5393 SAYILI KANUN ÇERÇEVESİNDE KENT KONSEYLERİ

Transkript

1 5393 SAYILI KANUN ÇERÇEVESİNDE KENT KONSEYLERİ Erdal KULUÇLU Sayıştay Başdenetçsi 1.GİRİŞ Evrensel anlamıyla yerel yönetimler, belirli bir coğrafi alanda yaşayan, yerel topluluğun bireylerine, bir arada yaşamak nedeniyle kendilerini en çok ilgilendiren konularda hizmet üretmek amacı ile kurulan, karar organları yerel toplulukça seçilerek göreve getirilen, yasalarla belirlenmiş görevlere ve yetkilere, özel gelirlere, bütçeye ve personele sahip, merkezi yönetimle olan ilişkilerinde yönetsel özerklikten yararlanan kamu tüzel kişiliklerini ifade etmektedir. 1 Yerel yönetimler içerisinde önemli bir yer tutan belediyeler, belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmakta ve karar 1 KAYA, Yerel Yönetimler Araştırma Grubu Raporu, TODAİE Yayını, Ankara 1992, s. 1. organları seçmenler tarafından belirlenmektedir. Belediyeler, mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçları görmek üzere kendilerine tahsis edilen kamu kaynaklarını kullanmak suretiyle çeşitli görevler ifa etmektedirler. Aynı zamanda söz konusu görevleri yerine getirirken önemli yekiler de kullanmaktadırlar. Belediyelere üstlendikleri kamu görevlerini en uygun şekilde yerine getirmek üzere idari ve mali özerklik verilmiştir. Ancak, uygulamada idari ve mali özerklik kamu kaynaklarının kullanımında bazı suiistimallere yol açabilmektedir. Belediyelerin sahip olduğu kamusal yetkilerin yasal çerçeve içerisinde kullanılması ve kamu kaynaklarının verimli, etkin ve tutumlu bir şekilde değerlendirilmesi adına 5393 sayılı Belediye Kanunu ile kent konseyleri kurulmuştur. 182 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

2 Erdal KULUÇLU 2.KENT KONSEYLERİNİN TARİHİ GELİŞİMİ 1970 li yıllardan itibaren insanın doğa üzerindeki olumsuz etkilerinin negatif sonuçlarının ortaya çıkmasıyla birlikte bu durumun önüne geçmek isteyen uluslararası kurumlar, 1972 yılında üst düzey hükümet temsilcilerinin katılımıyla Stockholm Zirvesi nde bir araya gelmişlerdir. Çevre konusunda hassasiyetin artması amacıyla düzenlenen Stockholm Zirvesi nde uluslararası sorumluluk kabul edilmiştir li yıllarla birlikte çevreye karşı duyarlılığın artması sonucu, 1983 yılında Birleşmiş Milletler Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu oluşturulmuş ve Komisyon tarafından 1987 yılında hazırlanan Ortak Geleceğimiz Raporu nda Sürdürülebilir Kalkınma kavramının tanımı yapılmıştır. Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşabilmek için yerel düzeyde katılımın oldukça önemli olduğu dile getirilmiştir. Hemen ardından sürdürülebilir kalkınmanın yaygınlaştırılması ve bu konuda ulusal ve uluslararası aktörler tarafından atılması gereken adımların belirlenmesi için Birleşmiş Milletler bünyesinde 1992 yılında Rio de Janeiro da Çevre ve Kalkınma Konferansı düzenlenmiştir yılındaki Konferansta, Gündem 21 olarak adlandırılan ve kalkınma ve çevre arasında denge kurulmasını hedefleyen sürdürülebilir gelişme kavramının hayata geçirilmesine yönelik uzlaşma ve taahhütleri ifade eden bir eylem planı ortaya çıkmış ve ulusal düzeyde Gündem 21 lerin desteklenmesinde yerel yönetimlere ayrı bir önem verilmiştir. Bu nedenle, Gündem 21 çerçevesinde belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesinde yerel yönetimlerin katılımı ve işbirliğinin, belirleyici bir etken olacağı ifade edilmiştir. Bu kapsamda Türkiye de de 1997 yılında Türkiye de Yerel Gündem 21 lerin Teşviki ve Geliştirilmesi Projesi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Daimi Temsilciliği ve Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği, Doğu Akdeniz ve Ortadoğu Bölge Teşkilatının (IULA-EMME) katkılarıyla başlamıştır. 3 2 Emre Savut, Yerel Gündem 21 Kent Konseyleri ve Uşak Kent Konseyi, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, sempozyum.bursakentkonseyi.org.tr/, (Erişim Tarihi: ) 3 Özer Köseoğlu, Kent Konseyleri: Müzakereci Demokrasi İçin Bir Fırsat mı?, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, sempozyum.bursakentkonseyi.org.tr/, (Erişim Tarihi: ) 2.1.GÜNDEM 21 Birleşmiş Milletler 1992 Rio Yeryüzü Zirvesinde 21. yüzyılın küresel hedeflerinin belirlenmesi için Rio Bildirgesi ve Gündem 21 adı altında iki belge ortaya çıkmıştır. 4 Rio Konferansı ile hayat bulan Gündem 21, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşma noktasında küresel bir eylem planı olarak nitelendirilmektedir. Dört ana ve bir tamamlayıcı kısımdan oluşan Gündem 21 in yerel yönetimler ile ilişkisine bakıldığında, Gündem 21 in Desteklenmesinde Yerel Yönetim Girişimleri başlıklı 28.Bölüm ön plana çıkmaktadır. Yerel Gündem 21 kavramının dile getirildiği bu bölümde, yerel yönetimlerin öncülüğünde sivil toplumun ve diğer tüm ilgililerin birlikte kendi sorunlarını ve önceliklerini saptayarak, kentleri için 21.Yüzyılın Yerel Gündemi ni oluşturmaları karara bağlanmıştır. Gündem 21; yeni yüzyılın gündemini oluşturmayı amaçlamakta, içerdiği 40 bölüm ile, bu yüzyılda çevre ve kalkınma sorunlarıyla başa çıkılmasına ve sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleştirilmesine yönelik eylem planlarını tanımlamaktadır. Gündem 21, amacının vazgeçilmez bir yöntemi olarak, küresel ortaklık kavramını gündeme getirmektedir. Bu kavramla birlikte, tüm dünyada geleneksel yönetim anlayışı, yerini, yönetişim yaklaşımına bırakmaya başlamıştır. Bu yeni yaklaşım kapsamında, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, diğer yerel aktörler, merkezi yönetimlerle uluslararası topluluğun ortakları olarak nitelendirilmeye başlanmıştır. Rio Konferansı nı takip eden tüm zirveler, söz konusu küresel ortaklık kavram ve ilkelerini pekiştirici bir işlev görmüştür. 5 Gündem 21 in başarılı bir şekilde uygulanması için asıl sorumluluk hükümetlerde olmakla birlikte, vatandaşlar, hükümet dışı kuruluşlar ve diğer gruplarında etkin olarak süreçte yer almaları gerektiği ifade edilmiştir. 6 Gündem 21 de yer alan tüm program alanlarının başarıyla uygulanabilmesinin gereği ve önkoşulu olarak, çok-aktörlülük ve toplumsal uzlaşma aranması vazgeçilmez iki esas olarak karşımıza çıkmaktadır. 7 4 Zerrin Toprak, Yerel Yönetimler, Nobel Yayını, 6. Baskı, Ankara 2006, s Oral Demir, Yerel Siyasette Katılımcılık Ve Kalkınma (Türkiye de Yerel Gündem 21 Örneği), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya 2008, 6 Sadun Emrealp, Yerel Gündem 21 El Kitabı, IULA-EMME Yayını, İstanbul 2005, s Esra Uzel, Küresel Çevresel Yönetişim(İyi Yönetim), acikarsiv. ankara.edu.tr/browse/3233/4087.pdf, (Erişim Tarihi: ). 183 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

3 5393 Sayılı Kanun Çerçevesinde Kent Konseyleri 2.2.YEREL GÜNDEM yy projesi olarak anılan Yerel Gündem 21 yerel yönetimler açısından yönetime katılım projesi olarak kabul edilmektedir.8 Çevresel ve kentsel sorunların yerellik niteliği taşımaları nedeniyle sorunları daha ortaya çıkmadan ya da çıktığında önlemek, zararlarını en aza indirmek için yerel ölçekte önlemler alınması gerektiği genel kabulüyle hizmetin halka en yakın yönetim birimince görülmesi ilkesinin gereği Gündem 21 Bildirgesi oluşturulmuştur. 9 Gündem 21 Bildirgesinin önemli başlıklarından birisi de, yerel yönetimlerle ilgili katılım mekanizmalarının hayata geçirilmesidir. Gündem 21 in 28.Bölümü, Gündem 21 in desteklenmesinde yerel yönetimlerin girişimleri başlığını taşımaktadır. Gündem 21 içerisinde Yerel Gündem 21 kavramının getirildiği bu bölümde yerel yönetimlerin, halka en yakın yönetim kademesi olarak, sürdürülebilir gelişme konusundaki yaşamsal konumlarının altı çizilmektedir. Bu bölümde, dört ana hedef ortaya konulmaktadır: - Birinci ana hedef olarak, her ülkedeki yerel yönetimlerden, kendi belde halkları ile katılımcı bir süreci başlatmaları ve kendi kentleri için bir Yerel Gündem 21 konusunda görüş birliği sağlamaları beklenmektedir. - ikinci olarak, uluslararası topluluk ile yerel yönetimler arasındaki işbirliğinin arttırılması ve uluslararası ölçekte yerel yönetimler arasındaki işbirliğini güçlendirici adımların atılması teşvik edilmektedir. - Üçüncü olarak, deneyim ve bilgi alışverişini zenginleştirmek amacıyla yerel yönetim birlikleri ve diğer yerel yönetimlerin temsilcileri arasındaki koordinasyon ve işbirliği düzeyinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. - Dördüncü ve son ana hedef olarak, her ülkedeki tüm yerel yönetimler, karar alma, planlama ve uygulama süreçlerine kadınların ve gençlerin etkin olarak katılımını sağlayacak programlar geliştirmeye ve uygulamaya teşvik edilmektedir Uğur Yıldırım ve Şerif Öner, Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımının Türkiye ye Yansımaları: GAP ta Sürdürülebilir Kalkınma ve Yerel Gündem 21, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 12, Sayı 4, Ekim 2003, s.13 9 Şenol Adıgüzel, Yerel Düzeyde Yönetime Katılım ve Yerel Yönetim Sürecindeki İşlevleri Açısından Yerel Gündem 21: Malatya Belediyesi Yerel Gündem 21 Örneği, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt:12, Sayı: 1, s Esra Uzel. Yerel Gündem 21 in özünde yer alan yönetişim anlayışının gelişmesi ise, dernekler, vakıflar, meslek odaları, sendikalar, özel sektör kuruluşları, akademik kuruluşlar, basın-yayın kuruluşları, yurttaş girişimleri gibi geniş bir yelpazeye yayılan sivil toplum kuruluşları ile belediyeler arasında yeni bir ilişki biçimi kurulmasını sağlamaktadır. 11 Bu yeni anlayışın hayata geçirilmesinde kullanılan en etkili ve en geniş tabanlı yapı ise kent konseyleri olarak karşımıza çıkmaktadır. 12 Ülkemizde 5393 sayılı Kanun la oluşturulan kent konseylerinin uygulama esaslarını belirleyen Kent Konseyi Yönetmeliği nin muhtelif maddelerinde Gündem 21 e ve Yerel Gündem 21 e atıflar yapılmaktadır. Dolayısıyla, Gündem 21 ve Yerel Gündem 21 kent konseylerinin teorik altyapısını oluşturmaktadır. 3. POZİTİF HUKUKTA KENT KONSEYİ Türkiye de genel olarak 1990 lı yıllardan sonra farklı adlarla da olsa, katılımcılığı özendiren, bilgi akışını hızlandıran, saydamlığı amaçlayan, yer yer karar alma süreçlerini de içeren, ilgili tarafların bir araya gelip görüş alışverişinde bulundukları ve belli konularda düşünce açıklamalarının yapıldığı platformların oluşturulduğu görülmektedir. 13 Bunlardan bazıları arasında Urla da Kent Senatosu ; Aliağa da Kent Parlamentosu ; Milas ta Kent Kurultayı ; Bursa, Antalya, İzmit, Dikili, Muğla ve Karşıyaka da Kent Meclisi ni saymak mümkündür. 14 Uluslar arası alanda Gündem 21 ve Yerel Gündem 21 belgeleri ile ortaya çıkan anlayış çerçevesinde Ülkemizde 5393 sayılı Belediye Kanunu ile kent konseyleri hukuki statüye kavuşmuşlardır. Gündem 21 in temel felsefesinin, yönetime katılımı artırmak ve bulunduğu yerden başlayan hemşehri sorumluluğunu geliştirmek olduğu düşünüldüğünde kent konseyleri yerel yönetime katılımda ve hemşehri sorumluluğunun geliştirilmesinde önemli bir araç haline gelmiştir. 11 Adem Esen, Kent Yönetimlerinde Katılım, v4/medya/ysiyaset.pdf, (Erişim Tarihi: ). 12 Uysal Kerman, Yakup Altan, Mehmet Aktel ve Mustafa Lamba, Yerel Yönetişim ve Kent Konseyleri, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Erişim Tarihi: ) 13 Halil İbrahim Aydınlı, Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Sürecinde Belediyeler Nobel Yayınları, Ankara 2004, s Bayram Coşkun, Kent Yönetimine Katılım ve Kent Konseyleri, Küresel Esintiler ve Yerel Etkiler Sarmalında Türk Kamu Yönetimi, Ed. Abdullah Yılmaz, Yavuz Bozkurt, Gazi Kitabevi, Ankara 2007, s NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

4 Erdal KULUÇLU sayılı Belediye Kanunu 5393 sayılı Kanun un Kent konseyi başlıklı 76. maddesinde yer alan Kent konseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır. Belediyeler kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin, varsa üniversitelerin, ilgili sivil toplum örgütlerinin, siyasî partilerin, kamu kurum ve kuruluşlarının ve mahalle muhtarlarının temsilcileri ile diğer ilgililerin katılımıyla oluşan kent konseyinin faaliyetlerinin etkili ve verimli yürütülmesi konusunda yardım ve destek sağlar. Kent konseyinde oluşturulan görüşler belediye meclisinin ilk toplantısında gündeme alınarak değerlendirilir. Kent konseyinin çalışma usûl ve esasları İçişleri Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle belirlenir. şeklindeki düzenleme ile kent konseylerinin yasal statüsü belirlenmiştir. 3.2.Kent Konseylerinin Unsurları Belediyeler tarafından yerine getirilecek görevlerde kent konseylerinin amacının ne olacağı, kent konseylerinin oluşumu ve kent konseylerince alınan kararların hukuki mahiyeti kent konseylerinin anlaşılması açısından önem taşımaktadır Kent Konseylerinin Görevleri Kent konseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır. Kent Konseyi Yönetmeliği nin 6. maddesinde kent konseylerinin görevleri aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. - Yerel düzeyde demokratik katılımın yaygınlaştırılmasını, hemşehrilik hukuku ve ortak yaşam bilincinin geliştirilmesini, çok ortaklı ve çok aktörlü yönetişim anlayışının benimsenmesini sağlamak, - Sürdürülebilir gelişmenin sağlanması ve bu konuda ortaya çıkan sorunların çözümüne yönelik planların hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak, - Kente ilişkin temel stratejiler ve faaliyet planlarının belirlenmesinde, uygulama ve izleme süreçlerinde tüm kenti kapsayan ortak bir aklın oluşturmasına katkıda bulunmak, - Yerellik ilkesi çerçevesinde katılımcılığı, demokrasiyi ve uzlaşma kültürünü geliştirmek, - Kentin kimliğine ilişkin tarihi, kültürel, doğal ve benzeri değerlere sahip çıkmak ve geliştirmek, - Kent kaynaklarının etkili, verimli ve adil kullanımına katkıda bulunmak, - Sürdürülebilir kalkınma anlayışına dayalı kentin yaşam kalitesini geliştiren, çevreye duyarlı ve yoksulluğu giderici programları desteklemek, - Sivil toplumun gelişmesine ve kurumsallaşmasına katkıda bulunmak, - Çocukların, gençlerin, kadınların ve engellilerin toplumsal yaşamdaki etkinliklerini arttırmak ve yerel karar alma mekanizmalarında aktif rol almalarını sağlamak, - Kent yönetiminde saydamlık, katılım, hesap verebilirlik, öngörülebilirlik ilkelerinin uygulanmasına katkıda bulunmak, - Kent konseyinde oluşturulan görüşlerin değerlendirilmek üzere ilgili belediyeye gönderilmesini sağlamaktır sayılı Belediye Kanunu ve Kent Konseyi Yönetmeliği nde kent konseylerinin görevlerinin yasal çerçevesi verilmektedir. Söz konusu görevler çerçevesinde kent konseyleri, belirtilen hedefler doğrultusunda, halkın yönetime katılımını sağlayacak mekanizmaları geliştiren ve halkın kendi sorunlarına sahip çıkmasını özendiren, yönetişim eksenli katılımcı demokrasiyi esas alan ve sivil toplumu önceleyen bir oluşumdur. 15 Kent Konseyi Yönetmeliği nin 8. maddesi ile kent konseylerine merkezi yönetimi, yerel yönetimi, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını ve sivil toplumu ortaklık anlayışı ile buluşturma görevi verilmiş ve bu görevin yerine getirilmesi için kent konseylerinin çeşitli kurum ve kuruluşların katılımı ile oluşması hususu düzenlenmiştir. 15 Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, 1.Baskı, Bursa Kent Konseyi Bilimsel Yayınlar Dizisi 1, Editör: Enes Battal KESKİN, Temmuz 2011, s.v 185 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

5 5393 Sayılı Kanun Çerçevesinde Kent Konseyleri Kent Konseylerinin Oluşumu 5393 sayılı Kanun a göre kent konseyleri; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin, varsa üniversitelerin, ilgili sivil toplum örgütlerinin, siyasî partilerin, kamu kurum ve kuruluşlarının ve mahalle muhtarlarının temsilcileri ile diğer ilgililerin katılımıyla oluşmaktadır. Kent Konseyi Yönetmeliği 8. maddesi ile kent konseyinin oluşumunu ayrıntıları ile düzenlemektedir. Buna göre kent konseyleri; a) Mahallin en büyük mülki idare amiri veya temsilcisi, b) Belediye başkanı veya temsilcisi, c) Sayısı 10 u geçmemek üzere illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar tarafından belirlenecek kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri, ç) Mahalle sayısı yirmiye kadar olan belediyelerde bütün mahalle muhtarları, diğer belediyelerde belediye başkanının çağrısı üzerine toplanan mahalle muhtarlarının toplam muhtar sayısının yüzde 30 unu geçmemek ve 20 den az olmamak üzere kendi aralarından seçecekleri temsilcileri, d) Belde de teşkilatını kurmuş olan siyasi partilerin temsilcileri, e) Üniversitelerden ikiden fazla olmamak üzere en az bir temsilci, üniversite sayısının birden fazla olması durumunda her üniversiteden birer temsilci, f) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin, baroların ve ilgili dernekler ile vakıfların temsilcileri, g) Kent konseyince kurulan meclis ve çalışma gruplarının birer temsilcisinin katılımı ile oluşmaktadır. Kent konseylerinin görevlerini yerine getirebilmesi ve verilen yetkileri kullanabilmesi için Genel Kurul, Yürütme Kurulu, Meclisler ve Çalışma Grupları ile Kent Konseyi Başkanı olmak üzere çeşitli organlar ihdas edilmiştir. Bu organlardan Genel kurul, kent konseyinin en yetkili organı olup yukarıda sayılan üyelerden oluşmaktadır. Yürütme kurulu, genel kurul tarafından birinci dönem için iki, ikinci dönem için üç yıl görev yapmak üzere seçilen, kadın ve gençlik meclis başkanlarının da yer aldığı en az yedi kişiden oluşur. Yürütme kurulu, genel kurulun gündemini tespit eder ve genel kurul tarafından oluşturulan görüşleri ilgili belediyeye sunar ve uygulamayı izler. Kent konseyi başkanı ise, genel kurul tarafından seçilmekte ve kent konseyini temsil etmektedir. Ayrıca, kent konseyleri, görev alanına giren konularda meclis ve çalışma gurupları oluşturabilirler. Çağdaş demokrasiler, halkın seçimler dışında da kendisini ilgilendiren her konuda karar mekanizmalarını ve yönetsel etkinlikleri sürekli etkileyip denetleyebileceği ve yaşadığı alanı biçimlendirebileceği yöntemlerin geliştirildiği ve uygulandığı ve bunun bir ölçüde yaşam biçimi haline geldiği sosyal, yönetsel rejimlerdir. 16 Bu çerçevede kent konseylerinin yapısı biçimsel açıdan yöre halkını ilgilendiren konularda çeşitli aktörlerin yönetime katılımını öngörmektedir Kent Konseylerince Alınan Kararların Hukuki Mahiyeti Belediye Kanunu nda kent konseylerince alınan kararların mahiyeti görüş olarak ifade edilmekte ve söz 16 Hamit Palabıyık ve Mustafa Görün, Belediye Meclislerinde Temsil ve Katılım: Çanakkale Belediye Meclisi Örneği, Yerel Yönetimler Kongresi:Dünden Bugüne Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma, Çanakkale 2004, s NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

6 Erdal KULUÇLU konusu husus Kent Konseyi Yönetmeliği nde de tekrar edilmektedir. 17 Sözlük anlamı itibariyle görüş, bir olay, varlık veya düşünce üzerinde varılan yargı, fikir, olaylar, düşünceler ya da nesneler üzerinde geliştirilen anlayış, değer ve yargı ve herhangi bir konu üzerinde kişinin inancı anlamlarına gelmektedir. 18 Bu şekliyle kent konseyleri tarafından alınan kararlar ilgili belediyeler açısından tavsiye niteliği taşımakta ve yol göstericilik özelliği bulunmakta ancak, hukuken herhangi bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Kent konseyini düzenleyen hukuki metinlerde kent konseyleri tarafından oluşturulan görüşlerin belediye meclislerinde değerlendirileceği belirtilmekle yetinilmiş, bu ifadeyle görüşlerin kararları bağlayıcı nitelik taşımadığı hususunun yanında, kent konseylerine belediye meclislerinde görüşlerinin değerlendirilip değerlendirilmediğini denetleme imkânı da tanınmamıştır. Belediye meclisinin görevleri arasında kent konseylerinin görüşlerini değerlendirmeye dair bir ibare de bulunmadığından, bunu gerçekleştirmedikleri takdirde herhangi bir sonuç da doğurmamaktadır. 19 Oysa, yönetime gerçek anlamda bir katılmadan söz edebilmek için, biçimsel katılma olanaklarının var olması, yurttaşların bu olanakları etkin bir biçimde kullanması bu iki özelliğin yanı sıra katılmanın kamu siyasaları üzerinde etkin olması gerekmektedir. 20 Çağdaş demokrasilerde vatandaşların her an siyasetin, toplumun biçimlendiricisi/gözetleyicisi ve denetleyicisi olduğu, yeni bir siyaset yapması için doğrudan ve sürekli bir katılım aracı olan ve aracısız iletişim yöntemleri olarak tanımlanan yöntemler kullanılmaktadır. Ve kent konseyleri de, bu yöntemler arasında sayılmaktadır. 21 Ancak, ülkemizde kent konseyleri tarafından alınan kararların görüş olarak nitelendirilmesi ve bu görüşlerin belediye meclisleri tarafından değerlendiri- 17 Örneğin, Kent Konseyi Yönetmeliği nin 11. ve 14. maddelerinde kent konseylerince alınan kararlar görüş olarak tavsif edilmektedir (Erişim Tarihi: ) 19 Kemal Görmez ve Harika Uçar Altınışık, Yerel Demokrasi ve Kent Konseyleri, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, sempozyum.bursakentkonseyi.org.tr/, (Erişim Tarihi: ) 20 Oya Çitci, Temsil, Katılma ve Yerel Demokrasi, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt:5, Sayı:6, Kasım 1996, s M.Akif Çukurçayır, Siyasal Katılım Olanakları Açısından Yerel Siyaset: Yönetişim ve Yerel Alanda Yararlanılabilecek Diğer Yöntemler,Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-I, Ed. Hüseyin Özgür, Muhammet Kösecik, Nobel Yayın, Ankara 2005, s.221. lip değerlendirilmediği hususuna dair hiçbir denetim ve gözetim mekanizmasının öngörülmemesi karşısında kent konseyleri, demokratik katılımı ve mahalli kararların alınmasındaki etkinliği sağlamada yetersiz kalmaktadır. 4.SONUÇ Uluslararası gelişmeler çerçevesinde ortaya çıkan Gündem 21 ve bu belgenin önemli bir bölümünü oluşturan Yerel Gündem 21 ile sürdürülebilir kalkınma kavramı etrafında yerelleşme yaklaşımı hız kazanmıştır. Bu kapsamda yerel kararların alınmasında yerel aktörlerin de katılımını sağlamak amacıyla Kent Konseyleri oluşturulmaktadır. Ülkemizde, 5393 sayılı Kanun la kent konseyleri hukuki bir statüye kavuşmuş ve belediyelere kararlarında yardımcı olmak üzere görüş adı altında ve çeşitli konularda tavsiyeler sunması istenmiştir. Kent konseylerine mevzuatla önemli görevler verilmektedir. 22 Kent konseylerine verilen görevlerin kapsamı ve mahiyeti ile kent konseylerinin mali yapısı, personel durumu ve oluşturduğu kararların hukuki niteliği göz önüne alındığında ortaya bazı dengesizlikler çıkmaktadır. Zira, kent konseyleri mali yapıları itibariyle ve personel durumu açısından belediyelere bağımlı kılınmıştır. Dolayısıyla bu durum kent konseylerinin kendilerinden beklenen görevleri gerektiği şekilde ifa edebilmeleri adına olumsuz bir mahiyet arz etmektedir. Diğer taraftan kent konseylerinin yasal bir statüye kavuşturulması, görevlerinin ve oluşumunun açıkça düzenlenmesi hususunu bir kazanım olarak görmek ve belediyelerde yetki kullananların ve hemşehrilerin sorumluluk bilinci ile hareket ederek, kent konseylerince oluşturulan görüşlere duyarlı davranmaları milli kaynaklarımızın etkin kullanımı adına daha olumlu bir yaklaşım olacaktır. 22 Örneğin, Kent Konseyi Yönetmeliği nin 5. maddesinde; yerel düzeyde demokratik katılımın yaygınlaştırılmasını, hemşehrilik hukuku ve ortak yaşam bilincinin geliştirilmesini, çok ortaklı ve çok aktörlü yönetişim anlayışının benimsenmesini sağlamak, sürdürülebilir gelişmenin sağlanması ve bu konuda ortaya çıkan sorunların çözümüne yönelik planların hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak, kent kaynaklarının etkili, verimli ve adil kullanımına katkıda bulunmak, sürdürülebilir kalkınma anlayışına dayalı kentin yaşam kalitesini geliştiren, çevreye duyarlı ve yoksulluğu giderici programları desteklemek, sivil toplumun gelişmesine ve kurumsallaşmasına katkıda bulunmak ve kent yönetiminde saydamlık, katılım, hesap verebilirlik, öngörülebilirlik ilkelerinin uygulanmasına katkıda bulunmak bunlardan bazılarıdır. 187 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

7 5393 Sayılı Kanun Çerçevesinde Kent Konseyleri KAYNAKÇA KAYA, Yerel Yönetimler Araştırma Grubu Raporu, TODAİE Yayını, Ankara TOPRAK, Zerrin, Yerel Yönetimler, Nobel Yayını, 6. Baskı, Ankara SAVUT Emre, Yerel Gündem 21 Kent Konseyleri ve Uşak Kent Konseyi, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Erişim Tarihi: ). DEMİR Oral, Yerel Siyasette Katılımcılık Ve Kalkınma (Türkiye de Yerel Gündem 21 Örneği), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya KÖSEOĞLU Özer, Kent Konseyleri: Müzakereci Demokrasi İçin Bir Fırsat mı?, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Erişim Tarihi: ). EMREALP Sadun, Yerel Gündem 21 El Kitabı, IULA-EMME Yayını, İstanbul UZEL Esra, Küresel Çevresel Yönetişim(İyi Yönetim), acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/3233/4087.pdf, (Erişim Tarihi: ). YILDIRIM Uğur ve ÖNER Şerif, Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımının Türkiye ye Yansımaları: GAP ta Sürdürülebilir Kalkınma ve Yerel Gündem 21, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 12, Sayı 4, Ekim ADIGÜZEL Şenol, Yerel Düzeyde Yönetime Katılım ve Yerel Yönetim Sürecindeki İşlevleri Açısından Yerel Gündem 21: Malatya Belediyesi Yerel Gündem 21 Örneği, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt:12, Sayı: 1. ESEN Adem Esen, Kent Yönetimlerinde Katılım, (Erişim Tarihi: ). KERMAN Uysal, ALTAN Yakup, AKTEL Mehmet ve LAMBA Mustafa, Yerel Yönetişim ve Kent Konseyleri, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Erişim Tarihi: ) AYDINLI Halil İbrahim, Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Sürecinde Belediyeler Nobel Yayınları, Ankara COŞKUN Bayram, Kent Yönetimine Katılım ve Kent Konseyleri, Küresel Esintiler ve Yerel Etkiler Sarmalında Türk Kamu Yönetimi, Ed. Abdullah Yılmaz, Yavuz Bozkurt, Gazi Kitabevi, Ankara Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, 1.Baskı, Bursa Kent Konseyi Bilimsel Yayınlar Dizisi 1, Editör: Enes Battal KESKİN, Temmuz 2011, s.v PALABIYIK Hamit ve GÖRÜN Mustafa, Belediye Meclislerinde Temsil ve Katılım: Çanakkale Belediye Meclisi Örneği, Yerel Yönetimler Kongresi:Dünden Bugüne Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma, Çanakkale GÖRMEZ Kemal ve ALTINIŞIK Harika Uçar, Yerel Demokrasi ve Kent Konseyleri, Kent Konseyleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Erişim Tarihi: ) ÇİTÇİ Oya, Temsil, Katılma ve Yerel Demokrasi, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt:5, Sayı:6, Kasım ÇUKURÇAYIR M.Akif, Siyasal Katılım Olanakları Açısından Yerel Siyaset: Yönetişim ve Yerel Alanda Yararlanılabilecek Diğer Yöntemler,Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-I, Ed. Hüseyin Özgür, Muhammet Kösecik, Nobel Yayın, Ankara NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011