İSTANBUL TİCARET ODASI Etüt ve Araştırma Şubesi YAYLA TURİZMİ SEKTÖR PROFİLİ. Hazırlayan Birgül Subaşı

Transkript

1 İSTANBUL TİCARET ODASI Etüt ve Araştırma Şubesi YAYLA TURİZMİ SEKTÖR PROFİLİ Hazırlayan Birgül Subaşı Mayıs

2 I. BÖLÜM İ Ç İ N D E K İ L E R Sayfa No GENEL BİLGİLER 1 YAYLACILIK FAALİYETLERİNİN GELİŞİMİ... 1 II. BÖLÜM TÜRKİYE DE YAYLA TURİZMİ 2 1- TÜRKİYE DE YAYLALARIN MEVCUT DURUMU 2 2- ÜLKEMİZDE YAYLA TURİZMİNİN GELİŞİMİ İÇİN KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI TARAFINDAN YAPILAN ÇALIŞMALAR.. 4 A- Turizm Merkezi İlan Edilen Yaylalar 5 B- Alt Yapı Çalışmaları 5 C- Planlı Gelişme 5 D- Çevre Düzeni Planı Hazırlanan Yaylalar 5 E- Onaylanan Yayla Planları 6 III. BÖLÜM YAYLA TURİZMİ İLGİLİ MEVZUAT 7 1- GENEL MEVZUAT 7 2- YAYLA TURİZMİ İLE İLGİLİ DİĞER KANUN VE YÖNETMELİKLER 7 3- TEŞVİK VE DESTEKLEME 8 IV. BÖLÜM İSTATİSTİKİ BİLGİLER TURİZM MERKEZİ İLAN EDİLEN YAYLALARIN BULUNDUĞU İLLERE AİT İSTATİSTİKİ BİLGİLER ÇEŞİTLİ TURİZM İSTATİSTİKLERİ İSTATİSTİKİ VERİLERİN IŞIĞI ALTINDA GENEL DEĞERLENDİRME 16 V.BÖLÜM YAYLA TURİZMİNİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. 18 VI. BÖLÜM SONUÇ 20 Kaynakça 21 2

3 TABLOLAR Sayfa No Tablo:1 Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri (2002) 10 Tablo:2 29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama Tesisleri. 10 Tablo:3 Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri (2002). 11 Tablo:4 29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Batı Karadeniz Bölgesinde Konaklama Tesisleri 11 Tablo:5 Türkiye ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 12 Tablo:6 Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Yıllara Göre Dağılımı Tablo:7 Türkiye ye Gelen Turistlerin Başlıca Ülkelere Göre Dağılımı 13 Tablo: 8 Türkiye ye Gelen Turistlerin Dünyadaki Bölgelere Göre Dağılımı. 14 Tablo:9 Türkiye ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 14 Tablo: Yılı İtibariyle Türkiye Geneli Belgeli İşletme Sayısı 15 Tablo: 11 Diğer Ülkelerde 2002 Yılı Turist Sayısı (Günübirlikçiler hariç)

4 4

5 1. BÖLÜM GENEL BİLGİLER YAYLACILIK FAALİYETLERİNİN GELİŞİMİ Yayla sözcüğü, çevreye göre daha yüksekte olan yer anlamına gelmektedir. Fazla engebeli olmayıp düz ve otlaklarla kaplı, suyu bol olan yaylalar, hayvancılıkla geçimlerini sağlayan topluluklarca yılın belirli aylarında hayvanlara taze ot temini ve aynı zamanda hayvansal üretimlerini (süt, peynir, yağ gibi) yapmak amacıyla kullanılır. Bununla birlikte günümüz yaşam tarzı; gergin iş yaşamı, gezme-görme isteği, havaların belirli dönemlerde aşırı sıcak oluşu vb. gibi nedenlerden dolayı geleneksel yaylacılık, yerini turizm yaylacılığına yani Yayla Turizmi ne bırakmıştır. Yaylacılığın geçmişi çok eskilere dayanır. M.Ö. ki yıllarda özellikle Yunan kavimleri ve diğer çevre kavimleri arasında, Atina nın yüksek tepelerinde çeşitli yayla şenlikleri düzenlenirdi. Bu bölgelerde yapılan bu şenliklerin en önemlisi Olimpiyat şenlikleridir. M.Ö. Orta Asya nın yüksek ve yaylak düzlüklerinde yaşayan çeşitli Türk kavimleri de tarih öncesi devirlerden bu yana her zaman yaylacılık faaliyetleri ile uğraşmışlar ve bu faaliyetlerinde büyük başarılar elde etmişlerdir. Örneğin; yaylacılık faaliyetleri sırasında at ve diğer hayvanları evcileştiren Türkler, M.Ö. ki yıllarda yaptıkları bu evcilleştirme faaliyetleri ile yaylacılık alanındaki önemli bir yeri olan bu gelişmeden dolayı tarihteki yerlerini almışlardır. Göçebe hayat tarzından yerleşik hayat tarzına geçen Türkler yerleşik yaşam koşullarında bile her zaman yüksek yerleri kendilerine yurt edinmişlerdir. Geçmişten günümüze büyük bir önem arz eden yayla ve yaylacılık faaliyetleri, gün geçtikçe daha da gelişmektedir. Yeşil doğası, kaynak suları, temiz havaları ve düzenlenen şenlikleriyle katılımcı turizm anlayışının da kapısını aralar yayla turizmi. Diğer turizm dallarıyla da iç içe geçmiş olan yayla turizmi, kapsadığı bu geniş faaliyet alanı ile adeta bir renk cümbüşü oluşturmuş gibidir. Yaylacılık faaliyetleri için gelen bir turist kafilesi bu yaylarda dini ve tarihi yerleri gezebilmekte, ayrıca yaylaların yüksek yerlerinde dağcılık, kayak ve su kayağı yapabilmekte veya şifalı olarak nitelendirilen termal sulara girebilmektedir. 1

6 II. BÖLÜM TÜRKİYE DE YAYLA TURİZMİ 1- YAYLALARIN MEVCUT DURUMU Kendine has coğrafya ve iklime sahip olan Türkiye nin zengin yaşam kültürü içerisinde yayla yaşantısı önemli bir yer tutar. Geçmiş tarihlerdeki Çin yazıtlarında atları ve yüksek tekerlekli arabaları ile suları ve otlakları takip ederek yaşayan millet olarak tanımlanan Türkler, Anadolu coğrafyasında yerleşik hayata geçtikten sonra geleneksel yaşam tarzlarını yaşamaya başlamıştır. Anadolu nun, kıyılardan içlere, batıdan doğuya doğru yükseklik artışının olması morfolojik, topoğrafik, doğal bitki örtüsü ve iklim şartları açısından farklılık göstermesi yaylacılık hareketlerine elverişli bir ortam sunar. Yaylalarımız, Kuzey Anadolu da Artvin in doğusunda Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) sınırından başlar. Çoruh Vadisi Karadeniz arasında uzanan dağ sıraları üzerinde devam eder ve ülkemizin hemen her yerine kadar uzanır. Karadeniz Bölgesi yaylaları, genellikle ormanın üst sınırı üstünde daha çok Alpin çayırlıklarının yaygın olduğu metre ve daha yüksek platolarda yoğunlaşmıştır. (Yusufeli, Ayder, Kadırga, Zorkun, Elevit, İkizdere, Kaçkar ) Doğu Anadolu da da yaylacılar metre yükseltideki platolara sıralanmış durumdadır. (Tortum, Narman, Kars, Güllü, Karasu, Allahuekber, Aras yaylaları.) İç Anadolu Bölgesi nde, Yukarı Sakarya Bölümü yaylaları (Sündiken ve Türkmen Dağları) ile Kayseri nin güneyindeki Erciyes Dağı yaylaları, köy yerleşmeleriyle aynı yükseklikte, köylerden uzak ve otlaklarla kaplı alanlardan oluşmaktadır. Akdeniz ve Ege Bölgesi nde de yaylalarımız mevcuttur. Akdeniz Bölgesinde Çamlıyayla, Ulaş, Meşelik, Çamalan, Damlama, Gözne, Belen, Fındıkpınarı, Aslanköy gibi belli başlı yaylaları sayabiliriz. Ege bölgesinde ise yaylalar Honaz ve Mardan dağları çevresinde yoğunlaşmıştır. Yaylalarda bulunan meskenler; yerleşik ve göçebe evler şeklindedir. Genellikle yerleşik evler, bölgeden bölgeye ve sahibinin kültür, zenginlik gibi durumlarına göre değişmekle birlikte, plan bakımından hayvancılık ekonomisinin gereklerine uygun olarak yapılan yapılardır. Bu yapılarda kullanılan malzemeler ise Akdeniz Bölgesi nde taş, İç Anadolu da kerpiç ve ahşap-taş karışımı, Karadeniz de ahşap (dam; ahşap,saç,kiremit), Doğu Anadolu da taş (dam; çamur harcı) ile yapılmaktadır. Ege de ise devamlı yayla konutları yoktur. Ülkemiz yaylalarından bir kısmı yaylacılık faaliyetleri için kullanılırken diğer bir kısmı gezme- dinlenme amaçlı kullanılmaktadır. Türkiye de toplam adet yayla yerleşimi bulunmaktadır. (tahmini) Bu veri; her iki adet köye birden fazla yayla yerleşimi düştüğünü göstermektedir. Sayısal olarak leri aşan köylerimizin çok büyük kısmında yaylacılık faaliyetine katılımlar olmaktadır. Erzurum-Kars ve Bolu yörelerinde 2

7 her iki-üç köyden birinin yaylacı köy olduğu dikkate alınırsa; Türkiye de yayla-köy ilişkisinin ne kadar yaygın olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır. Bu da kuşkusuz yaylacılığın ekonomik fonksiyonunun öneminden kaynaklanır. Çoğunlukla hayvancılık ekonomisine dayalı olan yayla ve yaylacılık, günümüzde yapılan alt yapı ve teşvik çalışmaları ile turizme de açılmaya başlamıştır. Yaylacılık, halk takvimi ve meteorolojisinden halk ekonomisine, halk veterinerliğinden, halk tıbbına, beslenme ve halk mutfağından, halk hukukuna kadar geniş bir geleneksel kültür yapısını bünyesinde barındırır. Yılın 3-4 ayını tüm yaşam faaliyetleriyle birlikte yaylada geçiren topluluğun oluşturduğu kültürel yapının bu zenginlikte olması doğaldır. Türkiye yaylaları, tüm dünyanın giderek daha fazla birbirine benzemeye başladığı yeni bin yılda, geçmişten gelen ve tadı yaşandıkça fark edilen; günümüz modern yaşamına göre Doğulu ve egzotik, tabiattan uzaklaştığımız ölçüde otantik yaşama biçimi olarak kuşatıcı ve farklı yaylalardır. Geleneksel kültürümüzün önemli bir öğesi olan yaylacılık faaliyetleri yoğun olarak; Akdeniz, Ege Karadeniz, İç Anadolu ve kısmen Doğu Anadolu Bölgelerimizde, günümüzde de devam etmektedir. Türkiye de yaylacılık faaliyetlerini 3 farklı alanda değerlendirebilmek mümkündür. Bunlar: a) Göçebe hayvancılıkla geçimlerini sürdüren köy topluluklarının yaylacılık faaliyetleri, b) Eski günlerin hatırlanması açısından yılın belirli bir zamanında yaylaya çıkma, yayla şenlikleri biçiminde sürdürülen faaliyetler, c) Çevre sorunlarıyla boğuşan, kentlerden belli bir süre de olsa uzaklaşmak, temiz bir doğayla kucaklaşmak için sportif amaçlar ve buna bağlı olarak geliştirilen yayla turizmi faaliyetleri. Bunun yanı sıra yaylalar, kullanım şekillerine göre de üç grupta değerlendirilebilir: a) Tatil ve Dinlenme amacıyla kullanılan yaylalar: Bolu ilinde Abant, Gölcük, Hatay ilinde Soğukoluk, Artvin de Yusufeli, Bursa da Kadıyayla ve Sarıalan, Adana da Bürücek, Mersin de Abanoz ve Gözne, Rize de Ayder, Balıkesir-Edremit Kazdağı, İzmir- Ödemiş Bozdağı yaylaları, b) Hem tatil hem de hayvancılık amacıyla kullanılan yaylalar: Ankara da Akyarma, Antalya da Yazır, Karçukuru, İzmir de Kozak, Tokat ta Çamiçi, Trabzon da Düzköy, Mersin ilinde Namrun, Ordu ilinde Çarşamba ve Perşembe, Trabzon ilinde de Kadırga, Osmaniye de Zorkun yaylaları, c) Sadece hayvancılık amacıyla kullanılan yaylalar: Afyon da Yağlıpınar, Antalya da Yazır, Bingöl de Şerafettin Dağı, Erzurum da Bardır, Kayseri de Tekir, Niğde de Eznevit, Rize de Elevit ve Kaçkar ve Tunceli deki Mercan yaylaları örnek olarak verilebilir. 3

8 Yayla Turizminin içerdiği diğer etkinlikler sayesinde yaylalarımız ve yayla turizmi günden güne ilgi çekmeye devam eden merkezler haline gelmektedir. Örneğin yaylaları ile meşhur olan Rize ilimizde Karadeniz in tek kaplıca merkezini barındıran İkizdere Vadisi hızla gelişen yaylacılık merkezlerimizden biridir. Ayrıca, yine Rize de bulunan Kaçkar Dağları, İvercikli ve Altıparmak zirveleri de dağcılık ve yürüyüş sporları için en uygun merkezlerimiz arasında yer alır. Bunun yanı sıra İkizdere ve Fırtına Deresi nde akarsu ve su kayağı sporlarına yönelik tesisler kurmak mümkündür. 500 bine yakın turistin ziyaret ettiği Rize de, Ağustos ayında yapılan yayla şenliği de büyük ilgi görmektedir yılında 153 bin civarında turist çeken Trabzon da da yayla turizmi etkinlikleri geniş bir yelpazeye sahiptir. Şehirde bulunan Sümela manastırı turistlerin en çok ilgisini çeken yerlerin başında gelmektedir. Trabzon a en çok Alman, Avustralyalı ve İsrailli turistler gelmekte olup, her yıl adet yayla şenliği yapılmaktadır. Bu ilde en çok ilgi gören yerler ise Zigana ve Uzungöl yaylalarıdır. Özellikle iç turizmin etkin olduğu Akdeniz Bölgesi ndeki yaylalarımız da görülmeye değerdir. Akdeniz iklim özellikleriyle ve doğa güzellikleriyle donanmış olan bu yaylalarımız: Adana da Tekir yaylası; Osmaniye de Zorkun yaylası Kadirli- Savrun, Çığşar, Maksutoğlu yaylaları; Mersin de Namrun (Çamlıyayla), Gözne, Soğucak yaylaları; Hatay da Samandağ-Teknepınarı ( Batıayaz) yaylası, Erzin-Kocadüz, Üçkoz, Bağrıaçık, Karıcalı yaylaları, İskenderun-Nergizlik yaylası, Belen-Güzelyayla (Soğukoluk) yaylası; Antalya da Finike-Ördübek yaylası, Serik-Ovacık yaylası, Alanya- Dereköy yaylası, Saklıkent (Saklı) yaylası, Üçoluk yaylası. 2- ÜLKEMİZDE YAYLA TURİZMİNİN GELİŞİMİ İÇİN KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI TARAFINDAN YAPILAN ÇALIŞMALAR Kültür ve Turizm Bakanlığı, yayla turizminin nasıl ve ne şekilde geliştirileceği yönündeki çalışmalarına çok sayıda yaylaya ve yayla geleneğine sahip olması sebebiyle Doğu Karadeniz Bölgesinden başlamıştır. Bu kapsamda Doğu Karadeniz bölgesinde; Sinop, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane ve Bayburt illerinde 62 adet yayla için önce masabaşı çalışması ve daha sonra arazi çalışması yapılarak, bu yaylaların turizm potansiyeli, ihtiyaçları ve eksik altyapıları tespit edilmiştir. Daha sonraki aşamada; Bolu, Çankırı, Kastamonu, Çorum, Karabük, Bartın, Zonguldak, Sinop, Samsun, Amasya, Tokat ve Erzincan, Ankara, Konya, Isparta, Muğla, Antalya, İçel, Adana, Gaziantep, Hatay, Karaman, Niğde ve Kayseri illerinde yayla turizmi potansiyel belirleme çalışmaları yapılmıştır ve 1997 yıllarında Bolu, Çankırı, Kastamonu, Çorum, Karabük, Bartın, Zonguldak, Sinop, Samsun, Amasya ve Tokat İllerinde yayla turizmi potansiyel belirleme çalışmaları yapılmıştır. Yaylaların potansiyel belirleme ve öncelikle altyapı sorunlarının tespiti çalışmaları 1990 yılından beri sürdürülmektedir. Yapılan incelemeler sonucunda, 23 adedi Karadeniz Bölgesinde olmak üzere toplam 26 adet yayla turizm merkezi ilan edilmiştir. 7 Ocak 2004 tarihi itibariyle toplam 25 adedi fiilen yürürlükte olan yayla turizm merkezlerinden 21 adedi yalnız yayla, 3 adedi hem yayla hem kayak merkezi, 1 adedi de hem yayla hem de termal turizm özelliğine sahiptir. 4

9 A- Turizm Merkezi İlan Edilen Yaylalar a) Yalnız Yayla Özelliğine Sahip Olanlar ( 22 Adet ) 1. Artvin Kaçkar 2. Artvin Kafkasör. 3. Gaziantep Islahiye Huzurlu Yaylası 4. Giresun Kümbet Yaylası 5. Giresun Yavuzkemal Yaylası 6. Manisa Spil Dağı 7. Ordu Çambaşı Yaylası 8. Ordu Akkuş-Argın Yaylası 9. Ordu Aybastı Perşembe Yaylası 10. Ordu Mesudiye Keyfalan Yaylası 11. Rize Anzer 12. Sinop Ayancık Akgöl 13. Sinop Kozfındık Bozarmut Yaylası 14. Sinop Türkeli Kurugöl 15. Trabzon Akçaabat Karadağ 16. Trabzon Tonya Armutlu, 17. Gümüşhane Kürtün Erikbeli 18. Trabzon Maçka Şolma 19. Trabzon Araklı Pazarcık Yaylası 20. Antalya İbradı Maşata Yaylası 21. Ordu Mesudiye Yeşilce Topçam Yaylası 22. Trabzon Araklı Yeşilyurt Yılantaş Yaylası. b) Hem Kayak Merkezi, Hem Yayla Özelliğine Sahip Turizm Merkezleri ( 3 Adet ) 1. Bayburt Kop Dağı 2. Giresun Bektaş Yaylası 3. Gümüşhane Zigana c) Hem Termal Turizm, Hem Yayla Özelliğine Sahip Turizm Merkezleri ( 1 Adet ) 1. Rize Çamlıhemşin Ayder Kaplıcası B- Alt Yapı Çalışmaları Turizm merkezi ilan edilen yaylalardan 12 adedinin eksik altyapılarının tamamlanabilmesi için Gerçekleşme Programı hazırlanarak ilgili çalışmalara başlanılmıştır. C- Planlı Gelişme Yoğun yapılaşma baskısı altında bulunan yaylalarda yapılaşmayı kontrol altında tutmak ve planlı bir gelişmeyi sağlamak amacıyla daha önce hazırlanan Gerçekleşme Programları ile planlama çalışmalarına başlanmıştır. D- Çevre Düzeni Planı (ÇDP ) Hazırlanan Yaylalar ORDU : Çambaşı, Keyfalan (2 adet ÇDP) GAZİANTEP : Huzurlu (1 adet ÇDP) GİRESUN : Kümbet, Bektaş (2 adet ÇDP) TRABZON : Şolma, Karadağ ve Erikbeli (3 adet ÇDP) RİZE : Ayder, Yukarı Kavron ve Anzer (2 adet ÇDP) ARTVİN : Kaçkar GÜMÜŞHANE : Zigana (1 adet ÇDP) BAYBURT : Kop Dağı (1 adet ÇDP) 5

10 E- Onaylanan Yayla Planları PLAN ADI ÖLÇEĞİ ONAY ONAY MERCİİ TARİHİ Rize Ayder Kaçkar (Artvin) Turizm 1/ Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Merkezler Çevre Düzeni Planı Gümüşhane Zigana Kayak Merkezi 1/ Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Çevre Düzeni Planı Bayburt Kop Dağı Kayak Merkezi Çevre Düzeni Planı 1/ Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Gaziantep Islahiye Hızır Mevkii Turizm ve Rekreasyon Planı Ordu Mesudiye Kelifalan Mevkii Turizm ve Rekreasyon Alanı Planı Trabzon Uzungöl Nazım İmar Planı (Uzungöl I. II. VE III. Derece Doğal Sit ilan edildiğinden, koruma amaçlı imar planı hazırlanmaktadır.) Trabzon Uzungöl Uygulama İmar Planı (Uzungöl I. II. VE III. Derece Doğal Sit ilan edildiğinden, koruma amaçlı imar planı hazırlanmaktadır.) 1/ GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı 1/ Ordu Valiliği 1/ Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 1/ Mülga Turizm Bakanlığı + Uzungöl Belediye Başkanlığı Artvin Kafkasör Nazım İmar Planı 1/ Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Artvin Kafkasör Uygulama İmar Planı 1/ Mülga Turizm Bakanlığı + Artvin Belediye Başkanlığı Rize Ayder Uygulama İmar Planı 1/ Mülga Turizm Bakanlığı + Rize Valiliği Çambaşı (Ordu) Turizm Merkezi Çevre Düzeni Planı 1/ Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Ordu İli Çambaşı Yaylası Nazım İmar Planı Manisa Spil Dağı Turizm Merkezi 1/2 000 (Yayla, Milli Park içindedir. ve Orman Bakanlığınca, imar 1/1 000 planının 2873 sayılı yasanın 4. maddesine aykırı olarak onandığı belirtilmiştir. Ancak, imar planının iptal edildiğine dair herhangi bir yargı kararı bulunmamaktadır.) Kaynak : T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 1/ Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Manisa Valiliği İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) 6

11 III. BÖLÜM YAYLA TURİZMİ İLE İLGİLİ MEVZUAT 1-GENEL MEVZUAT tarihli Resmi Gazetede yayınlanmak suretiyle yürürlüğe giren 4342 Sayılı Mera Kanunun 3. maddesinin e bendinde yaylalar yaylak olarak tanımlanmış olup, bu tanıma göre; Yaylak: Çiftçilerin hayvanları ile birlikte yaz mevsimini geçirmeleri, hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yerdir. Yine bu kanunun 4.maddesi ile yaylakların hukuki durumlarına da açıklık getirilmiş olup, buna göre; yaylakların kullanma hakkı bir veya birden çok köy veya belediyeye aittir. Bu yerler devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Mera Komisyonun henüz görevine başlamadığı yerlerde, evvelce çeşitli kanunlar uyarınca yapılmış olan tahsislere ve teessüs etmiş teamüllere göre; yaylakların köy veya belediye halkı tarafından kullanılmasına devam olunur. Yaylaklar; özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışında kullanılamaz, zaman aşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz. Ancak, kullanım hakkı kiralanabilir. Kiralama ilkeleri yönetmelikle belirlenir. Amaç dışı kullanılmak suretiyle vasıfları bozulan yaylakları tekrar eski konumuna getirmek amacı ile yapılan masraflar sebebiyet verenlerden tahsil edilir. Madde 5 Mera Komisyonca tespit edilecek ihtiyaca göre aşağıda belirtilen yerler yaylak olarak, köylere veya belediyelere tahsis edilir. a) Kadimden beri mera, yaylak ve kışlak olarak kullanılan yerler ile aynı amaçla kullanılmak üzere köy veya belediyelere tahsis ya da terk edilen yerler, b) Devletin hüküm ve tasarrufunda veya Hazinenin mülkiyetinde bulunan arazilerden etüt sonucu mera, yaylak ve kışlak olarak yararlanılabileceği anlaşılan yerler, c) Mera, yaylak ve kışlak olarak kullanılmak amacıyla kamulaştırılacak yerler, d) Tapu kayıtlarında mera, yaylak ve kışlak olarak görülen ve halen işgal edilen yerler. Madde 20 - Yaylak ve kışlaklarda, 442 sayılı Köy Kanununda öngörülen inşaatlar ile valiliklerden izin alınmak suretiyle imar mevzuatına göre yapılacak kullanma amacına uygun mandıra, suluk, sundurma ve süreklilik göstermeyen barınak ve ağıllar ile Turizm Bakanlığının talebi üzerine turizme açılması uygun görülen bölgelerde ahşap yapılar dışında, ev, ahır ve benzeri inşaatlar yapılamaz. 2- YAYLA TURİZMİ İLE İLGİLİ DİĞER KANUN VE YÖNETMELİKLER - Kamu Arazisinin Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik, (R.G. tarihi R.G.No 18031) 7

12 - Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde ve Turizm Merkezlerinde İmar Planlarının Hazırlanması ve Onaylanmasına İlişkin Yönetmelik (R.G. Tarihi R.G. No 25278), - Turizm Bölgeleri, Turizm Alanları ve Turizm Merkezlerinin Belirlenmesi İçin Çalışma Gruplarının Oluşturulması Görev ve Yetkileri İle Çalışma Şekline İlişkin Yönetmelik (R.G. Tarihi R.G. No 24469) -Turizm Tesisleri Yönetmeliği (R.G. Tarihi R.G. No 24101), - Turizm Alan ve Merkezlerinde Yer Alan Termal Suların Kullanım Hakkı ve İşletilme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (R.G. Tarihi R.G. No 21805), 3- TEŞVİK VE DESTEKLEME İLE İLGİLİ MEVZUAT Turizmin diğer çeşitlerinde olduğu gibi yayla turizmi ile ilgili olarak gerçekleştirilecek olan faaliyetlerin teşvikten yararlanabilmesi için 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanunu kapsamı içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Anılan Kanunun 13. maddesinde turizm sektöründeki teşvik tedbirleri ile turizm yatırım ve işletmelerinin bu teşviklerden yararlanma usul ve esasların Kültür ve Turizm Bakanlığının koordinatörlüğünde ilgili bakanlıklar ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca müştereken tespit edildiğine dair hüküm yer almaktadır. Yatırımlar için öncelik sırası; kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri, turizm merkezleri ve Bakanlıkça tespit edilen diğer yerlerdir. Turizm Kredileri : Madde 14 - a) Turizm kredileri öncelikle kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde yapılacak yatırımlara tahsis edilir. b) T. C. Turizm Bankası Anonim Şirketi kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerindeki belgeli yatırımlara tahsis edilmek üzere, yabancı kaynaklardan döviz kredileri alabilir. Bu kredilerin temininde; Hazine tarafından sağlanan krediler için kabul edilen şartlar aynen uygulanır ve bu kredilerin tahsisi ve geri ödenmesi ile ilgili genel esaslar, Maliye Bakanlığı, Bakanlık ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca müştereken düzenlenir. Madde 15 - Ormanlarda yer alacak turizm yatırımı belgeli tesislerin, 6831 sayılı Orman Kanununun Ek 3 ncü maddesinin (c) fıkrası uyarınca ödemek zorunda oldukları bedel, tahsis tarihini takip eden üçüncü yıldan itibaren, beş yıl vade ve beş eşit taksitte alınır. Madde 16 - Turizm belgeli yatırım ve işletmeler elektrik, gaz ve su ücretlerini o bölgedeki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden öderler. Madde 17 - Belgeli yatırım ve işletmelerin telefon ve teleks taleplerine ilişkin 8

13 her türlü işlem ve tahsis öncelikle yapılır. Madde 24 - Belgeli yatırım veya işletmeyi aynı amaç ve niteliklerinin korunması şartıyla devir alanlar, teşvik hükümlerinden Bakanlığın izni ile aynen yararlanırlar. Madde 25 - Belgeli yatırım ve işletmeler, turizm amaçlı kullanımlarını sona erdirmesi ve bir yıl içinde tekrar turizm faaliyetlerine dönmemesi halinde, teşvik uygulamaları kapsamında yararlandıkları istisna, muafiyet ve hakların parasal tutarını, ilgili mevzuat hükümleri gereğince ödemekle yükümlüdürler. İşletmenin, savaş hali, tabii afetler ve salgın hastalık gibi sorunlu nedenlerle faaliyetine son vermesi halinde, ödeme yükümlülüğünün kaldırılmasına, Maliye Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça karar verilebilir. Çeşitli devlet kuruluşları ve bakanlıklar Türkiye de yayla turizmini geliştirmek amacıyla bu konu ile ilgili birçok alanda çalışma içerisine girmişlerdir. Yayla Turizmini geliştirmek amacıyla oluşturulan Turizm Teşvik Kanunu ile birçok yaylamız imara açılmıştır. İmara açılan yaylalarımız şunlardır: Ordu İline bağlı Çam başı, Arşin, Aybastı, Keyfalan ve Topçay yaylaları; Giresun a bağlı Bektaş, Kümbet ve Yavuz yaylaları; Rize nin Anzer ve Ayder yaylaları; Artvin in Kafkasör, Kaçkar yaylaları, Trabzon a bağlı Uzungöl, Karadağ, Erikbeli, Solmaz, Pazarcık ve Yılantaş yaylaları. Bayındırlık Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı nın işbirliğiyle imara açılan bu yaylalarda konaklama tesisleri inşa etmek mümkün olabilmektedir. Ancak ilgili bakanlık temsilcilerinin yaylaları imara açmadan önce imar yapılması düşünülen il ve yayla merkezlerini tek tek gezerek ve buralarda çeşitli araştırmalar yaptıktan sonra imar kararı vermeleri yayla turizminin gelişimi açısından önem arz etmektedir. 9

14 IV. BÖLÜM İSTATİSTİKİ BİLGİLER 1- TURİZM MERKEZİ İLAN EDİLEN YAYLALARIN BULUNDUĞU İLLERE AİT İSTATİSTİKİ BİLGİLER Devlet İstatistik Enstitüsü nün 2002 yılına ait Doğu Karadeniz Bölgesine ait turizm istatistikleri incelenip değerlendirildiği zaman yaylacılık faaliyetinin ve yayla turizminin büyük bir potansiyele sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. İller; Tablo:1 Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri; (2002) Konaklayan Kişi Sayısı; Geceleme; Ort.Kalış Süresi;(Gün) Doluluk Oranı (%) TRABZON , ARTVİN , ORDU , GİRESUN , RİZE , BAYBURT , GÜMÜŞHANE , Bölge Toplamı , Türkiye Toplamı (*) , (*) Yerli ve yabancı turistleri kapsamaktadır. Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü Yatırım Geliştirme ve Planlama Dairesi Başkanlığı Tablo:2 29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama Tesisleri; İLLER TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ TRABZON ARTVİN ORDU GİRESUN RİZE BAYBURT GÜMÜŞHANE Bölge Toplamı TürkiyeToplamı Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü Yatırım Geliştirme ve Planlama Dairesi Başkanlığı 10

15 Tablo:3 Doğu Karadeniz Bölgesinde Konaklama İstatistikleri (2002) İller Konaklayan Kişi Sayısı; Geceleme; Ort.Kalış Süresi;(Gün) Doluluk Oranı (%) BOLU , KASTAMONU , SİNOP , ZONGULDAK , BARTIN , KARABÜK , DÜZCE , Bölge Toplamı , Türkiye Toplamı (*) , (*) Yerli ve yabancı turistleri kapsamaktadır. Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü Yatırım Geliştirme ve Planlama Dairesi Başkanlığı Tablo:4 29 Şubat 2004 Tarihi İtibariyle Batı Karadeniz Bölgesinde Konaklama Tesisleri İLLER TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ BOLU KASTAMONU SİNOP ZONGULDAK BARTIN KARABÜK DÜZCE Bölge Toplamı Türkiye Toplamı Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü Yatırım Geliştirme ve Planlama Dairesi Başkanlığı 11

16 2. ÇEŞİTLİ TURİZM İSTATİSTİKLERİ Tablo:5 Türkiye ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı YILLAR GELEN TURİST (000 Kişi) YURTDIŞINA ÇIKAN VATANDAŞ (000 Kişi) TURZİM GELİRİ (Milyon $) TURZİM GİDERİ (Milyon $) Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Tablo:6 Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Yıllara Göre Dağılımı Turist Sayısı Yıllık Değişim (%) Turizm (milyon $) Geliri Yıllık Değişim (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 12

17 Tablo:7 Türkiye ye Gelen Turistlerin Başlıca Ülkelere Göre Dağılımı Ülkeler 2001 % 2002 % 2003 % Almanya B D T İngiltere Bulgaristan Hollanda İran Fransa Yunanistan Avusturya İsrail Belçika İtalya A B D Diğer Toplam Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 13

18 Tablo: 8 Türkiye ye Gelen Turistlerin Dünyadaki Bölgelere Göre Dağılımı 2001 % 2002 % 2003 % AB (*) , , ,2 OECD , , ,8 Doğu Avrupa , , ,1 Asya , , ,5 Afrika , , ,3 Latin Amerika , , ,2 Diğer , , ,1 Toplam , , ,0 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Tablo:9 Türkiye ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 2001 % 2002 % 2003 % Antalya , , ,4 İstanbul , , ,4 Muğla , , ,3 İzmir , , ,8 Aydın , , ,0 Diğer , , ,2 Toplam , , ,0 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 14

19 Tablo: Yılı İtibariyle Türkiye Geneli Belgeli İşletme Sayısı Yatırım Belgeli İşletme Belgeli Tesis % Yatak % Tesis % Yatak % İstanbul 78 6, , , ,2 Antalya , , , ,1 Muğla , , , ,0 İzmir 51 4, , , ,9 Aydın 48 4, , , ,5 Diğer , , , ,3 Toplam , ,0 2, , ,0 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Ülke Tablo: 11 Diğer Ülkelerde 2002 Yılı Turist Sayısı (Günübirlikçiler hariç) Gelen Turist Dünyadaki (Milyon Kişi) Payı (%) Milyar($) Fransa 77,0 11, İspanya 51,7 7, ABD 41,9 14, İtalya 39,8 5, Çin 36,8 4, İngiltere 24,2 3, Kanada 20,1 2,0 9.7 Meksika 19,7 1,9 8.9 Avusturya 18,6 2, Almanya 18, Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü 15

20 Tablo:11 in Devamı Diğer Ülkelerde 2002 Yılı Turist Sayısı (Günübirlikçiler hariç) Hong Kong 16,6 2, Macaristan 15,9 2,3 Yunanistan 14,2 2,0 9.7 Polonya 14,0 2,0 Malezya 13,3 1,4 6,8 Türkiye 12,8 1,8 8,5 Portekiz 11,7 1,2 5,9 Tayland 10,9 1,7 7,9 İsviçre 10,0 1,6 7,6 Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü 3. İSTATİSTİKİ VERİLERİN IŞIĞI ALTINDA GENEL DEĞERLENDİRME 2003 yılında, ülkemize toplam turist gelmiştir. Ülkemize gelen turistlerin önemli kısmı, deniz, kum ve güneş üçlüsü olarak niteleyeceğimiz klasik tatil programı için gelmektedir. Ancak son yıllarda dünya turizminde ve dolayısıyla ülkemiz turizminde de spor, din, kongre, kültürel ve benzeri amaçla gelen turist sayısı hızla artmaktadır. Bu itibarla yukarıda saymış olduğumuz amaçla gelen turistleri yayla turizmine yönlendirmemiz halinde gelen turistlerin memnuniyeti ve yayla turizmimizin gelişimi de kaçınılmaz olacaktır. Çünkü gerek yaylalarımızın bulunduğu il merkezleri ve gerekse yaylalarımız din, kültür, spor vb. amaçlı turizm talebini fazlası ile karşılayabilecek niteliklere sahiptir. Örneğin; Rize deki Ayder Termal Turizm Merkezi, yine Rize deki Kaçkar Dağları, Bolu daki Kartalkaya, Gümüşhane deki Zigana ve Bayburt taki Kop Dağı nda dağcılık ve kayak faaliyetleri yapılmaktadır. Ülkemizde turizm alanındaki yetkili kamu veya özel kurum ve kuruluşların da etkili destek ve çalışmalarıyla yayla turizmi dünya genelinde daha da tanınmış olacaktır. Kültür ve Turizm Bakanlığı yayla turizmine büyük bir önem vermekte ve bu konu üzerinde önemli etkinlikler düzenlemektedir. Bakanlık, çoğunluğu Doğu Karadeniz Bölgesi nde yer almak üzere toplam 25 adet yaylayı turizme açmış ve bu yaylalarda altyapı çalışmalarına başlamıştır. İç turizm bağlamında da yaylalara ilgi her geçen gün artmaktadır. Bu süreç içerisinde yaylalarda yeni konaklama tesisleri ve pansiyonların 16

21 açılması gerekmektedir. Bu sayede yayla turizmi ile ilgili bölgelerimiz ekonomik yönlerden kalkınmış olacak ve bu bölgelerin refah düzeyleri de artmış olacaktır yılında gelen ülkemize gelen turist sayısı, 198 bin iken bu sayı 2003 yılında 14 milyona kadar ulaşmıştır. Bununla birlikte turizmle ülkeye giren dövizde ekonomiye büyük katkılar sağlamaktadır yılında 13 milyon Dolar olan turizm gelirimiz 2003 yılında 10 milyar dolara yaklaşmıştır. Dünya Turizm Örgütü nün yaptığı tahminlere göre Türkiye turizmi 1995 yılından 2020 yılına kadar ortalama yüzde 5,5 oranında büyüyecektir. Bu büyüme oranı Avrupa ülkeleri arasında en yüksek 4. büyüme oranıdır. Dünya Ticaret Örgütü nün bu açıklamalarına göre Türkiye 2010 yılında 17 milyon ve 2020 yılında ise 27 milyon turisti kendisine çekecektir yılındaki bu turist sayısının ekonomik büyüklüğü ise 20 milyar dolar civarında olacağı tahmin edilmektedir. Burada verilen istatistiksel veriler ve çeşitli diğer veriler bize turizm sektörünün büyük bir önem arz ettiğini açıkça göstermektedir. Bu denli önemli bir yeri olan turizmin çeşitlendirilmesiyle bu girdiler daha da artmış olacaktır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye ye gelen turistlerin ülkemize geliş nedenlerini içeren araştırma sonucuna göre; fiyatların etkisi % 25, Türk halkını tanıma % 20, kültürel etkinlikler % 15, Türkiye merakı % 14, ucuz alışveriş % 13, diğer nedenler ise % 12 dir. Anılan araştırmada yer alan rakamsal verilere göre ülkemize gelen turistleri cezbeden en önemli neden ucuz fiyatlar ise de kültürel etkinliklerde önem arz etmektedir. Bu itibarla yayla turizmimizin tanıtımına önem vermek suretiyle farklı bir kültür mozaikini de sunmuş oluruz. 17

22 V. BÖLÜM YAYLA TURİZMİNİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Dünya turizmi, toplam cirosu 465 milyar dolar olan dev bir pastadır. Buna hava ulaşımı cirosu da eklenirse bu rakam 680 milyar dolara çıkmaktadır. Türkiye bu pastadan sadece % 2 civarında bir pay alabilmektedir. Bu rakam oldukça düşük olmakla birlikte artırılması için dünya turizm talebindeki değişmeleri gözlemleyerek bu talebi karşılamaya yönelik turizm çeşitlendirilmesinin mutlaka yapılması gerekmektedir. Karadeniz'deki mevcut turizm potansiyeli; yayla turizmi, rafting ve trekking gibi bir kaç seçenek sunmaktadır. Bu turizm seçenekleri, çok önemli altyapı eksikliklerine rağmen bir şekilde yapılabilmektedir. Hemen hiç yapılamayan, ama Karadeniz'de potansiyeli olabilecek turizm türleri ise; sörf, yamaç paraşütü, çim kayağı, kruvaziyer turizmi (gemi gezintisi), yat turizmi, av turizmi, balık avlama turizmi, kar turizmi şeklinde sıralanabilir. Karadeniz'de halen belli oranda gerçekleşme şansı bulan dağ ve yayla turizmi dahi gerekli altyapıdan yoksundur. Bir kere yaylalarda imar hakkı olmaması yüzünden, buralarda turizm tesisi kurma imkânı yoktur. Tesis olmadan, yeterli yatak kapasitesi oluşmadan, turizmde başarı kazanmak da imkânsızdır. Karadeniz'in potansiyeli olan yayla turizmi, bir kaç merkez hariç, tuvalet imkânından bile yoksundur. Ülkemizi ziyaret eden turistin % 85'i havayolunu kullanmaktadır. Karadeniz Bölgesinde ise bu imkân çok az kullanılmaktadır. Bölge havaalanlarına yönelik, yurt dışından paket turlarla yolcu taşınabilir. Böylece havayolu ile gelen turist için de; turistik faaliyetler bir düzene kavuşabilir. Özellikle Doğu Karadeniz'in belli bazı vadilerinde, kayak yapmaya müsait kar ve doğa mevcuttur. Karadeniz turizminin sadece yazın üç ayını hedefleyerek gelişme zorluğu karşısında, kar turizmi seçeneği dikkatle ele alınmalıdır. Doğu Karadeniz derelerinde doğal olarak yaşayan kırmızı pullu alabalık, belli derelerin balık avlama turizmine tahsis edilmesi ile bir turizm seçeneği haline gelebilir. Bu konuda, 22 akarsuya sahip olan Rize ilimiz önemli bir potansiyel taşımaktadır. Bu akarsulardan sadece beşi rafting için elverişlidir. Diğer akarsuların bir kısmı, balık avlama turizmine tahsis edilebilir. Dağlar, vadiler ve akarsulardan oluşan Doğu Karadeniz, yamaç paraşütü ve çim kayağı gibi turistik etkinlikler için de uygun bir yapı arzetmektedir. Öncelikle bu etkinliklerin yapılabileceği alanlar tespit edilmeli, bu alanlardan istifade edecek ilgi gruplarının oluşması teşvik edilmeli ve dernekleşmeleri sağlanmalıdır. Turizm sadece deniz veya sadece dağ ile olmaz. Çeşitli ilgi alanlarına hitap edebilmek gerekir. Mutfak kültürü, turistik ilginin çeşitlendiği alanlardan biridir. Karadeniz'e has yemekler, bölgeyi ziyaret eden turistlere uygun lokanta ve tesislerde sunulabilmelidir. Gelen turiste kendi ülkesinde alıştığı yemeklerin yanında, farklı tatlar sunulmalı, döndüğünde anlatabileceği farklı bir mutfak kültürü ile tanışması sağlanmalıdır. Karadeniz'in otantik yapısını korumak, beton ev hastalığından vazgeçerek, geleneksel ahşap yapıya yönelmek gerekmektedir. Özellikle turizm potansiyeli olan 18

23 yerlerdeki bütün yapılar ve turistik tesisler, ya ahşap olmalı yahut -beton kullanımı gerekli ise- içi ve dışı ahşap kaplanmalıdır. Bölge turizminin önemli bir kaynağı olan akarsular temiz tutulmalı, öncelikle kanalizasyon bağlantılarından kurtarılmalıdır. Yerel yönetimlerin güçlendirileceği önümüzdeki dönemde, turizmin gelişmesi için de yerel çabalar yoğunlaştırılmalıdır. Yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları, bölge turizmi için inisiyatif almalıdırlar. 19

24 VI. BÖLÜM SONUÇ Turizm talebi, ekonomik, politik, sosyal ve ekolojik değişkenlere son derece duyarlı bir özellik taşımaktadır. Turizm talebinin anılan kırılganlığına karşın döneminde, dünya turizm hareketlerinde ortalama yıllık büyüme hızı yüzde 5.5 olarak gerçekleşmiştir. Turizmin geliştiği ülkelerde, turizm sektörü, Gayrı Safi Milli Hasılanın (GSMH) belirleyici alt sektörlerinden biri haline gelmiştir. Dünya GSMH nın yaklaşık % 6 sı turizm sektöründen oluşmaktadır. Türkiye, dünya turizmine katılan toplam yabancı turist sayısının yaklaşık % 1.7 sini ağırlamaktadır. Toplam dünya turizm gelirlerinin ise yaklaşık % 1.8 ini elde etmektedir. Yabancı turist sayısı ve döviz gelirlerindeki artış hızıyla Türkiye, dünyada en çok turist kabul eden ülke sıralamasında onikinci, dünya turizm gelirlerinde ise onsekizinci sıraya yerleşmiştir yılında ülkemize gelen turist sayısı 14 milyona, turizm gelirleri 10 milyar dolara yükselmiştir. Dünya Turizminde yeni eğilimler Dünya Turizm Örgütünün (DTÖ) çeşitli araştırma sonuçları incelendiğinde, gelecekte dünya turizminde görülecek gelişmeleri ve genel eğilimleri şu şekilde özetlemek olanaklıdır. * Deniz, güneş, kum üçlüsüne dayalı geleneksel tatil paketleri devam etmekle birlikte pazar paylarında azalma olacaktır. Tatil paketi geliştirmede, deniz, güneş, kum üçlüsünün yerini giderek heyecan, sağlık, eğlence, eğitim öğeleri alacaktır. Turistlerin yenilik ve çeşitlilik istemleri artacak, macera seyahatleri, alternatif turizm türleri ve yeni turizm ürünlerine ilgi çoğalacaktır. * Tüketiciler daha iyi eğitilmiş olacak; bu nedenle daha kaliteli ürünleri seçeceklerdir. Eğitim düzeyinin artışıyla birlikte beklentiler de yükselecektir. Turizm ürünlerinin yükselen beklentilere karşılık verebilecek yapıda oluşturulması gerekecektir. * Destinasyon seçimi ve rezervasyon süreçlerinde elektronik teknoloji (CD- Rom atlası, internet, web siteleri, v.b.) gittikçe artan bir önem kazanacaktır. * Hangi fiyat düzeyinde olursa olsun, bütün turizm ürünlerinde toplam kalite yönetimi aranacaktır. * Sosyal ve kültürel mirası koruyan, geliştiren turizm türleri gelişecektir. Özgünlük büyük önem taşıyacaktır. * Turizmde temiz çevre son derece önem kazanacaktır. Eko-turizm türleri yaygınlaşacak ve çevreye duyarlılık artacaktır. * Turizm yörelerinin taşıma kapasitelerine özen gösterilecek; sürdürülebilir turizm politikaları uygulamaya konulacaktır. 20

25 * Pazarlama açısından, sadece kâr artırımını hedefleyen bir anlayış artık kabul görmeyecektir. Toplumsal pazarlama anlayışı egemen olacaktır. Bu anlayışa göre, ekonomik açıdan kârlı, ekolojik açıdan çevreye duyarlı, eşitlik (adalet) açısından dünyanın turizm kaynaklarının kullanımında daha adil bir bölüşüm öğeleri içeren ürünler ve işletmecilikler geçerli olacaktır. Sonuç itibariyle dünyada en çok turist çeken ülkeleri sıralamasında 18. sırada yer alan Türkiye, var olan bu büyük potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmelidir. Bu potansiyelimizi de ancak yeterli ölçüde tanıtım yaparak ve turizm dallarını çeşitlendirerek arttırabiliriz. Bu çeşitlendirmenin bir dalı olan yayla ve yayla turizmine gerektiği kadar önem vermemiz gerekmektedir 21

26 KAYNAKÇA 1- Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sayfası, 2- Dünya Ticaret Örgütü 3- Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü Yatırım Geliştirme ve Planlama Dairesi Başkanlığı Raporları 4- Dünya Ticaret Örgütü 5- DİE Yıllık İstatistikleri 6- İTO, Karadeniz Bölgesinde Yayla Turizminin Geliştirilmesi, Bölgesel Gelişme ve Çevreye Uyumlu Yapılaşma, Yayın no