN ETKİLERİNDEN KORUNMANIN BASİT YOLLARI Cep telefonu görüşmelerini mümkün olduğunca kısa tutmak Çocuklara cep telefonu kullandırtmamak, telefonları çocukların yakınında bulundurmamak.

26 Cep telefonunu bir kulaklık aracılığıyla kullanılmalı, Hamilelikte acil durumlar dışında kullanılmamalı, Dar ve kapalı alanlarda görüşme yapılmamalı, Cep telefonunu gün içinde vücudunuzdan olabildiğince uzakta taşınmalı.

27 Cep telefonları çaldığında ve bağlanma zamanlarında baş bölgesinden uzakta tutulmalıdır. SAR değeri düşük cep telefonlarını tercih etmek gerekir. (maksimum 2 W / kg ) Cep telefonunuzun SAR değerini de adresinden öğrenebilirsiniz.

28 BAZ İSTASYONLARININ SAĞLIĞA ETKİLERİ Mikrodalgaların dokulara iki temel etkisi vardır: Mikrodalga dokuları ısıtır. Mikrodalga hücrelerin kimyasını bozar.

29 HÜCRE ÜZERİNE ETKİLERİ Hücrelerde büyük moleküllerin deforme oluşu Hücre zarlarının birbirine yapışması Hücre zarlarında delikler açılması DNA tahribi

30 KANSER YAPICI ETKİLERİ Lösemi Beyin tümörü Lenfoma Testis tümörü Çocukluk kanserleri

31 BEYİN ÜZERİDEKİ ETKİLERİ Melatonin hormonunu azaltır. Alzheimer hastalığı riski artar.

32 BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNE ETKİLERİ Bağışıklık sisteminin etkinliğini, Antikorları, T8 lenfositlerini, Doğal öldürücü lenfositlerin sayısını azaltır.

33 KULAĞA ETKİLERİ Kulak çınlaması İşitme kaybı Kulakta yanma hissi ve kızarıklık

34 DİĞER ETKİLERİ Kafa ve yüzde yanma hissi Uykusuzluk Sinirlilik Unutkanlık Depresyon Baş ağrısı Baş dönmesi

35 BİLGİSAYAR VE SAĞLIĞIMIZ ÜZERİNE ETKİLERİ

36 BİLGİSAYARLAR TV LERLE AYNI ÖZELLİĞE SAHİPTİRLER VE HER İKİSİ DE ELEKTROMANYETİK DALGA YAYARLAR!

37 BİLGİSAYAR VE TV LERİN YAYDIĞI IŞINLAR Ultraviyole Mikrodalga X ışınları Radyo dalgaları Kızılötesi Düşük frekanslı EM dalga

38 GÖZ VE GÖRME SİSTEMİNE ETKİLERİ ZARARLARI Göz kamaşması Gözde kaşıntı Yanma Kızarıklık Sulanma

39 BİLGİSAYARIN ETKİLERİNDEN KORUNMANIN BASİT YOLLARI Cihazın güvenlik standartlarını taşıyıp taşımadığını kontrol edin. (yani CE işaretini olup olmadığını) Bilgisayar ekranınız 17 inç üzeri ise 70 cm, inç ise en az 60 cm uzağında olun

40 Ekranların yanlarında ve arkalarında oluşan manyetik alanlara 1m uzaklıkta kimse bulunmamalıdır. Bilgisayar içerisinde yapılan ekranlayıcı önlemleri tercih edin. Diz üstü bilgisayarlar şarjlı kullanıldığında düşük elektromanyetik alana sahiptir, uzakta şarj edilmelidir.

41 OFİSLERDE BİLGİSAYAR YERLEŞİMİ Kullanılmadığı zamanlar bilgisayarınızın hard disk ve monitörünü tümüyle kapalı tutun. Birkaç bilgisayarın birlikte çalıştığı mekanlarda yan yana yerleştirmek yerine aralıklı yerleştirmek uygun olur. Yan yana yerleştirilmiş bilgisayarların arasında da en az 1 metre aralık bırakılması önerilmektedir.

42 İşyerlerinde monitörlerin arkası insanlara dönük tutulmamalıdır. Hard diski monitörün altına yerleştirmek yerine uzak bir yere konulması tercih edilmelidir. Monitörler arka arkaya yerine aralıklı yerleştirilmelidir.

43 Bilgisayar Yerleşimleri Bilgisayar kullanıcısı Bilgisayar kullanıcısı Bilgisayar kullanıcısı Bilgisayar 2-3 metre Bilgisayar Bilgisayar Bilgisayar Bilgisayar kullanıcısı Hatalı Yerleşim Doğru Yerleşim

44 BĠ Bilgisayar kullanıcıları Bilgisayarlar Bilgisayarlar En az 2-3 metre En az 2-3 metre Bilgisayar kullanıcıları En az 2-3 metre Bilgisayarlar Hatalı Yerleşim Doğru Yerleşim

45 Bilgisayar kullanıcısı Bilgisayar kullanıcısı Bilgisayar Bilgisayar Duvar Duvar En az 2-3 metre Bilgisayar Bilgisayar Bilgisayar kullanıcısı Bilgisayar kullanıcısı Hatalı Yerleşim Doğru Yerleşim

46 Bilgisayar Yerleşimi Potansiyel manyetik alanı içinde duruyor Potansiyel manyetik alandan belli bir mesafede duruyor En az 2-3 metre Duvar Duvar Bilgisayar kullanıcısı Hatalı Yerleşim Doğru Yerleşim Bilgisayar kullanıcısı

47 EV VE İŞYERLERİNDE KULLANILAN ELEKTRİKLİ CİHAZLARIN RADYASYON AÇISINDAN İNCELENMESİ

48 Ev ve işyerlerinde kullanılan tüm elektriksel cihazların bir güç kaynağına bağlı olmaları nedeniyle çevrelerine hem elektrik alan hem de manyetik alan yayarlar!

49 EV VE İŞYERLERİNDE KULLANILAN EMA ÜRETEN ELEKTRİKLİ CİHAZLAR Bebek alarmları Alarmlı saat ve radyolar Bilgisayar monitörleri Lap-top Bilgisayar oyun setleri Elektrikli fırınlar Elektrikli battaniyeler Hi-fi müzik setleri Aydınlatma lambaları Fotokopi makineleri Dikiş makinesi Elektrikli traş makinesi Televizyonlar Transformatörler Elektrikli süpürge Çamaşır makinesi Bulaşık makinesi Mikrodalga fırınlar

50 EV VE İŞYERLERİNDEKİ ELEKTRİKLİ CİHAZLARIN ETKİLERİNİ AZALTMAYA YÖNELİK PRATİK ÖNERİLER Bebek alarmları, alarmlı saat ve radyolar başucunuzdan en az 1m uzakta olmalı Bilgisayar oyun setleri kullanılmadıklarında fişleri prizden çekilmeli Elektrikli fırınlardan çalışırken 1 m uzakta durulmalı Mikrodalga fırınları çalıştırdıktan sonra mutfaktan çıkmalı

51 Elektrikli battaniyelerin yatmadan önce fişleri prizden çekilmeli Halojen, florasan lambaları mümkünse kullanmayın Fotokopi makinelerinin arkasına 50 cm den daha fazla yaklaşılmamalı Elektrikli traş makineleri 7,5 dk dan fazla kullanılmamalı

52 Transformatörler çocukların odasında olmamalı Elektrik süpürgeleri 30 cm uzakta kullanılmalı Çamaşır ve bulaşık makinelerinin çalışırken yakınında bulunulmamalı Saç kurutma makineleri yatmadan önce kullanılmamalı Televizyona en az 3 m mesafede oturulmalı

53 Televizyon Yerleşimi Televizyon Televizyon seyircisi En az 3 metre Televizyon Duvar En az 3 metre Televizyon seyircisi Duvar Yatak Yatak Duvar Duvar

54 MİKRODALGA FIRINLARIN SAĞLIĞIMIZ ÜZERİNE ETKİLERİNDEN KORUNMANIN BASİT YOLLARI Çalışırken mutlaka 1m uzakta durmalı Yemek piştikten sonra fırından çıkarılıp 2-3 dakika bekletmeli Her yıl mikrodalga fırınların sızıntı seviyesini kontrol ettirmeli Mikrodalga fırının kapağı iyice kapanmadan fırını çalıştırmamak gerekli