Halk Sağlığı Açısından İçme ve Kullanma Suyu Analizleri

Transkript

1 Halk Sağlığı Açısından İçme ve Kullanma Suyu Analizleri Raika Durusoy, Seminer, 1 Kasım 2006

2 Sunum çerçevesi İçme ve kullanma suları İçerik Mevzuat Analiz için su örneği alma yöntemleri Ölçütler: Neyi gösteriyor ve insan sağlığı açısından önemleri Laboratuvarımızı tanıyalım

3 Mevzuat İçme ve kullanma suyunda yapılması gereken analizler ve bu analizlerin izin verilen değerleri Sağlık Bakanlığının yayınladığı İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik te verilmiştir. RESMİ GAZETE: 17 Şubat Sayı : /83EC

4 Kapsam ve tanımlar kaynak suları içme suları içme-kullanma suları hariç: doğal mineralli sular, kaplıca ve içmece suları, tıbbi amaçlı sular suyun kalitesinin tüketici sağlığını etkilemediğinin tespit edildiği durumlarda kullanılan sular günlük ort. < 10 m 3 su sağlayan veya 50 den az kişi tarafından kullanılabilecek müstakil su kaynağı

5 Madde 6 Suların, sağlığa uygun ve temiz olması zorunludur Bu Yönetmeliğin asgari şartları bakımından sular; İnsan sağlığına potansiyel bir tehlike oluşturan miktar ve yoğunlukta maddeler, mikroorganizmalar ve parazitler içermiyorsa, Ek-1 de yer alan şartlara ve bu Yönetmeliğin 7, 8, 10, 11 ve 13 üncü maddelerine uyuyor ise, sağlığa uygun ve temiz kabul edilir.

6 Madde 7. Kalite Standartları Suyun kalite standartları Ek-1' de belirlenen parametre değerlerini içerir Sağlık açısından gerekli hallerde Ek-1 de yer almayan parametreler de ilave edilebilir

7 Ek-1 de yer alan parametreler a) Mikrobiyolojik parametreler b) Kimyasal parametreler c) Gösterge parametreleri d) Radyoaktivite

8 Mikrobiyolojik parametreler Ek 1a İçme-Kullanma Suları için Parametre Escherichia Coli ( E. Coli ) Parametrik değer sayı/100 ml 0/100 ml Enterokok 0/100 ml Koliform bakteri 0/100 ml

9 Mikrobiyolojik parametreler Ek 1a İçme Suları için (İmlahanede) Parametre Escherichia Coli ( E. Coli ) Enterokok Koliform bakteri P. aeruginosa Fekal koliform bakteri Salmonella * Clostridium Perfringens Patojen Stafilokoklar 22 C de koloni sayısı 37 C de koloni sayısı Parazitler Diğer mikroskobik canlılar Parametrik değer sayı/ ml 0/250 ml 0/250 ml 0/250 ml 0/250 ml 0/250ml 0/100ml 0/50ml 0/100ml 100/ml 20/ml 0/100ml 0/100ml

10 Kaynak Suları için Parametre Escherichia Coli ( E. Coli ) Enterokok Koliform bakteri P. aeruginosa Fekal koliform bakteri Patojen Mikroorganizmalar * Parazitler Diğer Mikroskobik Canlılar Mikrobiyolojik parametreler Ek 1a Anaerob sporlu sülfat redükte eden bakteriler * Patojen Stafilokoklar Kaynaktan: 22 C de 72 saatte agar-agar veya agar-jelatin karışımında koloni sayısı * 37 C de 24 saatte agar-agar karışımında koloni sayısı * Ambalajlanmış: 22 C de 72 saatte agar-agar veya agarjelatin karışımında koloni sayısı 37 C de 24 saatte agar-agar karışımında koloni sayısı Parametrik değer sayı/ ml 0/250 ml 0/250 ml 0/250 ml 0/250 ml 0/250ml 0/100ml 0/50ml 0/100ml 20/ml 5/ml 100/ml 20/ml 0/100ml 0/100ml

11 Parametre Akrilamid Antimon Arsenik Benzen Benzo (a) piren Bor Bromat Kadmiyum Krom Bakır Siyanür 1,2-dikloretan Epikloridin Kimyasal parametreler - 1 Ek 1b Parametrik değer , (içme-kullanma suları için 2008 e dek 25 µg/l) 5, ,0 0,10 Birim µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l mg/l µg/l µg/l µg/l mg/l µg/l µg/l µg/l

12 Parametre Florür Kurşun Cıva Nikel Nitrat Nitrit Pestisitler Toplam pestisitler Selenyum Trihalometanlar-toplam Vinil Klorür Kimyasal parametreler - 2 Ek 1b! Polisiklik aromatik hidrokarb. Tetrakloreten ve trikloreten Parametrik değer 1,5 10 (içme-kullanma suları için 2013 e dek 25) 1, ,50 0,10 0,50 0, (içme-kullanma suları için 2013 e dek 150) 0, Birim mg/l µg/l µg/l µg/l mg/l mg/l µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l

13 Gösterge parametreleri - 1 Ek 1c Parametre Renk Koku Tat Parametrik Değer Kabul edilebilir ve anormal değişim yok (KE) 5 birim KE KE Birim Bulanıklık KE 5 birim ph 6,5 ve 9,5 - ph birimleri İletkenlik C de µs / cm Oksitlenebilirlik 5,0 mg/l O 2 Amonyum! 0,50 0 mg/l Klorür mg/l

14 Gösterge parametreleri - 2 Ek 1c Parametre Parametrik Değer Birim Alüminyum µg/l Demir 200 µg/l Mangan Sülfat Sodyum Toplam Organik Karbon (TOC) C. perfringens (sporlular dahil) 22 C de koloni sayımı Koliform bakteri Anormal değişim yok 0 Anormal değişim yok 0 µg/l mg/l mg/l sayı/100 ml sayı/100 ml

15 Radyoaktivite Ek 1d Parametre Trityum Parametrik değer 100 Birim Bq/L Toplam gösterge dozu 0,10 msv/yıl Alfa yayınlayıcılar 0.1 Bq/L Beta yayınlayıcılar 1 Bq/L

16 Madde 8. Kalite Standartlarının Aranacağı Noktalar Parametreler; Şebeke aracılığı ile temin ediliyorsa musluklardan, Suyun tankerden alınması halinde, tankerden alındığı Şişelere ya da ambalajlara doldurulması halinde, doldurulduğu Suyun gıda üretiminde kullanılması halinde, suyun üretimde kullanıldığı noktalarda aranır Suyun, (binanın) iç şebeke sisteminden ya da onarım nedeniyle kalite standartlarına uymadığının belirlenmesi durumunda, bu Yönetmelik hükümlerine uyulmuş kabul edilir Bu durum şebeke aracılığıyla temin edilen sular için geçerli olduğunda yetkili merciler, tavsiyelerde bulunma da dahil olmak üzere her tür önlemi alır

17 Madde 10. İzleme, Dezenfeksiyon ve Analiz Özellikleri Tüketime sunulan içme-kullanma suları Tablo B1 de belirtilen sıklıklarda denetleme izlemesi ve kontrol izlemesine tabi tutulur Denetleme izlemesi Kontrol izlemesi Uç noktalardan alınan numunelerde serbest bakiye klor miktarı en fazla 0.5 mg/l Parametrelerin analiz özellikleri için Ek-3 te belirtilen şartlara uyulur Bu Yönetmelikte yer almayan parametreler yönünden kirlenmenin ve bu kirlenmenin insan sağlığına potansiyel bir tehlike oluşturmasının muhtemel olması halinde, bu ölçütler için ayrı izleme yapılır, izleme sonuçlarına göre gerekli önlemler alınır

18 Tablo B1. Dağıtım şebekesi/ tankerden sağlanan/ gıda üretiminde kullanılan İçme-kullanma suyu için minimum numune alma ve analiz sıklığı Günde dağıtılan/ üretilen su miktarı 1,2 (m 3 ) 100 Her yıl için kontrol izlemesi sayısı 3,4,5 2 Her yıl için denetleme izlemesi sayısı 3,5 1 > > > > İlave her 1000 m 3 /gün için 3 kontrol izlemesi ilave 31 Artı her 1000 m 3 /gün için 3 kontrol izlemesi daha ilave 301 Artı her 1000 m 3 /gün için 3 kontrol izlemesi daha ilave 1 İlave her 3300 m 3 /gün için 3 denetim izlemesi ilave 3 İlave her m 3 /gün için 1 denetim izlemesi ilave 10 Her m 3 /gün için 3 denetim izlemesi daha ilave İzmir de m 3 /gün => 2040 gerekli; gerçekleşen > 6000

19 Madde 11. Düzeltici Önlemler ve Kullanım Sınırlamaları Belirlenen parametre değerlerinin ihlali durumunda, nedenlerini belirlemek amacıyla gerekli incelemeler yapılır Şebekeden sağlanan sular, belirlenen parametre değerlerine uymuyorsa ve bu sulardaki uyumsuzluk iç şebeke sisteminden, bakım veya onarımdan kaynaklanıyorsa, yetkili merciler, suyun kalitesinin iyileştirilmesi için düzeltici önlemleri en kısa sürede alır ve parametreyle ilgili zorlayıcı tedbirlere öncelik verir İhlal durumunda sular, izleme programı dışında ilave denetleme izlemesine tabi tutulabilir, herhangi bir parametre ihlali olmasa dahi insan sağlığı için potansiyel tehlike oluşturan içme-kullanma suyunun kullanımı yasaklanabilir ya da sınırlanabilir veya insan sağlığını korumak için gerekli diğer önlemler alınır. Denetleme izlemelerinde Ek-1 c ve d şartlarının ihlali halinde, insan sağlığı için herhangi bir risk oluşturup oluşturmayacağı değerlendirilir. İnsan sağlığını korumak amacıyla gerekli olması halinde düzeltici önlemler alınır Düzeltici önlemlerin alınmasını gerektiren ihlalin ciddi boyutlarda olması durumunda tüketiciler bilgilendirilir

20 Madde 13. Arıtma, Ekipman ve Materyallerin Kalitesinin Güvenceye Alınması İçme-kullanma sularının hazırlanması, dağıtımı ve tesisatta kullanılan madde veya materyallerden kaynaklanan kirliliğe yönelik gerekli bütün önlemler alınır Suyun tüketime sunulduğu noktaya kadar her aşamada su ile temas eden veya etmesi muhtemel olan bütün yüzeyler ile alet ve cihazlar, suyun niteliğini bozmayacak ve sağlığa zarar vermeyecek malzemeden yapılır

21 Analizlerin yapılacağı yer Sağlık teşkilatı, kaynağından tekniğine uygun olarak gerekli numuneleri alır İlk analiz (Madde 18) Denetleme izlemesi (Madde 46) Kontrol izlemesi (Madde 46) Alınan numuneler; tercihen akredite olmuş ve analitik kontrol sistemine sahip, denetim yetkileri yetkili kuruluşlarca onaylanmış bağımsız kişi veya kurumlarca belirli aralıklarla denetlenen laboratuvarlar arasından, Bakanlıkça yetki verilecek laboratuvarlarda analiz ettirilir (Madde 18)

22 Parametrelerin analiz özellikleri Ek 3 1. Analiz metotlarının belirleneceği parametreler Mikrobiyolojik analizler için membran filtrasyon 2. Performans karakteristiklerinin belirlendiği parametreler Kimyasal analizler Parametreler Doğruluk yüzdesi* Hassasiyet yüzdesi* Deteksiyon limiti Alüminyum Amonyum Antimon * ISO Analiz metodunun belirlenmediği parametreler Renk, koku, tat, TOC, bulanıklık

23 Analiz için su örneği alma yöntemleri

24 Kimyasal analiz için örnek alma Önerilen miktar 2 litre (bizim 1 litre) Belli toksik maddeler için en az 5-15 litre Şeffaf pet şişe veya cam şişe Steril olması gerekmez ama iyice yıkanmış ve durulanmış olmalı Tercihen 1/50 sulandırılmış HCl ile çalkalayıp iyice durulama Örnek alınacak suyla en az 3 kez çalkalanmalı Örnek alınacak suyu 3-5 dk. akıtmalı

25 Bakteriyolojik analiz için örnek alma Önerilen miktar ml (bizim 100 ml) Birden fazla mikroorg. için en az 1 litre Renkli steril cam şişe

26 Fiziksel ve Kimyasal Su Analiz Teknikleri

27 Fiziksel ve Kimyasal Su Analiz Teknikleri Gravimetrik Titrasyon Elektrokimyasal Spektrofotometrik ve kolorimetrik Kromatografi Kütle spektrometresi İmmünolojik

28 Mikrobiyolojik parametreler Ek 1a, 1c Escherichia Coli ( E. Coli ) İnsan ve hayvan dışkısında çok fazla Kontrol Koliform bakteri Uzun süredir indikatör mikroorganizma Safra asitlerinin varlığında üreme yeteneği Geleneksel olarak Escherichia, Citrobacter, Enterobacter ve Klebsiella, ancak Kontrol 37 C'de koloni sayımı Sudaki genel bakteri içeriği

29 Mikrobiyolojik parametreler Ek 1a, 1c Enterokok Pseudomonas aeruginosa Kontrol Salmonella Clostridium Perfringens Kontrol Patojen Stafilokoklar 22 ve 37 C'de koloni sayısı Kontrol Parazitler Diğer mikroskobik canlılar Patojen Mikroorganizmalar Anaerob sporlu sülfat redükte eden bakteriler

30 Kimyasal parametreler Ek 1b

31 Bor Cam, sabun, deterjan üretiminde ve alev geciktirici olarak kullanım Daha çok gıdalarla alınır Yer altı sularında doğal olarak bulunur Yüzey sularında: deterjan kalıntısı P.O. borik asit veya boraks ile deney hayvanlarında: üreme organları toksisitesi Gelişimsel toksisite Genotoksik değil Tümör insidansında artış saptanmadı

32 Kurşun Akü, lehim ve alaşımların üretimi Petrolün içinde vuruntu önleyici ve kayganlaştırıcı Boru sisteminden çözünen kurşun miktarını etkileyen etmenler: ph, sıcaklık, suyun sertliği, suyun kalış süresi Çocuklar, erişkinlere göre 4-5 kat fazla alıyor İskelette birikiyor Hem sentezi, kalsiyum metabolizması, merkezi ve periferik sinir sistemine etkiler Olası kanserojen

33 Nikel Paslanmaz çelik, alaşımlar, piller, gıda katkı maddesi İçme suyuna boru sisteminden çözünmeyle geçiş; jeolojik olarak yeraltı sularında doğal olarak da bulunabilir Vücuda temel giriş yolu gıda Temel giriş sigara içmeyenlerde gıda Allerjik kontakt dermatit Nikel bileşikleri (inhalasyon) kesin, metalik nikel olası kanserojen; P.O. yol?

34 Nitrit: İçme-kullanma Kontrol İçme suları - Kaynak suları - Nitrat ve nitrit Doğada bulunan ve azot döngüsünün bileşeni iyonlar Nitrat, inorganik gübrelerde Sodyum nitrit, gıda koruyucu Amonyak vb.nin oksidasyonu ile yer altı ve üstü sularda [ ] u çok artabilir Methemoglobinemi mavi bebek sendromu Kanserojen etki

35 Akrilamid, Epikloridin, Vinil Klorür Suyla temas eden polimerden kaynaklanan sudaki monomer kalıntıları A: İçme suyunun işlenmesi sırasında kullanılan koagülanların kalıntısı; harç, gıda Nörotoksik, germ hücrelerine etkili E: Gliserol, (su işleme dahil) reçine üretimi Lokal iritasyon, merkezi sinir sistemine etki V: PVC üretimi. Çok uçucu. PVC boru kullanımı artıyor kanserojenite: muhtemel (2A), muhtemel, kesin

36 Antimon Element hali alaşımlarda, bileşikleri terapötik amaçlı kullanılıyor Lehimlerde kurşunun yerine düşünülmüş P.O. alım, inhalasyondan daha fazla Çevresel maruziyet, mesleki olana göre çok az Bazı bileşikleri olası, bazıları sınıflandırılamayan kanserojen Kanserojen etki inhalasyon yoluyla saptanmış; P.O. yola dair veri yok

37 Arsenik Yerkabuğunda bileşikleri çok yaygın Transistör, lazer, yarıiletken üretiminde alaşım Doğal mineral ve madenlerin çözünmesiyle içme suyuna geçiş İçme sularında tarama için yüksek öncelikli Bazı bölgelerde öz.yeraltı içme suyu kaynaklarında yüksek [ ] Esansiyel değil İçme suyu tüketimi yoluyla kansere yol açtığı gösterilen nadir maddelerden Öz.deri, mesane ve akciğer kanserleri

38 Benzen Diğer organik kimyasalların üretimi Petrolün içinde bulunur; emisyonlar Suya geçiş: endüstriyel atık sular ve atmosfer Akut maruziyette merkezi sinir sistemine etkili Kronik maruziyette hematolojik değişiklikler ve lösemi Kesin kanserojen

39 Bromat Güçlü oksitleyici: saç jölesi ve tekstil boyaları; un ve bira üretimi Brom iyonu varlığında suyun ozonlanmasıyla ve klorlanmasıyla bromat oluşabilir Zehirlenmelerin çoğu evde saç jölesinin yenmesiyle Geçici: Bulantı, kusma, karın ağrısı, anüri, diare, merkezi sinir sistemi depresyonu, hemolitik anemi, pulmoner ödem Kalıcı: böbrek yetmezliği ve sağırlık

40 Kadmiyum Metali çelik sanayisi ve plastiklerde; bileşikleri pillerde Atık sularla, gübreler ve yerel hava kirliliğiyle çevreye salınır Boru sisteminden geçiş de olası Gıda temel giriş yolu; sigara da önemli maruziyet Böbreklerde birikir Muhtemel kanserojen (inhalasyonla)

41 Krom Yerkabuğunda çok yaygın +2 değerlikten +6 değerliğe değişen yükler Gıda, temel giriş yolu Krom (VI) inhalasyonla akciğer kanseri Krom (VI) kesin, krom (III) sınıflandırılamayan kanserojen

42 Bakır Hem esansiyel besin maddesi, hem içme suyu kirleticisi Yaygın kullanım: boru, kapak, montaj yapımı; alaşımlar ve kaplamalar Sudaki temel kaynağı, boruların korozyonu Gastrointestinal etkiler

43 Siyanür Öz.gelişmekte olan ülkelerde bazı gıdalarda Temelde endüstriyel kirlenme sonucu içme suyunda Akut toksisitesi yüksek Uzun dönem maruz kalındığında tiroid ve sinir sistemi üzerine etkiler

44 1,2-dikloretan, trikloreten, tetrakloreten Klorlanmış çözücüler: kuru temizleme, yağ çözücü Vinil klorür ara maddesi Endüstriyel kirlenmeyle suya ve havaya karışır Tri ve Tetra merkezi sinir sistemi depresyonu, karaciğer ve böbrek hasarına yol açabiliyor; muhtemel kanserojen 1,2 Di nin hedefi + immün sistem; olası kanserojen

45 Florür Yerkabuğunun 0,3g/kg ı İçme suyunda doğal olarak bulunur Alüminyum üretimi, gübre üretimi sırasında fosfatlı kayalardan salınma, belediyelerce florlama 1.Gıda, 2.Su, 3.Diş macunu ile vücuda giriş Sınır değer 1.5 mg/litre; belediyelerce mg/litre Dental fluorozis, kemiklerde fluorozis

46 Cıva Doğada volkanik kökenli Geniş kullanım alanı (klor ve kostik üretimi, elektrik, sanayi ve kontrol cihazlarında, laboratuvarlarda, fungisit-antiseptik vb.bileşiklerde); giderek azalıyor Temel alım yolu (mesleki hariç) gıda, öz.balık Akut toksisite: sinir sistemi ve böbrek Kronik: tremor, mental bozukluk, jinjivit Olası kanserojen

47 Pestisitler, Toplam pestisitler Organik insektisitler (böcek öldürücüler), Organik herbisitler (bitki öldürücüler), Organik fungisitler (mantar öldürücüler), Organik nematositler (solucan,kurt öldürücüler), Organik akarisitler, Organik algisitler (yosun öldürücüler), Organik rodentisitler (kemirici öldürücüler), Organik slimisitler (balçık, salgı öldürücüler) ile, bunlarla bağlantılı ürünler (diğerlerinin yanı sıra, büyüme kontrol edicileri) ve ilgili metabolitleri

48 Polisiklik aromatik hidrokarbonlar Benzo (a) piren Benzo (b) floranten Benzo (k) floranten Benzo (ghi) perilen İndeno (1,2,3- cd) piren Çeşitli yanma işlemleriyle atmosfere Genelde suda fazla bulunmaz Su dağıtım borularının karbon-zift kaplaması Temel giriş yolu gıda ve hava (dış ve iç ortam) İşçilerde inhalasyon ve deri yoluyla kanserojen

49 Selenyum Yer kabuğunda, genelde kükürtlü minerallerle Esansiyel iz element Tahıl, et, balık temel kaynak (coğrafi bölgeye göre çok değişen düzeylerde) Uzun dönem maruziyette tırnak, saç ve karaciğer değişiklikleri

50 Trihalometanlar-toplam Kloroform, bromoform, dibromoklorametan, bromodiklorometan Ham su kaynaklarındaki organik maddelerin klorlanmasıyla içme suyunda oluşur Olası kanserojen (böbrek, karaciğer, beyin) Fetusta gelişim bozuklukları

51 Kimyasal parametreler Ek 1c

52 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları - Alüminyum En yaygın metal; yerkabuğunun %8 i Su arıtmada koagülan olarak kullanım Temel giriş yolu gıda ile (katkı maddeleri) İçme suyundan maruziyet, toplamın %5 i Antasitlerde Potansiyel nörotoksiste: Alzheimer

53 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları Kontrol Amonyum İyonize olmayan (NH 3 ) ve iyonize (NH 4+ ) Metabolik, tarımsal, edüstriyel işlemler ve kloraminle dezenfeksiyon sonucu Suda amonyak, olası bakteriyel, kanalizasyon ve hayvancılık atığı kirliliği göstergesi Memeli metabolizmasının temel bileşeni Sınır değer önerilmiyor ancak; Dezenfeksiyonun etkinliğini azaltabilir Dağıtım sisteminde nitrit oluşumuna yol açabilir Manganın filtrelerde tutulmasını engelleyebilir Tat ve koku sorunlarına yol açabilir

54 Klor Klorür İçme suyundaki kökenleri: doğal kaynaklar, kanalizasyon, endüstriyel deşarjlar, kara karşı sokaklara atılan tuz, kıyı alanlarında tuzlanma Temel alış yolu yemekleri tuzlama Aşırı klorür, dağıtım sistemindeki metalleri korozyona uğratır Önerilen sınır değeri yok 250 mg/litre nin üzerinde fark edilebilir tada yol açabilir

55 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları Kontrol Renk Kaynakları Doğal metalik iyonlar (demir, manganez) Humus Fosilleşmiş maddeler Plankton Ot Endüstriyel atıklar İçilebilir nitelikteki su renksiz ve saydam olmalıdır

56 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları Kontrol ph Sağlık için önerilen bir sınır değeri yok İnsanlar üzerine direkt etkisi yok En önemli işlemsel su kalitesi göstergelerinden Yeterli temizliği ve dezenfeksiyonu sağlamak için su işlemenin her aşamasında özenle ph kontrolü gerekli

57 Mangan Yerkabuğundaki en yaygın metallerden Demir ve çelik alaşımlarında; potasyum permanganat olarak temizleyici ve dezenfektan Sularda doğal olarak bulunur En fazla maruziyet gıda ile Esansiyel; hem eksikliği, hem aşırı alımı sorun Nörolojik etkiler (inhalasyonla)

58 Sülfat Doğal olarak birçok mineralde bulunur Öz.kimya sanayisinde kullanım => atık Doğal kaynaklardan yer altı suyunda daha yüksek miktarda Gıda temel alış yolu Sağlığa zararlı etkisi saptanmamış Yüksek miktarda alımıyla Laksatif etki Fark edilebilir tat

59 Sodyum Tüm gıdalarda ve içme suyunda bulunur İçme suyundaki sodyum ile hipertansiyon arasında ilişki kurulamamakta Sağlıkla ilgili önerilen bir sınır değeri yok 200 mg/litrenin üzerinde hoşa gitmeyen tat

60 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları Kontrol Bulanıklık İçme ve kullanma suları berrak olmalıdır Sızdırma kuyulardan kentlere su verilen bölgelerde Sistemde onarım olduğunda Nedenleri bitkisel artıklar balçık su yosunları küçük hayvancılar demir ve mangan gibi inorganik tuzlar Kaynatma ile ortadan kalkar Diğer: çamur, ince organik maddeler, plankton, diğer mikroorganizmalar

61 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları Kontrol Koku ve tat Koku Tat Basit mekanizma ama korunma yöntemi Kaynağı Yosun, ot, katran, balık, algler, protozoalar, planktonlar ve diğer mikroorganizmalar vb. Suyun içinde bulunduğu depo veya kaplar Sabun, deterjan veya endüstriyel atıkların içerisindeki kimyasallar Su örneği, kokusuz su ile belli derişimlerde karıştırılıp 60 C ye ısıtılır ve koklanır Lezzet veren bir etken, suyun içinde erimiş CO 2 ve O 2 Su kaynatılır, soğuması beklenir, 25 C ta tadılır

62 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları Kontrol İletkenlik Suyun içinde bulunan elektrolit miktarının bir ölçütü (toplam katyon veya anyon [ ] ) Erimiş katı maddelerin toplamı ile de yakından ilişkili Sıcaklık arttıkça azalır Kirlilik arttıkça artar

63 İçme-kullanma Kontrol İçme suları Kontrol Kaynak suları - Demir Yerkabuğundaki en yaygın metal Doğal olarak sularda bulunur Demirli koagülan kullanımı veya su borularının korozyonu sonucu suya geçebilir Esansiyel Vücutta depolanır Önerilen sınır değeri yok

64 Oksitlenebilirlik ve TOC Oksitlenebilirlik Toplam Organik Karbon (TOC) Sudaki organik karbon [ ] un ölçüsü Organik maddenin CO 2 e oksitlenmesiyle ölçülür Organik kontaminasyon düzeyini hızlı belirlemek için bir yöntem Ne kadar çok karbon/organik madde varsa o kadar çok O 2 tüketilir

65 Laboratuvarımızda bakılan diğer parametreler Bakılan ölçütler Toplam sertlik Kalıcı sertlik Fenol Çinko Potasyum Magnezyum Oksijen Biyolojik oksijen ihtiyacı (BOİ) Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) Klor Organik madde Total bakteri (1 cc) * İzin verilen en yüksek değer >=31 çok sert 0,002 mg/l 200 mcg/l 8 mg/l 4 mg/l 25 mg/l 0,5 ppm 3,5 mg/l 300'e kadar İç-Kul Sulama + + Arıtma

66 Oksijen İhtiyacı Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) Organik maddeler Aerobik ayrışma Sudaki organik maddelerin biyokimyasal ayrışımı için bakterilerce gereksinim duyulan O 2 miktarı Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) Atıksularda bulunan kirleticilerin, özellikle organik maddelerin kimyasal stabilizasyonları için gereken O 2 miktarı KOİ > BOİ

67 Başlıca Kaynaklar İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete, Sayı: 25730, 17 Şubat 2005 Recai Oğur, Ö.Faruk Tekbaş, Temel Su Analiz Teknikleri, GATA Halk Sağ.A.D., Ankara, 2005 Özdemir Egemen, Uğur Sunlu, Su Kalitesi, E.Ü. Su Ürünleri Fak.Yayın No:14, İzmir, 1999 Chemical Hazards in Drinking Water, micals/en/, erişim: Ekim 2006

68